Անգիտաց Անպէտ

Եւ հիմի պատեհ է որ ասեմ քանի մի բան վասն դեղերուն, անարժան եւ անպիտան ծառան՝ Ամիրտովլաթ բժիշկն Ամասիացի: Յիմացէք եւ հասկացէք, եղբարք, որ այս գրքիս ձեւն այսպէս է, որ զմէկ դեղի մի անունն շատ բառերով է գրած ի վերայ այբուբենի. եւ աւթխորն՝ յ. բառով՝ ի վերայ այբին է, եւ հ. վաղմեռուկ ասեն, յիշած է ի վերայ վեվին. հանց որ աալուսանն լ., եւ հ. վառվռուկ ասեն, յիշած է ի վերայ վեվին. եւ լինի որ ասեն զանունն ի մէկ գրի վերայ, եւ յետեւ ի մէկ գրի վերայ այլ զպատմութիւնն պատմեն, եւ զաւգտութիւնն ասեն թէ ի՛նչ է. որպէս յիշած է արջասպն ի վերայ այբին, եւ ի վերայ զային է՝ զաճ եւ զիր պատմութիւնն: Եւ կայ դեղ որ հինգ վեց անուն ունի. եւ ամէն անուանքն յիշած է ի վերայ գրին, թէ զինչ գիր որ ի յառաջքն գայ. եւ ի մէկ անուանն ի վերայ յիշած է զբնութիւնն, եւ զաւգտութիւնն, եւ զչարութիւնն, թէ ո՞րպէս է: Եւ ձարխոտն որ յիշած է ի վերայ ձային, եւ մէկ այլ անունն՝ փարիսիեաւշանն է, որ կու յիշուի ի վերայ փիւրին, եւ մէկ այլ անունն՝ քուղպարաթ ըլ պերն է, ի վերայ քէին, եւ մէկ այլ անունն՝ շէըր ըլ խնզիրն է, եւ մէկ այլ անունն՝ թ. պալտրի ղալա ասեն: Եւ շատ անուանք ունին այս դեղերս. բայց զպատմութիւնն ի մէկ անուանն ի վերայ կաւարտենք, եւ զայլ պազի անուանքն զամէն մէկ յիր գրին վերայ կու շինենք. որպէս պապունաճն՝ որ յիշուի ի վերայ պէին, եւ այլ ասեն իրիցուկ՝ յիշուի ի վերայ ինին, եւ այլ ասեն գետնի խնձոր՝ որ յիշուի ի վերայ գիմին. եւ բայց զամէն անուանքն կու գտնունք ի վերայ այբուբենի, եւ կու գրենք, եւ ի մէկ անունն զպատմութիւնն կու յիշեմք. եւ այս ձեռովս կու ընթանայ այս գիրքս:

Եւ այլ ասենք թէ է՞ր եղեւ այս գիրքս աշխարհաբառ: Եւ այս՝ երեք պատճառի: Ա. այն է՝ որ ամենայն մարդ չկարէ քերական կարդալ, եւ կամ արտաքին գրեանք, որ զայս խրթին բաներն յիմանայ. այնոր համար եղաւ աշխարհաբառ: Եւ Բ. պատճառ այն է աշխարհաբառ լինալուն. որ ա՛յլ բառեր խառնեցաք, որ մեք ի տաճկաց բառն գտաք, եւ պիտուան էր այս բառերս մեզի, վասն տաճկանց ստածումն առնելուն համար: Եւ Գ. պատճառ այն է, որ կայի այս գիրքս յ. էն, պ. էն, հռ. էն, թ. էն, անոր համար՝ որ այս գիրքս ի ա՛յլ լեզուէ փոխել է. անոր համար շատ բառեր կայ ի այս գիրքս. եւ է աշխարհաբառ: Եւ թէ Աստուած աջողէ, գրոցս ի վերջքն յիշեմ մէկ աղէկ բառգիրք մըն, որ զի՛նչ որ դժար բառ կայ հայ լեզուաւ՝ պատմէ. զի որ կարդացողն դիւրութեամբ հասկնայ, եւ ուսնողն դիւրութեամբ ուսանի, եւ իսկի ծածուկ իրք չմնայ, եւ յայտնի:

Եւ ասկից ի վեր յիշենք զդեղերուն զաւրութիւնն, եւ զանուանքն, եւ զէութիւնն, ի վերայ այբուբենի. եւ պատմենք այբէն մինչեւ ի քէն եւ ի ֆէն՝ զամենայն բառերն, եւ զանուանքն, եւ զփոխանն, եւ զտալուն չաքն, եւ զչարին խափանումն, եւ զի՛նչ որ կարպ ունի, թէ Աստուած կամի: