Վասն
քննելոյն
զՎեննա
եւ
վասն
տուժելոյն
զԵսաբէլ
եւ
վասն
արկանելոյն
զհայրն
Փարէզու
ի
բանտ
Յայնժամ
դիւան
առնէ
Դօլֆին
առանձին,
Եւ
կոչէ
զԵսաբէլ
ընդ
քահանային:
Այլ
երբ
որ
ըստուգեաց
վասըն
Փարէզին,
Կոչէ
զհայրն
եւ
զմայրն՝
«Գան
իմ
դիւանինե:
Եւ
տայ
զսպել
զՎեննա
եւ
պարզ
տեսանել,
Թէ
եւս
անարատ
է՝
ըզնա
նկատել.
Եւ
նախ
ի
նմանէ
զեղեալքն
հարցանել,
Ըզսուտն
եւ
զիրաւըն
անտի
ուսանել:
Իսկ
Վեննա
զԵսաբէլըն
տայ
ի
բերան,
Թէ.
-
Նա՛
է,
որ
գործեաց
ընդ
իս
զամենայն,
Եւ
ոչ
ինձ
մեղքըն
կայ
՚ւ
ոչ
Փարէզ
մանկան,
Գործիքս
այսոքիկ
ի
սմանէ
գործեցան:
Յորժամ
ի
Վեննայու
եկ
պատասխանին՝
Սկսեալ
իշխանն
հարցանել
զնոսա
մին-մին.
Յառաջն
Եսաբելայ
ասաց
զայս
նմին.
-
Վասն
է՞ր
դու
արարեր
զայս
բանըս
չնչին:
Իսկ
Եսաբէլ
եղեւ
անկից
հրաժարեալ,
Թէ.
-
Իշխա՛ն,
տանջայ
ես
բազում
խրատ
տալ,
Եւ
վերըստին
ի
յունկըն
ոչ
ըստանալ,
Բայց
մեղք
ի
մէջ
նոցա
ոչ
է
իմ
տեսեալ:
Ասէ
ընդ
քահանայն,
թէ.
-
Դու
ի՞նչ
ասէր,
Որ
երկու
օր
զնոսա
ի
յարկ
քո
պահէր:
Ասէ.
-
Տէ՛ր
իմ,
եկին
առ
իս
զերդ
հիւրեր,
Եւ
ես,
աղքատ
ծառայդ,
զի՞նչ
պիտի
առնէր:
Այլ
ճանաչել
զնոսա
ինձ
էր
անհնար:
Եւ
հաստատեմ
երդմամբ՝
չկար
նոցա
չար,
Զի
մինըն
քոյր
ասէր
եւ
միւսըն
եղբայր,
Եւ
ոչ
ննջեալ
նոքա
բնաւ
ընդ
իրար:
Եթող
եւ
ըզնոսա,
Յակոբ
սկսանի.
Սկիզբն
ասէ
նմա.
-
Որդի
սատանի,
Գիտես,
որ
զառաջին
չարիքն
քեզ
թողի,
Վասն
ա՞յն
դու
գործեցիր
զայս
հակառակի:
Ապա
տացեմ
ես
քեզ
այժմ
ըզփոխարէն,
Որ
մինն
արժէ
ըզքո
հազարն
ու
զամէն,
Որպէս
տուիր
հանել
զդուստրն
իմ
ի
տանէն,
Ես
տամ
հանել
զկեանքդ
ի
քո
արեւէն:
Որպէս
օտարցուցեր
զդուստր
ի
մերմէ,
Օտարցուցնեմ
զինչըս
զամէնն
ի
քէնէ.
Թէ
որ
որդին
քո
ի
ձեռըս
անկանէ,
Զչարիքն
անձին
իւրոյ
աչօք
տեսանէ:
Ասէ
Յակոբ
նմա.
-
Իշխան
իմ
բարի,
Գիտես,
քեզ
ծառայ
եմ
ես
անչափ
տարի,
Բնաւ
մի
սխալանս
ես
քեզ
արարի.
Նոյնպէս,
տէրն
է
վերոյ,
զայս
այլ
ես
չարի:
Եւ
ոչ
բնաւ
ունիմ
ի
սմանէ
խապար,
Թէ
այս
գործըս
բնաւ
նորա
միտըն
կար.
Եւ
վերըստին
ըզխորհուրդըն
մեզի
ոչ
տար.
Երդնում
քեզի
հաստատ
ի
վեր
եւ
ի
վար:
Գիտեմ,
որ
ի
չարէն
այս
մեզ
յայտնեցաւ
Եւ
չար
ծնընդենէս
մեզ
պատահեցաւ.
Որ
յաջ
եւ
ի
յահեակ
նա
ոչ
հայեցաւ,
Վասն
այն
ի
յայս
ժամուս
հայրն
ամաչեցաւ:
Բայց
ոչ
եւս
բարկութիւն
իշխանին
ցածէր,
Առաքէր,
զօրապետ
զօրացըն
ածէր
Եւ
Յակոբայ
դարանս
եւս
մահու
գործէր,
Կամէր
զսպիտակ
ալիքն
արեամբըն
մածէր:
Այլեւս
բազում
ծերոց
գալ
աղաչեցին,
Հազիւ
ի
սպանելոյ
զնա
ազատեցին,
Այլ
տարեալ
ի
բանտ
ի
նեղ
զընդան
արկին,
Զինչս
եւ
ըզփարթամութիւն
նորա
լուծին:
Այնպէս
երետ
առնել
զտունըն
Յակոբայ,
Որ
բնաւ
շէն
կալոյ
մարդ
նշան
չի
տայ,
Զինչսըն,
զոսկին,
զարծաթն,
զանօթըս
նորա
Գրով
եւ
կտակով
յարքունին
երթայ:
Եւ
ըզՎեննա
ձգեաց
դառն
ի
յերեսէն,
Զինքըն
եւ
զԵսաբէլ՝
զերկուսն
եթող
մէն.
Այլեւ
մերկացուցեալ
ի
փառաց
զգեստէն.
Եւըս
թափուր
արար
պարարտ
սեղանէն:
Մինչեւ
աւուրք
բազումք
այնպիսի
գնաց,
Դարձեալ
սակաւ-սակաւ
հայրն
ի
նա
գթաց.
Եւ
ժամըս
ժամ
աւուրն
առ
նա
երեւաց,
Խօսէր
եւ
զրուց
տայր
որպէս
յոչ
կամաց:
Եւ
յետ
սակաւ
աւուրց
դարձեալ
գթացին.
Ծնողքն
ըզնա
կալեալ
յապարանս
մուծին.
Եւ
բերեալ
զառաջին
զգեստն
ագուցին.
Եւ
զանցեալ
գործիքըն
զամէն
մոռացին:
Երբ
որ
ետես
Վեննա
ծնողքն
քաղցրացեալ,
Եւ
յիւրեանց
առաջին
ի
գութըն
դարձեալ,
Եւ
եւս
այլ
առաւել
ըզնա
սիրեցեալ,
Կացեալ
առաջի
հօրն՝
խնդիրս
արարեալ:
Ասէ.
-
Հա՛յր
իմ
գթած,
դստերս
քո
ներէ,
Զի
այսօր
նա
ի
քէն
խնդիրըս
խնդրէ.
ԶՅակոբ
հան
ի
բանտէն,
հա՛յր
իմ,
ազատէ,
Զի
ծեր
ալեօքըն
նա
միշտ
զքեզ
օրհնէ:
Իսկ
իշխանն
փութով
զխնդիրն
կատարէ,
Առաքէ
ի
ժամըն
զզօրապետն
բերէ,
Հանել
զՅակոբ
բանտէն
փութով
հրամայէ
Եւ
զինչսըն
զամենայն
նա
դարձուցանէ:
Ասէ.
-
Զինչըս
նորա,
զարծաթ
եւ
զոսկին,
Եւ
զամենայն
անօթս,
որ
ի
տանն
էին,
Զոր
եւ
ձեռամբ
քոյով
ունիս
ի
գըրին,
Յաւել
ի
նա
դարձցին
եւ
ոչ
պակասին:
Եւ
թէ
մազ
մի
յընչից
նորա
կորուսցեն,
Փոխան
այն
մի
մազին
բուռ
ոսկի
տացեն,
Այլ
եւս
ի
յարքունուցս
ըզպատիժն
առցեն,
Ըզհասս
եւ
զհատն
իւր
այլ
մի
կտրեսցեն:
Եւ
գնացեալ
զՅակոբն
ի
բանտէն
հանին,
Եւ
տարեալ
առաջի
Դօլֆի
իշխանին,
Եւ
իշխանն
քաղցրութեամբ
խօսեաց
ընդ
նմին:
Եւ
ետ
յոյժ
յորդորումըն
սրտի
նորին:
Եւ
պատուաւոր
արամբ
ի
տունն
առաքեաց,
Եւ
էր
արտաքս
եւ
ներքս
զտունըն
զարդարած:
Եղեւ
ուրախութիւն
յոյժ
բարեկամաց,
Այլեւս
քաղաքացի
տրտում
ոչ
մնաց:
Սկսեալ
ի
փարթամէն
մինչեւ
ի
յաղքատն՝
Գային
զնա
ողջունին,
առնէին
զխրատն
Յիշխանացըն
մեծաց
մինչեւ
ի
յազատն.
Եւ
Յակոբ
ոչ
խտրէր
զաղէկն
եւ
ըզվատն:
Եւ
հեռաւորք
ուրեք
երբ
որ
լսէին,
Մեծ
գոհութիւն
եւ
փառս
աստուծոյ
տային,
Այլեւըս
յիշխանէն
յոյժ
գոհանային,
Որ
Յակոբայ
դարձեալ
արար
զայն
բարին:
Ապա
մայրն
Փարէզու
երբ
որ
իմացաւ,
Թէ
եւ
ի
Վեննայու
այսոքիկ
գործեցաւ,
Երթեալ
առ
ոտս
նորա՝
շնորհ
կալեցաւ,
Իսկ
Վեննա
քաղցրութեամբ
ի
նա
հայեցաւ:
Այլեւս
ասէ
ցնա.
-
Հանապազ
գայցես,
Նստիս
դու
միշտ
առ
իս
եւ
զրուց
տացես,
Եւ
ես
ոչ
թողուցում՝
ինչ
պակասի
քեզ,
Մինչեւ
ի
Փարէզու
դու
զրուց
առցես:
Իսկ
մայրըն
Փարէզու
այսպիսի
արար.
Միշտ
եւ
յամէն
աւուր
առ
Վեննա
նա
գար,
Զի
տեղիք
Փարէզու
նովաւ
զովանար,
Այլեւս
խոց
Վեննայու
մարբըն
դիւրանար:
Այլ
Վեննա
զդառնութիւն
զայս
ծածուկ
ունէր,
Զի
զՓարէզու
զեղեալն
բնաւ
ոչ
գիտէր,
Եւ
որչափ
որ
ջանայր
եւ
յոյժ
որոնէր,
Բնաւ
ոք
ի
մարդկան
նմա
ինչ
չասէր:
Իսկ
ինքըն
փափաքէր,
թէ
բանս
իմանայ,
Թէ
որ
առողջ
կենօք
ահա
Փարէզ
կայ,
Գիտէ,
որ
իւր
բանըն
ի
յերկար
կ՛երթայ
Զիւր
հոգսըն
հանապազ
ի
յաստուած
կու
տայ: