Ողբ Ստամբուլի

Արդ ամենայն ազգ եւ ազինք
Ողբան ըզքեզ, քաղաք Ստըմպոլ,
Զի ամենայն արարածոց
Փառք եւ պատիւ ես դու, Ստըմպոլ:

Աստուածութեան էիր տեղի
Եւ օթեւան, քաղաք Ստըմպոլ.
Այսօր եղեր հեթանոսաց
Դու բնակարան, քաղաք Ստըմպոլ:

Երկինք երկիր միաձայնեալ
Քեզ յօրինեն կոծ, Ստըմպոլ.
Երկնաւորօք իր պահպանեալ
Ի երկրաւորօք, քաղաք Ստըմպոլ:

Հրեշտակք երկնից մեծարէին
Զքեզ, աննըման քաղաք Ստըմպոլ.
Երկնաւորօք իր պահպանեալ,
Վայելչագեղ քաղաք Ստըմպոլ:

Այսօր եղեր չարագործաց
Հանգըստարան դու, Ըստըմպոլ.
Եւ ամենայն փառք եւ պատիւ
Քո վերացաւ, քաղաք Ստըմպոլ:

Երուսաղէմ ես դու կըրկին,
Մեծահամբաւ քաղաք Ստըմպոլ.
Առ քեզ գայցեն ամենեքեան
Ի տեսութիւն փառաց, Ստըմպոլ:

Կայսերական տեղի Ստըմպոլ,
Մայրաքաղաք կոչեալ Ստըմպոլ,
Փառք ես ծովու եւ ցամաքի,
Նաւահանգիստ քաղաք Ստըմպոլ:

Արքայն հըզօր Կոստանդիանոս
Զքեզ մեծարեաց, մեծդ Ըստըմպոլ.
Եւ զիւր անուն քեզ անուանեաց՝
Կոստանդինու Պոլիս, Ստըմպոլ:

Այսօր ի սուգ մըտեալ ողբայ
Զի գերեցին զքեզ, Ըստըմպոլ.
Քանզի մարմինն աստուածազարդ
Ի քեզ պահեալ կայր, Ըստըմպոլ:

Գրատիանոս եւ Թէոդոս,
Յօրինեցէք կոծ յԸստըմպոլ.
Ոնորիոս ւՈւստիանոս,
Լացէք լալով դուք զԸստըմպոլ:

Աստուածաբան սուրբ հայրապետք,
Որ օրհնեցիք դուք զԸստըմպոլ,
Այսօր յանէծ փոխարկեցէք
Քաղաքըն սուրբ մեծն Ըստըմպոլ:

Ոսկեբերան սուրբ Յովհաննէս,
Արի եւ տես դու զԸստըմպոլ.
Եւ վա՜յ կարդա քո աթոռոյդ,
Որ է քաղաքն մեծ Ըստըմպոլ:

Էիր պայծառ դու, Ըստըմպոլ,
Արեգական նըման, Ստըմպոլ.
Խաւարեցար միջօրէի
Յանօրինաց դու, Ըստըմպոլ:

Աղբիւր կենաց, դու Ըստըմպոլ,
Ծարաւելոց, դու Ըստըմպոլ.
Յանօրինաց ցամաքեցաւ
Ջուրըն կենաց քո, Ըստըմպոլ:

Եդեմ դրախտին նըման, Ստըմպոլ,
Տընկեալ աջով տեառն, Ըստըմպոլ.
Անմահութեան պըտուղ բազում
Կայր ժողովեալ ի քեզ, Ստըմպոլ:

Քափանեցար յանօրինաց,
Կոխան եղեր դու, Ըստըմպոլ.
Եւ ամենայն փառք եւ պատիւ
Քո վեացեալ եղեւ, Ստըմպոլ:

Դու գանձանակ տեառըն գանձուց
Հոգեւորաց կարգեալ, Ստըմպոլ,
Յանկարծակի կողոպտեցար
Յանօրինաց, դու Ըստըմպոլ:

Դու մարգարիտ՝ տեառըն քարոզ
Արքայութեան երկրի, Ստըմպոլ.
Որ ամենայն հաւատացեալք
Քո ցանկային տեսլեանդ, Ստըմպոլ:

Փափագանօք ի քեզ գային,
Ուխտադրութեան քաղաք Ստըմպոլ.
Որպէս ի սուրբն Երուսաղէմ՝
Նոյն եւ ի քեզ, քաղաք Ստըմպոլ:

Երանութեանց էիր տեղի
Եւ գովութեանց պատճառ, Ստըմպոլ.
Այսօր դարձար դու եղկելի,
Նախատանաց տեղի, Ստըմպոլ:

Վա՜յ եւ եղո՜ւկ ժամանակիս,
Որ լըսեցաք զձայն քո, Ստըմպոլ,
Եթէ՝ «Առին եւ գերեցին
Ազգըն Թուրքաց զմեծն Ըստըմպոլ»:

Յորժամ հընչէր ձայն զանգակին
Յեկեղեցիքըն քո, Ստըմպոլ,
Երկնային զօրքն իջանէին
Եւ պարէին ի քեզ, Ստըմպոլ:

Փոխան ժամուն եւ զանգակին
Մուղրիք ձայնեն ի քեզ, Ստըմպոլ.
Յեկեղեցիքն ամենեքին
Նամազ կարդան ի քեզ, Ստըմպոլ:

Զօրքըն վերին ի սուգ մըտին
Յորժամ առին զքեզ, Ըստըմպոլ.
Եւ տիեզերք որ լըսեցին,
Աւաղեցին զքեզ, Ըստըմպոլ:

Զի ամենայն քրիստոնէից
Ուրախութիւն էիր, Ստըմպոլ.
Եւ մախային ազգն անօրէն,
Երբ յիշէաք մեք զԸստըմպոլ:

Այսօր եղեր ծաղր ամենայն
Հեթանոսաց դու, Ըստըմպոլ.
Եւ տըրտմութիւն քրիստոնէից
Առ հասարակ դու, Ըստըմպոլ:

***

Այլ եւ կոչեմ զքեզ յանուանէ,
Ընտիր քաղաք Բիւզանդիա,
Որ անօրէնք պաշարեցինք
Եւ արարին ըզքեզ ղազա:

Աստուածահրաշ Բիւզանդիա,
Աստուածասքանչ Բիւզանդիա,
Ի յաստուածոյ դու ընտրեցար
Քաղաք սըրբոց, Բիւզանդիա:

Մեծահանդէս Բիւզանդիա
Եւ հոյակապ Բիւզանդիա,
Ակն աշխարհի Բիւզանդիա,
Հըռչակաւոր Բիւզանդիա:

Քաղաք ամուր Բիւզանդիա,
Եօթնաբըլուր Բիւզանդիա,
Սուրբք ամենայն առ քեզ եկին՝
Հաւաքեցան, Բիւզանդիա:

Վանք վայելուչ Բիւզանդիա,
Պարիսպ ամուր Բիւզանդիա,
Երկնաւորաց ւերկրաւորաց
Ուրախութիւն Բիւզանդիա:

Ի յամենայն լեզուէ գովեալ
Անուն յաղթող Բիւզանդիա.
Եւ ամենայն ազգ եւ ազինք
Զքեզ յիշէին, Բիւզանդիա:

Այսօր եղեր ողորմելի
Եւ կոծելի, Բիւզանդիա.
Որ յամենայն տեղ լըսեցին
Զքո դառնութիւնդ, Բիւզանդիա:

Ուրախութիւն քո փոխեցաւ
Ի տըրտմութիւն, Բիւզանդիա.
Եւ ամենայն տիեզերաց
Զըրոյց եղեր, Բիւզանդիա:

Պաշարեցար յանօրինաց
Եւ պըղծեցար, Բիւզանդիա.
Ի կատականս հեթանոսաց
Եղեր դրացեաց, Բիւզանդիա:

Որպէս այգի վայելչական
Որթով ծաղկեալ Բիւզանդիա,
Այսօր պըտուղդ ի փուշ դարձաւ,
Անպիտացաւ, Բիւզանդիա:

Բիւզանդիա, Բիւզանդիա,
Ստըմպոլ քաղաք Բիւզանդիա.
Կոստանդինու Պոլիս կոչեալ
Արեամբ լըցեալ Բիւզանդիա:

Դու հրեշտակաց ասպընջական
Հրեղէն զօրաց, Բիւզանդիա.
Այսօր դարձար դիւաց տեղի
Վասըն մեղաց, Բիւզանդիա:

Քահանայից ժողովարան
Օրհներգութեանց, Բիւզանդիա.
Այսօր եղեր ազգին Տաճկաց
Դու խըմբարան, Բիւզանդիա:

Վիրաց բըժիշկ Բիւզանդիա,
Մեղաց քաւիչ Բիւզանդիա,
Եւ ամենայն ցաւագարաց
Առողջութիւն Բիւզանդիա:

Արդ ակն ունիմ կատարածին
Թէ նորոգիս եւ ազատիս
Յանօրինաց բըռնութենէ,
Բիւզանդիա, Բիւզանդիա:

***

Քանզի Ֆրանկաց ազգըն շարժին
Կամօք անմահ թագաւորին,
Զոր եւ յառաջ զայս ասացին
Սուրբ հայրապետքն աստուածային:

Որք սուրբ հոգովըն խօսէին
Եւ ըզգալոցըն պատմէին՝
Վասն գալոյ Ֆրանկաց ազգին
Ի ժամանակս յաւուրս յետին:

Ամենեքեան առհասարակ
Արիական ազգըն շարժին,
Միաբանեալ ի միասին
Վառին ի սէրն աստուածային:

Գայցեն ծովով եւ ցամաքով
Որպէս զաստեղս որ ոչ թըւին,
Յորդորելով զամենեսին
Աստուածառաք պատերազմին:

Նախ զԸստըմպոլ քաղաքն առնուն
Ամենազօր կամօք փըրկչին,
Ապա յառաջ համարձակին
Եւ ի բոլոր աշխարհ սըփռին:

Ելցեն յերկիրն արեւելից
Եւ կոտորեն զամենեսին,
Որպէս զառիւծ մըռընչելով
Ի յանօրէնս համարձակին:

Առնուն զքաղաքն Երուսաղէմ,
Զտնօրէնութեան տեառըն տեղին,
Ոսկիապատ զարդարեսցեն
Զդուռն Յարութեան գերեզմանին:

Քանզի լըրումն եհաս նոցին
Ըստ հրամանացըն Քրիստոսին,
Որպէս ասաց յաւետարանն
Յառաջագոյն Աստուածորդին:

Քրիստոնէից ազգըն ցընծան
ՅԵրուսաղէմ սուրբ քաղաքին,
Եւ հեթանոսքըն կորընչին,
Որպէս փոշի անհետ լինին:

Տամ երանի ժամանակին
Որ հանդիպիք յանբաւ բարին,
Որպէս ըզծերըն Սիմէոն,
Որ ցանկացաւ տեսլեան փըրկչին:

Արդ բարձրանայ եղջիւր խաչին
Փառօք խաչեալ թագաւորին,
Հեթանոսաց ազգն ամենայն
Առհասարակ կործանեսցին:

Անթիւ լինին զօրքըն Ֆրանկին
Որպէս զաւազ յեզրի ծովին.
Ոչ ոք կարէ յաղթել նոցին՝
Արիական Ֆըրանկ ազգին:

Որպէս կայծակն ի յեղեգան
Ի յայլազգիքն արձակեսցին,
Եւ հալածին ազգըն Տաճկաց
Զի հակառակ են սուրբ խաչին:

Առցեն զՀոռմոց աշխարհն ամէն,
Մինչեւ ի Մըսըր հասանին,
Քակեն զդիւաց բընակարան՝
Զանօրինաց ուխտատեղին:

Ի Շահաստան հասանիցին
Եւ ի Դաւրէժ յառաջեսցին,
Ի Խորասան մըտանիցին
Եւ գերեսցեն զամենեսին:

Աշխարհ ամէն պայծառանայ
Ի հաւատոցըն Քրիստոսի,
Հեթանոսաց ազգն ամենայն
Ի յաշխարհէս հալածեսցին:

Եկեղեցիքն որ աւերեալ
Ի յամենայն տեղ շինեսցին,
Օրհներգութեամբըն Քրիստոսի
Երկիրս ամէն փառաւորին:

Ազգըս Հայոց պայծառասցի,
Զի յայլազգեացն ազատեսցին.
Բերկրեալ ցընծան ամենեքեան
Որպէս յաւուրս Լուսաւորչին:

Քանզի Տըրդատ եւ սուրբ Գրիգոր
Յորժամ ի Հռոմ քաղաք գնացին
Եօթանասուն հազար էին
Որ հետ նոցա ի Հռոմ մըտին:

Բոլոր տարի մի հոն կացին
Լուսաւորիչն ընդ Տըրդատին,
Եւ ամենայն օր խիլաթէր
Կոստանդիանոս զհեծել նոցին:

Յայնժամ միմեանց դաշինս եդին
Եւ արձանաց գիր գըրեցին,
Սիրոյ դաշինս հաստատեցին
Ազգըս Հայոց ընդ Ֆըրանկին:

Չորս հարիւր մարդ ի հոն թողին
ՅԱրշակունեաց Պահլաւունին,
Զի մընասցեն եւ աճեսցին՝
Ֆըրանկ ընդ Հայ միաբանին:

Արդ՝ առաջնորդ նոքա լինին
Արիական Ֆըրանկ ազգին.
Գայցեն ծովով եւ ցամաքով
Եւ օգնական մեզ լինիցին:

Առցեն զգաւառն Այրարատեան,
Որ է տեղի Լուսաւորչին,
Թագաւորեն յԷջմիածին՝
Վաղարշապատ սուրբ քաղաքին:

***

Փառք Աստուծոյ Հօրըն վերին
Եւ Միածնին՝ նորին Բանին,
Հոգոյն Սըրբոյ կենաց տուողին՝
Խաղաղութեանց պարգեւողին:

Յինըն հարիւր ւերկու թըւին
Հայաստանեայց մեծ տումարին,
Որ զԸստըմպոլ քաղաքն առին
Եւ զքրիստոնեայս կոտորեցին:

Ես Առաքել մեղօք ի լին,
Լըցեալ չարեօք աղետագին,
Յարմարեցի զողբըս բանին
Բիւզանդիոյ մեծ քաղաքին:

Կոստանդինու Պոլիս կոչեալ
Անուամբ մեծի թագաւորին,
Այն որ հրեշտակք կանգնած կային
Եւ զգուշութեամբ ծառայէին:

Ես անարժանս ամենայնի
Որ վարդապետ անունս կոչի,
Այլ ի գործոց խիստ եմ հեռի,
Անմիտ, յիմար եւ փանաքի:

Յարմարեցի զբանս ի կարգի
Ինձ յիշատակ ի յաշխարհի,
Զի որ երգոյս այս հանդիպի՝
Զիս յիշեսցէ կամօք բարի:

Եւ ասասցեն՝ «Տէր ողորմիե
Ինձ բազմամեղ Առաքելի,
Որ զայս բաներս ի շար եդի՝
Ողբանք Կոստանդինու Պոլսի:

Այլ եւ ծնողաց իմոց բարի
Ղութլումելիք եւ Ներսէսի,
Որ զառածեալս մեղաց գերի
Ծընան զաւակ ողորմելի:

Եւ րաբունոյն իմ Գրիգորի
Որ մականուն Ծերենց կոչի,
Նահատակին այն ցանկալի
Եւ քաջաբան վարդապետի:

Եւ զաւակին իմ բաղձալի՝
Տէր Յովհաննէս քահանայի,
Որ ի հասակ մանկագունի
Փոխեալ յաշխարհըն կենդանի:

Եւ Յակոբայ կարգաւորի՝
Նաղաշ ոսկող քարտուղարի,
Որ զերգ բանիս զոր ասացի
Նա՛ գըծագրեաց ի քարտիզի:

Եւ երգողին սիրով սըրտի
Եւ լըսողին կամօք բարի,
Եւ որ փոխէ զբանս ողբալի,
Եւ որ յիշէ զորըս գրեցի:

Ամենեցուն տէրն ողորմի,
Զի է առատ յամենայնի.
Այլ եւ ըզդարձըն կամենայ
Որ ի մեղաց փոշիմանի:

Զոր խոստացաւ իւր ծառային
Յաւետարանն Աստուածորդին՝
«Մեղաւորաց համար եկի,
Քանզի բըժիշկ եմ հիւանդիե:

Փառք Արարչին ամենայնի՝
Հօր եւ Որդոյն իւր Միածնի,
Հոգոյն շնորհաց պարգեւողին,
Յանցեալն, յայժմուս ւյապագային:

ՎԵՐՋ