Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, Բ

Հեղինակ

Բաժին

Հայագիտութիւն Հայ դասական մատենագրութիւն

Թեմա

Ա. Դրամս ճապաղել, եւ թագ կապել։
       Ի ՍՈՎՈՐՈՒԹԵԱՆՑ հարսանեաց զմին միայն յիշէ Խորենացին բ. 50. 'ի պատմելն զհարսանիս բ. Արտաշէսի արքայի ընդ Սաթինկան դստեր Ալանաց արքային. «Սովոր ութիւն իսկ էր, ասէ, թագաւորացն մերոց փեսայ ութեամբ 'ի դուռն տաճարին հասանել, դահեկանս ճապաղել իբրեւ զհիւպատեանն հռոմայեցւոց. սապէս եւ թագուհեացն յառագաստին՝ մարգարիտ »։ Զայս բերէ 'ի մեկն ութիւն բանից Գողթան երգոյն՝ զոր երգէին. «Տեղ ոսկի տեղայր 'ի փեսայութեանն Արտաշիսի. տեղայր մարգարիտ 'ի հարսնութեան Սաթինկանն»։
       Սովոր ութիւն էր 'ի հարսն ութեան թագ 'ի գլուխ դնել թագուհւոյն, եւ ծիրանիս զգեցուցանել. որպէս վկայէ նոյն մատենագիր բ. 83. «Եկեալ Տրդատայ յաշխարհս՝ առաքէ զՍմբատ ասպետ զհայր Բագարատայ ածել զկոյսն Աշխէն դուստր Աշխադարայ իւր 'ի կնութի. որ ոչինչ նուազ էր կոյսն արքային հասակի։ Եւ հրամայէ գրել զնա արշակունի, եւ զգեցուցանել ծիրանիս, եւ Թագ կապել զի արսնասցի արքայի»։
       Բ . Բազմակնութիւն։
       Բազմակն ութեան սովոր ութիւն լինիել եւ 'ի մերսն 'ի ժամանակս հեթանոս ութեան յայտ առնէ Խորենացին բ. 35. յասելն. «Սապէս եւ զգլուխ կանանցն Աբգարու՝ որում անուն էր Հեղինէ, առաքեաց յիւրային քաղաքն »։ Եւ բ. 50. յասելն վասն Սաթինկայ տիկնոջ. «Սա առաջին եղեալ 'ի կանանցն Արտաշիսի՝ ծնանի նմա զԱրտաւազդ»։
       Գ . Խնամութիւն։
       Խնամ ութիւն մերոց թագաւորացն էր ընդ մերձակայ թագաւորս կամ իշխանս. զոր օրինակ ընդ Վիրս. զի գրէ Խոր. բ. 11. թէ ա. Արտաշէս մեր «զդուստր իւր զԱրտաշամայ տայ կին Միհրդատայ ումեմն Վրաց բդեշխի մեծի, որ էր 'ի զաւակէ Միհրդատայ՝ Դարեհի նախարարի, զոր կացուցեալ էր Աղէքսանդր 'ի վերայ գերութեանն վերիացւոց »։ Արտաշէս բ. էառ 'ի կն ութիւն զՍաթինիկ դուստր արքային Ալանաց։ Զնու ա. Սմբատայ արքայի Յոհաննէս կաթողիկոս ասէ լինել դուստր արքային եգերացւոց։ Աբաս եղբայր բ. Աշոտոյ առեալ էր յիւր կն ութիւն զդուստր Գուրգենայ մեծի իշխանին Ափխազաց, որ էր քեռորդի Ատրներսեհի Վրաց արքայի։ Եղեւ խնամութիւն եւ ընդ կայսերականս յաւուրս Արշակունեաց։