Ա
Ո՜
Քիրիոս…
Հանգիստ
մը,
յետոյ
նուաղուն
ձայնը
հեգնական,
խոնջենքի
եւ
ծաղրական
խնծիղի
անսահման
խառնուրդով
մը
տատամսեցաւ
վերջավանկերուն
վրայ
եւ
աւարտեց
մրմնջելով.
…Թօն
քիրոնտօն
քէ
Վասիլեւս
թօն
վասիլէոնտօն:
Աւելածուս,
նիհար,
խոշոր
մանչ
մը,
ծաղկոտած
կարմրուկ
դէմքով,
ակռապլիկ
բերանը
չարաճճիութեամբ
դողացնելով՝
ընդհատեց
իր
աշխատութիւնը.
–է՜յ,
ծե՛ր,
դեռ
գայլերը
չկրծեցի՞ն
քեզ:
Խենդը,
նախ
անտես,
դուրս
ելաւ
վայրի
մորենիներով
եզերուած
զառիթափ
արահետէ
մը
եւ
պատասխանեց
քրքիջով
մը,
ետեւէն՝
յիշոցք
մը:
Այժմ
իր
անկիւնաւոր
դիմաստուերը
կը
ցցուէր
յորդ
լոյսին
մէջ:
Սպառնացող
շողիւններ
կը
փայլատակէին
իր
անօսր
թարթիչներով
աչքերուն
խորը,
որոնք
ընկղմած
էին
իրենց
ակնակապիճներուն
մէջ:
Արեւուն
դէմ
կը
փայլէր
աղտեղութիւնը
իր
կասկարմիր
ֆէսին՝
որմէ
մի
միակ
թելով
մը
կախուած
էր
ծոպը:
Ձեռքի
անընդհատ
շարժումով
մը
դէպի
ետ
կը
վանէր
իր
ճերմակ
մազերուն
խռիւները,
որոնք
յորդելով
գլխանոցին
եզերքներէն՝
կ'իջնէին
շատ
վար,
մինչեւ
իր
փոսացած
քունքերը:
–Դե՛հ ,
մի
բարկանար,
Վասիլի,
ծաղրածեց
մանչը,
աղէկ
գիտես
որ
մենք
հին
բարեկամներ
ենք…
Միւսը
ընդհատեց
իր
յիշոցքներուն
հեղեղը.
ուշադրութիւնը
գրաւեցաւ
սիրուն
խարտեաշ
աղջկան
մը
ներկայութեամբ,
զոր
վէճին
աղմուկը
անցնելու
պահուն,
կեցուցած
էր
կաղնիներու
ծառուղիին
մէջ:
–Ա՜հ,
դո՞ւն
ես,
Ծամարո,
–
ըսաւ,
–
աշխարհիս
վրայ
մեզմէ
զատ
մարդ
չկայ,
այնպէս
չէ՞
քսանֆուլա:
Եւ
ժպիտէն՝
դէմքին
կնճիռները
բազմացան:
Երբ
աղջիկը,
ծիծղուն,
գլուխը
օրօրելով
կը
հեռանար՝
Վասիլին՝
վաւաշոտ
աչքով
մը
հետեւելով
անոր
ազդրներուն
տատանումին՝
ետեւէն
արձակեց
աղտոտ
խօսք
մը՝
հազիւ
թէ
լսելի:
Ես
հետաքրքիր
սկսայ
զննել
այդ
զառամած
դէմքին
զօրեղապէս
շեշտուած
գիծերը՝
զոր
աւելի
կը
ցայտեցնէին
մորթին
մթագնած
գոյնը,
ճերմակ
փայլուն
մազերը,
եւ
բիրտ
կարմրութիւնը
շրթունքներուն՝
որոնցմէ
վար
կը
կախուէր
գլանիկի
ծայր
մը:
Քովէս
անցնելով
մարդը,
անխօս,
սեւեռեց
ժպիտ
մը
կէս
անմիտ
եւ
կէս
նենգաւոր
իր
բերնին
խորշին
մէջէն,
յետոյ
խեղդուկ
եւ
տատամսուն
ձայնը
յանկարծ
դանդաղեցնելով՝
սկսաւ
վրդովիչ
մանի
մը
աւելի
քաղցր
ու
աւելի
թախծոտ
ոլորակով:
Բառերը
կարծես
նուաղուն
հրապոյր
մը
զգեցած,
կը
հատկլէին
յամրաբար,
կը
պարուրէին
այնպիսի
կսկծալի
բանով
մը,
որ
հակադրութիւն
կը
կազմէր
բնութեան
ծիծաղկոտ
եւ
լուսողող
տեսարանին
եւ
ցայտուն
նրբութիւններուն
քաղցր
ներդաշնակութեան
հետ՝
ուր
Ապրիլը
կարծես
կը
զետեղէր,
իր
յաղթական
պայծառութեամբը,
շլացումը
գարնան,
ու
ճառագայթող
յոյսը
նոր
ու
հզօր
աւիշին:
Մանչը,
որ
ալ
չէր
խնդար,
երբ
աշխատութիւնը
աւարտեց,
ժողովրդի
անձերուն
յատուկ
ընտանութեամբ
մը,
որոնք
քաջալերուած
կը
զգան
ինքզինքնին՝
ինծի
ըսաւ.
–Եթէ
քիրիան
կը
փափաքի
անոր
պատմութիւնը
լսել,
թող
դպրոցին
վարժապետին
դիմէ:
–Արդեօք
շա՞տ
ծեր
է,
հարցուցի,
իմ
սեպ
մտածումիս
թելը
շարունակելով,
մինչ
երգին
բառերը
տկար
արձագանքով
մը
դեռ
կու
գային,
եւ
հոն
հեռուն,
Այիա
Պարասկրեւէի
բարձունքներուն
կողմը
Վասիլիի
դիմաստուերին
մութ
բիծը
աստիճանաբար
կը
չքանար,
կը
նուաղէր
արեւահեղձ
եւ
փոշեից
ճամբուն
վրայ:
Բնազդաբար՝
մանչը
ձայնը
մեղմացուց,
իբրեւ
թէ
ճակատագրի
մը
դէմ
դաւադրէր.
–Ա,
կարծեմ
թէ
կայ
վաթսուն
տարեկան,
թերեւս
քիչ
մը
աւելի.
քիչ
մը
պակաս…
Սա
ճիշտ
է՝
որ
արդէն
իր
ճակատագիրը
վճռուած
է:
Պեյքոզի
եւ
Գանլըճայի
մէջտեղ՝
ծովուն
խորը
կղպանք
մը
նետուած
է
կնոջ
մը
ձեռքով:
Այն
օրը՝
որ
ժանգը
կրծէ
պողպատը՝
Վասիլիգոն
պիտի
մեռնի…
Ժպտելու
փափագ
չունէի.
իմ
մէջս
ալ
կար
այդ
ճակատագրականութիւնը՝
որով
Արեւելքի
մէջ
կ'ապրին
ամէն
իրեր
ու
էակները:
Մտածկոտ
նայեցայ
հեռանալը,
յետոյ
անհետանալը
այդ
տղուն՝
որ
լի
է
աղմկոտ
զուարթութեամբ
եւ
գրեթէ
անգթօրէն
կատակելու
պատրաստակամութեամբ,
եւ
որ
իբրեւ
հետաքրքիր
կողմը
իր
ներքնապէս
անտաշ
բնաւորութեան
տոգորուած
էր
աւելորդապաշտ
յարգանքով
մը
հանդէպ
հրաշավէպներուն՝
որոնցմով
իր
մանկութիւնը
սնած
էր:
