Պատմութիւն Հայոց

Եւ զայսու ժամանակաւթագաւորն Եգերացւոց Կոստանդին յայլանդակ բարսդժնեայս դաւաճանեալ, եւ ոչ ամբարձեալ զաչսյուղղութիւն քան թէ ՚ի խորհուրդս չարութեան՝ զօրսգումարէ, խաղայ չուէ գնայ զհիւսիսային կողմամբք, որ ՚ի ծործորս լերինն Կովկասու. միանգամայն իսկ եւաշխարհն Գուգարացւոց եւ որք մերձ ՚ի Դրունս Ալանացբնակեալք են, զի եւ ընդ իւրով ձեռամբ զնոսա նուաճէ։Եւ վասն զի ազգն այնոքիկ հաւանեալք եւ հնազանդեալքեւ նուաճեալք էին ընդ ձեռամբ արքային Սմբատայ, գրէապա թագաւորն Վրաց Ատրներսեհ վաղընդփոյթ առթագաւորն Եգերացւոց, վասն զի փեսայ էր նորա, ցրել՚ի բաց քակել կորուսանել ՚ի սրտէ զընդունայն, զապիրատ եւ զսնոտի խորհուրդն՝ եւ ոչ շամբուշ մտօքընդ վեհսն քան զինքն հակառակիլ։ Իսկ իբրեւ լսելիքխցան նորա եւ բանից ունկնդրութիւն հեռացաւ եւ ոչբերաւ ՚ի խորհուրդս իմաստութեան, ապա արքայ Սմբատզօրու բազմի դռութ իմն ՚ի միասին տուեալ եւ ընդ իւրեւս առեալ զթագաւորն Վրաց՝ գնացին ՚ի միասինհրոսակ ընդ յառաջ Կոստանդնի։ Նա իբրեւ ետես եթէ ոչկարէ ընդդէմ նոցա կալ՝ ընդ կրունկն յամրոց վայրսինչ դարձեալ որջանայ, հայցել ՚ի նմանէզհաշտութիւն։ Իսկ արքայ զաներ նորա՝ Ատրներսեհ, եւզոմանս եւս յիւրոց նախարարաց առաքէ խօսիլ ընդ նմա՚ի խաղաղութիւն, որք իբրեւ հանդէպ միմեանց բերանեւ դեգերեցան ՚ի բանս ինչ՝ յանկարծակի ըստ հրամանիԱտրներսեհի նախարարք արքայի ձերբակալ արարեալզթագաւորն Եգերացւոց, ածեն առաջի իբրեւ զուլ միյայծեաց՝ զայն, որ իբրեւ զառիւծ ՚ի մորւոյ իւրմէելեալ վարանէր վատնել վարատել զազգս։ Իսկ արքայիՍմբատայ բազում ամրոցս յինքն գրաւեալ ՚ի Վուրիաշխարհի, եւ կուսակալս կողմանցն այնոցիկկացուցեալ՝ առեալ զԵգերացին Կոստանդին ընդ իւրածէ, ՚ի դիպահոջ կացուցեալ յամուրն Անի երկաթիշղթայիւք. սակայն ոչ քամահանօք ինչ, այլ կրկինպատուով առատացուցեալ նմա զամենայն հանդերձանս եւռոճիկս պիտոյից ըստ անդստին բարեբարոյ մտաց իւրոց։Եւ այնպէս ապա ամիսս չորս միայն զնա պահէրյարգելանի։ Իսկ իբրեւ ետես զերկպառակութիւնԵգերացւոցն, որք շեշտակի ճեղքեալք, հանդերձեալ ենզայլ ոմն բռնաւորագոյն քան զԿոստանդին կացուցանելիւրեանց թագաւոր՝ ստուգագէտ իմացմամբ, ոչ ինչզանգիտէր փութանակի զնա արձակել եւ հաստատել ՚իկարգս առաջնոյ տէրութեան իւրոյ։ Մի՝ վասն զիփեսայացեալ էր նա թագաւորին Վրաց, իբրեւ ՚իշնորհակալուս զայն նմա առնէր. եւ երկրորդ՝ զիթերեւս իբր զձեռնասուն իւր յայնմհետէ նա գտցի ՚իսակի հնազանդութեան յաղագս առ նա անցուցանելոյզբազում երախտեացն տեսակս։ Եւ ապա զգեստաւորէ զնաթագաւորական զգեստու եւ դնէ խոյր ոսկի ընդելուզեալմարգարտով ՚ի գլուխ նորա, եւ ականակուռ ոսկի կամարածէ ընդ մէջ նորա. եւ այլ իմն վայելուչ կազմուածսըստ ուղեւորութեան պիտոյից նմա յարդարէր. եւ զօր՚ի ձեռս գումարեալ՝ առաքէ զնա յաշխարհ տէրութեանիւրոյ։ Եւ իբրեւ չոգաւ հաստատեցաւ եւ միապետեացզիւր սեպհական տէրութիւնն, ՚ի բազումհնազանդութիւն եւ մտերմական ծառայութիւնհամախոհութեան զինքն արքային Սմբատայ բերէր սակսհայրաբուն նախախնամութեան նորա առ նա՝ հեշտ եւբաղձալի զայն իւր վարկեալ։ Բայց թագաւորն Վրացյաւէտ իմն զչարեալ վասն արձակմանն Կոստանդնի՝ իբր՚ի պատճառս հակառակութեան զայն գործեալ, եւյայնմհետէ եւ անդր աննախանձ պարգեւատուին իւրումՍմբատայ ՚ի գրգռութիւն մարտկաց զինէր, թէպէտեւ ոչյայտնի։ Իսկ Սմբատայ զարմացեալ ընդ թերի խորհուրդսնորա՝ ոչ ՚ի բանի ունէր զնորայն կառավարութիւնկամաց որ ՚ի չարն, այլ միշտ զինքն յաղթանակէր ՚իսէր նորա. վասն զի ոչ բերիւր յիմաստս նորա խռովասէրմիտք։