Օգուտ Բժշկութեան

Ջերմն որ փորն լուծմանէն յետեւ լինայ եւ զուքամէ եւ նուզլայէ լինայ

Պատճառ լուծմանէ լինի

Մասեհն ասէ, թէ լինի այս ի շատ շարժելուն եւ ի շատ լուծմանէ, որ հոգին շատ աշխատի եւ բնութիւնն շատ դատի, եւ այս ցաւս լինայ ի մարդն։

Նշան որ լուծմանէ լինի այն է, որ երեսն դեղին լինի, եւ զօդվածքն վատուժ, եւ աչվին խորու, եւ երակն բարակ, եւ խիստ վատուժի մարդն։

Ստածումն լուծմանէ լինի։

Դեղն այն է, որ ստածէ՛ այն դեղերովն որ փորն կապի, հանց որ յիշած է իր համարն. եւ տաս բռնող դեղերն. եւ կերակուրք՝ որպէս մուզաւարայ աղտորի եւ նռան հատի. եւ տաս զամէն բռնող իրվին, եւ դնես ի վերայ զայն տիմէտնին, որ զստամոքն զօրացնէ եւ ուժովցնէ։ Եւ յետոյ մո՛ւտ ի բաղնիս եւ զանձն լվա՛ եղկ ջրով, եւ տուր կերակուր հով եւ չոր, եւ զփորն կապէ՛։ Եւ թէ այս ցաւուս տիրոջն յանձն խոց կենայ՝ հանապազ լվա՛ ի բաղնիսն, եւ սեխի հունդ եւ քիչ մն պօրայ խառնէ եւ լոսէ՛ եւ յանձն օծէ եւ Ա ժամ համբերէ՛, եւ յետոյ սուրբ լվա։ Եւ յորժամ բաղնեցէն ելանէ՝ քիչ մն կերակուր ուտէ, որ զսաֆրան կտրէ. եւ ջրախառն գինի խմէ քչուկ։

Եւ յիշեմք զջերմերն որ ի տաք կերակրէ ընծայի։ Ի հով տեղ նստու եւ սառն ջուր խմէ. եւ վարդէջուր եւ քաֆուր յանձն օծէ եւ ի գլուխն. եւ գարէջուր օծէ եւ ուտէ. եւ թմրհնդու ջուր խմէ. եւ սալորի եւ սրքնճուպին խմէ սատակ եւ որ նման է սոցա։ Եւ ի գինոյ եւ յամենայն տաք իրաց պատրաստէ՛ խիստ։ Եւ այս ջերմս յուլութիւն մի՛ առներ։

Պատճառ զուքամէ եւ նուզլայէ

Եւ զայսոր զպատճառն յիր համարն յիշած է լման, թէ ի տաքէ, թէ ի հովէ այս ջերմիս պատճառն աստուծով։

Նշան զուքամէ եւ նուզլայէ այն է, որ գրած է զուքամին եւ նուզլային համարն, եւ լման գրեալ է եւ կատարեալ է։

Ստածումն զուքամէ եւ նուզլայէ։

Ֆօլօսն ասէ, թէ յառաջն զուքամին եւ նուզլային այն է, որ երակ առնես եւ ապիկիս արկանես. եւ ի մսէ եւ ի գինոյ եւ ի քաղցր իրաց մի՛ տար, զէն է եւ տո՛ւր սնուցած մանուշակ եւ շաքրով գարէջուր. եւ հանց ջանա, որ սարսամ չառնես զհիւանդն։

Մասրճուէն ասէ, թէ զկիֆալին երակն բաց եւ միս մի՛ տար, եւ մուզաւարայ տուր մաշով եւ սպանախով, եւ գարէջուր նշով. եւ տուր զխաշխշին շարապն եւ ճուլապով հովցուցած, եւ տո՛ւր զբակլային ջուրն նշի ձիթով, եւ մալէզ պզր ղաթունով եւ նշի ձիթով։ Եւ ստածումն այն ջերմանն, որ ի շատ հիւանդութենէ յետեւ լինի, եւ զօդվածքն լվա՛ հով ջրով, եւ հով ձիթերով զանձն օծէ. մոհթատիլ կերակուրք տուր։ Եւ ստածումն այն ջերմանն, որ ցաւոց լինի՝ այն է, որ ցաւուն դեղն առնեն, որ ցաւն երթայ եւ ջերմն թողու։

Դեղ վապային ջերմանն որ օդն աւիրի եւ բորբսի, եւ զխառնուածն աւիրէ եւ բորբսէ։ Եւ պիտի որ զինքն անձնէն հանես եւ տաս զբռնող շարապնին, որպէս խնծոր եւ նռան եւ ազոխի ըռուպն եւ սրքնճուպին սատակ եւ փրփրեմի հնդի ջուր եւ որ նման է սոցա. եւ ղուրսի քաֆուր տուր թուրինճի ջրով. եւ զկուրծքն օծէ՛ սանդալով եւ քաֆուրով եւ վարդի ջրով, եւ ի հով տեղերն նստի. օգտէ աստուծով։