Հայրէններ

Ե/Ծ. ՏԱՂ ՍՈՂՈՄՈՆԻ

Յաստւորս ո՞վ շինեաց իւր տուն

Կամ հանգաւ սրտովն ի վերայ,

Կամ ո՞վ եդիր քար վերայ քարի,

Որ յաւիտեան երթայ նմայ,

Նայ Սողոմոն տաճար շինեաց

Ու ծեփեաց զոսկին ի վերայ,

Զդռւինքն ապիկի եդիր

Եւ եհան զլաճվարդն ի վերայ:

Ի մէջն եդիր ոսկի աթոռ

Եւ նստաւ թագւորն ի վերայ,

Նայ Աստուծոյ դժար երեկ,

Հակառակ մտաւ սատանայ:

Մէկ մի ձիով չափար երեկ,

Կանկնաւ առջեւ Սողոմոնեայ,

Թէ դշխոյն հարաւոյելեր

Եւ ի տաճարդ ի տես կու գայ:

Շատ մալ, շատ գանձ կայ հետ նորա,

Բազում հեծել՝ ճորտ ու ծառայ,

Զտաճարապետն խլաթեաց,

Մտաւ ի մէջն ի շուրջ կու գայ:

Սողոմոն նմա ցանկացաւ,

Գլխոյն վերցաւ թագն նորա,

Ողորմելի ի դուրս ելաւ,

Յիշեաց զբանն զԱդամայ:

Թէ երանի է քեզ, Ադա՛մ,

Քեզի համար Տէրն տի գայ,

Գայ ի կուսէն մարմին առնու

Եւ ի յայրին ծնի տղայ:

Մելքոն, Գասպար եւ Բաղդասար

Երկրպագողին գան նորա,

Ահա եկին Երուսաղէմ

Եւ գուշակէ աստղն նոցա:

Նայ Սիմէոն ի գիրկն առնու,

Իւր ծեր ալեօք գգուէ զնա,

Զփա՜ռք ի բարձունս հնչեցին

Ժողովրդեանն զինչ որ կայ:

 

Ե/ԾԱ

* * *

Երկինքն ի գետին ասաց,

«Եղբարք, թ' ապա մ' ո՞ր զօրն կու տանի»,

Երկնքից ցօղն շատ կասեն,

Բայց գետնին պտուղն աւելի:

Երկինքն ի գետին ասաց,

Թէ՝ «Ինչո՞վ ես ինձ նմանի,

Ես զիմ ցօղս յիս քաշեմ՝

Բիւր հազար ծաղկունք թոռոմի»:

Գետին ի երկինքն ասաց,

Թէ՝ «Զատոր խամն իսկի չունիմ,

Ատ ցօղն որ ի քէն կիչնու՝

Նայ իսնէ՝ ի քեզ կու փոխի»:

 

* * *

Երկինք ի գետին ասաց,

Թէ՝ «Ինչո՞վ ես ինձ նմանի,

Ես քեզ հնց զձուն դնեմ,

Որ արեւն ի քեզ չի դիպի»:

Գետին ի երկինք ասաց,

Թէ՝ «Զատոր խամն իսկի չունիմ,

Անդընդոց բանդեմ,

Որ գարնան գոլն զքեզ տանի»:

 

* * *

Երկինքն ի գետին ասաց,

Թէ՝ «Ինչո՞վ ես ինձ նմանի,

Ես քեզ ամբ ու շող անեմ,

Որտեղ ծառ կանանչ՝ չոր լինի»:

Գետին ի երկինք ասաց,

Թէ՝ «Զատոր խամն իսկի չունիմ,

Ես ակներուն հրաման տամ,

Գետ էլէ ու աղբիւրն աւելի»:

 

* * *

Երկինքն ի գետին ասաց,

Թէ՝ «Ինչո՞վ ես ինձ նմանի,

Որտեղ չանայժան մարդ կայ՝

Վերայ քեզ կոխէ ու անցնի»:

Գետին ի երկինք ասաց,

Թէ՝ «Զատոր խամն իսկի չունիմ,

Որտեղ սիրօ տէր մեռնի՝

Յիս չառնում, էգուց կու հօտի»:

 

* * *

Երկինքն ի գետին ասաց,

«Զէնէհար, չեմ քեզ նմանի,

Շատ հաց սեղանի ես դու,

Գերեզման՝ շատ վարդապետի»:

Գետին ի երկինք ասաց,

«Զէնէհար, չեմ քեզ նմանի,

Երկնից ու գետնից ըստեղծօղն

Վերայ քեզ բազիլ կու նայի»:

 

 

ԵՐԵՄԻԱ ՔԷՈՄՈՒՐՃԵԱՆ 

Ե/ԾԲ. Ի ՎԵՐԱՅ ՋՐՈՅ

 

Ա՜յ ջուր յորդախաղ գետոյդ,

Յորդական ետ յորդորական,

Ա՜յ ջուր, ճոխական ընթացք,

Ու՞ր երթաս յորդախաղական:

 

Ա՜յ ջուր, քեզ հարցունք ելի,

Քո գնացքդ է վաղվաղական,

Էջքդ է ի լերանց բարձանց,

Ու՞ր դիմես այդպէս փութական:

 

Ա՜յ ջուր, դու պարծանք ձորոյս,

Փառք դաշտիս մերոյ զարդական,

Ասա՛ ինձ, ուստի՞ կու գաս,

Կամ ըշտապ ո՞ւր ես գնացական:

 

Ա՜յ ջուր, դու զըւարճադէմք,

Եւ պատճառ երկրիս շինութեան,

Տեսիլդ ուրախ ֆէրահ

Եւ քո քայլքդ է ճարտարական:

 

 

ճանփաքդ է յերկար, թէ կարճ

Կամ հանգիստ փողոց գալստեան,

Կամ որ ի պայծառական

Դու բխես քաղցր ու բարեհամ:

 

Որո՞յ ես դու սպասաւոր,

Ու՞ր վարես, տանիս շուտ պատգամ,

Ոտքդ է անարգել ի մեզ,

Վազվազես միշտ-միշտ յօրդորման:

 

Քանի աւուր է քո ելք անցքդ

Ի մեզ, որ կաս ընթացման,

Միայն զերեսդ ցուցեր փութ,

Անցնիս դու անպատասխան:

 

Զծարաւ լցեր դու մեր,

Մեզ ձկունք բերեր 'ւ արմաղան,

Գնա՛, ճամբաքդ ի բարի,

Բարերար բարեաց շտեմարան:

 

Հազար զենեհար տամ քեզ,

Ա՜յ օրհնեալ ջուր բարեհամ,

Ուր երթաս՝ բարեւ տանիս՝

Ուր գտնուս մեզի սիրական:

 

Ի մէնջ մատուսցես յողջոյն

Եւ ասես՝ «Կան ի յողջութեան,

Նստեալ յեզերս իմ խնդան,

Սիրելեօք մէճլիս 'ւ սէյրան:

 

Յիմ ձայն ընթացից գունոյ

Եղանակս բերեն ձայն առ ձայն,

Գեղգեղեն տաղն վայելուչս՝

Առ ձայնի գնացից իմ սաչման:

 

Մերթ սաչեն խոսրովային

Բենկորճայք թնթիւ բարձրաձայն,

Մերթ ի ստեղական ոճւի

Հաւ ու հայ, ծնկեր դիպական:

 

Յորդոր գնացիցս հանգոյն

Նուագեն յոյժ  յարմարական,

Հրճուին ի տեսս եւ յընթացս

Եւ խնդան ի խղաս իմ 'ւ ի ձայն:

 

Ես զիւրեանք ուրախ առնեմ,

Ճոճալով ճեմեմ եւ խաղամ,

Ծփ ըզծափի հայեալ ճեպեմ

Երգակցել  նոցա քաղցրաձայն:

 

Նոքա յիմ խաղուց, պարուց

Եւ ձայնից խրախութիւն գան,

Նոր երգս սկսեալ վասն իմ

Զիս գովեն ի ձայն գովասան»:

 

 

ՎԱՐԴԱՆ ԿԱՖԱՅԵՑԻ

Ե/ԾԳ

* * *

Երթամ, չի կենամ ի հոս,

Ուր երթամ՝ հոն ալ չի կենամ,

Երթամ ի Հոռոմն ի վայր,

Վըտարիմ, այլ ըսկի չի գամ,

Թէ գան ուզիմ տեղն ասեն,

Նա հեռու եմ՝ այլ հեռանամ,

Թէ գան Տիրամայրն ասեն,

Նա զընճիլն եմ՝ ըկտրեմ ու գամ:

 

* * *

Այնչափ գամ, նըստիմ տեղինքս

Ասեմ մեղայեւ շատ լամ,

Եւ իմ դառնացեալ անձիս

Եղու՜կ ու հազար վա՜յ տամ,

Բազում անօրէնութենս

Խոստովանիլ կամենամ,

Եւ իմ չարաչար մեղացս

Զղջալով շուտ դարձ գամ:

 

* * *

Բրեկամաց, ընտանեաց,

Մեծ ու փոքրու հաշտենամ,

Ես իմ մեծամեծ մեղացս

Ազատիլ թեթեւանամ,

Վերջք ի թոշակ սըրբութեան

Հասանել արժանանամ

Եւ իմ ստեղծօղ Աստուծոյս

Գոհութիւն հզար փառք տամ:

 

* * *

Այնուհետեւ նեղութիւնս

Յետ ձգելով մոռանամ,

Աստուածային հրամանակ

Գերեզմանիս մօտենամ,

Մարդու այլ վատ չասելով՝

Մոմի նըման կակղանամ,

Հողու հաւասար նըմանելով,

Կոխեն ու անցանեն, դուրանամ:

 

* * *

Յորժամ զհոգիս աւանդեմ՝

Մարդնով սարսափմամբ դողամ,

Լալագին պաղատանօք

Դէմ առ Աստուած ես ընթանամ,

Հանդերձ հրեշտակօք սըրբովք

Զհոգիս իւր տիրւոջն տամ,

Խնդրեմ՝ անտես չառնելով,

Խառնեալ ընդ արդարոցն երամ:

 

* * *

Բազում ժամանակ հոգովս

Աստուծոյ հրամանին կենամ,

Մինչ ի գալուստն Քրիստոսի,

Սուրբ տեսլեան արժանանամ,

Իւր աջակողմեան դասուն

Դասակիր յաիւտենից

Ցընծամ, բերկրիմ, զուարճանամ:

 

* * *

Յորժամ յողբերս ասացի,

Էր իմ հասակս ութսուն ամ,

Հասուցանօղ ստեղծողին

Գոհանալով շատ փառք տամ,

Ի թուականիս մեծ Հայոց

Հազար հարիւր քառասուն յամ,

Զքեզ աղաչեմ, հարք, եղբրք,

Երբ կարդայք՝ ինձ ողորմիս տայք:

 

 

ՍՏԵՓԱՆՆՈՍ ՎԱՐԱԳԵՑԻ

Ե/ԾԴ. ՍՏԵՓԱՆՆՈՍ ՎԱՐԱԳԵՑԻ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԻ ԱՍԱՑԵԱԼ ՏԱՂ ԳԱՐՆԱՆ

* * *

Աշուն էր, եղաւ գարուն,

Ցամաքաւ ձիւնն սրերուն,

Ծառերն ամէն փըթըթան

Եւ տերեւ հագան գոյնզգոյն,

Բլբուլն ի վարդի սիրուն

Գիլ կերթայ՝ զինչ մարդն ի գինոյն,

Գիշերն է լոյս կու ձայնէ,

Վաղունէքըն մինչեւ իրիկուն:

 

* * *

Աշուն էր, եղաւ գարուն,

Ձայն անուշ երեկ հաւերուն,

Մանկտիքն ի  սարերն ելաւ

Ու նստան վեր ծաղկըներուն,

Սիրամարգ հաւի նման

Հագեր են հալաւ գոյնզգոյն,

Հետ զարնուն 'ւ հետ խաղան

Ու խմեն ի յանուշ գինուն:

 

* * *

Աշուն էր, եղաւ գարուն,

Կանաչաւ երես դաշտերուն,

Հաւքերն ամէն պար առին

Ու վայրի էրէք 'ւ անասուն,

Օրհնեմք զարարիչն Աստուած,

Բուն մըտան ծիծառն ու մեղուն,

Թռչին ի բարձր սարերն

Ու քաղեն զնիւթ ի ծաղկնուն:

 

* * *

Գարուն էր, եղւ աշուն,

Ու թափաւ թուփըն ծառերուն,

Ուռաւ ամպն ի յարեւեիլք,

Ձիւն եբեր ի վեր սարերուն,

Բարով գայ այլւի գարուն,

Աւետիս տանին բլբուլուն,

Գայ, նստի ծառի ճղին,

Արտասուէ դէմ քաֆուր վարդուն:

 

* * *

Գարուն էր, եղաւ աշուն,

Վերացաւ վէլքն ադամորդուն,

Հոգիս սեւացեր մեղօք,

Կարօտեր եմ հարաւ քամուն,

Ողորմելի Ստեփաննոս,

Վա՜յ է քեզ ու վա՜յ՝ քո հոգուն,

ՅԱստուծ բարեխօս անկիր,

Տէր առնէ զքեզ անճար լուսոյն:

 

* * *

Գարուն էր, եղաւ աշուն,

Յէ՞ր կաս դու անհոգ ի քուն,

Քո կեանքդ պկսիլ առաւ,

Ու հասաւ քո օրըն մահուն,

Հերիք րա, Ստեփաննո՛ս,

Վայ 'ւ եղուկ կարդա զօրն ի բուն,

Միթէ ողորմի Աստուած

Ու չառնէ զքեզ կեր գեհենուն:

 

 

ԱՒԵՏԻԿ ԴԱՇՏԵՑԻ

Ե/ԾԵ. ՅԱՅԵՐԻՆ ԴԱՇՏԵՑԻ ԱՒԵՏԻԿԻ ԱՍԱՑԵԱԼ

* * *

Աչերդ է կանթեղ կազմեալ,

Ունգերտ է կամար, հոգի՛ս,

Ցնծութիւն, բերկրութիւն եղեր ինձ համար,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

* * *

Վարթայփթիդ վարսոյտ

Գունտ սեւ գոլով, հոգի՛ս,

Կարմիր եւ սպիտակ խառնեալ եւ փայլուն,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

* * *

Երեստ է բոլոր լուսին,

Թուշտ է վարթայգոյն, հոգի՛ս,

Կարմիր եւ սպիտակ խառնեալ եւ փայլուն,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

* * *

Իմացայ, թէ վասներ ունիս

Եւ նշան, հոգի՛ս,

Իբր թէ հայացող քեզ աչօք չի տան,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

* * *

Քալվացքտ է սաքոյ նման,

Եւ դու՝ սիրամարք, հոգի՛ս,

Բոյտ է սալաթին սիրուն եւ գեղացկայկարք,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

* * *

Դաշտեցի Աւետիք

Քեզ եղէ գերի, հոգի՛ս,

Ոչինչ չունիմ, քեզ ընծայ բերիմ,

Քանզի սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, պատվայկա՜ն ես դուն:

Սիրու՜ն ես, սիրու՜ն,

Գեղեցի՜կ, աննմա՜ն ես դուն:

 

 

ԱՇՈՒՂ ՏԱԼԻՊ

Ե/ԾԶ. ՏԱՂ Ի ՅԱՇԸՂ ՏԱԼԻՊԷ Է ԱՍԱՑԵԱԼ, ԶԵՐԿՆՈՒՑ ՈՒ ԳԵՏՆՈՒՑ ԳՈՎԱՍԱՆՔ

Ծառ կսեն մէկ տունկ էր,

Ճիւղ հզր յիւրմէն կելանէր,

Էն ճիւղն՝ ինչ պըտուղ կու տէր՝

Քանց տատարկըն ի ցած կու լինէր,

Էն ճիւղն ինչ պթտուղ չիտէր

Ի հըպարտ մարդըն նման էր,

Ո՛չ մարդ գայր, ի հովըն պառկէր,

Էն ֆիւղն՝ ինչ պըտուղ կու տէր,

Ի հընազանդ մարդն նման էր,

Շատ մարդ յիւրմէն բար ուտէր,

Շատ մարդ գէր, ի հովըն պառկէր:

 

* * *

Թէ զհպարտ մանուկն ասեմ,

Ինքն ի բարկ կրակն նմանի,

Յորտեղ որ նստի՝ էն տեղն կիրիցի,

Թէ զհնազանդ մանուկն ասեմ,

Ի գարնան կանանչն նմանի,

Յետ գարնանային ժամուն,

Զանազան ազիզ բուսանի:

 

* * *

Թէ զհպարտ մանուկն ասեմ,

Ինքն սեւ փուշըն նմանի,

Էլնի ու հարաւ քամին,

Վայր թափի, սեւ փուշն երեւի,

Թէ հնազանդ մանուկն ասեմ,

Ի քաֆուր վարդն նմանի,

Ի յետ գարնանային ժամուն

Զանազան ազիզ բուսանի:

Հոտն ելանէ, յայգիքն փռուի,

Իւր հոտէն ինքըն մայլվի,

Յորտեղ որ աղէկ մանուկ մի կայ՝

Գայ, քաղէ՝ ի գլուխըն զարնէ:

 

* * *

Թէ զհպարտ մանուկն ասեմ,

Ինքն ի պղտոր գետեր նմանի,

Ո՛չ մարդ յիւրմէն ջուր խմի,

Թէ զհնազանդ մանուկն ասեմ՝

Ինքն ի պաղ աղբիւրն նմանի,

Շատ մարդ յիւրմէն ջուր խմի,

Շատ մարդ իւր ծարաւ ընցուցի:

 

* * *

Թէ զհպարտ մանուկն ասեմ,

Ինքն ի սեւ ամպեր նմանի,

Ամպի եւ կարկուտ թափի

Ու ամէն առնու պըղտորի,

Թէ զհնազանդ մանուկն ասեմ՝

Ինքն ի բարկ արեւն նմանի,

Ի յառաւօտեան ժամուն

Զանազան գունով կու դէպնի,

Յառաջ ի սարերն առնի,

Եւ ձորերն ամէն զուվարդուի,

Յետոյ զարարած աշխարհ

Հաւասար ամէն կու դէպնի:

 

 

ՄԵՍՐՈՊ ԹԱՂԻԱԴԵԱՆՑ

ԵԾ/Է

* * *

Օրիորդք երկրիս հանուր

Ինչ լալակից եղեալ այսօր,

Ձեռ տխուր առէք քնար՝

Ողբալ ընդ իս զիմ Տիկնա Մայր,

Բազմաշխատ դուք ծնողիս,

Զիս այսքան ամ պահպանողիս,

Ձեր աչաց ջինջ արտասուս

Մարգարտաշար յեռեալ ի հիւս:

 

* * *

Թող մանկունք անմայրացեալ

Հանցեն ընդ իս զիւրեանց խոր չայլ,

Թող թշուառք ի տասնաղիս

Բարձրացուսցեն զիւրեանց լալիս,

Զի անց մայր իմ գովական

Ի մշտերան հոգւոց կայան,

Ողբ ի նա չունի տեղի,

Զիս լացէք դուք կողկողալի:

 

* * *

Լռեսցին երգ քնարաց

Եւ տօնք ուրախ տարեկանաց,

Դայլայլիկք հաւուց երգոց

Թող վերասցին յունկանց իմոց,

Զիս լացէք, որ ողբացայ

Որբոց եղբօր կոյս, մայրացայ,

Ես կարօտ պահպանութեան

Պահապան հօր տան նստայ:

, , , , , ,

Ամէնուս է Ստեղծօղ ու Տէր:

 

* * *

Ջանցի՝ թէ զհոգիս սիրեմ,

Նա՜յ, մարմինըս հանց կու տայ խափՁ

Զինչ որ խոյանայ բազան

Ու կաքաւըն առնու ի յափ,

Կու տիրէ առ իս շտ մեղք

Զինչ անձրեւն, որ երբ գայ շառափ,

Խոցել է զիս ահն ու մահն

Ու արել սիրտս ի [ ան ] շառափ:

 

* * *

Մարդի՛կ, մի՛ անհոգ կենաք,

Զձեր մեղաց աղտըն լըւացէք,

Ողորմեցէք աղքատաց

Ու նացմով զմեղքըն քաւեցէք,

Դարձիք ի մեղաց ճամփէ

Ի յանդենըն տուն շինեցէք:

, , , , ,

, , , , ,

 

* * *

Եղբա՛րք, ա՜մ, մըտիկ արէք,

Օրինակ այս մեզ հերիք է,

Ո՛ր շատ, ո՛ր սակաւ ունի՝

Նա ի հետ տանիլ չի կարէ,

Պիտի հանց ջանալ ի հոս,

Որ երեսն ի հոն չամաչէ,

Ով հոս տայ՝ նա ա՛նդ առնու,

Ով խըլէ՝ նա ա՛նդ վըճարէ: