Հայրէններ

Ե/Խ

* * *

Գինայ ղարիպին ասէ՝

Թէ ելնում քախքես ու գնամ,

Ես շատ ղարիպ եմ տեսեր,

Ղարիպին շահ իսկի՛ չի կայ,

Ով ղարիպին բան ասէ,

Թող ինքն այլ ղարիպ լենայա,

Երթա ի ղարիպութիւն,

Զօրն ի բուն ըզինքն երերայ,

Ով ղարիպին բան չասէ,

Զենէհար ղարիպ չի լինա,

Ես ղարիպութիւն կեցայ,

Գիդացա, թէ ինչպէս կու լինա:

 

 

ՆԱՂԱՇ ՍԱՐԿԱՒԱԳ

Ե/ԽԱ. ՏԱՂ ՀԱՐՍԱՆԵԱՑ ԵՒ ՈՒՐԱԽՈՒԹԵԱՆ ԱՄԵՆԱՅՆ ՄԱՐԴԿԱՆ

* * *

Նախ օրհնեմք զաստուածութիւն,

Որ ստեղծ զհրեշտակս ի լուսոյն,

ԶԱդամ արար ի հողոյ

Եւ ըզկինն իւր՝ ի կողոյ:

 

* * *

Ահայ հոտըն գայր գարնան,

Փեսին տեսն էր խիստ խընդման,

Յորտեղ սիրելիք որ կան՝

Ամէնն ի հրսնիք թող գան:

 

* * *

Ղամբար է վառեր փեսայն,

Փեսաղբօր մոմըն վառման,

Ամէնուն բարեւ կու տան,

Թող երկուքըն ծերանան:

 

* * *

Այսօր է մեզ օր խընդման,

Հաւսար սիրելիքս որ կան՝

Հարսն են առեր ու կերթան,

Թող երկուքըն յիրար խընդան:

 

* * *

Շարպաթ լից ու տուր կըթխան,

Եղբա՛յր, դու խըմէ փեսայն,

Փեսաղբայր, հարսն ու փեսայն՝

Թող երեքն յիրար խընդան:

 

* * *

Սրկաւագունք ժողվեցան,

Քո սիրուն ղեեն գուսան,

Շատ ապրի հարսն ու փեսան,

Թող երկուքն յիրար խընդան:

 

* * *

Օրէնք հրամայէ զայս բան,

Թէ նոր հարսն եւ իւր փեսան՝

Զփեսաղբերըն լաւ պատուեն

Եւ լինին ճորտ ու ծառայն:

 

* * *

Րաբունին երկինք արքայն

Եւ սուրբըն պառւոյն տըղոյն՝

Երկուքն իջան Յորդանան,

Մըկըրտեաց ըզնա Յովան:

 

* * *

Կանչեաց ահեղ, բարձրաձայն

Այն Տէրն՝ Յիսուս արքայն,

«Կանայք շատ տըղայք ծընան,

Չէ՛ իմ կըքահօր նըման»:

 

* * *

Առաւօտ ի լոյս նըման

Լուսափայլ կենայ փեսայն,

Փեսաղբայրըն պատուական

Եւ երկուսն յիրար նըման:

 

* * *

'Ւիւսիս ի հարսին նըման,

Փեսայն՝ հարաւոյ կողման,

Երկուսն ի իյրար եկան,

Ահայ ժամ արեւ արնան:

 

* * *

Ամպն ի յերկինքն թուխ դարձան,

Զանձրեւ քաղցրահամ ցօղան,

Որ երկիրըս ծընանի,

Ծաղկունք, զարդարեալ ցընծան:

 

* * *

Գովեմք ըզհարսն ու զփեսայն,

Սոքայ յակոբայ նըման,

Շալլայ ի միջաց խընդան,

Ծընօղ լինին շատ մանկան:

 

* * *

Իւր եղբարքն առ ինք եկան,

Զփեսաեղբայրն առին, զփեսայն,

Վաղվենէքն ի յորս ելան,

Հաւասար ի ճանփա մտն:

 

* * *

Ես պատմեմ մէկ զարմացք բան,

Որ ամէնն աչօք տեսան,

Հա՞յ, որ յորսագահն ելան՝

Մէկ մի համբուրեաց զփեսայն:

 

* * *

— Սատաղայ  ես քեզ երթամ,

Յո՞ւր կայիր դու այսչափ ժամ,

Քեզ եմ պահեր արմաղան,

Հազար որսու չես տար զայն:

 

* * *

— Առատ մայր իմ, սիրեկան,

Շուտով ջանայ, բեր դու զայն,

Տե՛ս ըզհանգամայս, որ կան,

Ի հոս չեն կենար, կերթան:

 

* * *

Յայնժամ ելաւ քահանայն,

Եբեր զանգին արմաղան,

Աֆարին իւր ծընօղին,

Որ է աղջիկ ու կուսան:

 

* * *

Եւ երկուքն առեալ տարան,

Ի յեկեղեցին մտան,

Խաչիւն պըսակեցան,

Զուգակից, հալալս եղան:

 

* * *

Ձայնեցէք ըզկուվանտան,

Չալեն զտապլակն եւ զչէշտան,

Եւ հետ կանչեն զթառլալան,

Որ հարսնիքս ուրախանան:

 

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ՔԵՐՈՎԲԵՆՑ

Ե/ԽԲ. ՏԱՂ ԳԵՂԵՑԻԿ ԵՒ ՍՐՏԱՌՈՒՉ

* * *

Եկի, հողվերօքդ անցի,

Հոտ առի, վէմըն կափուցի,

Քայլ մի երկու յառաջ գնացի,

Նեղ ու խոր զընդան մի տեսի,

Մանուկ սի պառկաց տեսի՛

Գեղեցիկ ու խիստ ցանկալի,

Հարցուկ ես նորան եղայ,

Թ' «Ի՞նչ կանես, այդ քեզ ի՞նչ տեղի»:

 

* * *

Դարձաւ ու ջուաբ ետուր,

Թէ՝ Կանգնի՛ր, կտրիճ գովելի,

Ես այլ քան ըզքեզ էի,

Գեղեցիկ ու զարմանալի,

Ուտէի, խմէի անուշ

Ու մահուան կարծիք չունէի,

Յանկարծ ցաւըն զիս էառ,

Ես ի յիս աջէբ մնացի:

 

* * *

Այն իմ լուսատու աչերս,

Որ ցանկայր ամեն մարդ ինծի,

Հանց է կուրացեր հիմայ,

Որ բնաւ իսկի չը նայի,

Այն իմ զօրաւոր բազուկ,

Որ ուժով ես խիստ գիտէի,

Էնցեղ է թուլացեր հիմայ,

Որ բնաւ իսկի չշարժի:

 

* * *

Յանկարծ ցաւն էառ,

Թուլացաւ բնութիւնն, որ ուն'ի,

Ո՛չ խօսք մի խօսել տային,

Ո՛չ ջուաբ մի զինահարի,

Զինչ որ բարեկամ կայր ինձ՝

Քոյր, եղբայր եւ այլ սիրելի,

Ժողովեցան բոլորս եկին,

«Այ եղբայր, յորտե՞ղ կու ցաւի»:

 

* * *

Կապուեր իմ ճարտար լեզուս,

Որ բնաւ իսկի չխօսի,

«Դուք ողորմեցէք գերւոյս»,

Նա չօգնեց բնաւ մէկ ինծի,

Զգինդս յականջէս հանին,

Զմատանին, որ խիստ կու սիր'ի,

Զկպէս՝ ի յանձնէս առին

Թալլեցին զինչ մէկ մի գերի:

 

* * *

Այն իմ սիրելիքն ամեն

Ողբալով գային հետ ինծի,

Չորս մարդ զիս ի յուսն առին,

Ու տարան մղոն մ' աւելի,

Դըրին զիս ի նեղ զընդան՝

Գէճ ու խոր, որդունքն աւելի:

Զհողն ի վըրաս տուին

Եւ ասացին, «Անշարժ եղիցի»:

 

* * *

Խըրատ մի քեզ տալ կամիմ,

Թէ լըսես, ա՜յ իմ սիրելի,

Թէ ապրիս հազար տարի,

Երբ որ է՝ տի գաս մօտ ինծի,

Գընա՛ դու գործէ բարի

Ու արա թադբիր դու քեզի,

Խիստ խեղճ է 'ւ ողորմելի

Այն մարդն, որ մեղօք մեռանի:

 

 

ԳՐԻԳՈՐԻՍ ԱՂԹԱՄԱՐՑԻ

Ե/ԽԳ. ՆՈՐԻՆ ԳՐԻԳՈՐԻՍԷ ԱՂԹԱՄԱՐՑՈՅ ԱՍԱՑԵԱԼ

* * *

Մարմինս ըզհոգիս զրկէ

Եւ պահէ զօրըն լալական,

Դատաւորին լալով ասաց,

Թէ «Արա ուղիղ դատաստան,

Աստուած երբ զմեզ ստեղծեաց

Եւ դու իրաւունք արան,

Որ սոքա լինին միաբան»:

 

* * *

Դատաւորն անիրաւ էր գեմ,

Ո՛չ առներ ուղիղ դատաստան,

հ ի Աստուծոյ չուոնէր,

Անպատկառ ի յորդոց մարդկան,

Եղուկ զիմ այրի հոգիս,

Ճար չունի քան զանմահ փեսայն,

Միայն է դարձեալ գերիս

Ընդ հեռացեալսըն վայրենական:

 

* * *

Ի մեղաց իմոց տանջիմ

Եւ կենամ միշտ ի յերերման,

Հոգիս ի մարմինս կու լայ,

Հակառակ են, չե՛ն միաբան,

Ո՛չ դուր, ո՛չ դադար առնում,

Այլ շրջիմ ես թափառական,

Ոչ ունիմ տեղ մ' ես դարան

Կամ աւուր մ' երկու ապաստան:

 

* * *

Գրիգորի՛ս, ճարակ արա

Եւ զմեղաց աղտն ի քէն լուա,

Է՞ր անհոգ ի քուն կենաս

Յանցաւոր աշխարհիս վերայ:

Ահա օր մահուան կու գայ,

Գիտ բժիշկ եւ փար քեզ արա,

Յէգուց հրաւիրակըն գայ

Եւ ասէ քեզ՝ «Աստի գնա»:

 

 

ՅՈՎԱՍԱՓ ՍԵԲԱՍՏԱՑԻ

Ե/ԽԴ. ԿԱՖԱՅ

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Հետ լցւի ու հետ թէրենայ,

Կու թեթեւցնէ զիր բեռն,

Որ ով գայ՝ շալկել կարենայ,

Մտիկ դու հուսանն արայ,

Որ տապան 'ւ որոցք շինէ նայ,

Որ մէկն երթայ, մեկն գայ,

Իր բանն պաթալ չի մնայ:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Կու խաբէ զմարդն ի բնէ,

«Գիշեր ու ցորեկ արայ,

Հա՜յ, հասար մուրատ ի սրտէ»,

Նայ գիրկ աշխարհի ածէ,

Շահ ու զեն, եւ զմահն ո՛չ յիշէ,

Անկուման մհն հասնի,

Պէմուրատ հասրաթ կու հանէ:

 

* * *

Աշխարհիս մահմանն է հանց,

Ումետով է մարդն ի լման,

Ցեղուցեղ թատպիր կայնէ,

Հա՜յ, հասայ մուրատս ի լման,

Տխմար է եւ միտ չայնէ,

Թէ խաբող է կեանքս ի լման,

Չասէ, «Ո՞վ հասեր մուրատ՝

ՅԱդամայ ի վեր, զոր եկան»:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Որ ծնել՝ ի մահ կու գնան,

Պահիկ մի ուրախ պահէ,

Յետեւ շատ ի լաց կու կենան,

Ֆալաքն եփ ծռի մարդուն,

Կու փորէ ցեղուցեղ դարան,

Քանի պատրաստիլ ջանա,

Անկուման այնէ քարաբան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

ՅԱդամայ ի վեր, զոր եկան,

Ասէ, «Հա՜յ, մուրատ հասնիմ»,

Պէմուրատ ի վար կու մնան,

Զինչ թռչնոց զծար թեւին,

Եփ փետեն՝ զապուն կու լինան,

Հանց դիհաց աւեր ածէ,

Որ շինու այլ ճար չունենան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Դեռ չեղաւ, որ ես գիտացեր,

Հզօր թագաւոր, իշխանք՝

Ցեղուցեղ ոսկով դարպսեր,

Անթիւ անհամար ըռզակ,

Շատ քաղաք լցեր եւ բերդեր,

Երբ հուքմն մահու հասնի,

Անճարակ եւ խեղճ դեգերեր:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Կու դատի տիչուկ 'ւ իրիկուն,

Դնէ մեղք ի վրայ մեղաց,

Գանձ ժողվէ այնէ մեծ անուն,

Չգիտէ, վաղն ի՞նչ լինայ,

Բուռն ածել անչափ մլքերուն,

Ով ուտէ եւ մեղք գործէ՝

Ժողովողքն տայ պացըխուն:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Մի՛ կենար, եղբայր, ի յերեր,

Սատանան հնարք ռել,

Ի բարի գործէն զրըկել,

Բայց ով տիրական բանին

Է լսեր՝ բարուն տիրացել,

Մալի, գանձի մի՛ ցանկար,

Զօր մահուն մտաց մի՛ հանել:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Միտք արայ Գրոց բաներուն,

Երանի տայ աղքատաց,

Թէ՝ նոցա՛ է արքայութիւն,

Եւ վա՜յ մեծատանցն ասէ,

Որ չտան բաժին ի հոգուն,

Դժար է հպարտութիւն,

Սադայել ընկեր նորուն:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Կու պահէ զմարդն ի յերեր,

Իսկի հաւատալ չէ պարտ,

Իմաստունքն են զայս խօսեցել,

Գնայ, միամիտ կացիր,

Զօր մահուն մտաց մի՛ հաներ,

Աղօթք եւ ողորմութեամբ,

Դժոխէն իսկիկ մի՛ վախեր:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Զինք սիրել կու տայ բնական,

Անուշ եւ քաղցր թվի,

Կերուխում ուզէ ցանկական,

Զբաժինն Աստուծոյհանէ

Եւ յերկուք բաժնէ՝ զոր մնան,

Զկեսն աղքատացն տուր,

Կէսն ապա հալալ կու լինան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Զետ երազ է ցնորական,

Շուտով անցնի երազն,

Եւ բազում է տեսն ի լման,

Թէ քաղցել է՝ հաց տեսնու,

Թէ ծարաւ՝ ջուր 'ւ ո՛չ զովանան,

Երբ որ զարթեցաւ ի քնուն՝

Խիստ դադարկ, եւ շահ մի չկան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Մի՛ ավտար, ո՜վ մարդ բանական,

Քանի միտք յԱստուած պահես,

Նայ հոգիտ բարեօք կու ցնծան,

Եւ թէ հետ մեղաց դատիս,

Սատանաք եւ դեւք կու խնդան,

Տանին զմեղաց պատճառն,

Որ որդունքն ի հոն զօրանան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Կու մաշէ զմարդն ի ցնոր,

Գնայ, մի՛ աւտալ դմայ,

Իր ամէն բաներն է ժխոր,

Զայլոց մեղք դու մի՛ քններ

Եւ սիրէ զԱստուած դու բոլոր,

Խոնարհ եւ ուղիղ կարիր,

Որ լինիս անտէն փառաւոր:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Չի՝ թողուր զմրդն բոլոր,

Յանկրած դիպւածոյ բերէ

Եւ արնէ զինք շոլոր-մոլոր,

Ջանայ ու բարի գործէ,

Քանի բախտն բերէ քեզ ոլոր,

Թէ չէ, եփ քակէ զչարխն,

Չօգնէ հազար ձիաւոր:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Ադամայ է տէր պատւիրել,

«Երբ չլռեցիր բարուն,

Պարտ է քեզ քրտամք չարչարել,

Հող էիր եւ հող դարձիս,

Զի չարին բանին լսեցեր,

Յետ վեց աւուր մարմնանամ

Եւ առնեմ զքեզ գեր ի վեր»:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Կու խաբէ զմարդն ի լման,

Միտք արայ եւ գիտացիր,

Ու՞ստ եկին ու ո՞ւր կու գնան,

Խիստ նեղ ու բարակ կարմունջ

Եւ ներքոյ՝ զետ ծով կու ծփան,

Զետ կուր նշգահեն զջուրն,

Եւ խփեր են զաչքն ու կու գան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Յուսացիր ի Տէրն կենտանի,

Բարու դու առաջք եղիր,

Որ Աստուած ի գործտ հաճի,

Գնայ ի գերեզմաներն,

Միտք արայ, թէ յինչ նմանի,

Քանի սերտ յԱստուած պահես,

Նայ հոգիտ մեղաց կու մաքրի:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Ով ծներ՝ ի մահ կու գնան,

Որպէս քաղաքի նման,

Որ երկու դրունք ունենան,

Ծնար ի մեկ դուռն ի նես,

Մերկ յաշխարհ եկիր անցական,

Մեկալ դուռն է մահուն օրն,

Որ մերկիկ դնէն ի տապան:

 

* * *

Աշխարհիս սահմանն է հանց,

Է՞ր դատիս դու ցնորական,

Այս կենցաղս անուշ թվի,

Բայց ցաւոց տուն է բնական,

Փառք տուր եւ օրհնէ զԱստուած,

Մի՛ երկբայ լինիր դիւական,

Դու զքո մեղքտ գիտես,

Յովասա՛փ, այտոր ես արժան:

 

Ե/ԽԵ. ԿԱՖԱՅ

* * *

Յիշէ զբան Աւետարնին,

Իմաստուն կուսանքն, որ կարդան,

Պատրաստ եւ արթուն կացին,

Լապտերօք մտան հարսնարան,

Յիմարս ոչ պատրաստեցի

Իւղ հոգոյս՝ ինձի պիտեւան'

Վախեմ՝ արտաքսեն զգերիս,

«Ե՛րթ ի բաց, անպետ եւ անբան»:

 

* * *

Ողորմած Յիսուս Քրիստոս,

Դու լւայ զաղտս հոգեկան,

Արտասւօք վառել զլապտերն՝

Իմաստոց կուսիցն ի նման,

Պայծառ լինել հանտերձիւ,

Զի վախեմ բանէն տիրկան,

«Է՞ր մտեր այսրէն, գերի՛,

Եփ չունիս հանտերձ հարսանեան»:

 

* * *

Վերայ այտ բանիտ եղէ

Ես նման ի դարտակ սեղան,

Զի ռաանց հացի՝ սեղանն

Անօգուտ է ի բազմական,

Սեղանն բարեօք լցած՝

Կերակրիլ՝ ամէնն յագենան,

Տէ՛ր, տուր հաց կենաց առատ,

Որ հոգիս բարեօք լինանան:

 

* * *

Այլ տե՛ս  զկամաւոր աղքատն՝

Ալեքսան, մարդն աստուածական,

Թէ ո՜նց անարգեց զփառքն

Եւ զանձն անցաւորական,

Խոնարհ եւ ուղիղ սրտիւ

Յուսացան ի տէր բնական,

Յանանց թագաւորութեանն

Հասան՝ ընդ սուրբս ամենայն:

 

* * *

Սատանայ է տուն չարի,

Կու ձգէ զսերմն տնական,

Ասէ՝ թէ, «Հպարտ կեցիր,

Զարդրւէ, որ քեզ ցանկանան,

Անուշ կեր ու խում արայ,

Յաշխարհիս չկայ քեզ նման,

Գնայ, բտէ զմարմինտ,

Որ որդունքն ի հոն զօրանան»:

 

* * *

Ապայ քան ըռզակ եւ մալ՝

Բարութիւն է խիստ պիտեւան,

Բարեաց եփ լինի պատճառ,

Սատանաք յաօթ կու լինան,

Կռվոյ ժամն երկաթն է լաւ,

Քան զոսկի եւ գանձ պատւական,

աշխրհիս իմաստութիւնն է բարի,

Քան զգանձ անցական:

 

* * *

Բարի ցորեան զայն գովեն,

Գեղեցիկ որ հաց լինենան,

Եւ ոչ թէ՝ բարի արտէ

Եւ գնոծ, որ փուշ լինենան:

Անչաք ի բարի մարդւէ,

Զետ գերիս անհամ կու լինան,

Տէ՛ր, դու տուր զքո բարի,

Որպէս քո կամքտ լինենան:

 

* * *

Մարդ է ի քաղաք նման,

Պարըսպած է անառական,

Հինգ դուռն է այս քաղաքիս,

Սգայարանք, որ բաց կու կենան,

Չարկամն այս քաղաքիս՝

Սատանայ է, գող բնական,

Զոռ դուռ, որ ի բաց գտնու,

Գողանայ զգանձս հոգեկան:

 

* * *

Այլ քաղաք տեսայ ամուր,

Մեջն՝ գանձ էր անմահական,

Հինգ դուռն ամուր էր փակած

Եւ չարկամն ի դէմ կու դողան,

Պահնորդ՝ տուրք, աղօթք՝ նետ է,

Խոցոոտեն զդեւքն, սատանայն,

Մակար կամ Գրիգորիոս

Եւ սրբոց մարմինքն յայս նման:

 

* * *

Զայն ձին ոչ ասեն աղեկ,

Որ ոսկով է սազքն ի լըման,

Այլ եւ քաջայսիրտ, ուժեղ,

Ոժընդակ ձին է գովական,

Մի՛ գովեր զգանձ մարդուն

Կամ զռզակ անթիւ, անցական,

Այլ զխելքն եւ զիմաստութիւնն

Եւ զհանճարն եւ զործն ի լման:

 

 

ՎԱՐԴԱՊԵՏ

Ե/ԽԶ. ԱՅԼ ՏԱՂ ԳԵՂԵՑԻԿ ԵՒ ԼԱՒ

* * *

Սուրբ Աստուածածնի տօնին,

Գայ իջնու արծիւն ի քրաին,

Շատ մոմ, շատ ճըրագ վառեն

Ի յանուն սուրբ Աստուածածնին,

Կերէ՛ք, խըմեցէ՛ք, մանկտի՛ք,

Քարշացէք զնաւերթ ի ծովին,

Մեր Տէրն նաւվար եղեր,

Նաւապետ՝ սուրբ Աստուածածին,

Երթանք աղաչենք զմեր Տէրն,

Որ հանէ տանի յայն տեղին,

Ուր ջրհորն յիւրմէն կու բանի:

 

* * *

Գաբրիէլ աւետիս երետ

Մարիամու՝ ի յօր կիրակին,

«Մարիա՛մ, հրամայէ զհոիդ,

Զինչ օրէնքն է հողածնին»:

Դարձաւ պատասխան ետուր

Սուրբ Կոյսըն Գաբրիէլին,

«Չե՛մ տալ ես զիմ հոգին,

Մինչոր գայ իմ Աստուածորդին»:

 

* * *

Մեր Տէրն իւր ամեն զօրօքն

Իջաւ՝ ի խնդրել իւր ծնողին,

«Մյր իմ, հրամայէ զհոգիդ,

Զինչ օրէնքն է հողածնին»:

Իմ Տէր եւ որդիս, կու տամ զհոգիս,

Բայց կարօտ եմ Բարդուղիմէոսին,

Հան ինձ թեւաւոր հրեշտակ

Հայստան՝ ի խնդիր Բարդուղիմէին»:

 

* * *

Հրեշտակք առին ու բերին զԲարդուղիմէն,

Սուրբ Կուսի դուռըն հասուցին,

Ելաց ողորմապէս, անկաւ,

Աղաչեաց զսուրբ Աստուածածինն,

«Այդ է, կու գընաս, սուրբ կուսանաց,

Քեզնէ նշան չունիմ»,

Զդաստառակն երեսօք ձգեաց,

Զայն նշան ետ Բարդուղիմէին:

 

* * *

Առաւ ու գնաց Բարդուղիմէն

Ի քաղաքն Երուսաղէմին,

Առաքեալքն յիրար եկան,

Բարդուղիմէին ի տես գընացին,

Ամենքն ընդ հարցումն եղն՝

Միաբան եւ զա՛յս ասացին,

«Դու ուստի՞ կու գաս,

Համբարձաւ սուրբ Աստուածածինն»:

Ասաց, «Ես անտի կու հաւատացին,

Զդաստառակն ի դուրս եհան,

Զայն տեսան եւ հաւատացին:

 

* * *

Զբաներս Վարդապետն ասաց՝

Ի վերայ սուրբ Աստուածածնին,

Ով որ ուսանի, ասէ՝

Իւր մեղացն թողութիւն լիցին:

 

 

ՎՐԹԱՆԷՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏ

Ե/ԽԷ. ՈՏԱՆԱՒՈՐ Ի ՎՐԹԱՆԷՍ ՎԱՐԴԱՊԵՏԷ ԱՍԱՑԵԱԼ ՎԱՍՆ ՈՒՄԵՄՆ ՄԵԾԱՏԱՆ, ՈՐ ՈՒՆԷՐ ՔԱՐՈԶԳԻՐՔ ԵՒ ՄԵԿՆԻՉ ՄԻ ԱՐԱՐԱԾՈՑ ՈՍԿԻԱՊԱՏ ԵՒ ԳԵՂԵՑԻԿ, ՈՉ ԳԻՏԷՐ ԳԻՐ ԵՒ ՈՉ ԿԱՐԴԱԼ, ԵՒ ՈՉ ՏԱՅՐ ԱՅԼՈՑ ԿԱՐԴԱԼՈՒ

* * *

Մէկ մարդ մի ճրագ վառեր

'Ւ ի բարձր տեղի էր դրեր,

Մէկ մի խիստ յիմար եղեր,

Զճրագն ի վայր էր առեր,

Տարեր սընտուկն էր դրեր,

Զնորին լոյսն էր արգիլեր,

Վա՜յ է այն մարդուն հոգւոյն,

Որ զլոյսն առեալ թագուցեր:

 

* * *

Մէկ մի ծովուն տակն իջեր

'Ւ ի ծովէն մարգարիտ հաներ,

Կուրացն լոյս էր տուեր,

Բազում ցաւք նովաւ փարատեր,

Մարդ մ' յլ հակառակ եղեր,

Զմարգարիտն առեալ թագուցեր,

Վա՜յ է այն մարդուն հոգւոյն,

Զմարգարիտն առեալ թագուցեր:

 

* * *

Մէկ մի, Աստուծոյ համար,

Ի լեռնէն աղբիւր էր բերեր,

Մէկ մի չարութիւն արեր,

Գնացեր զաղբիւրն արգիլեր,

Շատ ոք ծարաւծ թողեր

Ծրաւուն բազումք են մեռեր,

Վա՜յ է այն մարդոյն հոգւոյն,

Որ արեան պարտաւոր եղեր:

 

* * *

Մէկ մի քաղաքի մի մէջ

Գեղեցիկ ջրհոր մ' էր շիներ,

Եւ այն պաղ, անուշ ջրէն

Զմարդիկ էր զովացուցեր,

Մարդ մի հակառակ եղեր,

Ջրհորին բերանն էր խփեր,

Զմարդիկ ծարաւած թողեր,

Քաղաքին աւեր կամեցեր,

Զինչ մարդ, րո ծարաւ մեռեր՝

Արեան տէր իւր փակո՛ղն եղեր,

Հազար վա՜յ անոր հոգւոյն,

Որ զջուրն տարեալ թագուցեր:

 

* * *

Մէկ մի, իւր հոգւոյն համար,

Գեղեցիկ դրախտ մ' էր տնկեր,

Եւ այն դրախտին բոլորն՝

Աննման պարիսպ հաստատեր,

Եւ զդուռն ամուր փակեր,

Զբանալիքն ի դուռն էր կախեր,

Եւ այն բանալոյն վերայ

Զբանալոյն ճարակն ուսուցեր,

Ով որ այն դռնովն անցեր՝

Զբանալոյ գիրն կարդացեր,

Ըզդուռն շուտով բացեր

'Ւ ի դրախտին միջին շուրջ եկեր,

Առեր, ի պտղոյն կերեր,

Այն պտղովն էր անմահացեր,

Տարեալ նա բազմաց բաշխեր,

Ով կերեր՝ նա անմահացեր,

Ելեր ողորմիս ասեր,

Զայն դրախտին տնկողն էր օրհներ,

Օրհնեա՜լ եղիցի այն մարդն,

Որ զբալնիքն չէր թագուցեր,

 

* * *

Մէկ մի հակառակ եղեր,

Զայն մարդոյն վարձքն խափաներ,

Զբալնիքն առեալ պահեր,

Ո՛չ ինքն , ո՛չ այլ ոք շահեր,

Ով ոք այն դռնովն անցեր՝

Զբանալեաց պահողն անիծեր,

Աստուած անիծէ զայն մարդն,

Որ զբալնիքն ի տունն է պահեր:

 

* * *

Մէկ մարդ սի պաղչ շիներ,

Զանազան ծաղկամբք զարդարեր,

Ով ոք, որ պաղչան մտեր,

Նա ծաղկանց հոտոյն էր արբեր,

Մէկ մի հակառակ եղեր,

Զպաղչային դուռն ամրացուցեր,

Զինքն անուշ հոտոյն զրկեր:

 

* * *

Մէկ մարդ մի լեռներն ելեր,

Լեռներէն ծաղիկ ժողովեր,

Առեալ ի մէկտեղ բերեր,

Զանազան ցաւոց դեղ շիներ,

Տարեալ խանութ մի դրեր,

Հաքիմի է ապսպըրեր,

Թէ ով ոք գայ՝ դեղ ուզէ՝

Մի՛ խնայիր եւ մի՛ արգիլեր:

 

* * *

Մարդ մի վատութիւն արեր,

Զդեղրանքն ամանովն էր առեր,

Տարեալ ի տունն իւր պահեր,

Զհիւանդաց մահն էր կամեցեր,

Մեկ ճարտար բժիշկմ' եկեր,

Զդեղերուն առնողն իմացեր,

Զդեղրանքն ի նմանէ առեր,

Աստուծոյ համար էր բաշխեր,

Աստուած հանց շնորհք տուեր,

Որ դեղրանքն չէր պակասեր,

Ով որ այն դեղէն առեր,

Նա շուտով էր առողջացեր:

 

* * *

Մէկ մեծ թագաւոր մ'եղեր,

Որ նման նմա չէր եղեր,

Քղաաք մի արձակ շիներ,

Զայն քաղաքըն մարդով լցեր,

Մէկ մեծ չրա վիշապ մ' եղեր,

Անդնդոց ի վեր է ելեր,

Քաղաքն ամէն շուրջ եկեր

Եւ զմարդիկն վիրաւորեր,

Զոմանս ի հիւանդ ձգեր,

Եւ զոմանս մահուամբ սատակեր,

Քաղաքն յիրար դիպեր,

Այն բանին ճարակ չէր գտեր:

 

* * *

Մէկ մի քաղաքէն ելեր,

Զհայրենիքն ամէն բաց թողեր,

Մերկիկ եւ բոկիկ եղեր,

Գնացեր ի լեռներն ելեր,

Մէկ բարձր լեառ մի գտեր,

Որ երկնից էր հաւասարեր,

Այնչափ աշխատանք տարեր,

Որ լեառն գլուխն էր ելեր,

Ի հոն շատ տարիք կացեր,

Արտասուօք զԱստուած աղաչեր,

Այնչափ աղաչանք արեր,

Որ զԱստուած ի մօտն էր բերեր:

 

* * *

Աստուած ի նմա հարցեր,

Թ' «Ի՞նչ բանի խնդիրք ես եկեր»,

Նա էր պատասխան տուեր,

Թէ՝ «Քաղքին համար եմ եկեր,

Վիշապ մ' անդնդոց ելեր

Քաղաքին վնաս շատ արեր,

Զոմանս է վիրաւորեր

Եւ զոմանս մահուամբ սատակեր,

Քաղաքն է տարակուսեր,

Անճարակ ի վար մնացեր,

Ելեր եմ, ի քեզ եկեր՝

Անճարկին ճարակ դու եղեր»:

Աստուած նորա ողորմեր

Եւ զխնդիրքն շուտով տուեր,

Վա՜յ է այն մարդուն հոգւոյն,

Որ զդեղն առեալ թաուցեր:

 

* * *

Եկեր 'ւ ի քաղաքն իջեր

Եւ մարդոցն ամէն քարոզեր,

Ով որ քարոզին լսեր՝

Ի ցաւէն շուտով ազատեր,

Ոմանք, որ չէին լսեր,

Քարոզին մտիկ չեն արեր,

Նոքա են հիւանդ ընկեր,

Չարաչար մահուամբ սատակեր:

 

* * *

Աստէնս ով արիացեր,

Վիշապին գլուխն է կոխեր,

Անդէն պարզերես եղեր

Եւ երկնից կամարն է ելեր:

 

* * *

Այն մարդն, որ քարոզ տուեր,

Ցեղ ու ցեղ դեղրանք էր գտեր,

Գրեր, մէկ մեծ գիրք կապեր

'Ւ ի հոգւոյն յիշատակ թողեր,

Ինչ մարդ աշակերտ եղեր,

Այն գրոց բանէն սովորեր:

 

* * *

Մէկ աստուածասէր հոգի

Այն գրէն մէկ գիրք մի գրեր,

Առեալ իմաստնոց տուեր,

Գիտունած ձեռօք է ապրեր,

Վա՜յ է այն մարդուն հոգւոյն

Որ զայն գիրքն առեալ թուցեր,

Փոքր-ինչ ժամանակ անցեր,

Մէկ անգէտ մարդոյ ձեռք անկեր,

Տարեալ ի պահեստ դրեր,

Զաշխարհի լոյսն թագուցեր:

 

* * *

Յետոյ, մէկ գիտուն մ' եկեր,

Զայն գրքին համբաւն էր առեր,

Առեալ եւ քարոզ տուեր,

Շատ մարդոց օգուտ էր եղեր,

Այն մարդն էր անգիտացեր,

Գնացեր, շատ մարդ ժողովեր,

Եկեր եւ տաւի արեր,

Թէ՝ «Մեր գիրքն ընդէ՞ր ես առեր»,

Նոցա՝ շատ խրատ տուեր,

Թէ՝ «Պարտ չէ զայդ գիրքդ պահել»,

Վա՜յ է անյ մարդուն հոգւոյն,

Որ զգիրքն առեալ թագուցեր,

Ով որ գիրք փակած պահէ՝

Իւր հոգւոյն կորուստ կամեցեր:

 

* * *

Նոքա են հակռակեր,

Թէ՝ «Զայդ գիրքդ քեզ չենք թողեր,

Պիտի որ մեր ձեռքը տաս,

Մեզ վաղուց հետէ մնացեր,

Դեռ չեմք մարդոյ ցցուցեր,

Որ այլոց ի ձեռք եմք տուեր»:

 

* * *

Դարձեալ պատասխան տուեր,

Թէ՝ «Զգիրքս ձեզնէ չեմ խլեր,

Քիչ մի թող ինձ մօտ կենայ,

Շատ բաներ էինձ պէտք եղեր,

Որչափ ի մօտս կենայ,

Ձեր հոգւոյն ճարակ լինենայ,

Ապա թէ առնուք, պահէք,

Ձեր հոգին խւար տի մնայ»,

Ասեն, «Թող, մեզ մօտ կենայ,

Այլվի տանք՝ քանի պիտենայ»,

Ոչ չի կարդայ, գիրք պահէ,

Իւր հոգին կապած լինենայ:

 

* * *

Զայդ բաներդ, որ դու ասիր,

Ժիր կացցիր, որ քեզ չի լինայ,

Ժողովեցիր գիրք բազում,

Գործք անցու զբաներն, որ ի նմա,

Գինու, քնու մի՛ տար զքեզ,

Աշխարհիս սիրուն պահէ զքեզ,

Խոնարհ, հնազանդ եւ հեզ,

Որ անդէն լինիս պարզերես:

 

 

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԽԱՐԲԵՐԴՑԻ

Ե/ԽԸ. ՏԱՂ ՎԱՍՆ ԱՒԵՐՄԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԱՑ ԱՐԵՒԵԼԻՑ

* * *

Եկ՜յք Ադամա որդիք,

Ժողովեալ ի մի տեղ նստինք,

Ես ձեզ պատմեմ լլագին

Զողբս եւ զկոծն Հայոց ազգին:

 

* * *

Ի Հայոց հազար թուին

Եւ հիսուներեք աւելին,

Ելք Աւելեաց պատկերին,

Մուտ յամսենն ի Նաւասարդին,

Խաւար տիրեաց մեր ազգին,

Բարկացաւ մեզ Տէր յերկնային,

Կարկուտ յերկնից այ գետնին,

Նոյնպէս զօրքն ի պարսից եկին:

 

* * *

Գըլուխ զօրաց էր նոցին

Շահ Ապազ Խուտապետ որդին,

Հազարայպետքն ընդ նմին՝

Երեւնա քաղաքն իջին,

Չորս կողմն վրան դրին,

 

Զբերդաւագն պաշարեցին,

Եօթն ամիս խսար արին

Եւ եօթն օր ըլ վերայ  անցուցին:

 

* * *

Ինձ պարսիկքն հպարտացան,

Զթիւնութունն օձին չիմցան,

Ի բարձր սարեր ելան,

Ծաղկալի տեղիք շրջեցան,

յորժամ տարին բոլորաւ,

Բօթատուն երեկ կանկնեցաւ,

Թէ՝ «Ճըղալ օղլի կասեն,

Վերայ քեզ կըռիւ շարժեցաւ»:

 

* * *

Շահ Ապազն ուրախացաւ,

Իւր զօրաց թիւն չիմացաւ,

Սըլեհ ու զրեհ հագաւ,

Փօլատ կէիմն զգեցաւ,

Թուրըն համայիլ կապեց,

Խաներուն խալաթ ըղարկեց,

Շատ նիզակայխաղաց կըտըրիճ

Առ իւրեան ասպար ժողովեց:

 

* * *

Ժողուեցան սուլտան ու խան

Եւ եկին առ իւրեանց արքայն,

Երեք օր ու երեք գիշեր

Տրտմութեամբ նստան ի տիւան:

Մին սուտ գրայբաց գըտնա,

Նա եցուց նշան աւերման,

Այնպէս աչքն կուրանայ,

Ինքն ընկնի ի խորուն ի զընտան:

 

* * *

Կըրկին հետն հարցունք եղան,

Նա էարբ զարիւնն ամենայն,

Ասաց, «Այրեցէք զերկիրս,

Ու տարէք ըզմարդն Ըսպահան»,

Այն արեանարբու արքայն

Իւր զօրացն ետուր հրաման,

«ՅԱնու քաղաքէն ի վայր

Այրեցէք մինչեւ զՆախճըւան»:

 

* * *

Յորժամ առին հըրաման,

Այն մոլար ազգն մահմետան,

Շաբաթ էր, լուսկիրակի,

Որ կրակ տուին Երեւան,

Սարերն ամեն սուգ մտան,

Ծովք ի գետ ի լաց շարժեցան,

Շատ հարս ու աղջկունքտարան

Ի Իսպահան եւ ի Խորասան…

 

Ե/ԽԹ. ՄԵՂԵԴԻ ԿԱՐԳԱՒ

Ընտրեալըդ յԱստուծոյ,

Ո՜վ երջնիկ սուրբ քահանայ,

Նըմանեալ Ահարօնի

Եւ Մօսիսի մարգարէին,

Այնմ, որ զգեստուցն էր յօրինօղ,

Զոր Ահարօն միշտ զգենոյր,

Յօրինէր ըզպատմուճանն,

Զոր ի չորից կազմեազ նիւթոց,

Ի կարմրոյ, ի կապուտոյ,

Ի բեհեզոյ, ի ծիրանոյ,

Թել զթելըն յօրինէր,

Կարգն առաջին էր կարկեհան,

Եւ զօծումըն գրապանին՝

Շուրջանակի բոլորաշէն,

Եւ յընթացս գարշապարին՝

Շուրջանակի բոլորաշէն,

Արդ ի նոյն նըմանութեան

Քրիստոս՝ ըզմեր տէրս յօրինէ: