Պատմութիւն Հայոց

Բայց ոստիկանն անօրէնարձանացեալ եւ մարտ զամրոցաւն զԵրնջակաւ եդեալ՝ ոչհեռանայր անտի մինչեւ գաղտաբար յինքն գրաւեալյափշտակէր զամրոցն։ Դուռն կորստեան կենացբնակելոցն ՚ի նմա բանայր եւ զբազումս ՚ի նոցանէբազմախողխող երկաթոյն տայր կերակուր. եւ զայլսոմանս ըստ չարատանջ իմաստիցն իւրեանց Սոդոմականաց՚ի գերութիւն վարէին։ Իսկ զհռչակաւորսն եւզերանելիսն ՚ի կանայս զբարեպաշտօնսն եւ զգերիմաստմայրն Սմբատայ իշխանին Սիւնեաց, եւ զբարեպաշտուհիկին նորուն հանդերձ սանդեաց իւրովն որդեկաւ, եւզկին եղբօր նորուն Սահակայ՝ Սիւնեաց տեառն, գերեալյամրոցէ անտի՝ վտարանդեալ պահէ ՚ի Դվին քաղաքիբազում նեղութեամբ եւ տառապանօք, որպէսզի ոչ ոք ՚ինոցանէն երեւեալ լինէր՝ թէ ո՛ր տիկինն իցէ եւ ո՛րնաժիշտն։ Եւ որ նախ քան զայս գրգեալք եւ գգուեալքէին ՚ի գահաւորակս իւրեանց՝ այժմ մատամբք իւրեանցվաստակէին եւ զպէտս ոգէպահին այնուիկ վճարէին. վասնզի առան գանձք նոցա եւ աւար հարան զարդք եւկազմածք տանց նոցա։ Եւ այսպէս կոծ եւ աղաղակ եւկականումն եւ ճիչ բազում յարքունական ապարանս նոցալսելի լինէր։ Իսկ իբրեւ գոյժ աղմկի աղէտին հասելոյլսելի լինէր յականջս բարեացապարտ իշխանին Սմբատայեւ եղբօր նորուն Սահակայ՝ միումն ՚ի կողմանսՎասպուրականի եւ միւսումն ՚ի կողմանս Գուգարաց, թէպէտեւ արիաբար զմի զինուորութիւն զինուորէին ՚իվերայ թշնամեացն դիմել եւ դրաւաթափ գերելոցընտանեացն լինել. սակայն ոչ կարացեալ վաղվաղակիգումարտակս զօրաց կազմել եւ ոչ ՚ի հեռաստանէաճապարել յամբոկ գործոյն մինչեւ ՚ի մետաղս բանտիցարկեալ պնդակազմ զպահպանութիւնն պատրաստէին։ Անդապա տիկինն մեծ՝ մայրն Սմբատայ, եւ որդեակ նորունիսկ իշխան վախճանեալք թաղեցան ՚ի միասին առ դուրսմայրաքաղաքի եկեղեցւոյն Դվնայ։ Իսկ զկանայսերկոցունց նոցա՝ բարձեալ տարան ՚ի ՊարսԱտրպատականի ՚ի դիպահւոջ ամուրս իւրեանցկացուցեալ։ Իսկ բազմահանդէսն այն եւ աջողակն ՚իհրահանգս կրթութեան վարժից մարտի Աշոտ՝ որդիարքային Սմբատայ, բազում ընթացութիւնս եւնահատակութիւնս քաջութեանց ուժեղակ մրցութեամբցուցանէր ՚ի ժամանակի հալածանացն, եւ անցանէրզանցանէր զամենեքումբք արիաբար հանդիսիւ, որքկենօք եւ աւուրք զուգահաւասար նմա էին։ Սա նախ քանզկատարումն վկայօրէն վախճանի հօր իւրոյ՝ գրեթէիբրեւ զարծուի սաւառնաթեւ սլացեալ ընդ օդս, այնպէսսրավարեալ խոյանայր զկնի գիշատեալ այլազգեացն, որք ասպատակ սփռեալ տարածեալ էին ընդ երեսս երկրիմերում. եւ նախ քան զամենայն ինչ ՚ի փոքր միվայրկեան ժամանակի յինքն առհասարակ գրաւեալնուաճէր զբոլոր իսկ ամրոցս տէրութեան հօր իւրոյ, զոր առեալ կալեալ էր ոստիկանին։ Եւ զորս միանգամպահնակս անդ ՚ի Սառակինոսացն գտանէր՝ ՚ի սուրսուսերի մաշէր. եւ պատուարօք եւ պահնակօք եւբազում ռոճկօք զամուրսն ամրացուցեալ՝ եւ ինքն զհետթշնամեաց կրթէր ուր եւ ասպատակք իսկ հինիցԻսմայէլականացն գտանէին։ Եւ ամենայնիւ յամենայնիաներկիւղաբար սրտի գրեթէ զԵղիական պատերազմնյարդարէր ընդդէմ հակառակամարտիցն հանդերձ հարազատեղբարբն իւրով Աբասաւ։ Եւ ապա կառավար կալեալզմիտս իւր՝ առ Աստուած հայէր. եւ հասեալ ՚ի վերայԻսմայէլեան զօրուն, որ նստէրն իսկ ՚ի Բագրաւանդգաւառի՝ սրոյ ճարակ զամենեսեան զնոսին տայր. եւզգլխաւոր երէցս նոցա ձերբակալ արարեալ՝ հրամայէրտիկ ձեւացուցանել եւ կախել զպարսպաց ամրոցացն առ՚ի տեսիլ եւ յահարկութիւն բազմաց։ Եւ ինքն ապաչուեալ գնացեալ ՚ի Շիրակ գաւառ, եւ ՚ի վերայ հասեալզօրուն, որ ՚ի նմա որջացեալ զետեղեալ կային՝ եւզայն եւս առհասարակ ընդ սուր հանեալ եւ զմնացեալսնվարատեալ վատնէր։ Եւ անտի դարձեալ իբր զօդապարիկիմն երթեալ չուէ զկողմամբք Գուգարաց՝ եւ զայնս եւսամրոցս իւրոյ տէրութեանն առհասարակ յինքն գրաւէրնուաճէր։ Եւ ապա անտի յեղակարծումն իբրեւ զորոգայթիմն ՚ի վերայ հասանէր զօրուն Հագարացւոց, որ ՚իմայրաքաղաքին Վրաց կային ՚ի Տփխիս. եւ անդ զոմանսսրոյ ճարակ տայր եւ զայլս ՚ի պատուականացձերբակալս արարեալ՝ երկաթի կապանօք ՚ի մետաղսբանտից պահէր. զի ընդ այնոսիկ քրիստոնէիցփոխանակեսցէ՝ գրաւաթափ առնելով, որք ըմբռնեալ իսկէին ՚ի ձեռն չար ոստիկանին։ Եւ ապա անտի առեալզաւար եւ զկապուտ բազում՝ դառնայ ՚ի գաւառնՏաշրաց. եւ լուեալ եթէ զօր Իսմայէլեան ղօղեալնստեալ դադարեալ կայ յամուրս խորաձորս Աղաստեւոյ, եւ ապա այնուհետեւ անձնընտիր զզօրս իւր արարեալիբրեւ արս երկերիւր՝ եւ երթեալ գռոյթ իմն ՚ի վերայզօրու Հագարացւոյն տուեալ անհնարին մարտքաջութեան՝ առհասարակ զնոսա սրոյ ճարակ տայր. եւառեալ զկապուտ կողոպուտն դառնայր ՚ի բանակն իւր։Եւ իսկ եւ իսկ չուեալ երթեալ առ յաւէտ սիրելիիշխանն իւր Գուրգէն եւ անդ ՚ի միասին զհասարակացնհոգս խորհրդաբար տեսեալ՝ ապա երթեալ գնայրզկողմամբք ամրոցացն Արշարունեաց։ Եւ յայնմհետէ ոչեւս յաւելին ելանել ապականիչքն յաշխարհ տէրութեաննորա։

Զայն տեսեալ թագաւորինՎրաց՝ այլ եւ զօրացն իւրոց, եթէ այց արար նմա Տէր եւպատսպարեաց նմա եւ յաջողեաց ՚ի բարութիւնս, ապաայնուհետեւ հարթ հաւասարութեամբ ՚ի մի կամս եւ ՚իմիտս զինքեանս բերեալ եւ թագ նմա կապեալ՝թագաւորեցուցանէին զնա փոխանակ հօր իւրոյ, յինքնակալութեան իմն պայմանի պատուոյ զնահամարեալ, եւ Աստուծոյ ամենակալի զապագայսն յանձնարարեալ։