Մատեան ողբերգութեան

Ա

Իսկ դարձեալ Աստուստ վերստին
Առ նոյն հեծութիւն սրտիս վտանգի
Ինձէն մատուցեալ սովին նուագաւ ի նոյն ոճ բանի`
Զամենապարգեւդ արգահատեցից`
Տագնապեալ ոգւոյս վտանգիւ իսպառ,
Իբր մեռեալ` կենդանւոյ անմահիդ մաղթեմ Աստուծոյ,
Խոստովանեալ ընդ փառացդ քո զիմս անարգութիւն,
Եւ առ չարեաւքս իմովք` զքոյդ բարութիւն,
Որովք յաղթեալ գտայ, քան թէ բժշկեալ,
Եւ ամաչեցեալ, քան համարձակեալ,
Ուխտակորոյս, աւանդամոռաց:
Իսկ կրկին առակն, որ առ իս,
Որ ոչխարին տրուպն տարացուցիւ,
Որ յետին անզգայութեանն էր մատնեցեալ, մոլորեալ,
Եւ ի լերինն, ուր ոչ է այցելութիւն,
Ընդ գազանականացն դիւաց եւ կռոցն վայրենութեան թափառեալ,
Ո'չ մերձաւոր գոլ սակաւ մի հաւտին:
Ո'չ բան ունէի, որով եւ զցաւոցն աղէտ պատմէի,
Ո'չ ձեռն ձգողական, որ համերցն է ազդողական:
Իսկ դու, միայն գովեալդ ի սկզբանցն յաւիտեանց եւ յարդի ծնելոցս,
Գտեալ, ըստ մաղթանաց գոչման երգողին,
Զիս` զմեղուցեալս, յաննշոյլն մոլորութեան,
Խնամողաւրէն տեսչութեամբ կամաց հովիւ կոչեցար
Եւ ոչ միայն հոգացար, այլ եւ խնդրեցեր,
Եւ ոչ գտեր միայն, հրաշագործ,
Այլ անճառելիդ բարերարութեամբ սիրոյ
Ի կենդանարարդ քո յուս բարձեր
Եւ ընդ երկնային զաւրուն դասեցեր`
Ի հայրենիդ քո ժառանգութիւն:

Բ

Եւ արդ, դու, հզաւր, կենարար,
Աւրհնեալ, այցելու, գթածդ յողորմութեան,
Եթէ զնոսա ընկալար զապաբանեալսն աղերսանաց,
Որ մինն ի միջոց մահու սահմանի էր չարչարեցեալ,
Իսկ միւսն ըստ անբանիցն անզգայութեան,
Վտարանդի բացամերժութեամբ յանբնակ վայրի վարանեալ`
Ի բառաչ ձայնին բարբառոյ, որ անկերպաւոր աննշանական,
Աստուծային բարեխնամութեամբդ անտեսեցեր
Զտիեզերահրաշն խնամողութիւն առ կորուսելոյն մեծ թշուառութիւն, -
Յայտնեա'ց վերստին եւ արդ գթութեանցդ խորք
Եւ բարերարութեանցդ հոսանք`
Առ անաւրինեալս առաւելութեամբ վերագրեցելոցդ աւրինակութեամբ,
Առ բազմաւրինակ մահու պարտապանս,
Առ որ ի բարութեանց խառնից քաղցրութեանց յատուկ համս չար,
Առ անդամս մարմնոյ արժանաւորս հատման,
Առ համաճարակ ամենաբոլոր ախտացեալ հոգիս վիրաւոր,
Առ հաւասարեալս անզգայութեանց անասնոց,
Առ աւտարացեալս յընտանութենէ իմաստնոց,
Առ աննմանս հանգունակից բանաւորութեանց:
Որ եթէ տարացոյց գոյր` ես ասէի,
Թէ նմանակից գոյր իմ` պատմէի,
Թէ հանգունակից գոյր` ես ճառէի,
Թէ հաւասար գոյր` ես գրէի,
Թէ զուգագործ գոյր` ցուցանէի,
Թէ աւրինակ գոյր` ես ազդէի,
Թէ յանցեալսն` հայթայթէի,
Թէ ի ներկայումս աստ` ես յուսայի:
Բայց քանզի անցեալ է ըստ աւրինակ
Եւ հրաժարեալ ըստ նմանութեան,
Զոր միայն քո է քաւել, բժշկել եւ հրաշագործել,
Կենդանարար համայն մեռելոց, նորոգութիւնդ տիեզերաց:

Գ

Զի եթէ սրբոյն սրտի տեսութեամբ երջանկին Դաւթի
Անաւրէնութիւն չարեաց բարձրացեալ ասի, քան զգլուխ,
Եւ ըստ ծանրութեանց բեռանց դժուարակրելոց` յանցմունք մեղաց,
Իսկ որ առ իս կրին սխալմունք` գերազանցէ,
Քան զհեղեղին ջրակուտակ, տիեզերասոյզ, ամենասպառ ծովուն յորդութիւն,
Եւ գլխոց լերանց վերադրէ:
Այլ շնչեսցէ' աւդ քո քաղցրութեան, իբրեւ առ Նոյիւն,
Եւ որ զլերինս հալէ զաւրութիւն`
Ցամաքեցուցանել զշիղջս ջրակոյտս բազմակոհակս
Եւ երկրակործանս իմոցս պարտեաց,
Եւ լեռնակարկառ բարձրութեան մեղացս ամբարձելոց:

Դ

Եւ համառաւտեալ զբան քո հզաւր`
Ամենակար հնարաւորութեամբ հակիրճ հատուցմամբ,
Արասցե'ս ահա ելս քաւութեան, ըստ մարգարէին,
Առ երկարաձիգս անաւրէնութիւն:
Եւ ներելով իմս յամառութեան,
Ո'վ երկայնամիտ, ողորմած, աւրհնեալ,
Թողցե'ս միանգամայն, բարեգործեսցե'ս իսկապէս,
Հատցե'ս բոլորովին զանվճարելի պարտուցս
Զարժանահատոյց տոկոսեացս տոյժս տաժանակիրս:
Նա զի եւ չիք իսկ առ քեզ ցասումն սրտի
Եւ կամ բորբոքումն բարկութեան,
Որպէս ոչ կրին նենգութիւնք եւ կամ նշմարանք մթութեան,
Քանզի կեանք են ի կամաց քոց եւ լոյս,
Եւ ո'չ արարեր զմահ,
Եւ ո'չ խնդաս ընդ կորուստ մարդոյ,
Ըստ Դաւթի եւ Սողոմոնի:

Ե

Եթէ մարդկան կարգեցեր զայս կէտ սահմանի մեծի պայմանի
Ի բարեվիճակդ քո կանոնաց`
Ոչ փոխատրել անդրէն չարի չար,
Այլ եւթանասնիցս եւթն թողուլ
Անդուստ ի յաւուր զիւրաքանչիւր մեղանաց զպարտս.
Եւ այդ բան` առ մեզ, որ միշտ ի բնութեան ունիմք
Բնաւորաբար ուղերձեալ զբիծս չարեաց
Անհամար բիւրուց նորոգ յայտնելոց,
Որ աւրինաւորին երեւին ի յանդաստան սահմանի
Ամենաբոյս փշածին բնութեանս,
Ըստ անսուտ քո վկայութեան, որ թէ` Միտք մարդոյ
Ի խնամս չարի են արձանացեալ ի մանկութենէ:
Զի որ զկատարեալ մաքրութիւնն ունէր`
Աւետարանիչն կենացդ բանի Յովհաննէս,
Եւ զինքն ընդ հասարակաց բնութեան լծակցեալ`
Հաստատեաց զճշմարտութիւն քո` առ իմս ստութիւն յոյժ արդարացեալ.
Թէ ասեմք, ասէ, մեղս ինչ մեք չունել` սուտ առնեմք զնա:
Եւ արդ, կատարեալ է բան քո խնկեալ
Եւ ի գլուխ ելեալ անպակաս ի ստուգութենէ`
Առ իմս մոլորութիւն եւ դժնդակ անիրաւութիւն:
Վասն որոյ խնայեա' յիս ողորմութեամբ,
Քաղցրութեան ճաշակաց աղբիւր,
Միայն աւրհնեալդ յամենայն յաւիտենից:
Ամէն: