ՈՐ
ոք
կամեսցի
անուշահոտ
խունկս
կազմել,
զերեւելի
կնդրուկն
եւ
զկասիաս
եւ
զեղունգն
եւ
զտաշխն
առ
հասարակ
հանդերձեսցէ
ըստ
օրինացն,
այս
է
չորից
առաքինութեանցն
ցոյցք.
քանզի
եթէ
կատարեալք
եւ
հաւասարք
հանդիպեսցին,
ոչ
երբէք
թուլասցին
միտքն
'ի
վնասակարսն։
Սրբեալ
անձն
'ի
ձեռն
պատուիրանացն
տասանց՝
յորջորջումն
պատրաստէ,
եւ
ընդունող
առնէ
զնա
հայեցական
կարգաւորութեամբ
եւ
ուղղութեամբ։
Աղօթք
խօսք
են
մտաց
առ
աստուած.
արդ
որպիսի
ինչ
կարգաւորութեամբ
պարտ
է
կալ
մտացն
առ
աստուած,
զի
զօրասցի
'ի
հոգեւորսն
առ
արարիչն
իւր,
եւ
խօսակից
նմա
եղեալ
առանց
միջնորդի։
Եթէ
երկրաւոր
մորենւոյ
երեւեալ
փորձեալ
Մովսէսի՝
արգելաւ
մինչեւ
լուծցէ
զկօշիկս
ոտիցն,
զիա՞րդ
դու
զգրակայ
յամենայն
զգայութեանց
եւ
մտաց
տեսանել
կամելով
եւ
խօսակից
լինել
նմա՝
ոչ
լուծցես
'ի
քէն
զամենայն
իմացուածս
ախտաւորս։
Նախ
յաղագս
առնլոյ
արտասուս
աղօթեա,
որպէս
զի
'ի
ձեռն
սգոյ
կակղեսցես
զներգոյացեալ
անձին
քում
զխստութիւն,
եւ
պատմել
զանձնէ
քումմէ
զանօրէնութիւն՝
տեառն
քո,
եւ
'ի
նմանէ
թող
ութեան
հանդիպեսցիս։
Պիտանի
լիցի
քեզ
արտօսր
յառաջ
քան
զամենայն
խնդրուածս
առ
'ի
յուղղութիւն,
քանզի
յոյժ
բաղձայ
տէրն
քո
արտասուալից
աղօթս
ընդունել
'ի
քէն։
Թէպէտ
եւ
աղբերս
արտասուաց
ունիցիս
յաղօթսն,
մի՛
հպարտանայցես
յանձին
քում
որպէս
առաւել
գոլ
քան
զբազումս.
քանզի
շնորհ
օգնական
ութեան
առաւել
աղօթից
'ի
տեառնէ
է ,
որպէս
զի
յօժարութեամբ
կատարեսցես
'ի
պատմել
զմեղս
քո,
եւ
հեշտացուցանել
զաստուած
'ի
ձեռն
արտասուաց։
Արդ
մի՛
այսուհետեւ
յախտ
փոխադարձիցս
սրբեալ
արտասուօք,
զի
մի՛
առաւել
բարկացուսցես
զտուողն
շնորհաց.
քանզի
բազում
արտասուելով
յաղագս
մեղաց
իւրեանց,
եւ
դարձեալ
'ի
մտացումն
եկեալ
արտասուաց,
'ի
վաստակոցն
մոլորեալք
խոտորեցան
յուղղութենէն։
Կացջիր
տարժանաբար
եւ
արտասուեա
պնդութեամբ,
եւ
բացադարձուսցես
զհոգեկան
խորհրդոց
պատահմունս.
քանզի
խռովեցուցանեն
եւ
աղմկեն
զքեզ,
որպէս
զի
լքանիցեն
զքեզ
'ի
պնդութենէ
անտի։
Յորժամ
տեսանիցեն
զքեզ
դեւքն
ճշմարտապէս
յօժարեալ
յաղօթել,
յայնժամ
ստորագրեն
իմացուածս
իմիք,
իբր
թէ
կարեւոր
իցէ.
եւ
յետ
սակաւոյ
բառնան
'ի
քէն
զյիշումն
որ
յաղագս
նոցա,
յապաղելով
զմիտսն
առ
'ի
խնդիրս
նոցա.
իբր
զի
ոչ
գտանելով՝
յոյժ
իմն
հոգայ
եւ
տրտմի։
Իսկ
յորժամ
կացցէ
յաղօթել,
յիշեցուցանէ
նմա
զխնդրեալսն
եւ
զուշաբարձեալսն,
որպէս
զի
մեղմացեալ
առ
'ի
ծանր
ութիւն
նոցա,
կորուսցեն
զներպտղական
աղօթսն։
Ջանացիր
կացուցանել
զմիտս
քո
'ի
ժամ
աղօթիցն
խուլ
եւ
համր,
եւ
անսահ
մնալ
յամենայն
արկածէ,
զի
ընդունելի
լիցի։
Յորժամ
հանդիպեսցի
քեզ
փորձ
ութիւն
կամ
հակառակաբանութիւն
կամ
գրգռ
ութիւն
առ
'ի
հատուցմունս
դիմակցողին,
առ
'ի
սրտմտ
ութիւն
կամ
անհեդեդ
գոչել
բանս,
յիշեա
զաղօթսն
որ
'ի
տէր,
եւ
ըստ
նմին
իրաւանց
եւ
ոչ
'ի
նոյն
ինքն
'ի
քեզ
է
ստահակեալ
շարժումնն՝
լռեսցէ
բարի
յիշատակօք։
Զոր
ինչ
արասցես
առ
'ի
վրէժխնդրութիւն
եղբօրն
որ
զրկեացն
զքեզ,
ամենայն
յոչ
բարի
լինի
քեզ
'ի
ժամ
աղօթիցն։
Աղօթք
են
հեզութեան
եւ
անբարկութեան
եւ
անյիշաչարութեան
եւ
սիրոյ
բղխումն։
Աղօթք
են
խնդութեան
եւ
խաղաղութեան
եւ
գոհ
ութեան
առ
'ի
լաւագոյնսն։
Աղօթք
են
տրտմութեան
եւ
տարակուսանաց
եւ
վշտաց
հրաժարադեղ
եւ
սփոփանք։
Երթեալ
վաճառեա
զինչս
քո
եւ
տուր
աղքատաց,
եւ
առեալ
զխաչն
ուրացիր
զանձն
եւ
զաշխարհս,
որպէս
զի
կարասցես
անզբաղապէս
կալ
յաղօթս։
Եթէ
կամեսցիս
գովապէս
աղօթել,
ուրասցիս
զանձնդ
միշտ,
եւ
բազում
դժնդակութիւնս
կրելով
յաղագս
աղօթիցն
իմաստասիրեա
ստուգապէս։
Որով
ինչ
եւ
տաժանման
համբերեալ
իմաստասիրեալ
'ի
խորհուրդս
միամիտս,
զսորա
պտուղ
'ի
ժամ
աղօթիցն
գտցես։
Ցանկա՞ս
աղօթել
որպէս
պարտ
է,
մի՛
տրտմեցուցաներ
զանձն
ուրուք,
սորա
թէ
ոչ՝
'ի
նանիր
վաստակիս
եւ
ընթանաս
յայսոսիկ։
Թող,
ասէ,
զպատարագն
քո
առաջի
սեղանոյն,
եւ
երթ
նախ
հաշտեաց
ընդ
եղբօր
քո,
եւ
ապա
եկեալ
աղօթեսցես
անխռովապէս.
քանզի
ոխակալութիւն
տխրեցուցանէ
զմտաւորական
հոգին,
եւ
խաւարեցուցանէ
զդիտաւորութեան
աղօթսն։
Որք
տրտմութիւնս
եւ
ոխակալութիւնս
կուտեն
անձանց
եւ
կարծեսցեն
աղօթել,
նմանող
են
այնոցիկ՝
որ
զջուր
չափեն
եւ
'ի
ծակ
կարաս
արկանեն։
Եթէ
համբերող
իցես
եւ
հեզ
եւ
երկայնամիտ,
միշտ
պտղաբերեսցեն
աղօթքն։
Աղօթելով
քո
իրաւաբար,
եւ
այսպիսի
ինչ
լինիցին
իմաստքն,
եւ
կարծեսցես
զքեզ
իրաւ
'ի
սրտմտութիւն
ձգեալ,
'ի
բաց
տար՝
զի
ոչ
իրաւաբերիս
առ
ընկերն.
եւ
եթէ
խուզես՝
գտցես,
եւ
եթէ
մարթի՝
առանց
սրտմտութեանց
տրամադրիլ
'ի
գործոցն.
վասն
որոյ
ամենայն
հնարիւք
ստացիր
զգոչել
սրտմտական
բանս
ինչ։
Զգոյշ
լեր
մի՛
թէ
կարծելով
զայլ
ոք
բժշկել,
զքեզ
ինքն
անբժշկելի
կացուսցես
առաջի
տեառն,
եւ
տացես
խափանումն
աղօթիցն
քոց։
Ճգնելով
յաղագս
սրտմտութեան՝
գտցես
խնամս
'ի
տեառնէ,
եւ
իմաստուն
երեւեսցիս
մարդկան,
եւ
ընդ
աղօթականս
լիցիս
առ
աստուած։
Ընդդէմ
սրտմտ
ութեան
սպառազինեալ
բարկութեամբ
եւ
ոչ
երկայնամտութեամբ՝
առաւել
նիւթէ
զսրտմտութիւն,
եւ
այսպէս
խռովեցուցանէ
զիմանալիսն,
եւ
ապականէ
զկարգաւորութիւն
սուրբ
աղօթիցն։
Մի՛
միայն
բացադէմ
տարազով
աղօթեր,
այլ
փոխեա
զմիտս
քո
'ի
զգայութիւն
հոգեւորական
աղօթիցն։
Երբեմն
յանկարծակի
կացեալ
յաղօթել,
իսկ
երբեմն
եւ
յոյժ
վաստակեալ՝
ոչ
հանդիպի
դիտաւորութեան,
զի
եւս
առաւել
հայցեսցես
եւ
առաւել
ունիցիս
անկապուտ
զուղղութիւնսն։
Վերակացու
եղեալ
յանկարծօրէն
հրեշտակի,
'ի
բաց
մերժին
'ի
մէնջ
ամենեքեան՝
որք
մարտնչին
ընդ
մեզ ,
եւ
գտանին
միտք
յապահով
բազում
ողջամտութեամբ
յաղօթս
կալով.
եւ
երբեմն
սովորական
մարտիւ
յորդղողդելով՝
մրցին
միտք
եւ
ոչ
թողանան
'ի
վեր
հայել,
քանզի
նախկին
որսացեալ
է
պէսպէս
ախտիւք.
սակայն
խտաբար՝
հայցեալ
գտցէ,
եւ
բախեալ
պնդութեամբ
բացցի
նմա։
Մի՛
թէ
աղօթեր
քոց
կամացդ
կատարել,
քանզի
ոչ
իսկ
զուգին
կամացն
աստուծոյ.
այլ
մանաւանդ
որպէս
ուսարն՝
աղօթեա
ասելով,
եղիցին
կամք
քո
ինեւ.
եւ
յամենայն
ախտից
եւ
'ի
ցասմանէ
սրբեալ,
այնպէս
եղիցին
կամք
նորա
'ի
քեզ.
քանզի
կամի
եւ
գիտէ
զբարին
անձանց
մերոց
առաւել
քան
զիմանալն
եւ
զխնդրելն
մեր։
Բազում
աղօթելով
խնդրեցի
լինել
առ
իս
որ
ինչ
լաւագոյնն
համարէի,
եւ
պնդեալ
կացի
'ի
խնդրուածսն
վայրապար
բռնաւորելով
զկամսն
աստուծոյ,
եւ
ոչ
թողեալ
'ի
նա՝
զի
որպէս
գիտէ
զօգտակարն՝
զայն
տնօրինեսցէ.
եւ
սակայն
առեալ
զոր
ինչ
կամէի՝
թաղծեցայ
յետոյ
յոյժ,
զի
ոչ
խնդրեցի
որպէս
զի
կամքն
աստուծոյ
լիցին,
քանզի
ոչ
այնպէս
հանդիպեցայ
իրին
որպէս
կարծէի։
Զի՞նչ
է
բարի,
եթէ
ոչ
աստուած.
ապա
ուրեմն
նմա
յանձն
արասցուք
զամենայն
ինչ
որ
ըստ
մեզ
է,
եւ
բարի
լինի
մեզ.
քանզի
բարերարն
աստուած
բարեաց
տուող
է։
Մի՛
հաւաստի
առնուլ
նոյնժամայն
յայ
զխնդիրսն
խնդրէր,
քանզի
կամի
առաւել
եւս
խնամով
հպատակել
աղօթիցն
քոց.
քանզի
զի՞նչ
իցէ
վերագոյն
այլ,
եթէ
ոչ
խօսակից
լինել
աստուծոյ
եւ
որ
ըստ
նորին
զուգագոյ
ութեանն
է
անճառիցն
հաղորդ
լինել։
Անզբաղ
աղօթելն
է
ծայրագոյն
իմացուածք
մտացն՝
որ
յաստուածայինսն
միշտ
խոկալ։
Աղօթք
են
մտացն
առ
աստուած
վերամբարձեալ
յերկրաւորացս
բերմանց։
Եթէ
աղօթեալ
փափաքես,
հրաժարեա
յամենայնէ,
որպէս
զի
զնա
միայն
շահեսցիս։
Աղօթեա
նախ
սրբել
յախտից,
եւ
երկրորդ
փրկիլ
յանգիտութենէ
եւ
'ի
մոռացմանէ,
երրորդ
յամենայն
փորձութենէ
եւ
'ի
ծուլութենէ։
Միայն
խնդրեա
յաղօթելն
քո
զսրբութիւն
եւ
զարդարութիւն
եւ
զարքայութիւնն
աստուծոյ,
նա
եւ
զամենայն
վարս
առաքինութեան,
եւ
այլն
եւս
տացի
քեզ։
Իրաւունք
են
ոչ
միայն
յաղագս
անձին
աղօթել
սրբութիւն,
այլ
եւ
յաղագս
ամենայն
համատոհմից,
որպէս
զի
հրեշտակացն
օրինակի
նմանեսցի
միշտ։
Զգոյշ
լեր
եթէ
առաջի
աստուծոյ
կաս
յաղօթելն
քո,
եթէ
'ի
գովեստէ
անտի
պարտեալ
ես
եւ
'ի
ստորին
յուսումն
ճեպեալ,
եւ
որպէս
քօղ
ստացեալ
զերկարումն
աղօթից
'ի
վնաս
հոգւոյ
քո։
Եթէ
ընդ
եղբարս
կացցես
յաղօթս
եւ
եթէ
առանձինն,
ջանացիր
մի
ձեւով
միայն,
այլ
եւ
զգայութեամբ
մաքուր
աղօթել։
Զգայ
ութիւն
աղօթից՝
բաղդատ
ութիւն
երկիւղիւն
եւ
զղջմամբ,
եւ
անձկութեամբ
հոգեւորացն,
պատմութեամբ
յանցանացն
յանմռունչ
հեծութիւնս։
Եթէ
այսր
է
անդր
դեռ
եւս
յածեսցին
միտք
քո
'ի
ժամ
աղօթիցն,
ոչ
եւս
ծանեար՝
եթէ
միայնակեցաբար
աղօթեն,
այլ
եւ
աշխարհական
իցեն՝
զարտաքին
բնակութիւն
գեղեցկացուցանելով։
Յաղօթս
կալով՝
զուշաւոր
ութիւն
քո
զգուշութեամբ
պահեա,
զի
մի՛
գուցէ
զիւրսն՝
առաջի
դիցէ
քեզ,
այլ
առ
'ի
գիտութիւն
յառաջակայ
ութեան
յորդորեսցէ
զքեզ.
քանզի
յոյժ
բնաւորեալ
են
միտք
կողոպուտ
լինել
յուշաւորութենէ
անտի
'ի
ժամ
աղօթիցն
որ
առ
աստուած։
Կանխեալ
'ի
բաց
ածցէ
զքեզ,
եւ
կամ
երեւմունս
ինչ
ցուցցէ
յաղօթելն
քո,
եւ
կամ
նոր
ինչ
բերելով
հոգս,
եւ
կամ
զերեսս
տրտմեցուցանողին։
Յոյժ
չարանախանձ
է
դեւն
մարդոյ
աղօթելոյն ,
եւ
ամենայն
մեքենայիւք
հնարաւորի
ապականել
զսորա
դիտաւորութին,
եւ
ոչ
դադարէ
իմացուածս
իրաց
շարժէլով
'ի
ձեռն
յուշաւորութեանն
եւ
յամենայն
ախտս
դրդելով
'ի
ձեռն
մարմնոյն,
որպէս
զի
խափան
արասցէ
բարիոք
ընթացից
եւ
առ
աստուած
ելողութեանն։
Յորժամ
բազում
ինչ
արարեալ
դժնդակ
դիւին
եւ
ոչ
կարասցէ
խափան
լինել
փութոյ
ջանացողի
աղօթիցն,
դոյզն
ինչ
թոյլ
տայ,
եւ
ապա
վրէժ
հատուցանէ
յորժամ
յաղօթս
կացեալ
լինի.
եւ
կամ
'ի
բարկ
ութիւն
բորբոքեալ
զնա,
եղծանէ
զառ
'ի
յաղօթիցն
հաւաքեալ
իբրու
զբարիոք
մտածմունս,
կամ
առ
'ի
ցանկութիւնս
անասնականս
գրգռեալ
զմիտսն։
Յորժամ
յաղօթս
կացեալ
որպէս
պարտ
է,
ակն
կալ
որոց
ոչ
է
պարտ,
եւ
կացջիր
քաջութեամբ՝
պահելով
զպտուղ
քո,
քանզի
յայս
'ի
սկզբանէ
կարգեցար
գործել
եւ
պահել.
արդ
մի՛
այսուհետեւ
գործեալ՝
թողուս
անպահեստ
զվաստակեալն,
ապա
թէ
ոչ՝
ոչ
եւս
օգտիցես։
Ամենայն
որ
հաւաքեալ
աղօթելովն
լինի
ճակատամարտ
'ի
միջի
մերում
'ի
պիղծ
դիւացն,
ոչ
յաղագս
այլ
իրի
լինի,
բայց
վասն
հոգեւորական
աղօթիցն.
քանզի
յոյժ
դիմամարտ
է
նոցա
կործանմանն
եւ
մարդոյ
փրկ
ութեան
առ
աստուած։
Զի՞նչ
կամ
է
դիւացն
ներգործել
'ի
մեզ.
որովայնամոլութիւն,
պոռնկութիւն,
արծաթսիրութիւն,
բարկութիւն,
սխակալութիւն
եւ
այլ
ամենայն
ախտք.
եթէ
այսոքիւք
զանձն
գրաւէ,
ոչ
կարէ
աղօթել
որպէս
արժան
է.
քանզի
միոյ՝
մասին
ախտից
տիրեալ,
ոչ
տայ
բնաւորապէս
նմա
շարժել
'ի
հոգեւոր
ջանսն։
Զառաքինութիւնս
գործեմք
վասն
բանից
եղելոց,
եւ
զսոսա
յաղագս
բնաւորեալ
Բանին.
իսկ
սա
'ի
կարգաւոր
ութեան
աղօթից
երեւել
սովոր
է
սրբոց։
Կարգաւորութիւն
աղօթից
են
անկիրք,
ծայրագոյն
փափաքմամբ
'ի
բարձրութիւն
իմանալի
կատարելով
զիմաստասէր
եւ
զհոգեւորական
միտս։
Ոչ
միայն
ցանկութեան
եւ
սրտմտութեան
պարտ
է
տիրել՝
որ
ճշմարտիւ
աղօթելն
կամեսցի,
այլ
եւ
ախտաւոր
իմաստից
արտաքոյ
լինել
'ի
սրբութիւնս։
Ոչ
որ
անախտութեան
պատահեալ՝
անդէն
եւ
ճշմարտապէս
աղօթէ.
քանզի
մարթէ
ինչ
եւ
սոսկ
իմաստ
գոլ,
եւ
'ի
տեսակս
նոցա
զբաղեալ
եւ
հեռանալ
յայ։
Որ
սիրէ
զաստուած,
ընդ
նմա
որպէս
ընդ
հօր
միշտ
խօսակից
լինի,
բացադառնալով
յամենայն
ախտաւոր
իմաստից
'ի
հոգեւորսն։
Ոչ
եթէ
յորժամ
ոչ
յամեն
միտքըն
'ի
սոսկ
ինչ
իրաց
իմաստս՝
արդէն
եւ
յաղօթիցն
տեղի
հասեալ.
քանզի
մարթ
է
'ի
տես
ութիւն
լինել
իրացն,
եւ
'ի
բանս
նոցա
խորհել.
որ
եթէ
սոսկ
ինչ
բանք
իցեն,
այլ
սակայն
որպէս
տեսակ
ինչ
իրաց
գոլով
տպաւորեն
ձեւով
իմն
զմիտսն
եւ
հեռի
առնեն
զնա
յաստուծոյ։
Թէպէտ
եւ
գերատեսիկ՝
քան
զմարմնաւոր
բն
ութիւն
միտքն
լինիցին,
ոչ
եւս
կատարելապէս
զտեղի
աստուծոյ
տեսին.
քանզի
մարթի
յիմանալիս
գոյ
ծանօթութիւն
եւ
պէսպէս
առ
նոսա։
Եթէ
կամեսցիս
աղօթել,
աստուծոյ
հաւատա,
որ
կատարէ
զուխտ
ուխտաւորին,
եւ
կարդա
առ
նա
ասելով.
սուրբ
եղիցի
անուն
քո,
եկեսցէ
արքայ
ութիւն
քո.
այս
ինքն
սուրբ
հոգիդ
եւ
միածին
որդիդ.
որ
հոգւով
եւ
ճշմարտութեամբ
սրբեն
զմեզ։
Որ
հոգւով
եւ
ճշմարտութեամբ
աղօթէն,
ոչ
եւս
յարածոց
աստի
զխմբագործողն
մեծարէ,
այլ
յանձնէ
իւրմէ
զնա
վերագովէ։
Եթէ
աստուածաբան
իցես,
աղօթեսցես
ճշմարտութեամբ
եւ
ստուգեալ
ուղղափառութեամբ.
միոյ
աստուած
ութեանն
հանցես
զփառս
եւ
զօրհնութիւնս
երկրպագութեամբ։
Յորժամ
միտք
քո
'ի
բազում
ցանկութենէ
մի
ըստ
միոջէ
որպէս
մերժի
իմն
'ի
մարմնոյ.
եւ
զամենայն
ինչ
որ
'ի
զգայութեանց
կամ
յուշաւորութենէ
կամ
'ի
բարուց
լինել
կարծեաց
բացադարձ
լինին,
յայնժամ
համարեաց
մերձ
լինել
'ի
սահմանս
աղօթիցն։
Սուրբ
հոգին
վշտակից
լինի
տկարութեանս
մերում.
թէպէտ
եւ
պղծաբարոյ
գոլով
եմք,
սակայն
գայ
առ
մեզ,
եւ
եթէ
զմիտս
մեր
գտանէ
ճշմարտասիրութեամբ
աղօթելով,
հանգչի
'ի
վերայ
մեր,
եւ
զամենայն
շրջափակեալ
զմեօք՝
զխորհրդոց
կամ
զիմաստից
փաղանգս
եղծանէ,
հրաւիրելով
զմեզ
'ի
ցանկ
ութիւն
հոգեւորական
սուրբ
աղօթիցն։
Այլք
ամենեքեան
այլայլութեամբ
մարմնոյն
ներս
առնեն
մտացն
խորհուրդս
կամ
կարծիս
կամ
տեսութիւնս.
իսկ
աստուած
ընդդէմ
սոցին
առնէ.
յինքեան
իսկ
միտս
հանգուցանէ
եւ
ներքսադրէ
՚ի
նմա
զգիտութիւն
որպէս
կամի,
եւ
զշարժումն
մտաց
եւ
մարմնոյ
'ի
ստահակս
ինչ
յապահովէ։
Ոչ
ոք,
բաղձալով
ճշմարիտ
աղօթիցն
եւ
'ի
բարկութիւն,
յաճախեալ
կամ
յոխակալութիւն,
արտաքոյ
իցէ
խելագարութեան.
քանզի
նման
է
որ
սրատես
կամի
լինել,
եւ
զաչս
իւր
պղտորէ
անլոյս։
Եթէ
աղօթել
փափաքես,
մի
ինչ՝
յորոց
հակառակեն
աղօթից՝
գործէր.
որպէս
զի
սուրբ
հոգին
ճանապարհորդեսցէ
ընդ
քեզ։
Միեւ
ձեւով
ինչ
համարեսցիս
զաստուածութին
յանձն
քում՝
աղօթելով,
եւ
մի՛
ինչ
'ի
կերպարանս
թոյլ
տար
տպաւորիլ
մտացդ.
այլ
աննիւթապէս
առ
աննիւթն
մատիր,
եւ
հանճարեղ
իցես։
Պահեսջիր
յորոգայթից
հակառակորդաց.
քանզի
դէպ
լինի
յաղօթելն
քո
պարկեշտաբար
եւ
անխռովապէս՝
յանկարծօրէն
վերակացու
լինել
քեզ
կերպարան
ինչ
օտարապէս
եւ
այլադէմ
առ
'ի
հպարտութիւն
ձգել
զքեզ,
կարծել
զաստուածութիւնն
անդ
գոլ,
որպէս
յանկարծօրէն
յայտնեալ
քեզ
քանակ
ութիւն
գոլ
հաւանեսցէ .
բայց
աստուածութին
անքանակ
է
եւ
անձեւ։
Յորժամ
ոչ
կարասցէ
զուշն
շարժել
զաղօթելոյն
մախող
դեւն,
յայնժամ
զխառնումն
մարմնոյն
բռնաւորէ՝
առնել
օտարոտի
իմն
առ
աչօք
երեւումն,
եւ
կերպարանել
զնա
'ի
նորուն
իսկ
սովոր
ութիւն
ըիդդիմակաց
լինելով,
հանապազորդելով,
դիւրաւ
զիջեալ
խոնարհի.
եւ
որ
առ
աննիւթ
եւ
անտեսակ
գիտութին
ճեպեալ
է,
եւ
ոչ
պարտի
զծխոյ
փոխանակ
լուսոյ
բուռն
հարեալ
անգիտութեամբ։
Կացջիր
'ի
վերայ
պահու
քո՝
պահելով
զմիտս
քո
'ի
մտածութեանց
'ի
ժամ
աղօթիցն,
եւ
կացուցանել
ըստ
իւրում
լռութեանն.
որպէս
զի
որ
վշտակիցն
լինի
տգիտացն,
եւ
առ
քեզ
եկեսցէ,
եւ
յայնժամ
եկեսցէ
պարգեւ
աղօթից
բարգաւաճեալ
'ի
շնորհսն։
Ոչ
կարասցես
սրբաբար
աղօթել
'ի
մարմնաւոր
իրս
պատաղեալ.
քանզի
աղօթք
են
բացադրութիւն
կարծից
հիւթոցս։
Ոչ
կարէ
կապեալն
ընթանալ,
եւ
ոչ
միտք
աղտից
ծառայելով՝
զհոգեւորական
տեղի
տեսանելով.
քանզի
ձգեն
եւ
տարբերեն
յախտաւորական
մտաց,
եւ
ոչ
ունին
կացումն
սուրբ։
Յորժամ
սրբաբար
եւ
անախտաւորաբար
աղօթեն
միտքն,
յայնժամ
ոչ
եւս
ձախակողմանն,
այլ
աջակողմանն
դղրդին
'ի
վերայ
դեւքն,
եւ
ստորագրեն
նմա
փառս
աստուծոյ
եւ
ձեւող
ութիւն
իմն՝
որ
զգայութեանն
հեշտակամ
է,
ըստ
կարծեաց
եւ
կատարելապէս
հանդիպել
նմա
յաղագս
աղօթից
դիտաւորութեան.
եւ
զայս
մեկնեաց
առաքինագործ
ոմն
այր
'ի
սնափառական
ախտէն
լինել
եւ'ի
դիւէ
անտի՝
որ
մերձենայ
ըստ
լսելեաց
տեղւոյն։
Կարծեմ
դիւին
հպելով
յասացեալ
տեղին,
որ
զմտօքն
է
լոյս՝
փոփոխել
որպէս
եւ
կամեսցին.
եւ
այսպէս
շարժեալ
սնափառական
ախտին
խորհուրդս,
կերպարանելով
զմիտս
թեթեւակամս
առ
'ի
կարծիս
աստուածային
եւ
էական
գիտութեանն.
եւ
ոչ
եւս
թախանձեալ
այնպիսւոյն
'ի
մարմնաւորական
եւ
'ի
պիղծ
ախտից,
այլ
սրբաբար
որպէս
եթէ
կացեալ
առաջի
կարծէ,
ոչ
եւս
ներգործ
ութիւն
ինչ
հակառակելով
լինել
նմա.
ուստի
եւ
կարծէ
աստուածային
յայտնութիւն
գոլ,
որ
լինի
առ
նմա
դիւին
յոյժ
դժնդակութեամբ
ստանալով
եւ
'ի
ձեռն
խելաց
լծորդեալ
լոյսն
այլայլելով
եւ
կերպարանելով
զնա
որպէս
կանխաւն
ասացի։
Աստուծոյ
հրեշտակն
'ի
վերայ
կացեալ՝
բանիւ
միայն
զամենայն
հակառակին
ներգործութիւնն
դադարեցուցանէ
'ի
մէնջ,
եւ
շարժէ
զլոյս
մտացն
անմոլարապէս
ներգործելով
'ի
լուսաւորութիւն
Քրիստոսի։
Յասելն
'ի
Յայտնութեան՝
կրել
հրեշտակին
խունկ,
որպէս
զի
տացէ
զաղօթս
սրբոցն,
թուի
ինձ
զայս
շնորհս
գոլ
'ի
ձեռն
հրեշտակին
ներգործել.
քանզի
գիտութիւն
ներսառնէ
ճշմարիտ
աղօթից,
կալով
այնուհետեւ
արտաքոյ
ամենայն
սասան
ութեան
ձանձրութեան
եւ
լք
ութեան
մտաց։
Տաշտք
խնկոց
աղօթք
գոլ
ասին
սրբոց,
զոր
քսան
եւ
չորս
ծերքն
կրեն։
Տաշտք
համարեալ
սէրն
որ
առ
աստուած,
այս
ինքն
զկատարեալ
եւ
զհոգեւորական
սէրն՝
յորում
աղօթս
ներգործեն
հոգւով
եւ
ճշմարտութեամբ։
Յորժամ
համարեսցիս
չեւ
եւս
պիտոյանայ
արտասուաց
վասն
մեղաց
յաղօթելն
քում,
գիտեա
որչափ
հեռի
ես
յայ.
հարկաւորեալ
ընդ
նմա
գոլ
հանապազ,
եւ
ջերմագոյն
եւս
արտասուեսցես։
Այս
գիտելով
զչափ
քո՝
մտադիւր
եւս
սգայցես
թշուառացուցանելով
զանձնդ
ըստ
Եսայեայ.
զիա՞րդ
պիղծ
գոլով
եւ
'ի
մէջ
նոյնպիսի
ժողովրդոց
բնակեալ,
այս
ինքն
հակառակորդաց,
իշխել
առաջի
տեառն
զօրութեանց
կալ։
Եթէ
ճշմարտապէս
աղօթեսցես,
բազում
հաւան
ութիւն
գտցես.
եւ
հրեշտակք
կցորդեսցին
քեզ
որպէս
եւ
Դանիէլին,
եւ
զբանն
որ
լինելոցն
են՝
լուսաւորեսցեն
քեզ։
Գիտեա
եթէ
սուրբ
հրեշտակք
հրաւիրեն
զքեզ
յաղօթս
եւ
բաղկացուք
լինին
մեզ
ուրախանալով
'ի
նմին
եւ
աղօթելով.
ապա
եթէ
պղերգանամք
եւ
ընդունիմք
խորհուրդս
հակառակորդս,
յոյժ
զարհուրեցուցանեմք
զնոսա.
որ
եթէ
նոքա
վասն
մեր
այսչափ
ինչ
ջանան,
իսկ
մեք
եւ
ոչ
վասն
անձանց
կամիմք
աղաչել
զաստուած.
այլ
քամահելով
զմեր
սպասաւորութիւնս,
եւ
զսոցունց
տէր
եւ
զաստուած
թողեալ՝
դիւաց
պղծոց
խօսակից
լինիմք։
Աղօթեա
հեզաբար
եւ
անխռովաբար
եւ
սաղմոսեա
իմաստասիրաբար
եւ
յորջորջմամբ,
եւ
եղիցիս
որպէս
ձագ
արծուոյ
'ի
բարձունս
համբարձեալ։
Սաղմոսերգ
ութիւն
զախտս
խաղաղէ
եւ
զխառնակումն
մարմնոյն
հանդարտեցուցանէ ,
իսկ
աղօթք
ներգործեն
եւ
պատրաստեն
մտաց
զիւր
ներգործութիւնսն։
Աղօթք
են
վայելչական
ներգործ
ութիւն
արժանաւոր
մտաց,
այս
ինքն
լաւագոյն
եւ
ստոյգ
ազդումն
եւ
պիտանի։
Սաղմոսերգ
ութիւն
պէսպէս
իմաստ
ութիւն
է,
իսկ
աղօթք
յառաջադէմ
է
աննիւթական
եւ
պէսպէս
գիտ
ութեան
իմաստի
առ
աստուած։
Գիտ
ութիւն
բարիօք
է,
քանզի
բաղկակից
է
աղօթից.
զիմանալի
զօր
ութիւն
մտաց
զարթուցանելով
'ի
տեսութիւն
աստուածային
դիտաւոր
ութեանն
լուսաւորէ։
Եթէ
ոչ
երբէք
իցես
առեալ
զշնորհս
աղօթից,
սաղմոսերգութենէ
հպատակեա
եւ
առցես։
Ասէր,
ասէ ,
նոցա
առակ
առ
'ի
յաղօթել
հանապազ
եւ
մի
ձանձրանալ,
ապա
եւ
դու
մի՛
ձանձրանար
եւ
մի
տրտմիր,
զի
'ի
նմին
ոչ
առեր,
քանզի
յետոյ
առցես.
զի
ասէ
հուսկ
յետոյ
յառակի
անդ.
թէպէտ
եւ
յայ
ոչ
երկնչիմ
եւ
'ի
մարդկանէ
ոչ
ամաչեմ,
այլ
վասն
աշխատ
առնելոյ
զիս
կնոջդ՝
արարից
զիրաւունս
դորա.
նոյնպէս
եւ
աստուած
արասցէ
վրէժխնդրութիւն՝
գոչելով
առ
նա
'ի
տուէ
եւ
'ի
գիշերի։
Փութանակի
քաջալերեա
այսուհետեւ
ժուժկալեալ
տաժանաբար
յաղօթսն։
Մի
կամիր
որպէս
քեզ
թուի,
այլ
որպէս
աստուծոյ
հաճոյ
լինել
որ
ըստ
քէն.
եւ
իղիցիս
անխռով
հոգացող
յաղօթսն
քո։
Թէպէտ
եւ
ընդ
աստուծոյ
կարծիցես
գոլ,
զգոյշ
լեր
'ի
պոռնկութեան
դիւէ,
քանզի
յոյժ
է
պատրող
եւ
մախացող.
եւ
կամի
սրագոյն
իսկ
գոյ
քան
զշարժումն
եւ
սթափումն
մտաց
քոց,
որպէս
զի
յաստուծոյ
անջատել
զնա՝
առաջի
նորա
կալով
ահիւ
եւ
երկիւղիւ։
Եթէ
եղօթից
խնամ
ունիս,
պատրաստեա
զանձն
քո
'ի
հարուածս
դիւաց,
եւ
ժուժկալութեամբ
զառ
'ի
նոցանէ
տանջանացն
համբերեա .
քանզի
որպէս
վայրենի
գազանք
դիմեսցեն
'ի
քեզ,
եւ
զամենայն
մարմինդ
քո
չարչարիցեն։
Պատրաստեա
որպէս
հմուտ
ճգնող
զանձն
քո.
եւ
եթէ
յանկարծօրէն
տեսցես
երեւումն
ինչ.
չհիանալ.
եւ
եթէ
սուր
համբարձեալ
'ի
վերայ
քո
կամ
ջահ
ինչ
լուցեալ
առաջի
աչաց
քոց,
չխռովել.
եւ
եթէ
կերպարանս
ինչ
վտիտ
եւ
արիւնատես.
ամենեւին
չտագնապել
յանձնէ,
այլ
կացջիր՝
դաւանելով
զբարիոք
դաւանումն,
եւ
դիւրաւ
տեսցես
'ի
վերայ
թշնամեաց
քոց
զկործանումն։
Որ
զցաւագինսն
կրէ
տեւելով,
եւ
խնդագունիցն
պատահեսցէ.
եւ
որ
վտտիցն
ժուժայ,
եւ
'ի
հեշտականացն
ոչ
ելցէ
անմասն։
Զգոյշ
լեր
մի
երբէք
պատրաստեցեն
զքեզ
չար
դեւքն
երեւմամբք
իւիք,
այլ
լեր
մտացի
փոփոխմամբ
յաղօթսն.
եւ
աղաչեա
զաստուած,
որպէս
զի
թէ
'ի
նմանէ
իցէ
իմացուածն,
նա
լուսաւորեսցէ
զքեզ.
աա
թէ
ոչ՝
փութանակի
զմոլորեցուցիչն
հալածէ
'ի
քէն,
եւ
քաջալերեա
զի
ոչ
կացցեն
շունքն՝
քո
ջերմապէս
զգաւազանէն
որ
առ
աստուած
պաղատանացն
բուռն
հարեալ.
քանզի
նոյնժամայն
աներեւոյթ
եւ
անյայտ
զօրութեամբն
աստուծոյ
գանահար
եղեալք
հեռաւոր
հալածականք
եղիցին։
Յիրաւի
է
զնենգ
ութիւն
նոցա
անգիտանալ,
զի
'ի
ժամանակի
բաժանեն
զինքեանս
դեւքն.
եւ
եթէ
համարեսցիս
օգն
ութիւն
հայցել,
մտանեն
այլք
'ի
ձեւս
հրեշտակաց
զառաջինսն
հալածելով
առ
'ի
պատուիք
քեզ
'ի
նոցանէ,
եւ
կարծել
զդեւսն
'ի
սուրբ
հրեշտակս
գոլ։
Խոնարհ
ութեան
բազում
խնամ
տար
եւ
արութե,
եւ
ոչ
երբէք
զրկումն
դիւաց
մերձեսցի
յանձն
քո,
եւ
տանջանք
ոչ
մերձեսցին
'ի
յարկս
քո.
զի
հրեշտակաց
իւրոց
պատուիրեալ
է
վասն
քո
պահել
զքեզ.
եւ
անյայտաբար
զամենայն
հակառակ
ներգործութիւնսն
հալածէ
'ի
քէն։
Ճայթմունս
եւ
թնդմունս
եւ
խաշափս
ձայնից
եւ
տանջմունս
դիւաց
լուիցէ՝
որ
մաքուր
աղօթից
խնամ
տանիցի,
այլ
ոչ
զանգիտեսցէ
եւ
ոչ
զխորհուրդսն
մատնեսցէ.
այլ
ասասցէ
առ
տէր.
ոչ
երկեայց
ես
'ի
չարէ,
զի
դու
տէր
ընդ
իս
ես,
եւ
որ
սոցին
նման
են
աղօթիցն
բանք։
Ի
ժամու
այսպիսի
փորձութեանց
սուգ
ըստոյգ
եւ
յերկարեալ
աղօթս
ստացիր
առ
աստուած։
Եթէ
սպառնայցեն
քեզ
դեւքն
յանկարծօրէն
երեւեալ
եւ
զարհուրեցուցանել
զքեզ
եւ
յափշտակել
զմիտս
քո,
կամ
որպէս
գազանք
վնասել
զմարմինս
քո,
մի՛
հիանար
'ի
նոցանէ
եւ
մի
հոգ
տանիր
սպառնալեաց
նոցա.
քանզի
երկեցուցանեն
զքեզ
փորձել,
եթէ
արդեօք
ուշ
դնիցես
նոցա,
կամ
թէ
ամենեւին
քամահեցեր
զնոսա։
Եթէ
աստուծոյ
ամենակալի
եւ
խմբագործի
եւ
նախախնամողի
ամենեցունց
առաջի
կաս
յաղօթելն
քո,
ընդէ՞ր
այսպէս
անասնաբար
կաս
առաջի.
որպէս
զի
թողեալ
զանսպոյժ,
երկիւղ
նորա,
'ի
ճանճէ
եւ
'ի
մժեխէ
երկնչել.
կամ
թէ
չիցէ՞
լուեալ՝
'ի
տեառնէ
աստուծոյ
քումմէ
երկիցես.
եւ
դարձեալ՝
յորմէ
սարսեն
եւ
դողան
ամենայն
յերեսաց
զօրութեան
նորա։
Որպէս
հաց
բուծանէ
զմարմին
եւ
առաքին
ութիւն
զհոգիսն,
նոյնպէս
եւ
մտաց
հոգեւոր
աղօթք
են
սնունդ։
Մի
փարիսապէս,
այլ
մաքսաւորաբար
աղօթեա
'ի
տեղի
տաճարի
աղօթից,
որպէս
զի
եւ
դու
արդարասցիս
յայ։
Ջանացիր
չանիծանել
ումեք
յաղօթելն
քո.
զի
մի
գուցէ
զոր
շինեսն՝
զնոյն
քակես.
գարշելի
առնել
զաղօթսն
քո։
Հազարապետն
բիւրուց
քանքարաց
խրատեսցէ
զքեզ,
որպէս
զի
ոչ
թողցես
պարտաւորին,
եւ
ոչ
հանդիպեսցիս
թողութեան.
քանզի
մատնեաց,
ասէ
տէր,
'ի
ձեռս
դահճաց։
Բացադրեա
զկարիս
մարմնոյ
յառաջակացման
աղօթից
քոց,
զի
մի
գուցէ
խթեալ
'ի
լուոյ
կամ
'ի
մըժխոյ
կամ
'ի
ճանճոյ՝
զրկեսցես
զմեծ
շահավաճառ
աղօթիցն։
Ազդ
եղեւ
մեզ
որպէս
զի
ումեմն
'ի
սրբոցն
աղօթելով
այնչափ
ինչ
հակառակէր
չարն.
որպէս
զի
'ի
նմին
'ի
տարածել
նորա
զձեռսն
յառիւծ
ձեւողանալ,
եւ
կանգնեալ
'ի
դէպ
զառաջինսն
իւր
զճիրանսն
աստի
եւ
անտի
'ի
վերայ
երկուց
թիկանցն
ցցեալ
ջանողին.
եւ
ոչ
կամէր
անջատել
'ի
նմանէ,
մինչեւ
զձեռսն
խոնարհեցուսցէ .
իսկ
նորա
ոչ
երբէք
զնոսա
զիջուցեալ՝
մինչեւ
զսովորական
աղօթսն
կատարէր։
Այսպիսի
ինչ
ծանեաք,
եւ
որ
'ի
գբին
լռեաց,
զՅոհաննէս
ասեմ,
որ
մանուկ
էր
հասակաւ
եւ
առոյգ
շնորհիւ,
մտաւորութեամբ
միայնացեալն,
որ
անշարժ
կայր
յած
կցորդութէն.
որ
դիւին
'ի
տեսիլ
վիշապի
պատաղեալ
զնովաւ
եւ
ծամեալ
զմարմին
նորա
եւ
յերեսս
նորա
զգայռելով,
ոչ
ինչ
յիւրոց
հանդիսիցն
դրդուէր։
Ընթերցեա՞լ
արդեօք
իցես
զվարս
տաբենեսացւոց
միայնակեցացն,
որպէս
ասեն՝
եթէ
մինչ
դեռ
խօսէր
եւ
ուսուցանէր
աբբայ
Թէոդորոս
զեղբարսն,
իժք
երկու
եկին
կացին
առ
ոտս
նորա.
իսկ
նորա
անխռովաբար
մնացեալ՝
ունելով
զոտսն
'ի
վերայ
նոցա,
կայր
անշարժ՝
մինչեւ
դադարումն
եղեւ
հոգեւորական
խրատուն
եւ
աղօթիցն.
եւ
ապա
եցոյց
զնոսա
եղբարցն,
եւ
պատմեաց
զիրսն
զոր
ոչ
գիտէին։
Յաղագս
այլոյ
ուրումն
դարձեալ
ընթերցաք
հոգեւորական
եղբօր,
եթէ
յաղօթել
նորա
իժ
մի
եկեալ
մերձեցաւ
յոտս
նորա.
իսկ
նորա
ոչ
յառաջեալ
խոնարհեցոյց
զձեռսն
մինչեւ
զսովորական
աղօթսն
կատարեաց,
եւ
ոչ
ինչ
վնասեցաւ՝
որ
սիրեացն
զաստուած
առաւել
քան
զինքն։
Անզբօս
կացցես
յաղօթսն
քո,
եւ
ուրացեալ
զանձն
քո
հանդերձ
ամենայն
զգայութեամբ
'ի
միամիտ
խորհուրդս
մաքուրս։
Այլոյ
ուրումն
սրբոյ
պնդաբար
աղօթելով
յանապատի
առանձինն,
դիւաց
եկեալ
որպէս
գնդակ
ինչ,
եւ
յօդն
թօթափեալ,
եւ
ընդունէին
դարձեալ
'ի
վերայ
լաստի
մինչեւ
յերկուց
շաբաթուց
աւուրս.
եւ
ոչ
ամենեւին
կարացին
առ
փոքր
մի
զիջուցանել
զմիտս
նորա
'ի
ջերմագոյն
աղօթիցն
որ
առ
աստուած
էր։
Այլոյ
ուրումն
դարձեալ
աստուածասիրի
աղօթից
խնամատարողի՝
յանապատի
անդ
ճանապարհորդելով,
հրեշտակաց
երկուց
'ի
վերայ
կացեալ
'ի
միջօրէին
ճանապարհակցեալ
ընդ
նմա.
իսկ
նա
բնաւ
ոչ
նայեցեալ
ընդ
նոսա,
զի
մի՛
գուցէ
'ի
լաւագունիցն
զրկեսցի.
քանզի
զմտաւ
ածէր
զառաքելոյ
բանն
որ
ասէ.
ոչ
հրեշտակք
եւ
ոչ
զօրութիւնք
եւ
ոչ
այլ
ինչ
արարած
կարեն
մեկնել
զմեզ
'ի
սիրոյն
Քրիստոսի։
Հաւասար
հրեշտակաց
լինի
միայնակեաց
'ի
ձեռն
ճշմարիտ
աղօթից,
անձկալով
տեսանել
զերեսս
հօրն
ամենակալի
որ
յերկինս
է։
Մի՛
խնդրեր
ամենեւին
կերպարանս
ինչ
կամ
ձեւ
կամ
գոյն
ընդունել
յաղօթսն։
Մի՛
փոխանակ
հրեշտակ
տեսանելոյ
կամ
զօրութիւնս
կամ
զՔրիստոս
զգայապէս,
զի
մի՛
գուցէ
բոլորատար՝
խելաբախ
եղիցիս,
զգայլ
փոխանակ
հովուի
տեսանելով
եւ
երկրպագելով
թշնամեացն
դիւաց։
Սկիզբն
պատրանաց
մտաց
սնափառ
ութիւն
է.
յորմէ
շարժեալ
մտացն՝
ձեւօք
եւ
կերպարանօք
պարագրել
փորձէ
զաստուածութին։
Ես
զիմս
ասացից.
երջանիկ
են
միտք,
որ
'ի
ժամ
աղօթիցն
կատարեալ
անկերպ
ութիւն
ստացաւ
մաքուր։
Երջանիկ
են
միտք,
որ
անզբաղ
աղօթելով
առաւել
փափաքումն
առ
աստուած
միշտ
յանձն
յարէ։
Երջանիկ
են
միտք,
որ
'ի
ժամ
աղօթիցն
աննիւթական
եւ
անստացիկ
լինի
սրբեալ
յամենայնէ։
Երջանիկ
են
միտք,
որ
'ի
ժամ
աղօթիցն
կատարեալ
անզգայ
ութիւն
ստացաւ
յերկրէս։
Երանելի
է
միայնակեաց,
որ
ամենեցուն
փարելի
միշտ
զանձն
ունիցի
'ի
հոգեւորսն։
Երանելի
է
միայնակեաց,
որ
զամենեցուն
փրկութին
եւ
զզարգացումն
որպէս
զանձին՝
ուրախութեամբ
եւ
մտադիւրութեամբ
տեսանէ
եւ
լսէ
եւ
խորհի։
Միայնակեաց
է,
որ
յամենեցունց
անջատեալ
է
'ի
չար
զբաղմանց,
եւ
յամենայն
բարիս
մերձ
է։
Միայնակեաց
է,
որ
միայն
յամենեցունց
անարգ
զանձն
համարի,
եւ
անվրէպ
զանձն
տեսանիցէ։
Արդ
այսպէս
աղօթեա
առ
տէր,
միշտ
'ի
բարի
գործս
պարապել
եւ
ոչ
նուազել
'ի
սիրոյն
որ
առ
աստուած.
յամենայն
'ի
ստութենէ
եւ
յերդմանէ
եւ
'ի
բարկութենէ
'ի
բաց
լեր,
եւ
փափաքեա
աղօթել,
եւ
գտցես
շնորհս
'ի
տեառնէ։
Եթէ
հոգւով
կամիս
աղօթել,
մի՛
զոք
ատեր,
եւ
ոչ
ունիցիս
մառախուղ՝
դիմադրել
քեզ
'ի
ժամ
աղօթից
լուսաւորութեանն։
Յանձնեա
աստուծոյ
զպէտս
մարմնոյդ.
յայտ
եւս
եղիցի
եւ
հոգւոյն
յանձնառ
ութիւն
աստուծոյ։
Եթէ
պատահեսցես
խոստովանութեան,
թագաւորեսցես,
նմանապէս
եւ
վտանգաւոր
աղքատ
ութեանն
տարեալ
գոհութեամբ։
Մի
անգոսներ
հրաժարելով
զդրուատեալ
աղքատութին
եւ
զնեղութիւն
զնիւթս
աղօթիցն։
Միջնորդեսցեն
քեզ
մարմնաւորական
առաքինութիւնք
առ
անձնաւորականս
եւ
անձնաւորականքն
առ
հոգեւորականսն.
եւ
սոքա
առ
աննիւթ
է
էական
գիտութին։
Զգոյշ
լեր
աղօթելով
ընդդէմ
խորհրդոց,
եթէ
դիւրաւ
զօղեսցին,
եթէ
տի
այս
եղեւ,
մի՛
գուցէ
դարանումն
կրեսցես,
եւ
պատրեալ
հատուսցես
անձինդ
վնաս։
Յորժամ
դեւք
ստորագրեսցեն
քեզ
խորհուրդս
եւ
դարձեալ
դրդեն
զքեզ,
որպէս
թէ
աղօթել
ընդդէմ
նոցա
կամ
հակառակել,
որք
կամաւ
երբէք
տեղի
տան,
որպէս
զի
պատրեալ
հպարտասցիս
յաղագս
քո,
որպէս
թէ
աղօթիւք
սրբովք
երկեցուցեր։
Եթէ
աղօթես
ընդդէմ
ախտից
կամ
դիւաց՝
որք
մրցին
ընդ
քեզ.
յիշեա
զասացեալն.
հալածեցից
զթշնամիս
իմ
եւ
հասից
նոցա,
եւ
ոչ
դարձոյց
'ի
նոցանէ
մինչեւ
սպառեցից
զնոսա։
Եւ
զայս
'ի
դէպ
ժամու
ասասցես,
բազում
խոնարհութեամբ
զանձնդ
սպառազինեալ
ընդդէմ
հակառակորդաց։
Մի՛
կարծեր
ստանալ
զառաքինութիւնս՝
եթէ
ոչ
ցմարմին
եւ
ցարիւն
վասն
նորա
ճակատամարտիցես.
քանզի
պարտ
է
մինդեւ
'ի
մահ
հակառակ
կալ
մեղացն
ջանաբար
եւ
անապարսաւապէս
ըստ
աստուածայնոյն
առաքելոյ։
Եթէ
օգուտ
լինիցիս
այլոց
եւ
վնասիցես
զանձինդ.
որպէս
զի
արհամարհեալ՝
ասիցես
ինչ
կամ
գործիցես
ապիրատ,
ցրուիցես
չարիւն
զբարիօք
հաւաքեալսն.
քանզի
դիտող
ութիւն
է
եւ
այս
չար
դիւացն,
վասն
որոյ
զգուշանալ
արժան
է
մտաւորաբար։
Դրդանաց
դիւացն
միշտ
ակն
կողջիր
հոգալով
զիարդ
բացակացցես
'ի
նոցա
ծառայութէն
որսացեալ
'ի
կորումտ։
Ի
գիշերի
խռովեցուցանել
անձամբք
խնդրեն
զհոգեւորական
վարդապետն
ամենաչար
դեւքն,
եւ
'ի
տուրընջեան
'ի
ձեռն
մարդկան
'ի
նեղութիւնս
եւ
'ի
զրպարտութիւնս
եւ
'ի
վտանգս
արկանելով։
Մի
հրաժարեր
'ի
թափչաց.
զի
թէպէտ
եւ
կոփեսցեն
կոխելով,
եւ
ձգելով
քերեն,
այլ
սակայն
սոքոք
առաւել
պայծառանան
'ի
տէր
հոգեւորական
հանդերձիւ։
Որովհետեւ
ոչ
հրաժարեցեր
յախտից,
այլ
միտք
քո
հակառակ
են
ճշմարտութեան
եւ
առաքինութեան,
ոչ
գտցես
խունկ
անշութեան
'ի
սրտի
քում։
Աղօթել
անձկայ
որ
փոփոխեալ
է
յաստեացս
եւ
ըզվարս
յերկինս
ունի
հանապազ,
ոչ
միայն
սոսկ
բանիւ,
այլ
եւ
գործով
հրեշտակային
եւ
գիտութեամբ
աստուածագոյն։
Եթէ
միայն
'ի
դժուարակր
ութեանն
յիշեսցես
զդատաւորն
որպէս
ահաւոր
եւ
անաչառ
գոլով,
եւ
ոչ
եւս
ուսար
ծառայել
տեառն
ահիւ
եւ
ցնծալ
առաջի
նորա
երկիւղիւ.
զայս
գիտասցես
զի
եւ
հոգեւորականդ
թերեւս
յուրախութիւն
առաւել
եւս
գողութեամբ
պարտ
է
պաշտել
զարարիչն
աստուած։
Մտացի
է
այր
որ
յառաջ
քան
զկատարեալ
ապաշխարութին
'ի
բաց
եկաց
'ի
տրտմողական
սգոյ
մեղաց
իւրոց.
եւ
հրովն
յաւիտենից
որպէս
դատեալ
'ի
տեառնէ
'ի
խռովութիւն
փութացաւ։
Որ
մեղօք
ըմբռնեալ
է
եւ
բարկութեամբ,
եւ
համարձակի
անպակաս
ձգիլ'ի
գիտութիւն
աստուածային
կամացն
եւ
կամ
յաննիւթական
աղօթս
յածային
խորհուրդն,
այնպիսին
ընդունի
զառաքելական
սասան
եւ
զվտանգն
եւ
զդատապարտութիւնն.
վասն
այսորիկ
ասէ.
պարտի
անձին
շուք
դնել
վասն
հրեշտակաց
աստուծոյ,
եւ
պատկառանս
եւ
զխոնարհ
ութիւն
վայելչաբար
ունել
յաղօթսն
աստուծոյ։
Որպէս
աչացաւի
ոչ
է
օգուտ
յօր
հասարակ,
եւ
յոյժ
ջահալի
արեգական
տեսիլ
յերկար
եւ
առանց
քողոյ,
նոյնպէս
ախտաժէտ
եւ
պիղծ
մտաց.
որ
ըստ
հոգւոյ
եւ
ճշմարտ
ութեան
ահաւոր
եւ
գերեզանց
յաղօթից
սպասաւոր
ութիւն
ամենեւին
օգտի
ինչ
ոչ,
այլ
առաւել
'ի
ցասումն
զարթուցանէ
զաստուածութիւնն։
Եթէ
որ
ընծայիւ
մատեաւ
'ի
սեղան
անդ՝
ոչ
ընկալաւ
անկարօտն
եւ
անաչառն
մինչեւ
հաշտեցաւ
ընդ
մերձաւորին
իւրոյ
տրտմեցելոյ
առ
նա,
տես
ո՛րչափ
պահստեան
պէտք
են
եւ
ընտրութեան,
որպէս
զի
ընդունելի
լիցուք
աստուծոյ
խունկ
իմանալի
սեղանոյն։
Մի՛
ուրախանար
'ի
նիւթականս
եւ
մի՛
'ի
փառս
սոցա.
ապա
թէ
ոչ՝
ոչ
եւս
'ի
թիկունս
քո,
այլ
յերեսս
հարցեն
մեղաւորք,
զի
եղիցիս
նոցա
ուրախ
ութիւն
'ի
ժամ
աղօթիցն՝
ձգեալ
եւ
պատրեալ
'ի
նոցանէ
'ի
խորհուրդս
տարօրէն։
Աղօթք
աղօթս
խնդրելով՝
աղօթս
գտցեն.
քանզի
աղօթք
զգուշալի
են,
թէ
եւ
այլ
ինչ
եւս
հետեւեսցին
բարի
գործք,
որ
եւ
պարտ
է
միշտ
ճեպել։
Որպէս
ամենայն
զգայութեանց
լաւագոյն՝
տեսանելիք
են,
նոյնպէս
եւ
ամենայն
առաքինութեանց
աղօթք
են
վերագոյն։
Աղօթից
գովեստ
ոչ
եթէ
քանակութիւնն
է,
այլ
որակութիւնն.
եւ
զայս
յայտ
առնեն
նոքին
ելեալք
'ի
տաճարն
կալ
յաղօթս.
եւ
դաձեալ.
դուք
յորժամ
յաղօթս
կայցէք,
մի՛
լինիք
շատախօսք.
եւ
որ
ինչ
նոյնպիսիք
զհետ
ասացան։
Ցորքան
'ի
համեմատութիւնս
մարմնոյ
հայիս,
եւ
միտք
քո
'ի
վայելչականս
յարկիցն
շրջահային,
ոչ
եւս
երբէք
զտեղի
աղօթիցն
տեսեալ,
այլ
դեռ
եւս
հեռի
է
'ի
քէն
երջանիկ
սորա
ճանապարհ։
Քանզի
յորժամ
կացեալ
յաղօթել
եւ
գերազանց
լինիս
քան
զայս
ամենայն
ուրախութիւն,
յայնժամ
ճշմարտապէս
կրեալ
ես
զսուրբ
աղօթսն՝
որ
'ի
փառս
ամենասուրբ
երրորդ
ութեանն
կատարի
այժմ
եւ
միշտ
եւ
յաւիտեանս
յաւիտենից .
ամէն։
