Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

ԵՐԲԵՄՆ հայրն Անտոն աղօթէր 'ի խրճթին իւրում, եւ եղեւ առ նա ձայն որ ասէր. Անտոնիէ. չհասեր դու ամենայն ճգնութեամբ 'ի չափ միում կարուակի աղեքսանդրացւոյ։ Եւ լուեալ Անտոնի գնաց առ նա եւ եգիտ զնա եւ երդմամբ քննեաց զվարս նորա։ Եւ ասէ ցնա կարուակն. ճշմարիտ ասեմ քեզ զի դատարկ եմ ես 'ի բարւոյ, բայց այս է սովոր ութիւն իմ հանապազ. յորժամ յառնեմ 'ի քնոյ առաւօտուն, օրհնեմ եւ փառաւորեմ զաստուած, եւ ապա դնեմ զմեղս իմ առաջի իմ եւ ասեմ ցիս. վայ քեզ անձն իմ բազմամեղ, զի մայրաքաղաքս այս մեծ ամենեքեան մտանեն վասն ողորմութենէ յարքայութիւնն, եւ դու միայն ժառանգես զդժոխսն։ Եւ ասէ Անտոն. ասեմ քեզ, զի ես գործովք եւ խորհրդով իմով ոչ հասի խորհրդոցդ քոց։
       ՆՄԱՆ սմին ասացաւ առ սուրբն Մակար՝ եթէ ոչ հասեր 'ի չափ առաքինութեանց երկու կանանց որ կան յԵգիպտոս։ Եւ նա առեալ զգաւազանն չոգաւ տեսանել զնոսա, ուսեալ 'ի հրեշտակէն զանուն եւ զտուն նոցա։ Եւ յորժամ եմուտ 'ի տուն նոցա, ընկալան զնա յօժարութեամբ եւ պատկառանօք։ Եւ ասէ ցնոսա. զայս ամենայն վաստակ իմ վասն ուսանելոյ զվարս ձեր առի յանձն, ասացէք ինձ վասն Քրիստոսի։ Եւ ասեն ցնա. օտար եմք աշխարհաւ եւ գաւառաւ 'ի միմեանց, եկար եղեաք երկու եղբօր կանայք, եւ զառաջինն խորհեցաք ընդ միմեանս եւ աղաչեցաք զարսն մեր պահել կուսութիւն եւ ոչ լուան մեզ. ապա ուխտեցաք տեառնն սիրով կալ առ միմեանս, եւ սուրբ եւ կոյս պահել զբերանս մեր 'ի կատականաց եւ 'ի տրտնջմանէ, եւ զխորհուրդս մեր 'ի զբաղմանց. եւ այս տասն եւ հինգ ամ է զի կամք առ իրեարս եւ ոչ տրտմեցուցաք զմիմեանս։ Եւ լուեալ Մակարայ ասաց. ճշմարիտ ասեմ 'ի տէր զի ոչ կուս ութիւն մարմնոյ եւ ոչ ճգնութիւն հանապազորդ հասանել կարէ այդմ վարուց։
       ԵՐԿՈՒ ոմանք 'ի հարցն աղաչեցին զաստուած, զի ցուցցէ նոցա թէ յո՛ր չափ առաքին ութեան իցեն։ Եւ եղեւ ձայն երկնից առ նոսա որ ասէր՝ եթէ յայս անուն գեօղ յԵգիպտոսէ աշխարհական ոմն անուն Քրիստոսատուր եւ անուն կնոջ նորա Մարիամ՝ լաւագոյն են քան զձեզ։ Եւ լուեալ զայս հարցն զարմացան, եւ յարուցեալ գնացին 'ի գեօղն յայն, եւ հարցեալ գտին զտուն նորա։ Եւ հարցեալ ցկինն՝ եթէ ո՞ւր է այրն քո, եւ կինն ասէ. հովիւ է եւ արածէ ոչխարս։ Եւ մուծեալ զնոսա 'ի տուն իւր, եւ իբրեւ երեկոյ եղեւ՝ եկն այր նորա եւ տեսեալ զհարսն ուրախ եղեւ, եւ լուացեալ զոտս նոցա։ Եւ ասեն հարքն. ոչ ճաշակեսցուք աստ, եթէ ոչ յայտնեսցես մեզ զգործս քո։ Իսկ նա կամէր թաքուցանել։ Եւ ասեն հարքն. աստուած առաքեաց զմեզ առ քեզ։ Եւ նա զարհուրեալ ասէ. զայս ոչխարքս զոր ունիմք, 'ի մերոց ծնողաց է. եւ որ ինչ յաջողէ մեզ աստուած 'ի գնոց դոցա՝ առնեմք յերիս բաժինս, զմի մասն յաղքատսիրութիւն, եւ զմի մասն յօտարասիրութիւն, եւ զմի մասն 'ի պէտս մեր. եւ իբրեւ առի զկինս զայս, ոչ ոք 'ի մէնջ ապականեցաւ 'ի պէտս մարմնոյ, եւ երկոքեանս կոյսք եմք, եւ իւրաքանչիւր ոք 'ի մէնջ առանձինն ննջէ. 'ի գիշերի քուրձն ագանիմք, եւ 'ի տուընջեան զիւրաքանչիւր հանդերձիկ. եւ ոչ ոք 'ի մարդկանէ գիտէ զայս մինչեւ ցայսօր։ Եւ լուեալ զայս երկու ծերոցն սքանչացան եւ փառաւորեցին զաստուած, եւ դարձան 'ի տեղիս իւրեանց։
       ՊԱՏՄԵԱՑ ոմն 'ի հարանց՝ եթէ այր ոմն բնակեալ 'ի Տիւրոս պատմեաց այսպիսի ինչ գործ՝ եթէ 'ի միում գեղենոյն *աղեքսանդրացւոց վանք մի էր կանանց, յորում են բնակեալ հարիւր եւ վաթսուն կուսանք, եւ էր ամրացեալ։ Իսկ ոմանք աւազակք երկոտասանք աւազակապետիւն հանդերձ խորհեցան մտանել 'ի վերայ նոցա։ Եւ ասէ աւազակապետն ցիւրաքանչիւր ոք 'ի նոցանէ. զիա՞րդ կարեմք մտանել 'ի ներքս։ Եւ իբրեւ ասաց առաջինն՝ շրջեցայց զպարսպաւն եւ գտից արդեօք ջրագնաց կամ այլ ինչ ընդ որ պատշաճ իցէ մտանել, ասէ ցնա. ոչ ինչ գիտես։ Նոյնպէս եւ ցայլ ընկերսն իւր հարցեալ ասէր. իւրաքանչիւր ոչ ինչ գիտէք։ Ասեն ցնա. իսկ դու զի՞նչ ասես։ Ասէ ցնոսա. առնում տարազ միայնակեցի միջագետացւոյ, եւ արկից կնկուղ եւ զհերս թաքուցից 'ի ներքս եւ զգենում զհանդերձ աղաբողսն 'ի վերայ, ածեալ 'ի ներքոյ զսուսեր ընդ մէջ իմ, եւ երթամ յերեկոյսն անագանին որպէս օտար միայնակեաց եւ ասեմ ցդռնապանն՝ եթէ օտար եմ եւ ամաչեմ 'ի քաղաք մտանել եւ դարձեալ 'ի մատուռն ուրեք երթալ վասն կանանոյ ոչ կամիմ, բայց արա բարի վասն աստուծոյ եւ տուր ինձ փսիաթին մի եւ արգել զիս 'ի ներքոյ դրանդ զի հանգեայց եւ երթայց յայդուէ զճանապարհս իմ։ Զայս խորհելով ընդ ընկերսն եւ փոխեալ զզգեստ իւր որպէս միայնակեաց՝ գնաց. եւ բախեալ զդուրսն ասէ ցդռնապանն ըստ խորհեալ բանիցն։ Իսկ նորա որպէս 'ի սրբոց ումեքէ լուեալ եւ խնդացեալ՝ պատմեաց զբանս աւազակապետին ցվանաց տիկինն. իսկ նա հրամայեաց նմա մտանել։ Եւ ժողովեալ զընկերութիւն իւր եկն առ նա նոքոք հանդերձ օրհնիլ 'ի նմանէ. եւ հրամայեաց բերել ջուր եւ կացոյց երկուս դասս եւ այնպէս լուացին զոտս նորա եւ օրհնեցան ամենեքեան 'ի լուիցէ անտի։ Իսկ մի 'ի նոցանէ սպասաւորէր քեռ ումեմն որ անկեալ գնէր 'ի վերնատան անդամալոյծ տարեկան. եւ առեալ սպասաւորի նորա 'ի լուացէ անտի ջուր՝ եկն եբեր նմա ասելով ցհիւանդն՝ եթէ մեծ ոմն սուրբ եմուտ 'ի վանս մեր եւ լուացաք զոտս նորա եւ ամենեքեան օրհնեցաք 'ի նմանէ, եւ քեզ բերի որպէս զի եւ դու օրհնեսցիս 'ի սրբութենէն։ Իսկ հիւանդն իբրեւ արկ զիւրեաւ 'ի ջրոյ անտի, նոյնժամայն ողջացաւ։ Եւ սպասաւորին կամեցեալ իջանել, ասէ ցնա հիւանդն. անսա ինձ եւ 'ի միասին իջանեմք, որպէս զի եւ ես օրհնեցայց 'ի սուրբ ծերոյն։ Եւ յարուցեալ էջ ընդ նմա, եւ եբեր զնա առ աւազակապետն եւ պատմեաց զսքանչելիսն. եւ ամենեցուն քերցն տեսեալ զանդամալոյծն 'ի գնացս՝ փառաւորեցին զաստուած 'ի վերայ սքանչելեացն։ Եւ իբրեւ լուաւ նա զայսոսիկ, հիացաւ եւ 'ի զղջումն եկեալ ասէ ցնոսա. աստուած գիտէ որ եթէ մեղաւոր եմ եւ աւազակապետ, եւ գալոց են այլ եւս երկոտասան աւազակք 'ի գիշերիս յայսմիկ. այլ մի՛ երկնչիք, քանզի աստուած վասն փրկ ութեան իմոյ տնօրինեաց զայս։ Եւ հանեալ զսուսեր իւր ընկէց 'ի վայր։ Իսկ կուսանացն լուեալ զայսոսիկ եւ տեսեալ զսուսերն, անկան 'ի վայր եւ զարհուրեցան , եւ կացին յերեկորեայ մինդեւ ցայդ սաղմոսելով եւ երկիւղիւ։ Եւ իբրեւ եկին այլ աւազակքն, ելեալ աւազակապետն պատմեաց նոցա զամենայն անցիցն անցելոյն ընդ նա, եւ եթէ յայսմհետէ միայնակեաց լինիմ եւ երկնչիմ յաստուծոյ։ Իսկ ընկերք նորա ասեն ցնա. թէ արդարեւ դու այդպիսի հզօր գոլով միայնակեաց լինիս, եւ մեք միայնակեաց լինիմք։ Եւ 'ի նոյն հրաժարեալք՝ եղեն ամենեքեան միայնակեացք։ Եւ հաւանեցոյց տիւրացին, որ եւ զայսոսիկ պատմեաց մեզ, եթէ գնացի յԱնտիոք եւ գտի զվանսն եւ 'ի նոցանէ իսկ լուայ զայսոսիկ։ Արդ պարտ է այսուհետեւ ամենայնիւ փառաւորել զաստուած. քանզի բազում անգամ թէպէտ եւ մեք ոչ երկնչիմք յաստուծոյ, պատճառանօք իւիք գործովք իւրովք որսայ զանձինս մեր 'ի փրկութիւն։
       ՄԻԱՅՆԱԿԵՑԻ որումն շրջեալ 'ի քաղաքին Աղեքսանդրու ընդ մանկամարդոյ միոյ եւ խնդրելով ողորմութիւն 'ի սակաւ ինչ աւուրս, ոմանց տեսեալ զնա եւ գայթակղեալ, եւ կարծէին թէ 'ի կն ութիւն ունի զնա. ծանուցին երանելւոյ հայրապետին Յոհաննու վասն նոցա , եւ տրտունջ եւս մատուցին ասելով՝ եթէ այպն ցուցանէ զհրեշտակային զձեւն, ասացեալ եթէ աղջկամարդ մի ունի 'ի կնութեան։ Եւ իսկոյն ծառային կարծեալ արգելուլ զառ 'ի յաստուծոյ զմեղսն, որպէս յայն իսկ 'ի նմանէ նուիրեալ, եւ հրամայեաց զկինն գան հարկանել եւ որոշել 'ի նմանէ, եւ զնա նոյնպէս գան հարկանել եւ արկանել 'ի բանտ առանձինն։ Եւ իբրեւ փութանակի հրամանն կատարեցաւ, երեւէր նմա յանուրջս միայնակեացն եւ եցոյց նմա զթիկունս իւր զամենայն թարախեալ, քանզի էին յանխնայ հարեալ զնա քորեպիսկոպոսացն , եւ ասէր ցնա. ա՞յպէս, տէր պապաս, հաճոյ է քեզ. աւատա՝ մոլորեցար զմի անգամս զայս որպէս զմարդ։ Եւ զայս ասացեալ գնաց 'ի նմանէ։ Եւ իբրեւ այգ եղեւ, յիշեաց երանելին զերազ գիշերոյն, եւ նստեալ 'ի վերայ անկողնոյն իւրոյ զմտոքն անկեալ, եւ արձակեաց զսենեկապետն իւր զմտերիմ զի ածցէ զմիայնակեացն 'ի տեղւոյն ուր արգելեալ էր, պատուիրեալ նմա մի՛ ումեք ծանուցանել. մտածելով եթէ նման իցէ երեւեցելոյն ինձ 'ի գիշերիս, եւ զնոյն վէրս զոր տեսի 'ի թիկունս նորա՝ ունիցի, բաւական է նշանքն այն առ 'ի հաստատ ութիւն եթէ անպարտ է յորոց ասացին ինձ զնմանէ։ Եւ իբրեւ եկն մեծաւ աշխատութեամբ, քանզի ոչ կարէր գնալ զանձամբ յանհնարին գանիցն՝ յեցեալ 'ի վերայ ձեռին սենեկապետին, էառ աստուածասէր հայրապետն 'ի սենեակն իւր առանձինն. եւ ոչ ոք գոյր անդ, բայց միայն տէր Յոհաննէս եւ տէր Սոփորոն, որ եղեւ յետոյ հայրապետ սրբոյ քաղաքին Երուսաղէմի։ Եւ իբրեւ ետես հայրապետն զերեսս նորա, եկաց անկեալ զմտօքն, ոչ ինչ ասացեալ յափշտակութենէ անտի, բայն միայն ձեռամբ նշանակեաց նմա նստել 'ի թուփայի իւրում։ Եւ 'ի բազում ժամս սոյնպէս կացեալ, յետոյ նշանաւ կենարար խաչին զինքն զօրացուցեալ, աղաչեաց զմենակեացն զչարախօսեցեալն, զի զսփածանելին զոր ունէր զիւրեաւ՝ անպատկառաբար մերկանալ, որպէս զի տեսցէ զթիկունս նորա եթէ է այնպէս որպէս եւ յերազին ետես։ Իսկ նորա սթափեալ զիւր արկանելին 'ի ներքոյ պարեգօտին վասն ծածկույթի անդամոցն, եւ սկսաւ մերկանալ զպարեգօտն ցուցանելով զթիկունս հայրապետին, հրաշալի կամաւն աստուծոյ լուծաւ սփածանելին զոր սփածեալն էր զիրեաւ եւ անկաւ 'ի վայր, եւ տեսին ամենեքեան եթէ ներքինի է. բայց զի դեռ մանուկ էր՝ ոչ ճանաչէր եթէ ներքինի իցէ։ Զայս տեսեալ ամենեցուն եւ սրբասիրի քահանայապետին եւ մանաւանդ զամենայն վէրս նորա, արձակեաց կոչեաց զայնոսիկ որք զնա առանց քնն ութեան չարախօսեցին, եւ յերեսաց իւրոց 'ի բաց հալածեաց որոշեալ յեկեղեցւոյ եւ յօրինաց զերիս ամս։ Իսկ միայնակեցին զղջմամբ պատասխանի տայր, խոստովանելով եթէ անգիտաբար մեղաւ առ նա մանաւանդ թէ առ աստուած։ Սակայն եւ զայս խրատ տայր եւ ասէր. չէ պարտ, որդեակ, որպէս ինչ եւ իցէ ոք անզգուշաբար շրջել 'ի քաղաքի, եւ մանաւանդ որոց զսուրբ եւ զհրեշտականման որ ըստ ձէնջ զգեստ զգեցեալ իցեն. եւ ոչ միայն զայս, այլ եւ կանայս շրջեցուցանել առ 'ի հայհոյ ութիւն տեսողաց։ Յայնժամ միայնակեացն ըստ վայելչական պարկեշտութեան եւ խոնարհ ութեան ասէր քահանայապետին. գիտէ աստուած որ որոշեաց զքեզ 'ի սուրբ յաթոռդ յայդ, զի ոչ ասեմ. 'ի Գազայ էի յառաջ սակաւ աւուրբք, եւ յելանել ինձ 'ի քաղաքէն գալ երկիր պագանել 'ի սուրբ աբբայ Կուրոս՝ պատահեաց ինձ աղջիկս, որ բարւոք ստեղեաց ինձ երեկոյն 'ի տարաժամու. եւ անկեալ յոտս իմ աղաչէր ճանապարհորդել ընդ իս, եւ ասէր զինքենէ թէ եբրայեցի էր եւ կամի լինել քրիստոնեայ. եւ սկսաւ դատապարտել զիս բանիւք, որպէս զի մի՛ թողից զնա 'ի կորուստ։ Երկուցեալ 'ի դատաստանէ աստուծոյ առի ընդ իս, կարծելով եթէ ոչ առաքէ փորձութիւն փրկիչն 'ի ներքինիս, եւ ոչ գիտէի թէ ումեք խնայէ։ Եւ իբրեւ եկաք եւ կատարեցաք զաղօթս մեր, մկրտեցի զնա 'ի սուրբ աբբայ Կուրոս, եւ շրջէի ընդ նմա պարզամտութեամբ՝ խնդրելով սակաւ պէտս, որպէս զի արկից զնա 'ի կուսանաց վանս։ Իբրեւ յայսոսիկ հայրապետն լուաւ, ասէ ցՍոփոնիոս. բաբէ տէր իմ, ո՛րքան գաղտնի ծառայս ունի Քրիստոս, եւ ոչ գիտեմք մեք տառապեալքս։ Յայնժամ պատմեաց նմա զերազն զոր ետես 'ի գիշերին վասն նորա. եւ տուեալ նմա 'ի ձեռանէ հարիւր դահեկան, եւ ոչ կամեցաւ առնուլ աստուածասէր միայնակեացն, եւ արժանի յիշելոյ ասացեալ նմա բան՝ ես այսու ոչ պիտոյանամ, տէր. քանզի միայնակեաց եթէ հաւատս ունի, սոցա ոչ պիտոյանայ. եթէ սոցա պիտոյանայ, հաւատս ոչ ունի։ Որով հաւանեցոյց զամենեսեան եթէ ծառայ աստուծոյ է. եւ արկեալ ծունր հայրապետին գնաց խաղաղութեամբ։ Յայնմ օրէ առաւել պատուէր եւ ընդունէր զբարւոք միայնակեացս եւ որք համարէին յոմանց վատթարք։
       ՆՈՅՆ հայրապետ երանելին Յոհաննէս եւ զայս ասէր՝ եթէ վասն ննջեցելոց պատարագ մատուցանել արժան է, քանզի մեծ մխիթար ութիւն է հոգւոց նոցա, եւ պարտ է առանց երկմտութեան կատարել, եւ հաստատեաց զգործն այսպէս։ Յառաջ սակաւ ժամանակաւ գերեցաւ ոմն 'ի պարսիկս, եւ իջեալ 'ի պարսիկս արգելաւ 'ի բանտին որ կոչի Անյուշ։ Եւ ոմանք զերծուցեալ ենտի եկին 'ի Կիպրոս, եւ հարցին ցնոսա նախնիք մարդոյն եթէ արդեաօք տեսեա՞լ իցեն զնա։ Եւ նոքա ասեն. մեռաւ, եւ մեր ձեռօք թաղեցաք զնա։ Բայց ոչ էր նա զորմէ ասէին, այլ նման նմա. ասէին եւ զամիսն եւ զօր մահուան նորա։ Իսկ նոքա որպէս 'ի մեռելոյ վերայ պատարագս մատուցանէին երիցս անգամ 'ի տարւոջն։ Իսկ 'ի չորից տարեաց եկն 'ի Կիպրոս մարդն փախուցեալ 'ի Պարսից։ Ասեն ցնա ընտանիք իւր. մեք լսեցաք վասն մահուան քո եւ զյիշատակս քո առնէաք երիցս անգամ 'ի տարւոջն։ Իբրեւ լուաւ եթէ յամին երիցս անգամ կատարէին զյիշատակ նորա, եհարց զնոսա թէ յոր եւ յորում ամսեան կատարէին զայն։ Եւ նոքա ասեն. մի անգամ 'ի յայտնութեանն եւ մի 'ի զատկին օր եւ միւս 'ի պենտեկոստէիցն։ Եւ նա ասէր երդմամբ՝ թէ յերիսս յայսոսիկ աւուրսգայր ոմն սպիտակազգեստ որպէս զարեգակն եւ արձակէր զիս յաներեւոյթս յերկաթոյն եւ 'ի բանտէն, եւ շրջէին զամենայն օրն եւ ոչ ոք ճանաչէր զիս. եւ 'ի վաղիւ անդր գտանէի յերկաթս։ Աստի գիտեմք եթէ ունին ներումն ննջեցեալքն՝ յորոց լինին յիշատակ 'ի վերայ նոցա։
       ՎԱՆՔ մի էր 'ի ձիթենեաց լեառնն, որում անուն էր Փարախ, 'ի սմա բնակեալ էին կրօնաւոր կանայք չորեքհարիւր։ Իսկ յորժամ եկին պարսիկք 'ի քաղաքն Երուսաղէմ եւ պաշարեցին զնա, յայնժամ հանին զչորեքհարիւր կուսանսն եւ բաժանեցին յապականումն։ Իսկ մի ոմն 'ի նոցանէ ստահակ եւ անգիրդ իբրեւ կամեցաւ ապականել զորոջն Քրիստոսի, խաբեցաւ 'ի նմանէ գովելի՝ ապարասանն եւ նովաւ սատանայ այսու օրինակաւ։ Իբրեւ եկն ապականել զնա, ասէ ցնա հարսն Քրիստոսի, շնորհեա ինձ զկուսութիւնս իմ, եւ ես շնորհեցից քեզ օծն, զի որքան նետս եւ սուրս ընդունիցիս՝ ոչ մերձենայ 'ի քեզ։ Եւ նորա զարմացեալ ասէ ցսրբուհին. բեր ինձ զայնպիսի տեսակս եւ ոչ մերձեցայց 'ի քեզ. զայն զմտաւ ածեալ, եթէ զայն առից, եւ ապա զոր ինչ կամեցայց՝ արարից. այլ վրէպ եղեւ ամբարհաւաճն 'ի սնոտի յուսոյն իւրմէ։ Քանզի հանեալ յիւրմէ իմաստունն շիշ իւղոյ սրբոյ՝ ասէ ցանօրէնն. զայս առեալ օծ զպարանոց քո, եւ ես կոփեցից սրովն, եւ յայնժամ հաւանիս եթէ որպիսի ընծայ մատուցի քեզ։ Եւ նա ասէ՝ ոչ , այլ 'ի քում պարանոցիդ փորձեցից զայդ։ Զոր եւ սրբուհին աղօթէր իսկ, որում ակն ունէր եւ անձկացեալ էր, զոր իմաստութեամբն խորամանկեաց, որպէս զի մի որս լիցի յորոգայթէ անտի բանսարկուին. եւ ընտրեաց զմարմնաւոր մահն ընդունել քան զհոգւոյն . վասն որոյ եւ ընդ բանի անօրինին լցեալ ուրախութեամբ՝ անզանգիտաբար զուարթ երեսօք յօժարութեամբ մեծաւ օծ զպարանոցն 'ի կենարար իւղոյն այնմիկ, եւ խոնարհեալ ասէ ցյիմար պարսիկն. կռփեա ուժով, եւ ծանիր թէ որպիսի ինչ իցէ իւղս այս։ Իսկ նորա տեսեալ զջերմեռանդն յօժարութիւն նորա, հաւանեալ եթէ ճշմարտութեամբ լուաւ, տգիտանալով պիղծն՝ եթէ 'ի ժահահոտութենէ անտի նորա փախուցեալ՝ առ Քրիստոս ճեպէր, եւ կոփեալ ուժգին թշնամին արդարութեան՝ յուսալով եթէ անհուպ լինի պարանոյն 'ի սրոյ անտի, իբրեւ ետես զպատուական գլուխ նորա հատեալ եւ յերկիր անկեալ, գիտաց՝ եթէ 'ի կնոջէ պարտեցաւ խիստն եւ անամօթն։ Բաբէ բարիօք խորամանկութեանն, ո՛ բարւոք ստութեանն. ո՛ գովելի նենգութեանն։ Լուարուք զայս, կանայք, եւ նմանող եղերուք պարկեշտ ութեան նորա, որ արհամարհեալ զաստի կեանս՝ ժառանգեաց զերկնից արքայութիւնն, անձկացեալ անմահ փեսային Քրիստոսի։
       Ի ՆՈՅՆ գերութէն Պարսից այր ոմն Եւսեբիոս անուն՝ սարկաւագ սրբոյ յարութեանն Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ՝ երկուս աղջկունս ունէր փոքր. մինն էր իբրեւ ամաց ութ, իսկ միւսն իբրեւ ամաց տասնից . եւ էին կայտառք եւ գեղեցիկ առաւել քան զբազումս։ Զսոսա տեսեալ այնպէս գեղեցիկ՝ որ ստացեալ էր անօրէնն, 'ի ներգործութենէ վարեալ դիւական՝ նեղէր հրոյն երկիր պագանել, եւ 'ի հաւատոյն Քրիստոսի ճեպէր որոշել։ Եւ ածեալ առաջի իւր՝ ելոյց հուր. եւ սկսաւ հրամայել ողոքել, շողոքորթէր զանկունսն հաւանիլ նմա, զի ընդ նմա երկիր պագանիցեն։ Իսկ հայրն սաստէր զգործել զայն։ Եւ ապա փոխի կարգն. բարբարոսն դարձեալ 'ի սպառնալիս, իսկ հայրն 'ի բանս քաղցունս. եւ կային 'ի մէջ տղայքն Քրիստոսի՝ յերկուց կողմանց տատանեալք։ Իսկ յետոյ բարկացաւ անօրէնն եւ մերկացոյց զսուսերն 'ի վերայ առաջնոյն, եւ թօթափէր զարհուրեցուցանելով զնա։ Ասէ ցնա հայրն. մի՛ երկնչիր որդեակ իմ, կացիր արիաբար, կապեա զկնի զձեռն քո, եւ ընկալ յօրժարութեամբ զհատուցումն վասն Քրիստոսի, որ ընկալաւ վասն քո 'ի կողսն իւր զխոցումն գեղարդեանն։ Եւ եկաց տղայն հաստատուն, եւ ոչ յանցեաւ զպատուիրանաւ հօրն իւրոյ. այլ մինչեւ 'ի մահ համբերեաց, ընկալաւ վասն Քրիստոսի զենումն որպէս ծարաւի ոք որ ընդունի զցուրտ ջուր. ընթացաւ, յաղթեաց եւ պսակեցաւ։ Լուիցուք եւ երկրորդումն հանդիսի պատարագելոյն Քրիստոսի։ Գայ ամբարիշտն յերկրորդ մանուկն. զամենայն ինչ առնէ, զամենայն տանջանս ջանայ, եւ ոչ ինչ օգտի. քանզի կարծէր դժնակն՝ եթէ յերկիւղէ անտի առաջնոյն զերկրորդն դիւրաւ պարտիցէ, բայց վրէպ եղեւ 'ի յուսոյն իւրմէ ապարասանն. զի բարի հայրն յորժորողն բարեաց յետ աստուծոյ խրատեաց զնոսա. եւ հայրական գորովմամբ խրատեալ, եւ վերին օգնականութեամբն պարսպեալ, 'ի բերանոյ առիւծուն զգառինս իւր ապրեցոյց անսպի եւ անվնաս։ Եւ զայսոսիկ ասէր ցկրսէր մանուկն. մի՛ երկնչիր, որդեակ իմ եւ պտուղ իմ եւ պատարագ մի եւ պարծանք իմ. մի՛ ընդունիր եւ ոչ առ վայրկեան մի մնալ 'ի քեռէն քումմէ. ահաւասիկ ես նոյնժամայն ընդ ձեզ առ Քրիստոս եկից։ Իբրեւ զայս լուաւ թշնամին աստուծոյ, կոփեալ որովն եսպան եւ զմիւս տղայն։ Զոր տեսեալ հօրն եթէ կատարեցան, ուրախութեամբ լի եղեւ, որ զի թէ մատոյց աստուծոյ պատարագ 'ի պտղոյ իւրմէ. եւ տրտմէր՝ եթէ մի՛ գուցէ մնասցէ 'ի զաւակաց իւրոց , եւ ոչ առնուցու պսակ մարտիրոսութեան. վասն որոյ եւ գրգռելով զանօրէնն եւ 'ի բարկ ութիւն շարժելով ասէր ցնա. ով թշուառական, զի՞նչ մեծ արարեր, որ եթէ 'ի վերայ տղայոցն քաջացար, զայդ եւ ես կարէի առնել. այլ եթէ քաջ գոլ պարծիս, ինձ տուր երկրպագել պիղծ եւ զազիր հրոյ քո։ Իբրեւ լուաւ զայսոսիկ դառն եւ գազանաբարոյն այն, յարեաւ եւ կրճատեաց զատամունս իւր 'ի վերայ նորա. եւ եհար զնա գան քարիւք, եւ դալար ոստիւք թաթաղեաց զկալս նորա, մինչեւ վաստակեցաւ յոյժ. եւ ապա վառեաց բոց մեծ, եւ կապեալ զտէր Եւսեբիոս եւ ընկեցեալ 'ի ներքս՝ որպէս ողջակէզ պատարագ արար, ոչ եթէ 'ի բարոյից իւրոց, այլ 'ի պատարագելոյ կամաց եւ հաւատոյ։ Ո՜ զարմանալի եւ հրաշալի գործ. Աբրահամ երբեմն զորդին մատուցեալ՝ զիւր կամսն եցոյց, իսկ սա զգործն կատարեաց. եւ նա զանձնն ոչ մատնեաց, իսկ սա եւ ոչ յանձն իւր խնայեաց։ Լուիցեն զայսոսիկ հարք եւ մարք, եւ փութասցեն այսպիսի ընծայս մատուցանել աստուծոյ։
       ՊԱՏՄԷՐ ոմն 'ի միայնակեցաց եղբարց որ 'ի Հռայիթն են, ուր երկոտասան բազուկք արմաւենւոյ, ուր մտեալ Մովսէսի ժողովրդեամբ՝ ելեալ յԵգիպտոսէ, եւ ասէր այսպէս. խորհեցայ երբեմն առանձինն զի մտից 'ի ներքին անապատն տեսանել թէ գտից զոք 'ի ներքսագոյն քան զիս եթէ ծառայեսցէ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ Եւ երթեալ զչորս տիւ եւ զչորս գիշեր գտի այր մի. եւ բախեալ զդուրս մտի 'ի ներքս եւ տեսի զոմն եղբայր տարածեալ զձեռսն։ Եւ իմ կարծեալ եթէ աղօթս մատուցանէ, եւ 'ի յամել նորա մերձեցայ 'ի հանդերձ նորա, եւ եղեւ 'ի ձեռին իմում իբրեւ զփոշի։ Եւ իմ տեսեալ զի 'ի վաղուց հետէ վախճանեալ էր նա, հանեալ զլիբիտոնն զոր ունէի՝ պատեցի կիսովն զմարմին սրբոյն, եւ դարձեալ 'ի խուղն իմ փառաւորելով զաստուած։
       ԷՐ ոմն 'ի կողմանս յայնմ, որում անուն էր Ղոգինոս, որ բազում ողորմածութիւնս առնէր. եւ երթեալ առ նա ոմն 'ի հարանցն աղաչեաց զնա, զի տարցի զնա առ հայրն Ովր։ Եւ եկեալ ծերն այն առ հայրն Ովր, սկսաւ գովել զկոմսն թէ լաւ է եւ բազում ողորմութիւնս առնէ։ Եւ իմացեալ ծերոյն ասէ. այո լաւ է։ Եւ յետ այսորիկ աղաչեաց զնա եւ ասէ. թող ութիւն արա նմա. զի եկեսցէ եւ տեսցէ զքեզ։ Եւ ծերն ասէ. ճշմարտութեամբ ասեմ քեզ, որ անցցէ ընդ ձորս ընդ այս եւ տեսցէ զիս։
       ԵԿՆ երբեմն հայրն Մակար առ հայրն Միովս յԵբղէոն եւ ոչ ճանաչէին զիրեարս. եւ էր հօրն Միովսայ բազում սիրայս յօսեալ։ Ասէ ցնա հայրն Մակար . հմայեա ինձ՝ թող եւ ես յօսեցից։ Եւ յօսեալ նորա գտաւ զկնի սիրայոյն հօրն Մակարայ յոլով քան զհօրն Միովսայ։ Եւ ասէ ցնա հայրն Միովս. դու ես Մակար, բարի եկիր, 'ի բազում ժամանակաց կարօտէի զքեզ տեսանել։ Եւ ուրախ եղեն յիրեարս, եւ Մակար դարձաւ անդրէն 'ի Սկիւթ։
       ԱՍԱՑ հայրն Պիմէն՝ եթէ բազում մեծք եղեն 'ի հարանց եւ 'ի քաջ կրօնաւորութեան, բայց 'ի նուրբ խնդիրս մի մի ոք։
       ԵՐԿՈՒ ծերք 'ի Սկիւթայ երթային ճանապարհ յանապատին, եւ լուան ձայն հեծման հիւանդի յերկրէ. եւ իմացեալ յուզեցին զիջանել 'ի մայրին, եւ իջեալ գտին զոմն կուսան սուրբ եւ ասեն ցնա. ե՞րբ եկիր այսր, մայր, եւ կամ ո՞վ սպասաւորէ քեզ. վասն զի ոչ ինչ տեսին յայրին, բայց միայն զկուսանն սուրբ յերկիր անկեալ։ Եւ նա ասաց՝ եթէ երեսներորդ ութերորդ ամ ունիմ յայրի յայսմ, բանջար ճաշակեմ եւ յաղախնութեան կամ Քրիստոսի, եւ ոչ տեսի մարդ անցեալ ըստ օրս ըստ այս. վասն զի առաքեաց զձեզ աստուած, զի թաղեցէք զոսկերս իմ։ Եւ զայս ասացեալ ննջեաց։ Իսկ հարքն փառաւորեցին զաստուած եւ թաղեցին զնա եւ աղօթս արարեալ գնացին։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ ոմն 'ի ծերոցն վասն սքանչելեացն, որ եղեւ 'ի բարի նօտարէ մի 'ի Կոստանդինուպօլիս, որպէս պատմեն սուրբ գրեանք՝ միջնորդ գոլ զՔրիստոս ճշմարիտ աստուած մեր։ Մեսիդ ոմն ըստ ոչ արժանեաց անուանեալ *յաւուրս Մօրկայ թագաւորին 'ի Կոստանդինուպօլիս, որ արուեստիւ մոգութեամբ ընկենոյր զբազումս 'ի յաւիտենական մահուն դեղն, եւ ինքն մեծանայր պատուով՝ զանխլաբար վարելով զդիւթութիւնն։ Սա ինքն ստացաւ իւր նօտար՝ քրիստոնեայ եւ գեղեցկացեալ երկիւղիւն աստուծոյ. զոր եւ խորհէր ընդ այլսն ընկղմել յիւր մահաթոյն դեղն, եւ զայսպիսի այր խաբել եւ 'ի դիւթութեան արուեստ մատնել։ Ի գիշերի միում ակնկարկէր անիծեալն նօտարին կառավարել ընդ իւր. եւ գնացեալ երկոքեան արագ երիվարօք 'ի մէջ գիշերին հասանէին յընդարձակ դաշտ, յորում ոչ գոյր շէն եւ ոչ յարկաց ամենեւին հանդիպէին. եւ յանկարծակի գտաւ քաղաք մի առաջն նոցա։ Եւ յորժամ իջին երկոքեանն եւ զերիվարսն կապեցին, բախեաց միջնորդն զդուռն եւ բացին նմա. հանդիպեալք նոցա ամենայն եթէովպացիք՝ ողջունէին զնա եւ մատուցեալ զերեսս նորա համբուրէին զանիծեալ միջնորդին. եւ 'ի գնալ նոցա 'ի տեղի մի, էր 'ի խոնարհ սենեակ մի վայելուչ, յորում էին լապտեցք վառեալք յարծաթի աշտանակս եւ յոսկիս, եւ աթոռք յաջմէ եւ յահենէ, եւ աթոռ մի բարձր ուրեմն եթէովպացւոյ՝ որ ունէր նստեալս ընդ աջմէ եւ յահեկէ զբազումս։ Եւ եկն անիծեալն այն Մեսոն՝ անկաւ առաջի նստելոյն յաթոռն, եւ նա ընկալաւ զնա փափագանօք եւ ասէ ցնա. զի՞նչ է, տէր միջնորդ, եղեւ՞ ամենայն կամք քո թէ ոչ։ Եւ ասէ միջնորդն. այո տէր, եւ վասն այսր շնորհի եկի երկիր պագանել քեզ, եւ գոհանալ զքէն։ Ասէ դարձեալ ցնա որ յառաջանիստ էր. եւս առաւել շնորհ տացից քեզ։ Ապա գնացեալ Մեսոնն՝ նստաւ առաջի աթոռոյն։ Իսկ նօտարն տեսեալ զինքն 'ի մէջ բազմ ութեան եթէովպացւոցն՝ գարշէր 'ի մերձենալն առ նոսա, գնացեալ կանգնեցաւ յետոյ Մեսոնին։ Նայեցեալ 'ի նա որ յաթոռն նստեալ կայր՝ ասէ ցՄեսոնն. այրս այս որ ընդ քեզ է , տէր Մեսոն, ո՞վ է կամ որո՞վ շնորհիւ եկն այսր։ Ասէ Մեսոնն. ծառայ քո է, տէր։ Եւ նա դարձաւ 'ի նօտարն եւ ասէ. ասա, մանուկ, ծառա՞յ ես։ Ասէ նօտարն. ծառայ եմ հօր եւ որդւոյ եւ հոգւոյն սրբոյ։ Եւ կնքեաց զինքն նշանաւ խաչին, եւ նոյնժամայն անկաւ որ յաթոռն էր եւ աթոռն կործանեցաւ, լապտերքն շիջան եւ դեւքն յաղաղակ դարձան եւ ամենեքեան անյայտ եղեն, տունն ջնջեցաւ եւ քաղաքն ոչէացաւ, Մեսոնն անկաւ եւ ամենեքեան իբրեւ զփոշի եղեն. ոչ ամենեւին ձայն, ոչ ունկնդրութիւն եւ ոչ բնաւ ոք, բայց միայն նօտարն եւ երիվարքն կապեալք։ Դարձեալ նոյն ինքն նօտարն զպատուական խաչն կնքեաց, եւ ոչ յաջմէ եւ ոչ 'ի ձախմէ ետես զոք. անկաւ 'ի վերայ երիվարին իւրոյ եւ վարէր. եկն եւ բախեաց զդուրս տան իւրոյ, եւ առ ինքն թագուցեալ զպատահումնն ոչ կամէր պատմել։ Յետ սակաւ ժամանակի գնաց առ ոմն պատրիկ՝ որ էր այր ողորմած եւ սիրելի Քրիստոսի, գեղեցիկ ամենեւին . եւ զի էին դրացիք միմեանց եւ բարեկամք, նստան առ իրեարս 'ի խօսս հոգեւորս։ Եւ հասեալ 'ի մէջ գիշերին՝ եկին երկոքեան յաղօթս 'ի տաճար փրկչին՝ որ կոչի Պլէորոն. կանգնեցան մերձ առ նկարեալ պատկերի աստուծոյ եւ տեառն մերոյ փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի։ Յայնժամ դարձաւ պատկերն եւ հայեցաւ 'ի նօտարն. դարձաւ նօտարն 'ի միւս այլ կողմն պատկերին, դարձեալ նոյնպէս դարձաւ 'ի նա պատկերն։ Յորժամ ետես պատրիկն, անկաւ 'ի վերայ երեսաց իւրոց, բազում արտասուօք աղաչէր զտէր մեր Յիսուս Քրիստոս եւ ասէր. տէր Յիսուս Քրիստոս, գիտեմ զի մեղաւոր եմ, այլ մի՛ դարձուցաներ զերեսս քո յինէն. նայեա յիս եւ ողորմեա ինձ. զի թէպէտ եւ մեղաւոր եմ, այլ քո ստեղծուած եմ. եւ ոչ գիտեմ յիս, տէր, չարութիւն այնքան կամ խորամանկ ութիւն առ 'ի դարձուցանել զերեսս քո սուրբ յինէն։ Մինչդեռ այսպիսի օրինակաւ պատրիկն լայր եւ խոստովանէր, ձայն հնչեաց 'ի սրբոյ եւ յանարատ պատկերէն այսպիսի. զքէն, ով պատրիկ, միայն գոհ եմ, զի բերես յիս զողորմ ութիւն առ այնոսիկ որք աղաչենն. բայց նօտարիս այսմիկ պարտական եմ, զի 'ի նեղ ութեան ժամու եւ 'ի մէջ բազում վշտաց ոչ ուրացաւ զիս, այլ խոստովանեցաւ զհայր եւ զորդի եւ զսուրբ հոգի . բայց յամենայնի եւ ես տաց պատասխանի դմա վասն վարձուցն։ Յորժամ լուաւ զայս պատրիկն, առեալ զնօտարն ստուգութեամբ լուաւ 'ի նմանէ զամենայնն եւ փառս ետ արդարակշիռ վարձահատուցչին Քրիստոսի։ Նոյնպէս եւ մեք, եղբարք, հիասցուք 'ի լսելն զայս. զի աստուած զինքն մարդոյ պարտական դատէ, որք անարտ ուղիղ եւ անորիշ հաւատս պահեցին առ նա։ Արդարեւ արհամարհեսցուք զբիւր մահս վասն նորա, այլ եւ հեղցուք առ տառապեալս զոր աստուած շնորհեաց մեզ. զի որպէս զպատրիկն՝ Քրիստոսի համարեալ զմեզ բարեկամ՝ գոհասցի . եւ որպէս զգեղեցիկն այն նօտար լուիցուք՝ եթէ պարտական եմ եւ տաց քեզ պատասխանի յաւուրն դատաստանի յորժամ տամ իւրաքանչիւր ըստ գործոց իւրոց։
       ԱՍԱՑ ծեր. գնացաք ես եւ իմաստասէրն Սոփրոնիոս երբեմն յԱղեքսանդրիա առ աբբայն Պաւղոս, ունէր վանս ինչ 'ի տեղւոջէն որ կոչէր քարկոծումն, եւ օգտեցաք վայելչապէս 'ի ծերոյն՝ գոհացեալք զտեառնէ։ Ասացի ես ցնա. ասա մեզ, հայր, վասն տեառն՝ ո՞րպէս եղեր դու միայնակեաց։ Եւ ծերն յոգւոց եհան եւ ասէ, հաւատացէք ինձ, որդեակք, ոչ թագուցից 'ի ձէնջ ինչ. յորժամ աշխարհական էի, բազում անձուկ եւ հաւատ ունէի առ միայնակեացս. եւ ուր գտանէի 'ի միայնակեցաց որք գային 'ի քաղաքս՝ ընդունէի եւ պատուէի զնա սա, եւ զոր ինչ պիտոյ լինէր՝ շնորհէի նոցա։ Եկն օր մի յաւուրց՝ հիւանդացաւ դուստր իմ, եւ 'ի բժշկաց իմացեալք՝ եկին առ մեզ մերձաւորք եւ դրացիք եւ սիրելիք մեր, լային ընդ մեզ եւ մխիթարէին։ Ասէ ընդ իս եղբայրն իմ. գնա եւ կոչեա զխաչապահն, որպէս զի եկեալ արասցէ դմա այցելութիւն, զի վաղվաղակի արձակեսցէ աղջիկս զհոգին եւ մի՛ տառապեսցի։ Եւ 'ի գնալն իմ, ընդդէմ դիպաւ ինձ աբբայն Զաքէոս, եւ տեսեալ զաչս իմ յարտասուս՝ ասէ. ընդէ՞ր լաս, որդեակ։ Ասեմ ցնա. դուստր ունէի միածին , եւ արդ վախճանի, եւ գնամ կոչեմ զխաչապահն, զի եկեալ արասցէ նմա այցելութիւն առ 'ի յաւանդել նմա վաղվաղակի զհոգին։ Եւ ասէ ցիս ծերն. դարձիր, զի զնա տեսիլ։ Եւ 'ի մտանելն 'ի յարկն ասէ. հան զորս են՝ յայնկոյս։ Եւ ես հանի զժողովեալսն 'ի միւս յարկն։ Եկեալ ծերն մերձեցաւ 'ի ձեռս աղջկանն եւ ասէ ցիս. պահե՞ս խորհուրդ զինչ ասացից քեզ, եւ շնորհեսցէ քեզ Քրիստոս զկեանս դորա։ Եդի զերեսս իմ յոտըս նորա եւ ասեմ, ոչ ումեք ասացից։ Կանգնեցաւ ծերն յաղօթս, եւ յորժամ կատարեաց զաղօթսն՝ էառ ջուր եւ կնքեաց երիցս անգամ եւ ցանեաց 'ի վերայ երեսաց աղջկանն։ Յայնժամ որպէս 'ի տեառնէ փառաց առժամայն նստաւ աղջիկն՝ իբրեւ ոչ ունելով հետ տկարութեան։ Եւ ասէ ցիս հայրն. այժմ աստուած 'ի ձեռն աղօթից սուրբ հարցն վասն օտարասիր ութեան քո շնորհեաց զդա քեզ, մի լծակցես զինքն առն, այլ հարսնացս երկնաւոր փեսային Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ։ Եւ ելեալ ծերն գնաց։ Եւ ես եւ մայր նորա եւ ամենեքեան որք լուանն՝ փառաւորեցաք զաստուած։ Էր աղջիկն ութ ամաց։ Յայնժամ ես բռնադատէի զկինն իմ ընծայել զնա կուսութեան։ Եւ նա ասէ ցիս. թող զդա մինչեւ լցցէ զօրինաւոր չափն։ Եւ յորժամ եղեւ հնգետասան ամաց, ասացի ցլծակիցն իմ. ահա եղեւ յօրինաւոր չափն, ընդէ՞ր ըմբռնեմք զդա։ Ասէ ցիս. ես ոչ թողում զդա կրօնաւորել, այլ լծակցեմ ընդ առն։ Եւ մնացի ընդ նմա ամենայն հակառակութեամբ. եւ բազում անգամ ձաղէի զնա մինչեւ եկի առաջի սինկղիտոսին, եւ նորա հրամայեցին հարցանել ցաղջիկն, զի զոր ընտրեսցէ յերկոցունցն՝ լիցի։ Իսկ մայրն եւ այլ կանայք խրատէին զաղջիկն զի խնդրեսցէ այր, որպէս եղեւ։ Յայնժամ ասէ ցիս խաչապահն. գնա եւ գնեա աղջիկ մի կոյս եւ մատս փոխանակ դորա 'ի վանս. եւ աստուած ընդունի զնա։ Եւ ես փափաքանօք յամենայն սրտէ լուայ զխրատն եւ գնեցի աղջիկ մի մետասան ամաց, եւ ետու յեղբայր ութիւն նորա դահեկանս քսան, եւ մատուցի զնա 'ի վանսն. ասացի ցմայր վանիցն Պրոկոպիա. ընկալ, մայր զաղջիկս զայս, եւ յինէն կալցիս կերակուր եւ զգեստ դորա զամենայն աւուրս կենաց իւրոց, եւ 'ի մեռանելն իմ հանից դմա բաժին ութսուն դահեկան։ Առ զնա մայրն խուզեաց. եւ ես դարձայ 'ի տուն իմ, պատրաստեցաք զհարսանիսն, եւ լծակցեցաւ առն դուստրն իմ։ Իսկ յետ ութ աւուր հարսանեացն տեսի տեսիլ, զի գնայի ընդ ոմն ջահազգեաց ընդ ճանապարհ ընդ որ ոչ էի ընթացեալ։ Եւ 'ի գնալն մեր եկաք 'ի դաշտ մի պատրաստական, եւ ասէ որ ընդ իսն էր, աստ վաճառանոց է, գնասցուք զի տեսցես զինչ շահեցար, կամ զինչ թագուցեր։ Հասաք եւ եկաք 'ի վերնատուն մի. եւ էր անդ գանձ, եւ ամենայն քաղաքն լցեալ էր եթէովպացւովք, եւ էին բազմութիւնք եթէովպացւոցն հիւսունք՝ որք կազմէին որոգայթս, եւ ոմանք անիւս կազմէին եւ զմարդիկն յանիւսն բառնային. այլ խորխորատս բրէին եւ զմարդիկն 'ի ներքս ընկղմէին. այլք տեսանէի զի ոտնհարէին զմարդիկն եւ խեթկէին զնոսա, այլք տեսանէի զի քարշէին զմարդիկն եւ 'ի լիճ խոր գլէին եւ ընդ կանայս անամօթէին յանդիման աչաց իմոց եւ հաւանեցուցանէին. եւ էին ամենեքեան մի կամօք ուրախացեալք 'ի չարիսն, եւ ընթանային ընդ եթէովպացիսն եւ ասէին՝ եթէ ոչ կարէ մարդ թուել զարուեստս նոցա եւ զանամօթութիւնս զոր եւ նոքա ցուցանէին։ Եւ գային ոմանք յեթէոպացւոցն յայնցանէ եւ համբուրէին զիս , եւ ես զնոսա համբուրէի, քանզի զիս իւրեանց ասէին. հարցանէին՝ երբ առնես զհարսանիսն, զի եւ զմեզ ուրախացուսցես։ Եւ ասեմ. այժմ տեսանէք զիս զի ջանամ եւ եմ փոյթ ամենայնիւ 'ի նոյն։ Տեսանէի ժողովեալ ժողովս 'ի կողմանէ փեսային՝ որք ունէին խորտիկս. եկաք ես եւ լծակիցն իմ եւ մատուցաք զդուստրն մեր, եւ երեսք նորա եւ պարանոց եւ կուրծք եւ բազուկք մինչեւ ցգօտին օձս փոքունս եւ մեծամեծս՝ որք էին պատատեալք ընդ նմա. եւ մատուցաք զնա յառագաստն։ Եւ ահա եթէովպացի մի փոքր, նստաւ յահեկէ նորա եւ սկսաւ համբուրել զնա. եւ տեսի այլ բազումս յոյժ եթէովպացիք արտաքոյ դրանն, փողովք եւ պարուք 'ի ձայն երգոց գոչէին 'ի վերայ մեր։ Եւ զի՞նչ այլ յաւելից. տեսի զիս դարձեալ ընդ նա, որ ջահազգեացն էր, զի գնայաք երկոքեան 'ի միասին, եւ ուրախ առնէր զիս 'ի նմանէ հոտ անուշից՝ յորմէ անփորձ էի յայնպիսի ուրախարար անուշահոտութենէ։ Եւ ասէ նա որ ընդ իսն էր. կացցես աստ, զի ոչ ես արժանի մտանել 'ի ներքս։ Կանգնեցայ 'ի տեղւոջն յայնմիկ, եւ տեսի քաղաք մի պայծառ վայելչութեամբ եւ գեղով, եւ զմեծ ութիւն նորա անկար է լեզու մարդկան պատմել։ Մեկնեաց զձեռն այրն բարի, որ ճանապարհակիցն էր ինձ, եւ եցոյց զպայծառ ութիւն քաղաքին։ Տեսանե՞ս, ասէ, ուստի խոնարհեցուցեր զդուստրն քո եւ յորպիսի պայծառ քաղաքէ զնա վերջացուցեր՝ մատուցեալ զնա 'ի խորխորատ տղմոյ 'ի նեղութիւն եւ 'ի վիշտս։ Եւ առժամայն զարթեայ։ Զայս ամենայն պատմեցի կնոջ իմոյ։ Եւ ասէ նա ցիս. այսպէս մարդ եւ ես ծանեայ, բայց որ եղեւ՝ եղեւ. ունիմ ես երիս գիշերս զի տեսանեմ եթէովպացիս, որ պատատին զինեւ եւ փութանակի համբուրեն եւ ասեն ցիս. շնորհակալ եմք մեծ՝ զի սիրեցեր զմեզ, առաւել մեզ պատրաստեցեր զհարսանիս դստեր քո քան Յիսուսի. եւ ես երկնչէի քեզ պատմել զայս։ Եւ ասեմ. եթէ կամիս՝ եկ որոշեսցուք 'ի միմեանց եւ արտասուօք լացցուք զմեղս մեր, եւ տէր թող ութիւն արասցէ մեզ։ Եւ նա ասէ. ոչ կարեմ առնել զայդ, այլ խորհուրդ ունիմ բնակել ընդ դստերն իմոյ։ Եւ ես վերջացեալս, որ զթշուառականն զայն 'ի խորխորատն մատնեցի, յարեայ ընդ առաւօտն, գնացի առ աբբայ Զաքէոս, որ զառողջութիւնն աղջկանն շնորհեաց։ Եւ նա ոչ կամէր ընդունել զիս, այլ գրէր ինձ 'ի պնակիտ այսպէս. թող ութիւն արա ինձ, եղբայր, զի աստուած դարձաւ 'ի քէն, եւ ես ոչ կարեմ ընդունել զքեզ։ Յայնժամ գնացի 'ի վանս սրբոյն Եւթիմիու, եւ մեկնեցի հօրն Պաւղոսի զամենայն ինչ զիմ։ Եւ ասէ ցիս ծերն. խաբեցար, որդեակ, տալով դստերն քում այսպիսի այր. եւ որ խորհեցաւ ընդ քեզ, ոչ կամէր զփրկ ութիւն քո. միթէ ո՞չ կարէր Աբրահամ որ ասաց ցնա աստուած՝ եթէ զէն զորդի քո, տալ փոխանակ նորա տասն ծառայ. եւ Յեփթայէ գիտաց՝ եթէ ոչ ընդունի զայս աստուած, ապա թէ ոչ՝ սպանեալ էր փոխանակ դստեր իւրոյ տասն ծառայ. եւ Յակոբ ցանկացաւ Հռաքէլի, եւ զԼիա յառագաստն գտեալ ոչ ամաչեցոյց. այլ զԼիա առ, եւ զՀռաքէլ ոչ ամաչեցոյց եւ ոչ եթող։ Զի աստուած զաղջիկն 'ի քէն ընկալաւ, բայց եւ զդուստրն քո խնդրէ 'ի քէն. իսկ դու եւ կինն քո կամիք զնա յաւիտենական հրոյն պատրաստել, 'ի յանցանս մատնիք՝ հաւատացէք ինձ, եւ աստուած ոչ արհամարհի. զի գրեալ է՝ որ ինչ ելանէ ընդ շրթունս իմ, զայն ոչ արհամարհեցից։ Արդ գնա, որդեակ, լաց 'ի վերայ մեղաց քոց. եւ աստուած հարուստէ. յանչափ պարգեւաց իւրաց ողորմի եւ ուրախ առնէ զքեզ։ Յայնժամ դարձայ 'ի տուն իմ, եւ զամենայն ինչս իմ ժողովեալ ցրուեցի յաղքատս։ Յետ երից աւուրց գտի միայնակեացս՝ որ գնացին՝ 'ի լեառն Սինեայ. ճանապարհակցեալ նոցա. եւ եղէ շնորհիւն աստուծոյ կրօնաւոր։ Եւ ունիմ երեսուն եւ երկու ամ. 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի աղաչեմ գտէր Քրիստոս, թերեւս թող ութիւն արասցէ բազում մեղաց իմոց։ Զայն ամենայն լուեալ փառաւորեցաք եւ գրեցաք առ որս խօսին եւ օգտին։
       ԵԿՆ աբբայ Ամովս յԵրուսաղէմ, որ է ձեռնադրեցաւ անդ պատրիարգ, զոր եւ լուեալ ամենայն հարք վանորէիցն՝ եկին յերկրպագ ութիւն նմա, ընդ որս էին եւ ես յաշակերտ ութիւն հօրն իմոյ։ Եւ սկսաւ ասել առ հարսն պատրիարգն. աղօթս արարէք վասն իմ, հարք, վասն զի 'ի մեծ բեռն եւ յանտանելի ձեռնարկեցի, եւ երկեցուցանէ զիս պաշտօն պատրիարգութէ յոյժ անչափ՝ որ Պետրոսի եւ Պաւղոսի եւ հովուաց զկնի նոցա անձանց ընտրելոց։ Եւ եւս առաւել զարհուրիմ 'ի ձեռնադրութեանն ծանրութենէ. զի գտի գրով եթէ երանելին Ղեւոնդիոս՝ առաջնորդ արթուն հռովմայեցւոց եկեղեցւոյն քառասուն աւուրս մնաց 'ի տապան սրբոյն Պետրոսի , աղաչանօք խնդրելով 'ի սրբոյ առաքելոյն աղաչել զած վասն իւր։ Եւ յորժամ կատարեաց զաւուրսն, երեւեցաւ նմա սուրբ առաքեալն եւ ասէ. աղաչեցի վասն քո զաստուած եւ եթող զմեղս քո, բաց 'ի ձեռնադրութեանն վաղվաղուկ եւ անընտիր սխալանօք հաղորդելոյն մեղաց օտարաց։
       ԱՍԷՐ աբբայն Մինաս հայր վանիցն աբբայ Սեւերիանու վասն հօրն Սոփրոնիու, եթէ առ մեռած ծովուն բնակեալ ինքն՝ արար մերկ ամս եօթանասուն, խոտ միայն ճարակեալ, եւ ոչ այլ ուրեք գնաց։
       ԵՂԲԱՅՐ ոմն գնացեալ 'ի լեառնն Իփիմէ առ ծեր իմ մեծ եւ ասէ ցնա. աբբայ զի՞նչ արարից զի կորնչի անձն իմ։ Եւ ասէ ցնա ծերն. ընդէ՞ր. որդեակ։ Եւ ասէ եղբայրն. յորժամ էի յաշխարհի, բազում պահս առնէի եւ հսկմունս, եւ բազում արթնութի՝ մտաց եւ ջերմութիւն կայր յիս, եւ այժմ եմ միայնակեաց եւ ոչ ինչ բարութիւնս տեսանեմ յիս։ Ասէ ծերն, հաւատա ինձ, որդեակ, զոր առնէիր բարութիւնս յաշխարհս, 'ի սնափառութենէ առ աչս մարդկան էր անընտրողութեամբ առաջի աստուծոյ, եւ վասն այսորիկ ստանայի ոչ ինչ փոյթ էր մարանչել ընդ քեզ կամ հատանել զփափաք քո, այժմ տեսին զքեզ զինուորեալ եւ սկսան պատերազմել ընդ քեզ, զի հարկանես 'ի նոսա զվէրս աղօթից սաղմոսերգութեց եւ պահոց, եւ նոյն ինքն սպառազինեալ է ընդդէմ քո որ արժանիդ ես աստուծոյ. որդեակ, այժմ զոր սաղմոսես խոնարհութեամբ՝ առաւել է քան զհազարս զորս սաղմոսէիր յաշխարհի, եւ ընդունելի են պահք քո փոքունք՝ քան յայնժամ շաբաթն։ Ասէ եղբայրն. լուր, աբբայ, ոչ ամենեւին պահեմ այժմ, այլ ամենայն բարութիւնք զոր առնէի յաշխարհի՝ բարձան յինէն։ Ասէ ծերն. ընդունելի է զոր ունիս, միայն համբերեա, եւ բարի է մնալ քեզ 'ի ժուժկալ ութեան զոր ունէին եղբարքն։ Եւ տեսեալ զտկարութիւն եղբօրն՝ յաւել առ նա ծերն. եղբայր, հաւատա, ոչ կամէի քեզ ասել, բայց տեսանեմ զքեզ 'ի տիղմ սատանայի անկեալ. լուր դու՝ որ կարծես եթէ յորժամ յաշխարհի էիր՝ բար ութիւն ունէիր. առաջին՝ ախտանաս զամբարտաւանութիւն, ըստ որում եւ փարիսեցին զոր կարծէր առնել բարութիւն՝ կորոյս . իսկ այժմ յորժամ կարծես ոչ ունել բարութիւն, դոյն իսկ բաւական է քեզ առ 'ի փրկութիւն. զի որ խոնարհեցոյց զանձն, նոյն ինքն արդարացաւ. որպէս եւ մաքսաւորն՝ որ ոչ ինչ բարիս գործեալ՝ հաճոյ գտաւ աստուծոյ մեղաւորն եւ հեղգացեալն . քանզի մարդ դողութեամբ սրտի եւ խոնարհութեամբ առաւել է, քան որք բազումս աշխատին եւ բնաւ համարին յանձինս եթէ բարիս գործեցին։ Դարձեալ եւ յորժամ յաշխարհ էիր եւ զբարիս գործէիր, մարդիկ տեսանէին զքեզ եւ պատուէին, եւ տառապեալք որք կերակրէին զոր բաշխէիր՝ գովէին զքեզ զերեսս, եւ դու լսէիր եւ առաւելուիր գայիր յեկեղեցին, տեսանէիր զաշխարհականսն եւ փափագանօք սաղմոսէիր. այժմ 'ի սենեակ քո մարդիկ ոչ գոն որք տեսանիցեն, այլ հրեշտակք տեսեալ զվարս քո աղօթակից քեզ լինին, եւ դեւք նետաձիգ առնեն 'ի միտս քո զչար եւ զանսուրբ մտածութիւնս, զի հեղգութեամբ եւ անզղջութեամբ կործանեսցեն զքեզ. քաջ լեր եւ արի կացցես 'ի մարտի քում։ Եւ օգտեցաւ եղբայրն, եդ ծունր ծերոյն եւ ասէ. այսօր, աբբայ, փրկեցաւ անձն իմ։
       ԱԲԲԱՅՆ Գերոնդիոս հայր վանից սուրբ հօրն մեր Եւթիմիոսի պատմեաց մեզ եւ իմաստասիրին Սոփրոնիու եւ ասէ՝ թէ երեք հովիւք էաք յայնկոյս մեռեալ ծովուն յորժամ ելեալ շրջէաք 'ի լեառնն, եւ այլ հովիւք 'ի ներքոյ մեր շրջէին առ ափն ծովուն. եւ եկին պատահեցին նոցա հագարացիք որք գային 'ի տեղւոջն յայնմ. յորժամ անցին ցմեզ. դարձաւ ոմն 'ի հագարացւոցն եհատ զգլուխ անապատաւորի միոջ. լացաք վասն անապատաւորին։ Եւ ահա յանկարծակի եկն հաւ 'ի վերայ սարակինոսին եւ յափշտակեաց զնա՝ բերեալ յանդիման մեր եւ եթող զնա յերկիր քակտեազ յօդուածովք։
       ՅՈՀԱՆ ոմն 'ի Ղոկիոն քաղաքէ 'ի մանկութենէ ուսաւ հիւսնութիւն. եւ իբրեւ լցան ամք կենաց նորա քսան եւ հինգ ամ, եմուտ նա 'ի միաբանակեցաց վանս եւ եղեւ ընդ նոսա զամս հինգ . եւ դարձեալ եղեւ միայնակեաց 'ի լերինսն Ղոկիոնի, եւ արար իւր խրճիթս երիս. 'ի միջինն յաղօթս կայր, եւ 'ի միւսն զպէտսն մարմնոյն վճարէր, եւ միւսն նստէր եւ գործէր։ Սա եղեւ զերեսուն ամ արգելանաւոր, եւ ընդ պատուհանն միայն առնոյր զպէտսն։ Սա արժանի եղեւ առնուլ շնորհս գիտ ութեան յաստուծոյ. սա յանդիմանեաց զՄաքսիմիանոս դատաւորն՝ թէ ոչ կարես դու յաղթել այնոցիկ որ 'ի գալիլեացին հաւատացեալ են։ Եւ ելեալ եղեւ անուն նորա ընդ ամենայն երկիրն՝ թէ գիտնաւոր է շնորհացն աստուծոյ երանելին Յոհան։
       Ի ՏԱԲԵՆՈՍ ոմն միայնակեաց բնակեալ էր յոյժ առաքինի եւ սքանչելագործ եւ հաճոյ աստուծոյ ամենայն վարուք իւրովք, ուր եւ Պաքմէոս եղեւ սքանչելի. վասն զի զամենայն ժամանակս կենաց իւրոց 'ի ճանապարհս ուղղութեան եկաց նա, եւ արժանի եղեւ շնորհաց մարգարէութեան։ Սա էր աղքատասէր եւ առաւել մարդասէր, եւ մինչ նստէր սա յայրին, յայտնեցաւ նմա հրեշտակ աստուծոյ եւ ասէ. Պաքմիէ։ Եւ նա ասէ. աւասիկ եմ, տէր։ Եւ ասէ ցնա. զքո ճանապարհսդ ուղղեցիր, ել այժմ յայրէդ եւ ժողովեա զմիայնակեացս եւ բնակեա ընդ նոսա, եւ որպէս ուսուցիչ քեզ՝ այնպէս խրատեա զնոսա։ Եւ գրեաց տախտակ մի հրեշտակն եւ ետ ծերոյն, եւ այս էին սկիզբն գրոյն. շնորհեսցես իւրաքանչիւր ըստ զօրութեան ուտել եւ ըմպել եւ ըստ զօր ութեան իւրաքանչիւր գործ դիցես, եւ մի արգելուցուս որք պահենն եւ մի՛ որք ուտենն. եւ արա զօրն 'ի գործ մշակ ութեան նոցա, եւ աղօթք նոցա անձանձրոյթք։ Իսկ աւագացն որք ծերքն են՝ արասցես խրճիթս եւ արկցես 'ի ներքս երիս երիս, եւ կերակուրք նոցա՝ զինչ եւ խնդրեսցեն. նստել եւ ուտել եւ բազմել, եւ աղօթք նոցա անձանձրոյթք, եւ ագանելիք նոցա ցերեկն մաշկեայս եւ գիշերն այծեայս, եւ առնուլ նոցա օրէնս զուրբաթ եւ զշաբաթ եւ զկիւրակէ , եւ 'ի ժամ օրինացն գօտելածք եղիցին. եւ այս նշանակ կընգղաց նոցա, զի եղիցի նա առանց խաւու, եւ խաչ ծիրանի յաջակողմանն։ Եւ արար Պաքմէոս որպէս եւ հրամայեաց հրեշտակ տեառն. շինեաց վանս եւ ժողովեաց 'ի նմա եղբարս իբրեւ եօթն հազարս, ուր են մինչեւ ցայսօր, ուր եւ մեռաւ երանելին Պաքմէոս։
       ԷՐ եւ այլ վանք եւ կայր 'ի նմա արս հազար եւ երեք հարիւր, որ են մինչեւ ցայսօր, եւ զայս վանս ես իսկ Մակար տեսի, եւ կայր 'ի նմա կարկատիչս հնգետասան եւ թափիչս քսան եւ հիւսունս հինգ, տասն դարբին եօթն, ուղտապան, քառասուն, որ վաստակէն եւ իւրեանց բաւական առնեն, եւ 'ի բանաս եւ յաղքատս բաշխեն։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ հայրն Մակար յԱղեքսանդր՝ թէ մինչդեռ նստէի ես 'ի Սկիւթ, իջին անդ երկու պատանեակք օտարականք, մինն մորուօք եւ միւսոյն սկիզբն էր արարեալ մորուաց գալոյ։ Իբրեւ տեսին զիս՝ ասեն, ու՞ր է խուղն հօրն Մակարայ։ Իսկ ես ասեմ, ես եմ Մակար։ Եւ նոքա արկեալ զինքեանս առաջի իմ ասեն. կամիմք մեք աստ լինել։ Եւ իմ տեսեալ զնոսա փափուկս. զի մեծ ութիւն էին թողեալ եւ հարստութիւն, ասեմ ցնոսա. ոչ կարէք կալ աստ։ Ասէ ցիս աւագն. եթէ ոչ կարեմք կալ աստ, երթամք այլ ուրեք։ Եւ ասեմ՝ 'ի խորհուրդս իմ. ընդէ՞ր հալածեմ զնոսա եւ գայթակղին։ աշխատ ութիւն իսկ անապատիս հալածէ զնոսա։ Ապա ասեմ ցնոսա, եկայք շինեցէք ձեզ խուղս։ Եւ ասեն, ցոյց մեզ զտեղին։ Եւ ետու նոցա փայտատ եւ մարկեղ եւ քուրձ մի հաց, եւ ցուցի նոցա զվէմն ուստի զքարն հատանիցեն։ Եւ ասեմ՝ ցնոսա. բերէր փայտ յանտառէդ, եւ արկէք ձեզ ձեզունս եւ այնպէս նստարուք։ Եւ կարծէի թէ առժամայն փախչել ունին յանապատէս վասն աշխատութեն։ Եւ հարցին ցիս՝ թէ զի՞նչ գործ ունիցինաստ։ Եւ ասեմ, սիրայ գործեն։ Եւ առեալ տերեւս արմաւենւոյ ցուցի նոցա զսկիզբն գործոյն եւ ասեմ ցնոսա. արարէք զայս փիւրտունս եւ տուք ցպահանորդսն, եւ նոքա բերեն ձեզ զհացիկն։ Եւ զայս ասացի զնոսա եւ գնացի 'ի խուցն իմ։ Իսկ նոքա զամենայն համբերութեամբ կատարէին, եւ ոչ եկին առ իս զերիս ամս։ Եւ ես կացի մնայի պատերազմն ալ ընդ խորհուրդս իմ ասելով. զի՞նչ արդեօք են վարք նոցա, զի այլ հեռաւորք առ իս գան , եւ սոքա որ մերձաւորքս են ոչ գան, բայց միայն յեկեղեցին հաղորդել օրինացն լռութեամբ։ Եւ աղօթս արարեալ առ աստուած պահեցին շաբաթ մի, զի ցուցցէ ինձ զգործս նոցա. եւ յարուցեալ գնացի առ նոսա տեսանել թէ զիարդ կան։ Եւ բախեալ իմ զդուրսն՝ բացին ինձ եւ ողջունեցին զիս լռութեամբ. եւ ակնարկեալ երիցագոյն եղբօրն կրսերին, եւ նա ելեալ արտաքս նստէր, եւ միւսն առ իս հեսոյր զսիրայն՝ ոչ ինչ խօսեցեալ. Եւ յիններորդ ժամուն եկն կրսերն, եւ նա նմա ակնարկեաց, եւ նա ելեալ արտաքս եփեաց սակաւ մի ոսպնաթան. եւ դարձեալ ակնարկեալ նմա ադ սեղան եւ երիս պաքցամատս լռութեամբ։ Եւ ես ասեմ. արիք ճաշեսցուք. Եւ յարուցեալ ճաշեցաք եւ բերեալ զկուժ ջրոյն արբաք։ Եւ իբրեւ երեկոյից եղեւ ասեն ցիս. հայր, երթսն 'ի խուցն քո։ Եւ ասեմ, ոչ այլ աստ ննջեմ այսօր։ Եւ արկին ինձ պրուտէ մի առաչսդ, իսկ յայլում անկեան ինքեանց, եւ լուծին զանաղափսն առաջի իմ եւ զգօտիսն եւ կողմեցան 'ի միասին. իսկ ես աղաչեցի զած ցուցանել ինձ զգործս նոցա։ Եւ բացաւ ձեղունն եւ եղեւ լոյս սաստիկ զոր նոքա ոչ տեսանէին, եւ վասն իմ կարծէին թէ 'ի քուն իցեմ։ Եւ զարթոյց երէց եղբայրն զկըրսերն, եւ յարուցեալ ածին զգօտիս իւրեանց եւ ամբարձին զձեռս իւրեանց յերկինս, բայց զիս որպէս 'ի քուն կարծէին։ Եւ ահա տեսանէի ես զդեւսն՝ որ իբրեւ զճանճս գային՝ 'ի վերայ կրսերոյն եւ կամէին նստել 'ի վերայ աչաց նորա եւ բերանոյն, եւ տեսանէի զհրեշտակ աստուծոյ՝ զի ունէր սուր հրեղէն եւ զդեւսն հալածէր եւ զնա պարսպէր, եւ յաւագն ոչ իշխէին մերձենալ։ Եւ իմ զայն տեսեալ փառաւորեցի զաստուած, եւ իմացայ թէ աւագն 'ի կատարելութիւն եհաս, իսկ ընդ կրսերոյն դեռ պատերազմէին դեւ քն։
       ԻՍԿ Բոմբոս ոչ դպիր գոլով , մատեաւ առ ոմն ուսանել սաղմոս, եւ լուեալ զառաջին զտունն քսան եւ ութ սաղմոսին՝ ասացի թէ պահեցի զճանապարհս իմ, երկրորդին լսել ոչ անսացեալ գնաց, բաւականանալ ասացեալ այսուիկ միով բանիւս, եթէ կարասցէ զսա գործով ուսանել։ Իսկ բողոք եդեալ աւանդողին զբանն՝ ընդէ՞ր վեցամսեայ ժամանակի անցելոյ ոչ տեսանել զնա, պատասխանէր՝ եթէ զբան սաղմոսին չեւ եւս գործով ուսայ։ Սմա Բոմբոսի ուրումն տուեալ ոսկի 'ի սնունդ աղքատաց եւ ասացեալ թէ թուեա որում տասն՝ ասէր, աստուծոյ թուելոյ պէտք ոչ են։ Զայս զԲոմբոս Աթանասի եպիսկոպոսի աղաչեալ՝ էջ յանապատէն յԱղեքսանդրիա, եւ տեսեալ անդ կին թէ Թէատրոնիկոն՝ յարտասուս հարաւ։ Իսկ որոց մերձն էին հարցեալ թէ ընդէ՞ր արտասուեց, երկու իրք, ասէ, զիս շարժեցին, մին նորա կորուստն, երկրորդ զի ես ոչ ունիմ այսքան փոյթ առ 'ի հաճոյանալ աստուծոյ որքան նա զի հաճոյասցի մարդկան զազրալեաց։
       ԻՍԿ այլ ոմն ասէր յաղագս նորին երանելւոյն Բամբոսի՝ եթէ 'ի բազում ամս աղօթէր ասելով. տէր, մի՛ փառաւորեր զիս յերկրի։ Եւ այնքան պատուական արար զնա աստուած եւ փառաւորեաց որպէս զՄովսէս. քանզի որպէս զնորա երեսն ոչ էր տեսանել 'ի փառաց երեսաց նորա զոր ետ նմա աստուած, այսպէս եւ սա զնոյն շնորհ էառ եւ ոչ ոք կարէր հայել 'ի նա 'ի յետին աւուրս նորա։
       ԱՄՈՆ ոմն միայնակեաց մերկ զինքն ոչ երբէք էր տեսեալ, ասելով՝ անվայելուչ գոլ միայնացելոյն մերկ զիւր մարմինն տեսանել։ Եւ երբեմն ընդ գետ մի անցանել կամելով՝ դանդաղէր մերկանալ, եւ աղօթեաց առ աստուած լինել նմա անցին ոչ 'ի հատումն կամացն, եւ հրեշտակն փոխեաց զնա յայնկոյս գետոյն։ Սա մանուկ գոլով հրաժարէր յամուսնութենէ. բայց իբրեւ ոմանք 'ի կամողացն յորժորէին ոչ թշնամանել զամուսնութի, այլ կին առնուլ, հաւանէր եւ գայր յամուսնութիւն։ Եւ անդէն յառագաստէն առեալ զկոյսն եւ ածեալ յօթանոցն սովորական հռչակօքն, եւ յեաոյ գնացեալ պատշաճից նորա առնլով գիրս առաքելականս զոր առ կորնթացիսն թուղթ՝ կարդայր եւ առ ամուսինն, զառաքելոյն առ ամուսնացեալսն պատուիրանս մեկնէր. իսկ բազում ինչ եւ արտաքուստ իւր յաւելեալ ուսուցանէր՝ որքան ամուսնութիւնն ունի բեռինս. եւ զիարդ չարչարանք որ 'ի մէջ առն եւ կնոջ համավարութիւնք, եւ որպիսի երկունք զյղին ընդունին. եւ զառ 'ի սնուցանելն յաւելոյր զտարժանմունսն. ապա եւ զառ 'ի սրբութէն զքաղցրունսն, եւ զիարդ մաքուր վարքն են ազատ եւ անշաղափելի եւ յամենայն աղտեղութենէ արտաքոյ, եւ զի կուսութիւնն առաջի աստուծոյ կալ առնէ։ Զայսոսիկ եւ այլս այսպիսի բազումս առ ամուսինն կոյս գոլով ստացեալ, հաւանեցուցանէր զնա հանդերձ ինքեամբ յառաջ քան ցմիմեանս գոլն հրաժարել յաշխարհական վարուց։ Եւ զայս ուխտ երկոցունցն եդեալ՝ 'ի լեառն որ կոչի Նիտրիա՝ գնացին . եւ անդ սուղ ինչ ժամանակ հովանեաւ անցուցեալք՝ ճգնարան ունէին հասարակաց, ոչ ունելով խիղճ զարուին եւ զիգին, այլ գոլով ըստ առաքելոյն՝ տերամբ։ Եւ յանցեալ ոչ բազում ժամանակի նոր հարսնն եւ անշաղախ կոյսն առ Ամոն ասաց. ոչ վայելուչ է, ասէ, ճգնաւորին զգաստութեամբ տեսանել յիւրում բնակարանին զէգ։ Վասնորոյ թուէր երկոցունցն զճգնաւորութիւնն առանձինն առնել, եւ այս դարձեալ ուխտքս հաճոյանային երկոցունց. եւ մեկնեալք 'ի միմեանց այնպէս յետ այնորիկ զվարսն առնէին, եւ 'ի բաց կացեալք 'ի գինւոյ եւ 'ի ձիթոյ, բայց միայն հաց չոր, եւ զայն երբեմն յետ միոյ աւուր, երբեմն յետ երկուց, էր զի յետ բազում աւուրց ունէին։ Զայս զԱմոնայ զհոգիս յետ մահուանն վերացուցեալ 'ի հրեշտակաց որ ըստ նմայն վարեալ զկեանսն Անտոնիոս ետես, որպէս ասէ 'ի վարս նորա որ Աղեքսանդրուն եպիսկոպոս Աթանասիոս։ Նախանձեցան զվարս Ամոնայ եւ այլք յոյժ բազումք, եւ ըստ կողմանն լցաւ Նիտրիոյ լեառնն եւ Սկիւթայ 'ի բազմութենէ միայնացելոցն։
       ԵԿՆ երբեմն աբբայն Մակարիոս 'ի լեառնն Նիտրիոյ յառաջադրութեամբ աբբայ Պամբոնի։ Եւ ասեն ցնա ծերքն. ասա բան եղբարցս, հայր։ Եւ նա ասէ. ես ոչ երբէք եղեալ եմ միայնակեաց, այլ տեսի միայնակեացս որք նստեալ էին ընդ իս երբեմն յանապատին 'ի սենեակն իմ 'ի Սկիւթ. բռնադատէին զիս մտածութիւնքն իմ եւ ասէին. գնա յայս անուն անապատ եւ տես՝ թէ ի՞նչ տեսանիցես անդ։ Եւ բռնադատեալ 'ի մտածութենէ անտի դադարեցի զհինգ ամ, կարծելով թէ 'ի դիւաց է. եւ յորժամ դադարեաց մտած ութիւն իմ, գնացի յանապատն յայն եւ գտի անդ լիճ ջուրց եւ կղզի 'ի մէջ նորա, գային անասունք անապատին եւ ըմպէին 'ի նմանէ։ Եւ ահա 'ի մէջ նոցա երկու արք մերկք զորս տեսի, եւ զարհուրեալ անձին իմոյ կարծէի եթէ ոգիք դիւաց են։ Նոքա իբրեւ տեսին զիս զարհուրեալ, խօսեցան եւ ասեն. մի՛ երկնչիս՝ եւ մեք մարդիկ եմք։ Եւ ասացի ցնոսա. ուստի՞ եկիք այսր յանապատս։ Եւ նոքա ասեն. 'ի միաբանիցն եմք. եղեւ առ մեզ ձայն ազդման եւ եկաք այսր, ահա քառասուն ամ է մեզ այսր. մինս 'ի մէնջ եգիպտացի եւ միւսս լիբէացի։ Հարցին ցիս եւ ասեն. ո՞րպէս կեայ աշխարհս. գա՞յ ջուրն 'ի ժամու իւր եւ ունի՞ աշխարհս զառատութիւնն իւր։ Եւ ասացի ցնոսա. այո։ Եւ ես հարցի ցնոսա. ո՞րպէս կար է ինձ լինել միայնակեաց։ Եւ նոքա ասեն. եթէ ոչ հրաժարես յամենայն աշխարհէ, ոչ կարես լինել միայնակեաց։ Ասեմ. ես տկար եմ, եւ ոչ եմ կարող լինել իբրեւ զձեզ։ Նոքա ասեն. եթէ ոչ ես կարող լինել իբրեւ զմեզ, դադարեա 'ի սենեակ քո եւ լաց 'ի վերայ մեղաց քոց։ Հարցի ցնոսա՝ եթէ յորժամ լինի ձմեռն ո՞չ սառսռայք, եւ յորժամ լինի տօթ ո՞չ խորշակահար լինին մարմինք ձեր։ Եւ նոքա ասեն. արար աստուած տնօրէնութեամբն իւրով զի ոչ սառսռիմք եւ ոչ տապանամք։ Արդ ես վասն այսորիկ ասացի ձեզ՝ եթէ ոչ երբէք եմ միայնակեաց, թողութիւն արարէք ինձ։
       ԱՍԷ դարձեալ այլ ոմն ծեր, որ արժանի եղեւ եպիսկոպոսութեան, որպէս եթէ ընկերոյ իցէ պատմեալ նմա, բայց էր ինքեան արարեալ զայն։ Կամք եղեն ինձ, ասէ, մտանել 'ի ներքին անապատն Նաւաստեայ, տեսանել թէ գտցի ոք անդ միայնակեաց որ ծառայէ Քրիստոսի, առեալ սակաւ մի պաքցամատս եւ սակաւ ջուր։ Եւ իբրեւ գնացի աւուրս չորս յանապատն կոյս եւ կերակուրն ծախեցաւ, վարանեալ էր թէ զինչ գործեցից. եւ քաջալերեալ զիս սակաւ մի զօրացայ եւ գնացի դարձեալ այլ եւս չորս աւուրս անսուաղ, եւ յոյժ վտանգեալ 'ի քաղցոյ եւ 'ի ճանապարհէն՝ սակաւ մի նեղսրտեցի եւ անկեալ կայի 'ի գետնի։ Արդ եկեալ ոմն եւ մատամբ իւրով մերձեալ 'ի շրթունս իմ, որպէս բժիշկ յորժամ դեղ արկանիցէ, այսպէս 'ի ժամուն վաղվաղակի զօրացոյց զիս մինչեւ ոչ գիտեալ իմ թէ աշխատեալ իցեմ։ Արդ իբրեւ տեսի զզօրութիւնն որ եկն ինձ յօգնականութիւն, յարուցեալ գնացի ընդ անապատն։ Իբրեւ անցին այլ եւս աւուրք չորք, դարձեալ 'ի տկարութիւն անկայ. իբրեւ համբարձի զձեռս իմ յերկինս, ահա առաջին այրն որ զօրացոյցն զիս՝ եկն դարձեալ եւ օծեալ մատամբն զշրթունս իմ, նոյնժամայն զօրացեալ եղէ. եւ գնացեալ իմ ընդ անապատն աւուրս ութ եւ տասն, ապա գտի տաղաւար եւ արմաւենի եւ ջուր։ Եւ ահա այր ոմն գայր, որոյ հեր գլխոյ իւրոյ զգեստ իւր էր, հնացեալ ամենեւին եւ դիմօքն ահաւոր։ Արդ իբրեւ ետես զիս , սակաւ յաղօթս կալ, եւ կատարեալ զաղօթսն եւ զամէնն ասացեալ՝ գիտաց վասն իմ թէ մարդ եմ. եւ բուռն հարեալ զձեռանէ իմմէ հարցանէր ցիս եւ ասէր. զիա՞րդ եկիր այսր, տակաւին կենդանի՞ է ազգ մարդկան, եւ հալածանքն եւ այժմ զօրացեա՞լ են։ Եւ ես ասացի՝ թէ վասն ձեր, որ ծառայէք, սուրբ ողջակէզք, տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, բայց հալածանքն դադարեաց շնորհօքն Քրիստոսի. բայց դու ասա ինձ զիա՞րդ եկիր այսր։ Եւ նա հեծեծելով եւ արտասուելով սկսաւ ասել այսպէս. ես եպիսկոպոս էի, եւ հալածանացն զօրացեալ եւ բազում տանջանաց 'ի վերայ իմ եկեալ, եւ իմ ոչ կարացեալ տանել տանջանացն՝ զոհեցի։ Արդ իբրեւ զգացի յանձին իմում եւ ծանեայ զանօրէնութիւնն զոր արարի, անձամբ զանձն ետու յանապատս յայս 'ի մահ. եւ այս քառասուն եւ ինն ամ է որ բնակեալ եմ աստ խոստովանելով եւ աղաչելով զած զի թողուի արասցէ ինձ. իսկ զկեանս զայս յարմաւենւոյս ետ աստուած։ Բայց մխիթար ութիւն թող ութեան ոչ մի ինչ ունէի մինչեւ ցքառասուն եւ ութ ամն, բայց յայսմ ամի մխիթարեցայ։ Եւ մինչդեռ զայս ասէր, յանկարծակի յարուցեալ ընթացաւ արտաքս եւ եկաց յաղօթս. եւ իբրեւ կատարեաց զաղօթսն՝ եկն առ իս, եւ իմ տեսեալ զերեսս նորա զարհուրեցայ եւ վատասրտեցի, վասն զի տեսի զերեսս նորա որպէս զհուր։ Եւ նա դարձեալ ասաց զիս. մի՛ երկնչիր, վասն զի տէր առաքեաց զքեզ պատել զմարմինս իմ։ Եւ իբրեւ լռեաց 'ի խօսելոյ, պարզեաց զոտս իւր եւ զձեռս եւ հանգեաւ։ Եւ իմ քակեալ զլիբիտոնն զոր ունէի, զկէսն ինձ թողի եւ կիսովն պատեցի զմարմին սրբոյն եւ ետու զհողն հողոյ։ Եւ իբրեւ թաղեցի զնա, առժամայն չորացաւ արմաւենին եւ տաղաւարն աւերեցաւ. եւ իմ լացեալ աղաչեցի զտէր զի տացէ զարմաւենին զի կատարեցից 'ի տեղւոջն զկեանս իմ, եւ ոչ նայեցաւ. խորհեցայ առանձինն եւ ասեմ՝ եթէ ոչ են կամք աստուծոյ։ Եւ դարձեալ կացի յաղօթս եւ գնացի յաշխարհ, եւ ահա այրն որ յառաջն զօրացուցանէր զիս։ Եւ այսպէս ժամանեցի գալ եւ պատմել եղբարց, եւ աղաչեցի զնոսա մի անյոյս լինել յինքեանց, այլ համբերութեամբ գտանել զաստուած։
       ԾԵՐ ոմն պատուական յոյժ, այր տեսանող, բնակեալ էր յերկիրն Հայոց 'ի ստորոտ լերինն որ կոչի Մասիք, 'ի տեղւոջն որ կոչի սուրբ Յակոբայ աղբիւր։ Եկն անդ իշխան մի եւ աղաչէր զնա բժշկել զինքն, զի էր այր բազմամեղ կամարար սատանայի։ Իբրեւ ասաց զգործս իւր, զարմացաւ ծերն եւ յարուցեալ ծնրադրեաց լի արտասուօք եւ ասէ. օրհնեալ ես դու Քրիստոս, որ մեռար վասն մեր, այնչափ է ողորմ ութիւն քո եւ անբաւ առատ մարդասիր ութիւն քո, որ զգերեալսն 'ի սատանայէ ազատես եւ ընդունիս։ Եւ այսպէս գոհութիւն մատուցանէր աստուծոյ։ Եւ ասէ ցիշխանն. ուրախ լեր, որդեակ, զի 'ի ձեռն խոստովանդութեդ մաքրեցար 'ի բազում չարեացդ. արդ եթէ կամիս սիրելի լինել Քրիստոսի, սակաւիկ մի տանջեա զմարմինդ, զի մոռացումն լինիցի չարեացդ։ Ասէ իշխանն. թէպէտ 'ի հուր այրիմ իսկ, լուր՝ թող ընդ հաւատացեալսն ընդունի զիս։ Ասէ ծերն. ես երաշխաւորեմ աստուծոյ ողորմ ութեանն որ ընդ բարեգործ քրիստոնեայսն ընդունի զքեզ. եւ արդ օրհնեալ լիջիր դու յաստուծոյ զի մեծ աւետեօք լցուցեր զիս, զի լալով խոստովանեցար զբովանդակ չարիսդ եւ յամօթ արարեր զսատանայ. նա եւ երկնաւորքն ուրախացան վասն քոյոյ փրկութեանդ։ Ասէ իշխանն. որովհետեւ արժանի եղէ տեսանել զպատկերդ Քրիստոսի եւ բժշկ ութիւն գտանել անբժշկելի ցաւոցս, զինչ եւ հրամայես՝ առնեմ։ Ասէ ծերն. զի՞նչ կամիս։ Ասէ իշխանն. ունիմ անչափ գանձս. շինեմ վանորեայս եւ տամ աղքատաց եւ ազատեմ յայլազգեաց զքրիստոնեայս։ Ասէ ծերն. այն գանձն 'ի չարեաց ժողովեալ են եւ 'ի յափշտակութենէ, եւ յորժամ բաշխես՝ զայն չարիսն լուանաս. քո ժամանակ լցեալ է, զի տեսանեմ զքեզ սպիտակացեալ ալեօք. տուր զսակաւ աւուրսդ աստուծոյ, եւ լեր իշխան երկնաւոր թագաւորին։ Ասէ իշխանն. որպէս կամիս, կան իմ վանորեայս, երթամ կրօնաւորիմ։ Ասէ ծերն. չեն ամենայն վանորեայդ տեղի ապաշխարութեան. զի որ միաբանք չեն՝ աշխարհականք են, զի չեն 'ի գործ աստուծոյ եկեալ. այլ դու գնա 'ի միաբանակեացսն, զի բազմ ութիւն մեղացն 'ի հնազանդ ութեանն դիւրաւ ջնջին. գնա դու 'ի Սուկաւ կամ 'ի սուրբ Ոսկի կամ յԵրաշխաւորսն կամ 'ի Մաքենոցն։ Ասէ իշխանն. կամ 'ի լերինս մօտ առ քեզ եւ ջանիւ անցուցանեմ զաւուրս իմ։ Ասէ ծերն. 'ի միաբանակեացսն դիւրաւ ազատիս։ Ասէ իշխանն. եթէ փութով վախճանիմ, գտանե՞մ ողորմ ութիւն յաստուծոյ։ Ասէ ծերն. եթէ թողուս զքո կամսդ եւ հնազանդիս 'ի միաբանակեացս եւ կեաս ընդ նոսա աւուրս քառասուն աւելի կամ պակաս եւ վախճանիս, ես երաշխաւորեմ մեծ փառաց քեզ 'ի Քրիստոս . ապա եթէ զկամսդ ոչ թողուս, թէպէտ եւ հարիւր ամ խոտաբուտ լինիս, զհնազանդ ութեան զփառսն ոչ կարես առնուլ։ Եւ զգեցոյց ծերն պարեգօտ եւ ասէ. գնա 'ի Մաքենոցն։ Եւ երթեալ բաշխեաց զինչսն կարօտելոց եւ գնաց 'ի Մաքենոցն եւ եկեաց ընդ նոսա երկու ամ եւ վախճանեցաւ մեծաջան առաքինութեամբ։ Եւ ծերն իբրեւ լուաւ, աղաչեաց զաստուած յայտնել նմա՝ եթէ այնպիսի չարեօք լցեալն օգտեցա՞ւ ինչ յապաշխարութենէն։ Ասէ հրեշտակն. 'ի չարեացն ազատեցաւ եւ մեծ փառաց հանդիպեցաւ. արդ ուրախ լեր զի քո վաստակ է, քո ջան է, զի զՔրիստոսի բարերարութիւնն ցուցեր առ գերեալն. արդ պատրաստ լեր զի 'ի սակաւ աւուրսդ գան ընդ առաջ քո սուրբ հարքն եւ տանին երկնաւոր հարսանիսն, եւ փառաւորեսցիս ընդ ամենայն սուրբս 'ի յարկս լուսեղէնս զոր պատրաստեաց սիրողաց իւրոց Քրիստոս աստուած մեր, որ է օրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից . ամէն։
      
       ՄՆԱՑՈՐԴՔ յերկրորդ թարգմանութենէ
       ԱՍԱՑ *հայրն Պիմէն. երիս գործս ճգնաց առաւել ունէր հայր Պամբոյ, սովեալ մինչեւ ցերեկոյ զամենայն աւուրս իւր, եւ լռ ութիւն անչափ, եւ ձեռագործ անդադար։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Պիմէնի՝ եթէ մինչ նսէին առ նմա խօսել ծերքն եւ յիշէին ինչ զհօրէն Սիսոյէ, ասէր նա. թոյլ տուք յիշել զհայրն Սիսոյի, զի ոչ ստորագրի գործ նորա 'ի չափ պատմութեան լեզուի։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Պամբոյի՝ եթէ որպէս փառաւորեցան երեսօքն Մովսէսի մինչ ետես զաստուած, այնպէս երեսք հօրն Պամբոյի պայծառացան իբրեւ զփայլակն յորժամ նստէր յաթոռ 'ի մէջ հարանցն խրատել զնոսա. եւ նոյն շնորհաց հաղորդք էին հայրն Սիլովանէ եւ Սիսոյի արք փայլակնատեսիլք։
       ՄԻՆՉ մերձեցաւ 'ի մահ հայրն Ռոմանոս, շուրջ կացին եղբարքն եւ ասեն. ո՞րպէս պարտ իցէ կեալ մեզ, հայր։ Եւ նա ասէ. ոչ յիշեմ երբէք թէ ասացի ձեզ ումեք բան թէ արասցես զայս գործ, եթէ ոչ նախ եդի 'ի մտի զայս՝ եթէ ոչ բարկացայց, եթէ ոչ առնիցէ նա զայս. եւ այսպէս կացի ես եւ դուք զամենայն ժամանակս մեր խաղաղութեամբ եւ անշփոթ. եւ դուք այնպէս առնիջիք՝ խաղաղութեամբ կալով ընդ միմեանս եւ սիրով եւ հնազանդութեամբ։
       ՆՍՏԷՐ երբեմն հայրն Սիսոյի 'ի լեառն հօրն Անտոնի, եւ յամեաց սպասաւորն իւր գալ առ նա ամիսս տասն, եւ ոչ բնաւ ետես այլ մարդ, եւ ել խնդրել զնա։ Եւ մինչ գնայր 'ի ճանապարհին, ետես այր մի որսորդ փարանացի յանապատ որ որսայր զայծս վայրի, եւ ասէ ծերն. ուստի՞ ես եւ քանի՞ ժամանակ ունիս յայս վայրի։ Իսկ նա ասէ. հաւատա, հայր, զի երկոտասան ամիս է որ կամ աստ եւ ոչ տեսի զերեսս մարդոյ բաց 'ի քէն։ Իբրեւ լուաւ զայս ծերն, դարձաւ եւ գնացեալ եմուտ 'ի սենեակ իւր եւ ասէ. սեւ Սիսոյի, կարէիր թէ գործեցեր ինչ համբերութիւն, եւ ոչ միոյ որսորդի աշխարհականի չափ գործեցեր։
       ՆՈՅՆ սա հայրն Սիսոյի մինչ մտէր 'ի խցի, միշտ փակէր զդուրս. եւ թէ որ հարցանէր ինչ զհօրէն Պամբոյէ, նա ասէր. Պամբոյ մեծապէս մեծ էր 'ի գործս իւր։
       ԱՍԱՑ ոմն 'ի հարանցն՝ եթէ խօսէր ոմն ընդ հայրն Սիլովանէ, եւ ետես զնա զի պայծառացան երեսք նորա եւ եղեւ իբրեւ զհրեշտակի. եւ անկաւ եղբայրն 'ի վերայ երեսաց իւրոց եւ երկիր եպագ նմա, զի յոյժ երկեաւ։ Ասէ ցնա հայրն Սիլովանէ. որդեակ, մի՛ ինձ, այլ աստուծոյ երկիր պագցուք՝ որում եւ պարտիմք իսկ։ Եկ երկիր եպագ ծերն աստուծոյ հանդերձ եղբօրն այն։ Եւ այնպէս ահիւ կայր եղբայրն, եւ օրհն ութիւն առեալ 'ի նմանէ գնաց շինեալ եւ ուրախացեալ։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Սարմատայ՝ եթէ բազում անգամ զքառասուն օր իբրեւ զմի օր պահէր հրամանաւ հօրն Պիմէնի։ Եւ եկն առ նա հայրն Պիմէն եւ ասէ ցնա. ասա ինձ թէ զի՞նչ տեսեր 'ի վերայ այսչափ աշխատութեան։ Իսկ նա ասէ. ոչ ինչ տեսի երբէք։ Ասէ ցնա հայրն Պիմէն. ոչ թողում զքեզ եթէ ոչ ասասցես ինձ եթէ զինչ տեսեր երբէք։ Եւ նա ասէ. զայս միայն տեսի, որպէս զի ասիցեմ զքուն՝ եթէ եկ առ իս եւ գայ, եւ թէ ասեմ՝ մի գայցես եւ ոչ գայ։ Եւ փառաւորեցին զաստուած։
       ԱՍԱՑ հայրն Փիլորոմոս. յորմէհետէ ծնեալ եղէ 'ի ջրոյ եւ 'ի հոգւոյն սրբոյ մինչեւ ցայսօր, որ ճաշակեցի հաց այլոյ ումեք, այլ իմոյ աշխատութեանցն եւ 'ի ձեռագործէ։ Եւ ասէ. ետու երկերիւր դահեկան հիւանդաց եւ աղքատաց. եւ ոչ ինչ պահեցի 'ի վաստակոց իմոց, ասէր։ Քանզի էր նա գրիչ խոհեմ եւ պատուական, եւ գրէր միշտ մինչեւ 'ի մահ, եւ եղեւ ութսուն ամաց եւ ոչ պակասեաց լոյս աչաց նորա։
       ԱՍԱՑ հայրն Փեսենթասիոս եւ հայրն Սորոս եւ Փսոյիոս՝ եթէ լուաք զբանս հօրն Պախումիոյ եւ յոյժ շահեցաք, եւ յարոյց զմեզ 'ի նախանձ բարւոյ, զի խօսելն նորա եւ լսելն գործ է կատարեալ. զի կարծելի էր ոմանց եթէ զամենայն սուրբսն այնպէս ստեղծեալ էր աստուած յորովայնէ մարց սուրբք եւ անդառնալիք 'ի չարիս, նոյնպէս եւ զմեղաւորս պատահմամբ գոլ արդար կամ մեղաւոր եւ ոչ կամաւ։ Այլ ոչ այնպէս իցէ, այլ կամաւ մերով իցէ լինել արդար կամ մեղաւոր. որպէս տեսեալ եղեւ 'ի վերայ բազմաց 'ի սկզբանէ, նոյնպէս եւ 'ի վերայ հօրն Պախումի յայտ է. զի որդի հեթանոս ծնողաց էր նա, եւ այնպէս յառաջեաց յաստուածապաշտութիւն եւ 'ի սրբութիւն, եւ զարդարեալ ամենայն առաքինութեամբ. եւ աստի յայտ է եթէ մեք եւ ամենեքեան յաստուծոյ բարի ստեղծեալ եմք եւ վասն բարւոյ, եւ կամաւ մերով հետեւիմք բարւոյ եւ չարի ըստ բանին տեառն որ ասէ՝ եթէ եկայք առ իս ամենայն աշխատեալք եւ ծանրաբեռինք եւ ես հանգուցից զձեզ. առէք զլուծ իմ 'ի ձեզ։ Արդ դիցուք զկեանս մեր եւ զմահ յայսպիսի հարս, զի ուղիղ առաջնորդեն մեզ 'ի ճանապարհն աստուծոյ. եւ մի՛ դիցուք պատճառս մեղաց զաստուած, յորմէ ամենայն բարութիւն եւ իսկապէս ողորմութիւն եւ գթութիւն եւ քաղցրութիւն եւ գթութիւն եւ քաղցրութիւն պարգեւի։
       ԱՍԷԻՆ զայս հարքն վասն հօրն Ովրի՝ եթէ ոչ ել բան սուտ բնաւ 'ի բերանոյ նորա . ոչ երդուաւ երբէք եւ ոչ անէծ զոք յաշխարհի եւ ոչ բան ինչ խօսեցաւ ընդ ումեք, բայց միայն 'ի կարեւոր ինչ բանից։
       ԷՐ միայնակեաց ոմն 'ի Սկիտէ որ արածէր 'ի վայրի իբրեւ անասուն ընդ գոմէշս, եւ աղօթէր առ աստուած եւ ասէր. տէր, ցոյց ինձ եթէ իւ իւիք պակաս իցեմ։ Եկն առ նա ձայն որ ասէր. գնա յայս անուն վանս եղբարց, եւ զոր հրամայեն քեզ արասցես։ Եւ գնացեալ բնակեցաւ անդ, եւ ոչ ինչ գիտէր սպասաւոր ութիւն սպասաւորել եղբարցն։ Եւ ասէին ոմանք. արասցես զայս ինչ, յիմար դու։ Եւ այլք ասէին. ասասցես զայս ինչ յիմար դու։ Եւ այլք ասէին. ասասցես զայս ինչ, տխմար եւ անուսումն։ Եւ լլկէին զնա յոյժ։ Եւ ձանձրացեալ յոյժ աղօթեաց առ աստուած եւ ասէ. տէր, ոչ գիտեմ սպասաւորել մարդկան, արդ առաքեա զիս 'ի տեղի արօտոյ իմոյ։ Եւ առաքեաց զնա աստուած 'ի տեղի իւր առաջին՝ արածել անդ իբրեւ անասուն ընդ գոմէշս յանապատի։
       ԷՐ ոմն կրօնաւոր յանապատին Սկիտոյ ճգնաւոր յոյժ. բազում ամս խնդրեաց յայ եւ ասէ. տէր, յայտնեա ինձ եթէ հաճոյ եղէ՞ քեզ։ Եւ եհաս առ նա ձայն, որ ասէր նմա հրեշտակ տեառն՝ եթէ ոչ հասեր դեռ եւս 'ի չափ պարտիզպանին ումեմն 'ի քաղաքին։ Իսկ ծերն զարմացեալ ասէ 'ի մտի. գնացից 'ի քաղաքն եւ տեսից զնա թէ զինչ է գործ նորա՝ որ վերագոյն է քան զայսքան ժամանակաց վիշտս եւ տառապանս եւ զճգնութիւնս իմ։ Եւ յարուցեալ ծերն եկն 'ի տեղին զոր ասաց նմա հրեշտակն, եւ եգիտ զայրն զի նստեալ էր 'ի փողոցի վաճառել զբանջար իւր, եւ նստաւ ծերն առ նմա մինչեւ ցութ ժամ աւուրն։ Իբրեւ պարապեաց այրն եւ յարեաւ գնալ, ասէ ցնա ծերն. կարո՞ղ ես, եղբայր, հիւրընկալնուլ զիս յայսմ գիշերի 'ի տան քո։ Իսկ նա ընծացաւ յոյժ եւ զուարճութեամբ ընկալաւ։ Եւ իբրեւ մտին 'ի տունն, պատրաստեաց այրն հանգստարան եւ սեղան ծերոյն։ Իսկ նա ասէ. արա սէր, եղբայր, եւ պատմեա ինձ զքաղաքավար ութիւն քո . զի ոչ ինչ ճաշակեցից մինչեւ պատմեսցես, զի վասն այսր իրի առաքեցայ 'ի տեառնէ։ Իսկ այրն ոչ ինչ կամեցաւ ասել։ Եւ ծերն կայր եւ մնայր յաղաչանս եւ ասէր. պատմեա ինձ, զի ոչ է բարի ընդդէմ կալ բարւոյն։ Յայնժամ ասէ այրն ցծերն. ես, հայր, այր մեղաւոր եմ եւ աղքատ եւ ոչ ունիմ մասն ինչ բարւոյ. բայց 'ի փոքր ինչ յօժարութէ մտաց յերեկոյէ յերեկոյ ճաշակեմ զհաց իմ, եւ 'ի գնոց աշխատութեց իմոց առնեմ զկերակուր իմ, եւ զայլն բաշխեմ չքաւորաց եւ կամ 'ի հիւր կրօնաւորս ծախեմ զայն. եւ զտիւ եւ զգիշեր զայս խորհեմ 'ի մտի՝ եթէ բոլոր այս քաղաք ժառանգելոց են զարքայութիւնն երկնից վասն արդար ութեան իւրեանց, եւ ես միայն իջանելոց եմ 'ի դժոխս վասն մեղաց իմոց։ Իբրեւ լուաւ զայս ծերն՝ ասէ. բարւոք իցէ այդ, այլ զիա՞րդ վերագոյն իցէ քան զվիշտս այսչափ ամաց իմոց։ Իբրեւ զայս ասէին, լուաւ ծերն ձայն երգոց եւ թմբկաց եւ պարուց 'ի դրացեաց նորին, եւ ասէ ծերն. եթէ ըստ աստուծոյ խորհիս կեալ, եղբայր, ո՞րպէս կարող ես լսել միշտ զայս ձայն լկտի եւ ոչ շփոթել մտաց քոց։ Ասէ այրն. ճշմարիտ ասեմ քեզ, հայր, ոչ երբէք գայթակղեալ եմ, եւ ոչ շփոթեալ յայսպիսի ձայնից երգոց։ Ասէ ծերն. եւ զի՞նչ համարիս զսոսա 'ի մտի քում իբրեւ լսես։ Իսկ նա ասէ. աղօթս եւ երգս համարիմ զայս ես եւ զամենայն ձայն կենդանեաց, եւ 'ի զեղջ եկեալ արտասուեմ եւ գոհանամ զաստուծոյ։ Իբրեւ լուաւ ծերն, զղջացաւ եւ ասէ. այս է որ առաւել է քան զամենայն ճգունս իմ։ Եւ ասէ. թող ութիւն արա ինձ, եղբայր, ես ոչ հասի յայդ չափ։ Եւ մեկնեցաւ անտի եւ գնաց 'ի սովորականն իւր։
       ՊԱՏՄԷՐ մեզ զայս ոմն 'ի հարանցն՝ եթէ էին երկու ընկերք վաճառականք ամմիեցիք, եւ շրջէին 'ի միասին եւ վաճառէին յօտար երկինս. եւ էր մինն ընչաւէտ անթիւ եւ միւսն չափաւոր, եւ էր մեծատանն այնորիկ կին գեղեցիկ յոյժ եւ սրբասէր . որպէս եւ ցուցանեն բանքըս որ զկնի։ Քանզի մեռաւ այրն գեղեցիկ կնոջն այնորիկ մեծատունն. եւ սիրեաց երկրորդն այն վաճառական որ էր ընկեր մեծատանն զգեղեցկ ութիւն կնոջ ընկերին եւ զխոհեմութիւն նորա եւ զընչաւէտուի. եւ կամէր առնուլ զնա իւր կին . այլ պատկառէր ասել, գիտէր զի երկիւղած էր եւ ոչ հաւանելոց էր նմա։ Իսկ համեստ տիկինն զի իմաստուն էր՝ ծանեաւ զայն եւ ասէ ցնա. տէր իմ Սիմէոն, զի այս էր անուն նորա տեսանեմ զքեզ զի շփոթեալ ես մտօք. արդ ասա ինձ զխուրհուրդս քո, եւ ես հանգուցից զմիտս քո։ Իսկ նա նախ երկեաւ ասել, եւ յետոյ խոստովանեալ ասէ. կամիմ, տիկին, լծակցել զքեզ եւ հետեւել կամաց եւ իմաստ ութեան քո։ Ասէ կինն. եթէ առնես զոր պատուիրեմ քեզ, ես լցից զկամս քո։ Նա ասէ. զամենայն զոր հրամայես՝ առանց յապաղելոյ արարից։ Ասէ կինն. գնա 'ի վաճառ քո եւ մի՛ բնաւ ճաշակեսցես ինչ մինչեւ կոչեցից զքեզ, եւ տէր 'ի միջի, զի եւ ես ոչ ճաշակեցից ինչ մինչեւ գայցես դու։ Եւ նա ուխտեաց երդմամբ առնել զայն. կարծէր յայնմ աւուր կոչել զնա, զի ոչ եդ պայման հրաւիրելոյն։ Էանց ընդ մէջ օր մի եւ երկու եւ երիս եւ ոչ կոչեաց զնա , եւ նա համբերէր վասն երդմանն եւ վասն տռփական սիրոյն. եւ աստուած յաջողէր զհամբերութիւն, զի կամէր զկեալ նորա, քանզի եղեւ յետոյ անօթ ընտրեալ նա։ Եւ կոչեաց զնա յաւուրն չորրորդի յորժամ վհատեալ եւ նուազեալ էր 'ի սովոյն՝ մինչ ոտիք գնալ ոչ կարէր, այլ 'ի վերայ երիվարի բարձեալ տարան առ նա։ Իսկ կինն եդ սեղան լի խորտկօք, եւ պատրաստեաց մահիճս եւ անկողին յառաջ քան զմտանել Սիմէոն վաճառականին՝ որ գայր սովացեալ։ Իսկ իբրեւ եմուտ 'ի տունն այրն Սիմէոն , ասէ ցնա կինն մեկուսի եւ 'ի ծածուկ. ահա եկ եւ տես զի պատրաստեցի սեղան եւ անկողին։ Եւ իբրեւ ետես Սիմէոնն այր, ուրախ եղեւ յոյժ։ Ասէ ցնա կինն իմաստուն. ահա սեղան եւ ահա մահիճս ըստ կամաց քոց , ո՞ւր կամիս զի երթիցուք նախ։ Ասէ այրն. աղաչեմ զքեզ, կերակուր տուր ինձ, զի ահա պակասի հոգի իմ, զի ոչ յիշեմ թէ զինչ իցէ կին 'ի բազում սովոյ եւ 'ի պակասելոյ զօրութեան իմոյ։ Յայնժամ ասէ ցնա կինն. ահա մինչ սովեցար, քան զսէր իմ եւ ամենայն կանանց զկերակուր ախորժեցեր. արդ յորժամ այդպիսի խորհուրդք նեղեն զքեզ, զայդպիսի դեղ կրէ 'ի քեզ, եւ ազատիս յամենայն ախտակիր խորհրդոց մարմնոյ. եւ ճշմարիտ հաւատա ինձ, զի զկնի վախճանի առն իմոյ ոչ քեզ եւ ոչ այլ ումեք մարդոյ մերձաւոր լինիմ. այլ կացից յայրութիւն հովանեաւն Քրիստոսի։ Զայս յատկութիւնս յետ սեղանոյն յագենալոյ ասաց՝ իբրեւ խրատելով զՍիմէոն վաճառականն՝ 'ի հոգեւոր գիտութիւնն իմաստուն եւ հոգեւոր տիկինն այ։ Իսկ իբրեւ լուաւ զայս այրն այն, զղջացաւ յոյժ տեսանելով զբարեպաշտ ութիւն կնոջն եւ զաստուածասիրութիւն նորա, եւ վաճառեաց զինչս իւր եւ ետ աղքատաց եւ եղեւ կրօնաւոր եւ բնակեաց 'ի վանս՝ որ էր յԱպամիա, եւ եղեւ հաճոյ աստուծոյ։ Նոյնպէս եւ կինն եմուտ 'ի կուսանաց վանս, եւ ստացաւ կեանս սուրբ եւ պատուական, եւ գոհանայր զաստուծոյ։
       ԵՐԿՈՒ կրօնաւորք ուխտեցին ընդ միմեանս ստանալ ճգնութիւնս խիստ, բայց հաւասար առնիցեն զոր ինչ ձգնեսցին, եւ ոչ առաւել մի քան զմի գործեսցէ զաշխատութիւն. եւ արարին այնպէս, եւ ունէին կեանս հաճոյ աստուծոյ եւ քաղաքավար ութիւն ընտրեալս։ Իսկ դիպեցաւ միայն հայր լինել հասարակաց վանաց, եւ միւսն մընաց 'ի միայնակեցութիւնն իւր եւ կատարեաց այնպէս զընթացս իւր մինչեւ սքանչելիս մեծամեծս առնէր, քանզի զդեւս հալածէր , զհիւանդս բժշկէր եւ զգալոց գործս մարգարէանայր։ Իբրեւ ետես եւ լուաւ այն որ հայր էր վանից՝ եթէ այսպիսի շնորհաց արժանի եղեւ ուխտադիր եղբայրն իւր. զարմացեալ հիանայր թէ երկաքանչիւրքս միապէս աշխատիմք եւ ոչ առաւել ինչ մի քանի զմի, արդ զիա՞րդ նա սքանչելի եւ ես եւ ոչ մի ինչ։ Յայնժամ հանդարտեաց երիս եօթնեակս եւ մեկնեցաւ 'ի մարդկանէ եւ աղաչէր զաստուած 'ի խորոց սրտէ եւ ասէր. աղաչեմ ըզքեզ տէր, յայտնեա ինձ թէ ընդէ՞ր ընկերն իմ սքանչելիս առնէ, եւ ես ոչ մի ինչ ստացայ այնպիսի։ Յայնժամ երեւեցաւ նմա հրեշտակ տեառն եւ ասէ. վասն այսորիկ եղեւ այն, զի նա վասն սիրոյն աստուծոյ նստի միայն համբերութեամբ, եւ հառաչանօք եւ հեծութեամբ անցուցանէ զժամանակս կենաց իւրոց, եւ ողբայ զտիւ եւ զգիշեր եւ է միշտ քաղցեալ եւ ծարաւի 'ի սէրն այ. իսկ դու 'ի բազում հոգս եւ 'ի շփոթս ես, եւ բազում ինչ մխիթարութիւն ունիս 'ի բազմաց. եւ այն ամենայն որ 'ի մարդկանէ 'ի քեզ գործէի, բաւական է քեզ փառք եւ պատիւ եւ ոչ պիտոյ է այլ։
       ԱՍԷԻՆ վասն սկիտացւոց՝ եթէ ոչ գոյր 'ի նոսա ամբարհաւաճութիւն, վասն այսորիկ զի մի զմիւսն յաւել առաքինութեամբ։ Իսկ պահէին նոքա ոմանք զերկու աւուրբք։ ոմանք զերեք եւ ոմանք զչորս, իսկ ոմանք 'ի շաբաթէ միանգամ ճաշակէին եւ ոմանք հաց բնաւ ոչ ուտէին եւ ոմանք գինի ոչ ըմպէին։ Եւ զի համառօտ ասացից՝ ամենքեան զարդարեալ էին ամենայն առաքինութեամբ, եւ միապէս փառաւորէին զաստուած։
       ԽՈՐՀԵԱԼ ուխտեցին առ միմեանս երբեմն երկու եղբարք համահարք՝ գնալ լինել կրօնաւորս։ Եւ իբրեւ ելեալ բնակեցան 'ի միասին եւ ճգնեցան բարւոք առաքինացեալս, եւ ապա եդին 'ի մտի շինել սենեակս իւրաքանչիւրն առանձինն հեռի 'ի միմեանց եւ բնակեսցեն մի այն միայնակեացս, եւ այնպէս արարին. եւ զամս բազումս ոչ երբէք ելին 'ի սենեկացն եւ ոչ տեսին զմիմեանս։ Դիպեցաւ միոյն հիւանդանալ, եւ ժողովեալ եղբարքն առ նա տեսանել զնա, զի մերձ էր 'ի վախճանել։ Եւ իբրեւ նստէին շուրջ՝ պակասեալ նորա աւանդեաց զհոգին. եւ իբրեւ բազում ժամ էանց 'ի վերայ , դարձաւ անդրէն ոգի իւր, եւ հարցին ցնա հարքն եւ ասեն. զի՞նչ տեսեր։ Իսկ նա ասէ. տեսի զհրեշտակս աստուծոյ որ եկեալ տանէին զիս եւ զեղբայրն իմ եւ հանէին յերկինս, եւ դիպեցան մեզ յօդս բանակք դիւացն եւ կամեցան արգելուլ, եւ ոչ կարացին խափանել զելս մեր. եւ իբրեւ 'ի վեր անցաք զնոսա, սկսան գոչել՝ մեծ է համարձակ ութիւն սրբութեան եւ համբերութեան։ Եւ զայս իբրեւ ասաց, առժամայն դարձեալ ննջեաց։ Իբրեւ տեսին զայս հարքն, առաքեցին առ եղբայրն իւր ծանուցանել նմա զի եկեսցէ անդ։ Եւ իբրեւ գնացին որք առաքեցանն՝ գտին զի եւ նա փոխադրեալ էր յայնժամ. եւ զարմացան յոյժ եւ փառաւոր առնէին զաստուած 'ի վերայ այսու եղելոց սքանչելեաց։
       ՔԱՂԱՔԻ ումեմն վախճանեցաւ եպիսկոպոսն. եւ ժողովեալ արք կողմանցն այնոցիկ գնացին առաջի արհիեպիսկոպոսին եւ աղաչէին զնա, որպէս զի ձեռնադրեսցէ նոցա եպիսկոպոս փոխանակ փոխադրելոյն այնմիկ։ Ասէ ցնոսա արհիեպիսկոպոսն. տուք ցիս զայր՝ որում վկայէք դուք եթէ ունի զօր ութիւն հովուել իմաստութեամբ զհօտն Քրիստոսի, եւ ձեռնադրեցից ձեզ եպիսկոպոս։ Իսկ նոքա ասեն. մել ոչ զոք ունիմք, այլ դու տուր մեզ զոր հաւատացուցանէ քեզ հրեշտակ քո։ Ասէ ցնոսա արհիեպիսկոպոսն. ամենեքեան դուք ա՞ստ էք։ Եւ նոքա ասեն. ոչ։ Ասէ ցնոսա. գնացէք ժողովեցէք ամենեքեան եւ եկայք աստ, որպէս զի հասարակաց հարցմամբ եւ վկայութեամբ ընտրեսցուք զորս կացուսցուք եպիսկոպոս։ Իսկ նոքա գնացեալ ժողովեցան ամենեքեան եւ եկին առ նա։ Ասէ ցնոսա արհիեպիսկոպոսն. արդ ունի՞ք զոր ընդ ձեզ վկայեալ յամենեցունց, որպէս զի ձեռնադրեցից ձեզ։ Եւ նոքա ասեն . ոչ ունիմք մեք այնպիսի զոք, այլ զոր տայ մեզ հրեշտակ քո, նա եղիցի մեզ եպիսկոպոս։ Դարձեալ ասէ արհիեպիսկոպոսն. արդ ամենեքեան է՞ք աստ։ Եւ նոքա ասեն. մի ոք 'ի փոքունց յօթեվանս նստեալ պահէ զյաւանակ մեր, եւ այլ ամենեքեան աստ եմք։ Ասէ արհիեպիսկոպոսն. արդ հնազանդի՞ք զոր ինչ ասեմ ձեզ։ Եւ նոքա ասեն. այո հաւանիմք յօժարութեամբ։ Յայնժամ կոչել հրամայեաց զայն որ զյաւանակն պահէր. եւ իբրեւ եկն, ձեռնադրեաց զնա եպիսկոպոս եւ ետ ցնոսա. իսկ նոքա ընկալեալ խնդութեամբ եւ մեծաւ պատուով՝ գնացին 'ի տեղիս իւրեանց, որպէս եւ ընկալան պատուել զնա որպէս զսուրբն աստուծոյ։ Իսկ եղեւ երբեմն երաշտ ութիւն սաստիկ յերկրին յայն, եւ աղաչեաց զաստուած եպիսկոպոսն այն վասն երաշտին այնորիկ։ Ասէ ցնա աստուած . գնացեալ կացցես ուխտիւ քո 'ի դուռն քաղաքիդ, եւ ո՛ ոք նախ մտցէ 'ի քաղաքդ՝ զնա կալցես զի աղօթեսցէ առ իս, եւ տաց ձեզ անձրեւ։ Եւ ընդ լսել բանին վաղվաղակի գնաց ուխտիւն եւ նստաւ 'ի դուռն քաղաքին։ Եւ ահա գայր կրօնաւոր մի սեւ հնդիկ աղքատ եւ բարձեալ փայտ ուսովն բերէր վաճառել 'ի քաղաքն։ Եւ յարուցեալ փութապէս եպիսկոպոսն կալաւ զնա եւ 'ի բաց եդ յուսոց նորա զփայտին բեռն։ Ասղ ցնա եպիսկոպոսն. ով որդեակ դու, հրամայեալ է քեզ յայ մի՛ կալ հակառակ ընդդէմ, այլ աղօթել եւ աղաչել զտէր, զի տացէ անձրեւ յերկիր, զի կորեաւ ամենայն պտուղ նորա։ Իսկ նա թէպէտ ոչ կամէր, պատկառեալ ամենայն խոնարհութեամբն իւր՝ ոչ եկաց հակառակ հրամանացն. այլ իբրեւ սկսաւ աղօթել, բացեալ եղեն սահանք երկնից եւ եկն անձրեւ սաստիկ՝ մինչեւ ողողէր զդաշտս. եւ ապա աղօթեալ դադարեցոյց զանձնրեւն, զի մի՛ հեղեղեսցէ զերկիր։ Եւ առեալ զծերն եպիսկոպոսն աղաչէր զնա եւ ասէր. արա սէր վասն տեառն, եւ պատմեա ինձ զկենցաղավար ութիւն քո առ 'ի յօգուտ բազմաց, միթէ նախանձեսցին գործոց քոց բազումք։ Ասէ ցնա ծերն. թողութիւն շնորհեա ինձ, տէր, ահա որպէս տեսանես ելանեմ օր ըստ օրէ եւ բառնամ զայս սակաւ փայտ, եւ բերեալ աստ վաճառեմ, եւ առնում 'ի գնէ նորա զպէտս իմ միայն, եւ յերեկոյին գնամ յեկեղեցին եւ կամ անդ եւ սգամ 'ի գիշերի զմեղս իմ. իսկ եթէ լինիցի ձմեռն աւուրս ինչ եւ ոչ կարացից բերել փայտ՝ ոչ ինչ ճաշակեմ յաւուրսն յայնոսիկ զայլոյ ինչ, եւ է արդեօք այսպէս կեանք իմ քառասուն եւ եօթն ամ։ Եւ լուեալ զայս եպիսկոպոսն եւ ուխտն՝ շահեցան եւ փառս մատուցին աստուծոյ։
       ԱՂԱՉԷՐ զաստուած ոմն 'ի ծերոցն, զի ցուցցէ նմա թէ յորում չափու հասեալ իցէ։ Եւ ասէ ցնա տէր. է եղբայր ոմն յայս անուն վանս, նա վերագոյն քան զքեզ իցէ։ Եւ յարուցեալ ծերն գնաց 'ի վանսն յայն։ Իբրեւ լուան զգալուստ ծերոյն անդ, ընդ առաջ ելին նմա հայրն եւ ամենայն եղբարքն, զի էր մեծանուն եւ հռչակելի յոյժ ծերն։ Ասէ ծերն ցհայրն. կամիմ զամենայն եղբարսն տեսանել եւ ողջունել։ Եւ հրամայեաց հայրն, եւ ժողովեցան ամենայն եղբարքն, եւ ոչ եկն այն եղբայր զոր խորհէր ծերն։ Ասէ ծերն. է՞ ոք այլ եղբայր որ ոչ է աստ։ Ասեն ցնա. է մի ոմն այլ, այլ յիմար եւ կատաղի է նա, եւ է արտաքոյ եւ սրբէ զպահէզս 'ի փշոց եւ 'ի խոտոյ։ Ասէ ծերն. կոչեցէք եւ զնա. եւ կոչեցին։ Եւ իբրեւ ետես զնա ծերն զի գայր, յարեաւ եւ գնաց ընդ առաջ եւ համբուրեաց զնա, եւ առեալ զնա մեկուսի ասէ. պատմեա ինձ, որդեակ, զգործս քո հրամանաւ տեառն վասն որոյ իսկ եկեալ եմ ես։ Իսկ նա ասէ. ես, ով հայր, մարդ մեղաւոր եւ յիմար եմ եւ ոչ ինչ ունիմ ասել քեզ։ Իսկ ծերն բռնադատեաց զնա երդմամբ։ Յայնժամ ասէ. մի ինչ է զոր առնեմ. քանզի զեզն պատնիշոյ 'ի սենեակ իմ արգիլէ միշտ հայրն, եւ յամենայն աւուր ուտէ զսիրայ իմ զոր աշխատեալ գործեմ. եւ արդ երեսուն ամք են յորմէհետէ համբերեմ այսմ, եւ ոչ երբէք ել բան չար 'ի բերանոյ իմոյ կամ խուրհուրդ բարկ ութեան 'ի մտաց իմոց զհօրէն իմմէ, եւ ոչ երբէք գանեցի զեզն կամ ձանձրացայ, այլ երկայնամտութեամբ դարձեալ հիւսեմ զապականեալն սիրայ եւ գոհանամ զայ։ Իբրեւ լուաւ զայս ծերն, զարմացաւ յոյժ, զի այսչափ համբեր ութիւն վկայեաց գոլ 'ի նմա, որ ունի զամենայն առաքինութիւնս։
       ՈՄՆ 'ի հարանցն նստէր 'ի սենեկի իւրում, եւ մտեալ 'ի ներքոյ մահճաց ծերոյն դեւն եւ ընթեռնոյր զթուոց գիրք. իսկ ծերն լռեաց։ Եւ ձանձրացեալ դեւն՝ եղեւ 'ի կերպս աղքետի եւ եկաց ընդդէմ պատուհանի ծերոյն, եւ էր նա կաղ եւ ունէր 'ի ձեռին իւրում գաւազան եւ մախաղ։ Ասէ ցնա ծերն. գիտե՞ս դու թէ զի՛նչ ընթեռնուիր։ Պատասխանի ետ դեւն. այո գիտեմ, զհին օրէնս ընթեռնուի։ Ասէ ծերն. եւ նոր շնորհաց ինչ ո՞չ գիտես։ Իբրեւ լուաւ դեւն զանուն նորոյ շնորհացն, կորեաւ եւ անյայտ եղեւ։
       ՊԱՏՄԵՑԻՆ մեզ ոմանք վասն եպիսկոպոսի ումեմն եթէ գնաց նա երբեմն յաւուր կիրակէի 'ի գիւղ մի, եւ ասէ ցընկերս իւր. կոչեցէք զերէց գեղոյս այսորիկ, զի եկեալ մատուսցէ պատարագ մարմնոյն Քրիստոսի։ Եւ գտեալ զքահանայն բերին առ նա, եւ էր գեղջուկ յոյժ եւ անբիծ եւ ուղիղ մտօք։ Ասէ ցնա եպիսկոպոսն. մատուսցես մեզ այսօր զխորհուրդն Քրիստոսի։ Եւ նա առժամայն հետեւեցաւ առնել զպատարագն։ Եւ ետես եպիսկոպոսն զքահանայն զի իբրեւ եկաց առ սուրբ սեղանն, եղեւ նա բոլորովիմբ իբրեւ զհուր եւ կայր 'ի մէջ հրոյն եւ ոչ բոցակիզէր։ Եւ իբրեւ կատարեաց զանարիւն խորհուրդն քահանայն, առեալ զնա մեկուսի եպիսկոպոսն եմուտ 'ի սարկաւագանոցն եւ ասէ ցնա. օրհնեա զիս, արժանի ծառայ աստուծոյ։ Իսկ նա ասէ. դու օրհնեա զիս, զի քո է իշխան ութիւն օրհնել զիս օրհնողիդ իմոյ։ Ասէ եպիսկոպոսն. ոչ կարեմ ես օրհնել զմարդ՝ որ է հուր եւ կացցէ 'ի հուր 'ի ժամ ընծայիցն. զի վատթարն 'ի լաւէ անտի օրհնեսցի գրեալ է։ Ասէ քահանայն ցեպիսկոպոսն հեզաբար. թող ութիւն արա, տէր, եւ է՞ հնար քահանայի որպէս թէ ընթայեսցէ զմարմին եւ զարիւն Քրիստոսի, եւ ոչ 'ի հուր աստուածային կացցէ։ Զայս իբրեւ լուաւ եպիսկոպոսն, զարմացաւ ընդ սրբութիւն եւ ուղղ ութիւն նորա։
       ԱՍԱՑ ծերն . ոչ ինչ պարտ է հոգալ ունել ինչ, այլ միայն զերկիւղն աստուծոյ. զի որչափ եւ հոգասցէ ոք վասն պատոյից մարմնոյ, ոչ ինչ շահեսցի 'ի նմանէ։
       ԱՍԱՑ ծերն. զոր օրինակ հուր կիզէ զփայտ, այնպէս պարտ է գործ կրօնաւորի ստանալ որ ծախեսցէ զախտս 'ի մտաց նորա։
       ԾԵՐ ոմն բնակէր 'ի սենեակս, եւ ունէր կանոն այսպիսի. չորս ժամս 'ի գիշերի ննջէր, չորս ժամս աղօթէր, չորս ժամս գործէր եւ աղօթէր բերանով. իսկ յաւուրն գործէր վեց ժամս եւ զերիս ժամս ընթեռնոյր գիրս, եւ զկնի ինն ժամու առնոյր կերակուր. այսպէս կատարեաց զամենայն աւուրս իւր, եւ միշտ փառաւորէր զաստուած։
       ԾԵՐ ոմն հոգետես ունէր աշակերտ եւ բնակեցուցեալ էր զնա բացագոյն յինքենէ իբրեւ երիս մղոնաւ որում պատուէր տուեալ էր գիտել եւ ճանաչել զխաբէութիւն եւ զբազմադիմի խարդարութիւնն սատանայի, որպէս եւ տեսեալ եւ ուսեալ էր 'ի ծերոյն զամենայն եղանակ խորամանկ ութեան չարին։ Իսկ յաւուր միում եղեալ սատանայ 'ի կերպարանս եպիսկոպոսի եւ եկն առ աշակերտ ծերոյն եւ նստաւ յանդիման նորա բացագոյն 'ի նմանէ իբրեւ աշխատեալ 'ի ճանապարհէն։ Իսկ եղբայրն իբրեւ ետես, ոչ ծանեաւ եթէ երեւմունք չարին է. այլ ընթացաւ ընդ առաջ նորա եւ երկիր եպագ նմա որպէս եպիսկոպոսի։ Եւ ասէ սատանայ. եղբայր եւ որդի ողջամբ տեսի զքեզ, այլ արա սէր եւ ընկալ զիս, զի վշտացայ 'ի քաղաքէ եւ յամբոխմանէ նորա եւ յանլուր ժողովրդենէն, որք սատանայի առաւել անսան քան աստուծոյ. եւ փախեայ 'ի նոցանէ եւ եկի բնակեալ յանապատի հանդարտութեամբ, որում ցանկացեալ էր 'ի մանկութենէ իմմէ. բայց եւ զայս խնդրեմ 'ի քէն, զի մի ոք գիտասցէ զինէն, եւ մի եւ հայրն քո ծերն մեծ, զի մի իմացեալ քաղաքացիքն եկեսցեն թախանձել զիս։ Եւ եղբայրն հաւատաց չարին իբրեւ եպիսկոպոսի, եւ արար զամենայն կամս նորա. քանզի շինեաց նմա բնակ ութիւն 'ի քարայրի անդ մերձ իւր, եւ յաւուրն մի անգամ տեսանէր զեպիսկոպոսն եւ լսէր 'ի նմանէ խրատ խառն թուլութեամբ. եւ շփոթմամբ եւ բարկութեամբ լցեալ եղեւ եղբայրն եւ ոչ իմանայր , քանզի փակեցաւ 'ի նմանէ տգիութիւնն, զի առանց հօրն հրամանի էր, եւ այսպէս ամենայն ինքնակամ յօժարութիւն չար է մանկանց եւ երիտասարդաց։ Եւ յայտնեաց աստուած զայս ծերոյն մեծի, եւ նա աղօթեաց խնդրուածովք վասն փրկ ութեան եղբօրն, զի մի կորիցէ իսպառ։ Իսկ եպիսկոպոսն, որ էր սատանայն, ոչ կարաց ծածկել զխորամանկութիւնն իւր, այլ ասէ ցեղբայրն. որդեակ, ո՞յր է փայտատս այս։ Եւ ասէ ասէ եղբայրն. հօրն իմոյ է տէր։ Ասէ եպիսկոպսն. տես, որդեակ զսէր հօրն քո, զի ոչ արար զքեզ արժանի միոյ փայտատի, վասն որոյ ոչ ասացեր թէ իմ է։ Ասէ եղբայրն, նորայն իմ է, տէր, եւ ոչ ինչ է որ ոչ կամի նա ինձ։ Ասէ եպիսկոպոսն . ոչ այդպէս որդեակ այլ թէ կամիս գիտել զճշգրիտ մտած ութիւն հօրն քում, դու երթեալ առ նա ասա իշխանաբար՝ եթէ փայտատն այն իմ է եւ ոչ քո, եւ փորձեա այնու զճշմարտ ութիւն նորա որ ընդ քեզ։ Եւ ոչ իմացաւ չարն թէ այնու յանդիմանելոց էր խարդախութիւնն իւր։ Իսկ եղբայրն դարձեալ ոչ ծանեաւ զեպիսկոպոսին զխռով ութեան խրատն ափշեալն տգիտութեամբ, այլ շփոթեալ խռովեցաւ յոգի իւր զայրացմամբ ընդդէմ աստուածատես ծերոյն։ Եւ 'ի գիշերին յայն պղտորումն ունէր զմիտս նորա, եւ ոչ այնու իմացաւ. այլ 'ի վաղիւն երթեալ առ ծերն իւր շփոթմամբ զերկրպագութիւնն ետ եւ ասէ. եկի, հայր, զի գիտասցես եւ ծանիցես թէ իմ է փայտատն այն եւ ոչ քո, եւ ոչ այլ տացից զնա քեզ։ Ասէ սուրբ ծերունին. այո, որդեակ, քո է եւ ոչ իմ, եւ ոչ միայն այն, այլ ամենայն որ ինչ գտցի առ իս՝ առեալ տարցես ընդ քեզ, եւ մի՛ այլ առ իս բերցես, զի եւ ես քո եմ հնազանդեալ ընդ իշխանութեամբ քո։ Լուեալ զայս մոլորեալ եղբայրն զարթեաւ աղօթիւք սրբոյ ծերոյն, եւ ապաշաւեալ անկաւ առ ոտս հօրն իւրոյ եւ ասէ. թող ութիւն արասցես ինձ մոլորելոյս, զի ոչ գիտեմ զինչ խօսեցայ։ Ասէ սուրբ ծերն. օրհնեալ է տէր աստուած, զի ետ ինձ դարձեալ զորդեակն իմ զմոլորեալ։ Եւ ասէ ցեղբայրն. ով որդեակ, մի՛թէ եպիսկոպո՞ս տեսեր եւ առ քեզ պահեցեր, որ այդպէս խօսեցար։ Եւ ասէ եղբայրն. այո, հայր, եպիսկոպոս տեսի եւ ունիմ առ իս առանց հրամանաց քոց, վասն որոյ այս մոլոր ութիւն պատահեաց ինձ։ Ասէ ցնա ծերն. ով որդեակ, որքան աշխատ եղէ ուսուցանելով քեզ զամենայն խարդախ ութիւն չարին, եւ դու ոչ ծանեար. արդ ո՞չ էր բաւական քեզ այն առ 'ի ճանաչել զչարն սատանայ զի ոչ ետ քեզ ողջոյն. վասն այնորիկ ոչ եկն առ քեզ, այլ նստաւ անդէն զի դու երթիցես առ նա, եւ նա ինքն է սատանայ. եւ ո՞չ 'ի խրատու նորա ծանեար զոր ելից զքեզ շփոթմամբ։ Իբրեւ ետես եղբայրն զի մի ըստ միոջէ պատմեաց զեղեալսն, եւ զի գիտէր զհոգետես ութիւն հօրն իւրոյ, գոչեաց առ հայրն իւր անկեալ առաջի նորա ասելով. ողորմեա մոլորելոյս եւ աղօթեա առ տէր աստուած , զի մի՛ անկայց 'ի փորձութիւն նենգաւորին այլ։ Քանզի մինչեւ պատմեաց հայրն, ոչ գիտէր եղբայրն եթէ եպիսկոպոսն այն սատանայ է։ Եւ աղօթեալ հօրն գնացին 'ի միասին մինչեւ 'ի խրճիթ եղբօրն եւ 'ի յայրին եւ ոչ գտին զեպիսկոպոս երեւեալն զայն . քանզի յայտնի եղեւ նենգութիւնն նորա եւ հալածեցաւ 'ի սահմանաց անտի աղօթիւք սրբոյ ծերոյն, եւ փրկեցաւ եղբայրն եւ զգաստացեալ եղեւ ։
       ԺՈՂՈՎԵԱԼ 'ի միասին միայնակեացք սուրբ լերինն՝ սուրբք եւ իմաստունք եւ հոգեւորք՝ թուով երկոտասանք, եւ բանք խօսեցան ընդ միմեանս վասն առաքինութեանց եղելոց 'ի սկզբանէ 'ի սուրբս. եւ թէ զոր ճգնութիւն ոք 'ի նոցանէ ստացեալ էր, եւ որպիսի կատարէր զաւուրս իւր 'ի խցի իւրում։
       Առաջինն եւ աւագն որ եւի նոսա՝ ասէ. ես, եղբարք, յորմեհետէ սկսայ հանդարտել 'ի խցի, բոլորովիմք խաչեցին զմարմին իմ մեկնեալ յամենայն արտաքին գործոց, եւ 'ի մտի ունիմ միշտ զբանս գրոց որ ասէ՝ եթէ խզեսցուք զկապանս նոցա եւ ընկեսցուք 'ի մէնջ զլուծ նոցա։ Եւ շինեցին պարիսպ ամուր 'ի մէջ հոգւոյ եւ մարմնոյ իմոյ գործոց եւ ասացի 'ի մտի՝ եթէ զոր օրինակ ոչ տեսանեն զմիմեանս որք պարսպին ներքոյ եւ արտաքոյ իցեն, նոյնպէս եւ դու միտք՝ մի՛ բնաւ տեսցես զարտաքին գործս մարմնոյ, այլ 'ի քեզ միայն նայեաց եւ մնա ելից քոց եւ դատաստանին աստուծոյ։ Իսկ զչար խորհուրդս այսպէս տեսանեմ իբրեւ զօձս եւ զծնունդս իժից, եւ մինչ զգամ զնոսա եկեալ 'ի միտս իմ, բարկութեամբ չորացուցանեմ զնոսա. եւ ոչ երբէք դադարիմ 'ի բարկանալոյ մարմնոյ եւ մտաց, զի մի գործեսցեն զանպատշաճսն։
       Երկրորդն ասէ, ես յորմեհետէ հրաժարեցի յաշխարհէ, ասեմ ցանձն իմ, այսօր նորոգ ծնար վերստին այսօր սկսար աստ բնակել եւ պանդխտիլ, արդ այսպէս բնակեա աստ իբր օտար՝ իբր թէ վաղիւ գնալոց ես աստի՝ թողեալ զտեղի քո , զայս խորհեաց 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի։
       Երրորդն ասէ. ես յառաւօտէ ելանեմ մտօք առ տէր իմ եւ երկիր պագանեմ նմա եւ անկեալ առաջի նորա խոստովանիմ նմա զյանցանս իմ, եւ այսպէս իջանեմ 'ի վայր եւ երկիր պագանեմ հրեշտակաց նորա եւ խնդրեմ 'ի նոցանէ, որպէս զի աղաչեսցեն զտէր վասն իմ եւ վասն ամ ստեղծուածոց իւրոց։ Եւ ապա իջանեմ յանդունդս եւ գիտեմ զտանջանս որ եւ ի նմա, յիշեմ եւ զանցս Հրէիցն եւ զկոծս նոցա մինչ գերէին զնոսա բաբիլացիքն , նոյնպէս եւ ես առնեմ. անցանեմ մտօք ընդ ամենայն տանջանս որ 'ի դժոխս են, եւ տեսանեմ զամենայն անդամս իմ դատապարտեալ 'ի տանջանս, եւ այնպէս լամ ընդ լացողսն 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի։
       Չորրորդն ասէ. ես այսպէս կամ մտօք միշտ՝ իբր թէ նստիմ 'ի լեառն ձիթենեաց ընդ տեառն եւ ընդ սրբոց առաքելոցն եւ ասեմ ցանձն իմ. յայսմհետէ մի՛ բնաւ ինչ խորհեսցիս մարմնաւոր, այլ ընդ սոսա կացցես զօրհանապազ եւ խնդրեսցես ընդ դոսա եւ նախանձեաց կենաց սոցա . եւ որպէս Մարիամ նստաւ առ ոտսն տեառն եւ լսէր զբանս նորա մինչ ասէր՝ սուրբք եղերուք զի ես սուրբ եմ, եւ եղերուք գթածք որպէս եւ հայրն ձեր երկաւոր գթած է, եւ ուսարուք յինէն զի հեզ եմ եւ խոնարհ սրտիւ, եւ գտանիցէք հանգիստ անձանց ձերոց, եւ այսպէս կատարեմ զկեանս իմ։
       Հինգերորդն ասէ. ես տեսանեմ մտօք յամենայն ժամ զհրեշտակս զի ելանեն եւ իջանեն կոչել եւ տանել զհոգի իմ, եւ միշտ մնամ վախճանի իմոյ եւ ասեմ միշտ՝ պատրաստ է սիրտ իմ առ քեզ, աստուած, պատրաստ է սիրտ իմ։
       Վեցերորդն ասէ. ես նստեալ զտիւ եւ զգիշեր եւ զայս խորհիմ 'ի մտի իմում, թէ զայս լուայց 'ի տեառնէ՝ եթէ դուք աշխատեցայք վասն իմ, եւ ես հանգուցից զձեզ. եւ զայս՝ թէ ճգնեսցուք սակաւ մի, ես ցուցից ձեզ զփրկ ութիւն իմ. եւ զայս, եթէ որդի իմ էք դուք, որպէս 'ի հօրէ պատկառեցարուք յինէն. եւ թէ եղբարք իմ էք դուք, պատուեցէք զիս իբրեւ զբազումս համբերեալ վասն ձեր. եւ եթէ ոչխարք էք իմ, լուարուք զձայն հովուին ձերում. եւ թէ ծառայք՝ երկերուք 'ի հարկանելոյ եւ հետեւեսջիք ինձ։
       Եօթներորդն ասէ. ես զերեքին զայսոսիկ հանապազ խորհիմ եւ անդադար խրատեմ զանձն իմ ունել զսոսա, այսինքն են հաւատ, յոյս, սէր. որպէս զի յուսով խնդացից, եւ 'ի հաւատոյ հաստատեցայց, եւ 'ի սիրոյ ոչ երբէք տրտմեցուցից զոք բնաւ յաւուրս իմ։
       Ութերորդն ասէ. ես տեսանեմ մտօք միշտ զդեւս թռուցեալ եւ խնդրիցէ թէ զո՞ կլանիցէ. եւ ուր եւ շրջի նա, տեսանեմ ես ներքին տեսարանօք եւ աղաչեմ զՔրիստոս զի ընդունայն արասցէ զհնարս նորա, զի մի՛ ումեք կարասցէ յաղթել երկիւղածացն աստուծոյ եւ մի՛ գայթակղել զոք։
       Իններորդն ասէ. ես միշտ տեսանեմ մտօք զիմանալի զօրսն եւ զտէրն փառաց զի կայ 'ի միջի նոցա եւ առաւել փայլէ պայծառութեամբ, եւ 'ի ձանձրանալ իմում առաքեմ զմիտս իմ յերկինս եւ տեսանեմ զսքանչելի գեղեցկութիւն հրեշտակացն, եւ լսեմ զանլռելի երգս նոցա զոր անդադար մատուցանեն աստուծոյ, եւ լուեալ զձայն նոցա ցնծայ եւ քաղցրանայ հոգի իմ, եւ յիշեմ յայնմանէ զբանս գրոց որ ասէ՝ եթէ երկինք պատմեն զփառս աստուծոյ. եւ զերկրաւորս զամենայն հող եւ մոխիր համարիմ։
       Տասներորդն ասէ. ես միշտ տեսանեմ զհրեշտակն որ պահապան իմ իցէ, զի կայ մերձ իմ եւ պահէ զիս, եւ յիշեմ զբանն գրոց որ ասէ՝ թէ յառաջագոյն տեսանէի զտէր զի կայր ընդ աջմէ իմմէ զի մի՛ սասանեցայց. եւ երկուցեալ 'ի նմանէ պահեմ սուրբ զանձն իմ, զի տեսանէ նա զճանապարհս իմ, եւ տեսանեմ զի ելանէ նա առաջի աստուծոյ յամենայն աւուր պատմել զգործս իմ։
       Մետասաներորդն ասէ. ես խորհիմ 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի թէ զինչ իցեն առաքինութիւնք, որպիսիք են պահք, սրբութիւնք, սէր , երկայնմտութիւնք. եւ քննեմ զայն յո՛րս 'ի սոցանէ պակասիցեմ, եւ ասեմ ցանձն իմ՝ ուր իցեն արդեօք սնուցանողքն քո, մի՛ ձանձրասցիս, մի՛ երկմտիցիս, ահա ունիս զսոսա մերձ առ քեզ. զո՛ր կամիս առաքինութիւն՝ գործեա զնոսա. եւ յոյժ գովեն զքեզ առ աստուած եւ վկայեն քեզ եթէ գտանիցեն առ քեզ հանգիստ։
       Երկոտասաներորդն ասէ. դուք, ով հարք եւ եղբարք, թեւք երկնաւորք ունիք եւ քաղաքավար ութիւն երկնաւոր ստացեալ էք. եւ ոչ են զարմանք զոր ինչ եւ ասէք, զի տեսանեմ զձեզ բարձրացեալ յերկրաւոր գործոց յերկինս, զի վերագոյն զսրբութեամբն բարձրացեալ էք յերկրէ եւ օտարացեալ էք 'ի մարմնաւոր գործոց. եւ ես ոչ գիտեմ թէ զի՞նչ ասացից զձէնջ եւ կամ զի՞նչ կոչեցից զձեզ։ Այլ ես զի՞նչ գործեցից եղկելիս, որ ոչ ունիմ խորհուրդ ինչ պատմելոյ արժանի, նա եւ ոչ կենաց այսու արժանի իսկ իցեմ. որ ոչ ինչ տեսանեմ իմ, այլ բազմութիւն մեղաց. եւ ուր եւ նայիմ մտօք, տեսանեմ զնոսա իբրեւ զբեռինս եդեալ առաջի իմ. վասն այսորիկ 'ի ներքինս դժոխոց խորհիմ դատել զհոգի իմ եւ ասեմ, թէ յետ սակաւ միոյ եւ ես անդ դատապարտելոց եմ. եւ տեսանեմ միշտ զոր անդէն կոծումն եւ արտասուս անդադարս եւ լաց անմխիթար, եւ տեսանեմ զկրճումն ատամանց եւ զդողմունս անհանդուրժելիս. եւ վասն այսորիկ անկանիմ միշտ առաջի աստուծոյ 'ի խորդ եւ 'ի մոխիր, եւ ամենայն խոնարհութեամբ եւ զղջմամբ, զի գուցէ ողորմեալ՝ ոչ առաքեսցէ անդ զիս։ Զի տեսանեմ անդ ծով հրեղէն սաստկապէս եռացեալ , որոց ալիք բոցոյն հասանեն մինչեւ յերկինս, տեսանեմ եւ 'ի հուրն այն արկեալ անթիւ բազմ ութիւն մարդկան, եւ անողորմ հրեշտակք հրեղէնք կան 'ի վերայ նոցա, որք վառեալ այրին միշտ եւ ոչ մեռանին, որոց միապէս ելանէ ձայն վայոյ եւ կոծոյ, որք իբրեւ զխռիւ կիզին եւ ոչ բոցակիզին. եւ տեսանեմ զի քաղցրութիւնն եւ ողորմութիւնն աստուծոյ յայնժամ յետ դարձեալ եւ պակասեալ իցէ 'ի նոցանէ։ Եւ զայս ամենայն միշտ զմտաւ ածեմ, եւ ողբամ զամենայն ազգս մարդկան, եւ զարմանամ թէ ո՛րպէս իշխեն նայել յերկինս կամ ասել բան ինչ մարմնական, որովհետեւ այսպիսի անցս եւ ահ եւ դողումն կայ առաջի նոցա յելս իւրեանց աստեացս։ Զայս ամենայն իբրեւ մտախորհ լինիմ 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի եւ անարժան համարիմ զանձն իմ երկնի եւ երկրի, եւ որչափ հնար է կատարել՝ կատարեմ զբանս գրոց որ ասէ՝ եղեն ինձ արտասուք իմ կերակուր 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի։ Այսոքիկ են իմաստնոյն այնոցիկ հոգեւոր առաքինութիւնք եւ խորհուրդք եւ այս բանք քաղաքավար ութեան նոցա։ Իսկ մեք արժանի յիշատակի նոցա ստասցուք կեանս, որպէս զի հաճոյք տեառն Յիսուսի Քրիստոսի երեւեսցուք։