Պատմութիւն Հայոց, Հատոր Ա.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
՚Ի գիրս Խորենացւոյն, ա. 22. դնի, թէ յաւուրս սկայորդւոյն եկին ՚ի Հայս որդիքն Սենեքերիմայ Ադրամելէք եւ Սարասար. բայց թուի թէ այս բան պակասութեամբ իւիք փոփոխեալ է ՚ի գրագրաց ը անուանն. վասն զի սենեքերիմ ըստ ուղիղ քնն ութեան մատենագրաց նստաւ յետ. 34. ամի մահուանն Սարդանաբաղայ. եւ զի պարոյր ՚ի մահուն Սարդանաբաղայ թագաւորեաց` ըստ աւանդելոյ նորին Խորենացւոյ, զիարդ ապա որդիք Սենեքերիմայ յաւուրս սկայորդւոյն` որ էր հայր Պարոյրայ, եկեալ իցեն ՚ի Հայս: Ապա թուի թէ փոխանակ դնելոյ յաւուրս Պարոյրայ որդւոյ սկայորդւոյն, զանց արարեալ գրագրաց զբառիւդ Պարոյրայ, եդեալ են միայն` սկայորդի: Եւ այս անտի եւս յայտ է, զի Ասողիկ. գիրք. գ. գլ. 46. եւ Սամուէլ երէց` դնեն յաւուրս Պարոյրայ որդւոյ սկայորդւոյն. զնոյն ցուցանէ եւ բան Յովհաննու կաթողիկոսի:
       Եւ թէպէտ ոմանք զԱսորդան զորդի Սենեքերիմայ համարելով Արդանաբաղ` կարծեն յառաջն լինել ՚ի ժամանակս սկայորդւոյն, բայց այս է ներհակ եւ արտաքոյ հասարակ կարծեաց. որ եւ ոչ յարմարի ընթացից պատմութեան Խորենացւոյն: Իսկ ՚ի գիրս Վարդանայ չգիտեմ զիա'րդ վրիպագրութեամբ եդեալ է, թէ Ադրամելէք եւ Սարասար եկին առ Կայպակ. զոր պսակեաց ասէ Վարբակէս: Այս նոր իմն երեւի:
       Այլ վասն սերնդեան Սարասարայ եւ Ադրամելեքայ գիտելի է, զի որպէս գրէ Խորենացին. ա. 22. Սարասար կամ Սանասար ՚ի կողմանս Սիմ լերին բնակեալ բազմացաւ. եւ յազգէ նորա ոմանք ընկալան զբդեշխութիւն կողմանցն Աղձնեաց. իսկ Ադրամելէք` զոր եւ Արգամողան անուանէ, բնակեցաւ յարեւելից հարաւոյ այնր լերին: Զայս ասացեալ Խորենացւոյն` ապա յաւելու եւ ասէ. ՚Ի սմանէ (այսինքն յԱդրամելեքայ ) ասէ պատմագիրն լինել զԱրծրունիս եւ զԳնունիս:
       Եւ մեք եւս ըստ այդմ եդաք ՚ի պատմութեան, այսինքն սերիլ Արծրունեաց յԱդրամելեքայ: Իսկ որ գրի այլուր ՚ի գիրս Խորենացւոյն. գ. 55. ըստ բազում ձեռագրաց, թէ Շաւասպ Արծրունի իցէ սերեալ ՚ի Սանասարայ, այդ չէ ' ինչ. զի մա'րթ է ասել, թէ որովհետեւ Արծրունիք սերեալք յԱդրամելեքայ ունէին խնամութիւն ընդ Սանասարեանս, եւ երկոքին այն ցեղք խառնեալք էին ընդ միմեանս, գուցէ ՚ի Սանասարեանց անտի սերելով Շաւարշայ` յորդւոց անտի Սանասարայ համարի: Թէպէտ ՚ի տպագրեալն վրիպակաւ` Սասանայ դնի: