Օգուտ Բժշկութեան

Կրակին այրածին կամ եղին եւ կամ ջրին ի մարդն այս է

Պատճառ կրակին այրածին

Զաքարիային որդին ասէ, թէ կրակին այրածն երեւելի է, որ այրէ բոցն զմարմինն։

Նշան կրակին այրածին։ Երկու ցեղ է. Ա այն է, որ կրակն զկաշին այրէ, եւ Ա այլ այն է, որ ի վերայ կաշուն բշտեր լինայ. եւ եղին այրածն քան զայս աւելի է եւ քան եղկ ջրին։

Ստածումն կրակին այրածին։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ որոյ կրակին այրած տեղն բշտէ՝ լաւն այն է, որ զինքն հովցնեն հով դեղերով, որպէս սանդալ եւ քաֆուր եւ ֆուֆել. եւ ի նոր խոցատն վարդէջուր տրորես եւ օծես. օգտէ։ Եւ թէ զհաւկթին դեղնուցն վաթես եւ զսպիտակուցն առնես եւ վարդի ձիթով խառնես եւ օծես. եւ քասնու եւ գարու ալուր եւ նշայ եւ հաւկիթ եւ վարդի ձէթ զէտ մորհամ արա եւ օծէ՛. եւ թէ զոսպն եփես եւ վարդի ձիթով խառնես եւ օծէ՝ օգտէ։

Սահակն ասէ. թէ գունն կարմիր լինի էրածին՝ բշտած չի լինի. դեղն կրին մորհամն է, եւ քաֆուրին մորհամն է եւ արճիճին. եւ թէ այրածն շատ լինայ եւ մեծ՝ լաւն այն է, որ երակ առնես այրած դիհէն եւ կամ ի հակառակէն եւ յանդիման. եւ ստածէ՛ մորհամով. օգտէ։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ լաւ դեղն այն է, որ հաւկթի սպիտակուց եւ վարդի ձէթ յիրար խառնես եւ օծես. զտաքութիւնն տանի եւ զայրեցն տանի եւ ի Ա ժմուն չորացնէ զխոցն։ Եւ թէ զհաւկթի իսպիտակուցն, նշայ եւ քաֆուր եւ վարդի ձէթ եւ վարդէջուր յիրար խառնէ եւ օծէ՛ քանի մն հեղ. շատ օգտէ. եւ տո՛ւր զամէն լատիֆ եւ աղէկ կերակուրքն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ եղին եւ ջրին այրածին

Եւ ընդ եռ եղն, որ վաթի ի վերայ զօդվածին, եւ աւելի է եղին այրածն քան զջրին։

Նշան եղին եւ ջրին այրածին այն է, որ հարցնես հիւանդին, զպատճառն ասէ զեղին եւ զջրին, եւ խիստ կսկծէ եւ ցաւի եւ խիստ ցաւ լինայ։

Ստածումն եղին եւ ջրին։

Սահակն ասէ, թէ եղին այրածին դեղն այն է, որ զթեփն ի վարդէջուրն եւ ի հաւկթին իսպիտակուցն թաթխես եւ ի վերան դնես. եւ ի մէկալ դիհէն երակ առնես. եւ լատիֆ կերակուր տաս։ Եւ թէ կսկիծն խիստ լինի՝ այս մորհամս օգտէ. - ա՛ռ տղտի տերեւ եւ մօլօշի Ա Ա բաժին. զամէնն եփէ՛ ջրով որ տրորի, եւ ծեծէ՛ եւ Բ նուկի մուրտասանկ խառնէ, եւ իսպիտակ դեղ արճիճի Բ եւ կէս նուկի. զամէնն յիրար խառնէ. եւ վարդի եղ Դ նուկի, եւ դալար գնծի ջուր Բ նուկի, եւ շնխաղողի ջուր Ա նուկի. զամէնն յիրար խառնէ որպէս մորհամ եւ օծէ՛ ի տեղն. օգտէ աստուծով։

Հունան ասէ, թէ դեղն այն է, որ զհաւկթի դեղնուցն վարդի ձիթով խառնէ եւ օծէ. թէ բշտէ՝ իսպիտակ մորհամ ի վերան դիր. եւ թէ խոց լինայ՝ կրի մորհամ օծէ։ Եւ ստածումն որ եռ ընդ եռ ջուրն այրէ՝ որ նռան ջուր եւ կամ թթվի ջուր ի վերայ լցնի։ Եւ թէ բշտէ՝ իսպիտակ մորհամ կամ կրի մորհամ ի վերան օծէ։ Եւ քան զամէն դեղն այն է, որ վարդէջուր եւ սանդալ եւ քաֆուր օծէ. նա չորացնէ եւ չի բշտեցնէ եւ շուտ ողջացնէ. եւ յետոյ կրակած մոխրի մորհամ՝ մոխիրջուր լից. եւ տաք իրաց պատրաստ կացիր, եւ հով իրաց կեր։ Եւ լաւն այն է, որ օծես զտեղն քամած մածունով զայրածն. շատ օգտէ աստուծով։