Եւ
կանուխ
վաղ
քաջ
դարձանք
ի
բանակէն:
Եւ
եկինք
յԷջմիածին
օրն
շաբաթ
նաւակատեաց
սուրբ
Աստուածածնին:
Եւ
ի
գիշերի
հասանք
ի
սուրբ
գահն:
Իսկ
առաւօտն
յետ
պատարագին
ի
սեղանն
վայելեցինք
զկերակուրն,
զոր
շնորհեաց
Խանն,
ըմպելով
զբաժակն
յանուն
նորա:
Եւ
ապա
փութացուցաք
զգործաւորս
ամարաթին,
զոր
պատուիրեաց
Խանն
շինել
ի
գլուխ
բլրին
ի
տեղի
վրանին
իւրոյ:
Եւ
յանձնեաց
ինձ
եւ
մէլիք
Մկրտումին,
զի
վերակացու
լիցուք,
եւ
մեր
գիտութեամբն
ծախքն
լիցի:
Եւ
կամ՝
ի
կողմանէ
իմմէ
գիտուն
մարդ
մի
դիցեմ,
զի
եւ
նա
վերակացու
լիցի
ի
վերա
վարպետաց
եւ
շինուածոց:
Այլ
եւ՝
Բ
(2)
մոհթէմէտ,
զոր
նոքա
սարգեար
անուանեն,
զի
գրեսցեն
նոքա
եւ
զխարճն
եւ
օգնութիւն
արասցեն
վերակացուացն՝
կրել
տալու
զքարն
եւ
զկիրն
ի
գիւղորէից:
Որ
եւ
ես
իմոյ
կողմանէ
եդի
զՂալայճի
օղլու
Ստեփանոս
վարդապետն
Արզրումցի,
որ
էր
ընդ
մէլիք
Մկրտումին
ի
բլուրն
այն
ի
վերա
շինուածոցն
եւ
աշխատեցաւ
անդ
Ի
(20)
աւուրն՝
մինչեւ
ցաւարտումն
նորին:
Եւ
կատարեցաւ
զշինուածն,
զի
էր
վրանաձեւ
գմբեթայարկ,
եւ
ի
ներքոյ՝
խորափիտ.
եւ՝
ի
տեղի
ժողովելոյ
ջուրց,
զոր
ի
անձրեւ
գայր
ի
վերնոտէ
այնմ
բլրին
հորդեալ
ճանապարհաւ
ինչ
եւ
ժողովէր
այնմ
խորափտի
սարընճաձեւ,
յորում
վերա
կայր
շինուածն:
Եւ
յորժամ
լնանի
աւելորդն,
ելեալ
ի
ճանապարհէ
խողովականման
եւ
հոսի
զառ
ի
վայր
ի
ձորն:
Եւ
գիւղ
կայր
ի
ստորոտ
բլրին:
Եւ
էր
աւերակ
ի
բազում
ժամանակաց,
որպէս
պատմեն՝
Ճ
(100)
ամէն
ի
վեր:
Զայն
գիւղն
քննեալ
եւ
գտեալ
զգիւղականս
ետ
նոցա
րախամ
մի,
զի
մաֆ
լիցին
եւ
ԸՃ
(800)
սօմարի
ցան
եւ
վար
արասցեն
եւ
պահրայ,
որ
է
օշուր,
մի
տայցեն:
Որ
եւ
վաղվաղակի
շինեցին
զգիւղն,
եւ
կան
բնակեալ
այժմ
գիւղականքն:
Եւ
ինքն
Խանն
անց
գնաց
ի
վերա
Ղարսայ
եւ
պաշարեաց
զնա
ամսօրեայ
ժամանակ:
Արգիլեաց
զգետն
որ
առոգանէր
եւ
արբուցանէր
զքաղաքն,
կտրեաց
զջուրն,
որ
ի
վերուստ
գայր
խողովակով
ի
բերդն:
Եւ
յամենայն
կողմանց
նեղ
էարկ
զքաղաքն:
Եւ
պատեալ
պաշարեցան
յամենայն
դիմաց:
Այլ
եւ
ասպատակս
արձակեաց
երկուց
կողմանց,
մինչ
գնայր
ի
Ղարս՝
յաջ
եւ
յահեակ,
զմի
կողմն
ի
վերա
Պայազիտու
կրկին,
եւ
զմիւս
կողմն
ի
վերա
Կաղզուանայ
եւ
ինքն
ի
միջի:
Յորում
գնացեալ
քանդեցին
զերկիրն,
այրեցին
զշինուածսն,
գերեցին
զմարդիկք
եւ
զանասունս
եւ
բազում
աւարաւ
դարձան
ի
բուն
բանակն՝
ի
Ղարս:
Եւ
անտի
կրկին
արձակեաց
ասպատակս,
որ
գնացեալ
հասին
մերձ
Թէոդուպօլսոյ:
Եւ
գերեցին
զՆարիմանու
նահանգն,
զՋաւախէթու,
զՉլտրու
եւ
զՂայի
Ղուլու,
որք
էին
բովանդակ
ի
մեր
ազգէ:
Եւ
քշեցին
զայր
եւ
զկին,
զծեր
եւ
զտղայ
եւ
տարան
ի
Խորասան՝
թուով
ԶՌ
(6000),
որպէս
եւ
լսեմք:
Եւ
ապա
զիջան
եւ
հագարացիքն
ի
բարձրավզութենէ
եւ
ի
գոռոզութենէ
իւրեանց:
Եւ
ելեալ
Արզրումայ
արք
ոմանք
երեւելիք
եւ
եկին
իբրեւ
դեսպանս
առ
Խանն,
որ
դեռեւս
նստեալ
կայր
ի
վերա
Ղարսայ:
Եւ
միաբանեալ
ընդ
ղարսեցւոց
մեծամեծացն
գնացին
առ
Խանն
աղերս
եւ
աղաչանս,
զի
մի
աւերեսցէ
զերկիրն
իսպառ:
Եւ
խոստացան
տալ
զԵրեւան,
յորմէ
բերկրեցաւ
Խանն
եւ
պատուեաց
զնոսա
խիլայիւ:
Եւ
եդեալ
ընդ
նոսա
խան
մի,
որոյ
անուն
խանի
էր........,
սակաւ
ձիաւորօք:
Եւ
յղեաց
յԵրեւան:
Որ
եւ
եկեալ
նախ
յանդիման
եղեն
Պապա
խանին
որ
էր
նստեալ
ի
քալարէն
ունելով
ընդ
իւր
զԵրեւանայ
խանն
եւ
զՍարտար
խանն:
Եւ
առեալ
ի
նմանէ
եւս
մարդ
եւ
հրաման
եւ
ապա
մտան
ի
յԵրեւան.
համոզել
զնոսա
ի
խաղաղութիւն
եւ
տալ
զբերդն
Խանին:
Եւ
յետ
Գ
(3)-Դ
(4)
աւուր
ել
համբաւ,
թէ՝
ահա
տալու
եղան
զբերթն
այնու
պայմանաւ,
որ
զպատերազմական
պատրաստութիւնս,
որ
է
հրահանելիքն
եւ
ճապխանայն,
կիսիցեն.
զկէսն
տարցեն
ընդ
ինքեանս
եւ
զկէսն
թողցեն
ի
բերդին:
Եւ
այնպէս
ուխտ
եւ
դաշինք
հաստատեցին:
Եւ
խնդրեցին
սայլ,
զի
բարձցեն
զինչս
իւրեանց:
Որ
եւ
ետուն
զՃ
(100)
սայլ
երկրաւ,
որում
բարձեալ
զկահն
եւ
զկարասինս
իւրեանց
ելին
ի
բերդէն
սեպտեմբերի
ԻԲ
(22)
օրն
երկուշաբթի,
Վարագայ
սուրբ
խաչի
պահոցն:
Եւ
տարեալ
հասուցին
մինչեւ
եզրն
Ախուր[ե]ան
գետոյն,
որ
է
Արփայչային՝
գնալ
անտի
ի
Ղարս:
Եւ
սայլավարքն
հանդերձ
սայլիւք
դարձան
իւրաքանչիւր
ի
տեղիս
իւրեանց:
Իսկ
Խանն
դարձ
արարեալ
ի
Ղարսայ
գնաց
ի
Թիֆլիզ:
Բայց
մինչ
կամէր
չուել,
հրամանագիր
յղեաց
Երեւանայ
խանին,
թէ՝
«Առցես
ընդ
քեզ
զԽալիֆայն
եւ
զքալանթարն,
մէլիքն
եւ
զԵրեւանայ
աղայներն
եւ
զքէտխուտէքն
եւ
գայցէք
առ
իս
ի
յեզրն
Ախուր[ե]ան
գետոյսե:
Բայց
որովհետեւ
դանդաղեցանք
ի
գնալն
եւ
ինքն
աճապարեաց
ի
Տփխիզ,
վասն
որոյ
ոչ
կարացաք
հասանել
նմա
ի
ճանապարհին,
այլ
հետեւեցանք
նմա
եւ
գնացինք
ի
Տփխիս
օր
մի
յետոյ,
քան
զինքն,
զի
հոկտեմբերի
Ա
(1)
չուեցինք
յԷջմիածնայ
եւ
Երեւանու
քաղաքն
եւ
ԻԷ
(27)
հասանք
ի
Թիֆլիզ
քաղաքն: