Թահմազ-ղուլի խանի (Նադիր-շահի) արշաւանքները

ԹՈՒՂԹ ԱՌ ԱՐՔԱՅՆ ՎՐԱՑ ՀԵՐԱԿԼԷՍ, ՎԱՍՆ ՀԻՒՍԷՅՆԱԼԻ ԽԱՆԻՆ. ՈւԽՏԱԴՐՈՒԹԵԱՆՆ ԸՆԴ ՆՄԱ (1760)

Յորմէ Հայրական օրհնութեամբ, որդիական ողջունիւ եւ հոգեկան սիրով գիտասջիր իսկապէս սիրելի մեր, հարազատ հաւատարիմդ սրբոյ Աթոռոյս, Աստուածասէր եւ բարեպաշտօն, բազմայաղթ եւ թշնամահալած Քրիստոսազօր Արքայորդի Արքայդ Հերակլ:

Քանզի երկակի գիր մեծութեանդ քոյ հասին առ մեզ, այսինքն՝ թէ ի մայիսի ԻԱ (21) -ին գրեցեալն եւ թէ ի ԻԵ (25)-ումն նորին ամսոյ գրեցեալն, զորս եւ ընթերցեալ ծանեաք զամենայն ի նոսա գրեցեալսն, որք էին օգտակարք սրբոյ Աթոռոյս, մեզ եւ երկրիս մերոյ: Առ այն, որ յերկրորդում թղթում քում գրեալ էիր պատասխանի երկրորդի թղթոյն մերոյ, թէ յառաջ քան զգալ թղթոյդ քոյ Հուսէյնալի խանն առաքեալ էր առ մեզ զմօլլա Ալին եւ զմեր Աղա Մասումն՝ հանդերձ թղթով, որոյ զպատասխանն գրեալ եմ եւ յղեալ առ Հուսէյնալի խանն՝ ձեռամբ նոյն մօլլա Ալիին եւ մեր Աղա Մասումին, որով զհաստատուն եւ զհաւաստի պայմանադրական թուղթս եմ խնդրեալ ի նմանէ, որ եթէ գրեալ յղեաց զասացեալն իմ եւ ես յայնժամ արարից Աստուծով ըստ կամաց նորա եւ կատարեցից զխնդիրսն ձեր, եւ զայլս ըստ այսմ ոճի գրեալ էիր:

Արդ, ահա աստ խանն, հանդերձ մեծամեծօք ժողովեալ ի խորհուրդ ընդ Աղա Մասումին, զոր եւ ինքեանց որպէս թէ վէքիլ են արարեալ եւ զնա հաւատացուցեալ եւ ընդ զուխտադրական բանս խօսեցեալ եւ զթուղթս եւս առ խոհեմաշատ մեծութիւնդ քո գրեալ, զոր եւ ահա յղեցին առ քեզ: Ի թղթոյ խանին եւ ի բերանոյ Աղա Մասումին իմանալոց ես եւ խոկալոց: Յայնժամ, որպէս տնօրի[նի]չն ամենայնի Աստուած եւ նոյնատուր իմաստութիւնդ քո ազդելոց են քեզ, այնպէս առնելոց ես: Բայց զի եթէ զբանս խանին եւ սոցա ոչ հաւանիցիս եւ ոչ հաւատայցես եւ ոչ կամիցիս տիրութիւն առնել երկրիս մերոյ եւ խանին՝ հասարակապէս, այլ խնդրեմ ի ճշմարիտ բարեկամէդ մերմէ, զի յատկապէս սակս սրբոյ Աթոռոյս ազատութեան պարտիս նախապէս հոգալ եւ զհնարս գտանել եւ առնել փութով եւ ոչ զանց առնել ի փառս Քրիստոսի, ի պարծանս խաչին եւ ի սէր սրբոյն Գրիգորի Լուսատուին հոգւոց մերոց: Եւ այսու լինիլ պատճառ բարեաց եւ զվարձս ի Քրիստոսէ եւ զշնորհս ի սրբոյ Աթոռոյս եւ զօրհնութիւնս ի մէնջ միշտ ընդունիլ յազգաց յազգս եւ յորդւոց յորդիս:

Արդ, այն բարի խորհուրդ այժմ ոչ կատարեցաւ, վասն յոյժ ըշտապմամբ գալոյն այդր աղա Մասումին, այլ կատարեցից Աստուծով եւ պատրաստեցից առ ի յղել:

Ողջ լեր ի տէր զօրացեալ ի նոյն ի փառս Աստուծոյ եւ ի պարծանս ամենազօր խաչին, որ կարօղացուսցէ զքեզ միշտ: Ամէն:

[ՄՄ, ձեռ. 2911, թ. 100ա]: