Պատմութիւն Հայոց

Իսկ թագաւորն Աշոտ՝ - վասն որոյ այժմ բանս ճառէրվասն նորա - լուեալ զմիւս թագաւորէ հոմանուն իւրհօրեղբօրորդւոյ, եթէ ոչ եկաց մնաց ՚ի սահմանեալուխտին որ ՚ի մէջ նոցա, այլ ընդ իւրով ձեռամբնուաճեալ կացոյց զաւանս եւ զագարակս որ շուրջզՎաղարշապատ քաղաքաւ, սակս այսորիկ հետաքրքիրլեալ ՚ի թշնամութիւն ընդ միմեանս եւ ամբոխսմարտկաց եւ հոյլս հինից պատրաստեալ՝ մինչդեռ Աշոտանկասկածաբար կայր նստեալ ղօղեալ ՚ի գիւղն որՎաղավերն անուանի - յեղակացծումն ժամու յառաւօտինպահու յանկարծօրէն ՚ի վերայ ժամանեալ՝ ջոլիրսջախջախս ջարդոցաց ՚ի վերայ զօրու նորա ածէր. եւմիաձի միահանդերձ զինքն եւ զհասարակ գունդնվարատեալ փախստականութեամբ՝ առհասարակ յաւարիառնոյր զամենայն կապուտ կողոպուտ նոցա եւ զզէնս եւզզարդս եւ զձիս եւ զջորիս բազում յոյժ։ Եւ ինքնդարձեալ չուեալ ՚ի Վաղարշապատ քաղաք առկայացեալարձանանայր ՚ի նմա։ Իսկ միւս եւս Աշոտ չոգաւ նստաւ՚ի Դվին քաղաքի։

Իսկ ես ապա ժամանեալ անդ ՚իմէջ նոցա՝ ոչ սակաւ ինչ բանս յանդիմանութեան եւլուտացօղ ապառում խռովութիւն ՚ի վերայարքայորդւոյն ածէի արտօսրաթոր տոչորմամբ սակսայնպիսի մահահոտ դրժողութեանցն զոր արար։ Եւ թէպէտբողոք բարձեալ ջանահնար լինէի բառնալ ՚ի միջոյնոցա զչար սերմանացանի որոմնն, զի մի՛ գտցի ՚ի նոսախմորք ցաւոց - որ թէեւ առ ժամայն տեղի տուեալ բանինհաւանական սնուցանէին կամս ՚ի հաշտութեան սակի -սակայն ոչ կացեալ մնացեալ ՚ի բանսն բարեզգեացս, այլ վաղվաղակի ՚ի չար մախանս դարձեալ հակամիտէին, եւ այնպէս տակաւին ընդ միմեանս դատէինկշտամբութեամբ չարի եւ բորբոքեալ նախանձու։ Եւ ապաերկաքանչիւրք նոքա հետամուտք լեալք միմեանց եւզմիմեամբք պարայածեալք՝ առհասարակ դղրդեալսասանեալ աւերեալ քանդեալ կործանեալ լինէրսեպհական տէրութիւն աշխարհին իւրեանց. եւզմեծութիւն եւ զփառս իւրեանց ազգի օտարի տուեալ՝՚ի փարթամութիւն այլոց եւ յաղքատութիւն ինքեանցտարածեցին զճանապարհս իւրեանց։ Եւ այսպէս զերկեամմի ելուզակօրէն զկնի իրերաց դռոյթս տային։ Իսկ եսաւա՛ղ եղկելի անձին իմոյ կարդայի, զի բազում անգամբնակեաց անձն իմ ընդ այնոսիկ ոյք ատէին զողջոյն, վասն զի ես էի խաղաղարար եւ յորժամ խօսէի՝ նոքամարտնչէին ընդ իս։ Իսկ թագաւորն արքայորդինգնացեալ առնու ՚ի կնութիւն իւր զդուստր իշխանինմեծին Սահակայ, որ Սեւադայն յորջորջէր. եւ անդզպարսն պարեալ եւ կաքաւսն յօրինեալ՝ առաքէ նմաոստիկանն Յուսուփ թագ արքայական եւ զզարդսզգեստուց պատուականս եւ պայծառս եւ վայելուչս, եւձիս ոսկեսանձս պատուական զինուք եւ զարդուք, եւհեծեալս յօգնականութիւն նմա գունդ Իսմայէլեան։Իսկ նորա պսակեալ թագիւն, որ առաքեցաւ յոստիկանէն՝եւ բազում կարասիս եւ գանձս նա ոստիկանին առաքեալ՝առեալ ապա եւս ընդ իւր զզօրս իշխանին Սահակայաներոյ իւրոյ՝ գայ չուէ հասանէ ՚ի դուռն Դվինքաղաքի, վասնզի ՚ի նմա իսկ արկայացեալ կայր միւսթագաւորն հոմանուն նորուն. եւ գումարտակ զօրս ապասփռեալ տարածանէին ՚ի մարտ։ Իսկ ես ՚ի խաղաղութիւնմիշտ խօսէի ընդ իւրաքանչիւրսն՝ որպէս միանգամայնեւ երկիցս եւ երիցս։

Բայց արքայորդին Աշոտ ՚իբազմութիւն զօրացն ապաստանեալ եւ ՚ի քաջութիւնինքեան նա յուսացեալ՝ ամբարտաւանս եւ բարձրայօնսփքայր. ընդ որս ոչ թերեւս հաճեալ Տեառն, եւ իբրեւմարտն ընդ միմեանս բաղխեալ ըստ գրգռութեանյուզմանն Գրիգորոյ աներոյ արքայորդւոյն եւ որդւոյիշխանին Սեւադայի՝ ՚ի փախուստ առաջի նոցա դառնայինզօրք Աշոտոյ արքայորդւոյն, եւ զբազումս ՚ի զօրացնսրոյ ճարակ տային ըստ Իմաստնոյն բանի, թէ Տէրամբարտաւանից հակառակ կայ. ապա գնացեալ չուեալերթեալ արքայորդին առ մեծ իշխանն Վրաց Գուրգէն եւզօրս բազումս ՚ի նմանէ գումարտակեալ՝ դարձեալ գայրհասանէր ՚ի Վաղարշապատ քաղաք։ Եւ յայնմ նուագի ապաոչ տուաւ նոցա առ ՚ի յինէն թոյլ մարտիւ ընդ միմեանսհարկանիլ, այլ բաղխեալ իմ զգործարանս իմաստիցնոցա՝ խրատու բարւոյ զունկն մատուցանէին, յօգտութիւն սիրոյ ընդ միմեանս իմաստութեամբբերեալք։ Զայսու ժամանակաւ ապա իշխանն ՍիւնեացՍահակ, որ սեպհականաբար պայազատէր զգաւառսն առծովեզերբն Գեղամայ՝ վախճանեալ փոխի ՚ի կենացս, թողլով իւր ուստր մի մանկիկ տղայ փոխանորդ. եւ դնենզնա ՚ի քնարանի առ դուրս ձեռակերտ եկեղեցւոյնիւրոյ ՚ի գիւղն Նորատունս։