Գիրք Պատմութեան

Վասն եկեղեցւոյն սրբոյ Լուսաւորչին։

Մերձ հանդերձ բաժանմանն՝ իբրեւ Ժ ոտքգտանի խոր մեծ աստիճան մի, Լ ոտք իջեալ ՚ի վայր. որէ հոյակապ եկեղեցի. ունելով չորս մարմարեայ սիւնսազնիւս. որոց վերայ կառուցեալ կաթողիկէ միփառաւոր, վեց պայծառ լուսամտօք. եւ յարեւելս աւագխորանն հրաշալի սեղանիւ եւ դասիւ. եւ յաջակողմնեւս գոյ սեղան մի ազնիւ։ Արդ այս սուրբ եկեղեցիս էշինեալ ՚ի Հեղինէէ յանուն կենսունակ Սրբոյ Խաչին։Զմեծ աւագ սեղանն եւ զաջակողմեան միւս սեղանն՝նուիրեաց յանուն բարի աւազակին Դեմասայ։ Իսկյորժամ Լուսաւորիչն մեր եկեալ աստ ճգնեցաւ Է ամ, որունէր ընդ ինքն զմասն ինչ ՚ի նշխարաց սրբոյԿարապետին Քրիստոսի որ առ ինքն կրէր. վերակոչեցաւսուրբ եկեղեցիս յանուն սրբոյն Գրիգորի մերոյԼուսաւորչին։ Եւ միւս խորանն յանուն սրբոյնՅովհաննու Կարապետին մինչեւ ցայսօր ժամանակի։ Իսկմիւս ազգքն անգիտացեալ կոչեն զեկեղեցիս յանունՀեղինէ թագուհոյն. որ եւ է՛ յոյժ անպատշաճ. զիՀեղինէն ինքն է շինօղ եկեղեցւոյս, եւ զիա՞րդկոչեսցէ յանուն իւր ՚ի կենդանութեանն զեկեղեցիս, որ յամենայնի խոնարհակերպ Աստուածասէր էր։ Զի թէքաղաք եւ կամ գիւղ իցէր՝ աւատալի էր կոչիլ յանունշինողին. իսկ զեկեղեցին որ տուն է Աստուծոյ զիա՞րդժպրհի ոք յիւր անունն մակագրել. ուրեմն չէ՛ յանունՀեղինէին, այլ յանուն Սրբոյ Խաչին սկիզբնանուանակոչեալ. եւ ապա ՚ի մէնջ անուն լուսատուինմերոյ նուիրեցաւ սուրբ եկեղեցիս եւ է՛ ՚ի ձեռս մեր։Որ եւ ՚ի ՌՃԿԸ թուին՝ մերձ աստիճանին զերկուկամարսն որ լցեալք էին հողով եւ բլրացեալ էրաղբիւսն յառաստաղէ կամարացն մինչեւ ցյատակն՝Աստուծով յստակեալ ՚ի դուրս հանաք զհողն զամենայն։Եւ յամի շինութեան սրբոյ Յարութեան զտեղին զայննորոգեալ կատաղունիս շինեցին յերկուց կողմանց. եւկաթողիկէի զվեց լուսամուտսն որ բնաւին փակեալք էինքարիւ եւ ծեփով նոր բացաք. եւ երկաթիւ ամրացուցաք՚ի փառս սրբոյ խաչին Քրիստոսի։ Եկեղեցւոյսերկայնութիւնն ԽԵ ոտք է. եւ լայնութիւնն ԽԱ ոտք է։

Գոյ մերձ խորանին պատուհան մի որ հայի ՚իյայր խաչգիւտին. ուր ասի թէ աստ նստէր դշխոյնՀեղինէ եւ տայր պեղել զհողն որ էր ՚ի վերայխաչափայտին Քրիստոսի։ Ի Դատաւորի կիրակէին՝երեկոյի եւ գիշերային ժամակարգութիւնն աստկատարի. եւ մատուցանէ հայրապետն զսուրբ պատարագն. եւ ամենայնքն զգեստաւորեալք ՚ի թափօր ելանել աստիշուրջ զՍուրբ Գերեզմանաւն։ Եւ յաւուր խաչգիւտինեւս աստ կատարի ժամակարգութիւնն եւ սուրբ պատարագն՚ի փառս կենսատու խաչին Քրիստոսի։