ԱՐՓԻԱՐ
ԱՐՓԻԱՐԵԱՆ
(1852–
)
Ծնած
է
1852ին,
Սամսոնի
առջեւ,
Սեւ
Ծով,
շոգենաւի
մէջ,
սպաննուած
Գահիրէ:
Ակնցի
ծնողքէ:
Ուսումն
առած
նախ
Օրթագիւղի
ազգ.
դպրոցը,
յետոյ
Վենետիկի
Մուրատ-Ռափայէլեան
վարժարանին
մէջ:
Մին
հիմնադիրներէն
Արարատեան
Ընկերութեան
(որ
ապա
ձուլուելով
ուրիշ
ընկերութեանց
հետ,
ծնունդ
տուաւ
Միացեալին):
Հիմնած
է
ընկերովի
«Արեւելք»
օրաթերթը,
յետոյ
«Հայրենիք»ը,
վարած
է
«Մասիս»ը
եւ
թղթակից
եղած
է
30
տարի
«Մշակ»ի,
Հայիկ
ծածկանունով:
Եղած
է
Ազգ.
երեսփոխան
1896ին,
արտասահման
փախելով
աստանդական
ապրած
է
Լոնտոն,
Վենետիկ,
Եգիպտոս
եւայլն,
ու
հրատարակած
է
«Նոր-Կեանք»,
«Մարտ»,
«Հայ
Հանդէս»
թերթերը,
աշխատակցած
կամ
խմբագիր
եղած
«Հնչակ»ի,
Եգիպտոսի
«Շիրակ»ին
եւայլն:
Գործածած
է
նաեւ
Հրազդան
եւ
Սկեպտիկ
ծածկանունները,
«Օրուան
Կեանքը»
խորագրով
յօդուածներ,
թերեւս
նշանաւորագոյններն
են
իր
հրապարակագրական
արտադրութեանց:
Հմուտ
ազգային
եւ
քաղաքական
կեանքի
եւ
տէր
խոր
ու
նուրբ
իմացականութեան:
Եղած
է
մեծազօր
եւ
ահարկու
հրապարակագիր,
մահացու
ծիծաղով
մերթ
անիրաւ
երգիծաբան
որ
հանճարեղ
էջեր
արտադրած
է
սակայն,
որոնցմէ
ոմանք
իբր
հակամելքիսեդեքեան
եւ
շատը
իբր
ժողովրդական
խորհող:
Գրած
է
(«Նոր
Կեանք»ի
մէջ)
«Ժամանակակից
Պատմական
Էջեր»,
ուրիշ
պատմական
էջեր
վիպաձեւ:
Հեղինակ
բազմաթիւ
վիպակներու
(մեր
առաջին
նորավիպագիրն
է,
«Մասիս»ի
մէջ
սկսած),
որոնցմէ
ոմանք
«Կեանքի
Պատկերներ»,
ընդհանուր
անունը
կը
կրեն,
եւ
անոնցմէ
են
«Ապուշը»,
«Ոսկի
Ապարանջան»ը
եւայլն:
Իսկ
թրքահայ
վէպին
գլուխ
գործոցն
է
իր
«Կարմիր
Ժամուց»ը:
Վիպագրի
յատկութիւններ
ունի
պատմական
գրականութեան
մէջ,
եւ
պատմագրի
յատկութիւններ
վիպական
երկերուն
մէջ:
Հատու,
ժուժկալ,
վառվռուն
է
ոճը:
Բայց
մերթ
անազնիւ:
Ճշմարիտ
բայց
անմաքուր
հանճար
մըն
է:
ռովիչ
եւ
անմոռանալի
դէմք
մը: