Մատեան ողբերգութեան

Ա

Յիշեա', Տէր, տէր գթութեանց,
Սիրողդ իրաւանց, Աստուած ճշմարիտ,
Նայեա' վերստին ի բնութեանս կերպարան միշտ սխալական,
Զննեա' ինձ դարձեալ զամէնընթաց տարածմունս
Ելից արեանս շարժողութեան,
Բժշկապէս մատի'ր տեսանել,
Զի մարդ եմ հաստատեալ մտաւք խակութեան թերի խորհրդոց
Յայն ինչ, զոր դո'ւ իսկ վկայեցեր, տեսողդ ոչէից.
Միայն դո'ւ անմասն ստութեան խաւարի:
Ապա իրաւունս է գրել ինձ ընդ մեղուցեալսն`
Մարդկաւրէն վրիպանաց սխալմամբ պարտեալ կրկին
Իբր զերկրածին մահացու մարմին,
Քան բանիդ քում սուտ երեւել,
Քանզի արդարեւ գիտես իսկ,
Թէ` Չար է արարն, եւ ընդաբոյս` չարութիւնն մեր,
Եւ ոչ փոփոխին խորհուրդք մեր յաւիտեան,
Ըստ հոգեհանճար իմաստնոյն կանխազեկոյց առակի:

Բ

Թեթեւացո' զսաստկութիւն տանջանացն,
Որ պատրաստեալ եւ մնայ ինձ`
Արկանել զորդիս գեհենին զարդ մահուն յաւիտենականի:
Բա'րձ զամաւթոյն պարտիս,
Որ պահեալ է յայտնել թշուառականիս
Յետին ատենին յանդիմանութեան:
Խրա'տ խաղաղութեան յառաջապարգեւ ողորմութեամբ քո ընծայեցո,
Զի մի' անտանելիքն ահաւորութեան
Ի ցոյցս ինձ եկեալ կերպարանեսցին`
Անյոյս ապշութիւն ընդ կենաց զղջման առաջի կարգեալ.
Դատաստանն ահաւոր, անկաշառ եւ անխաբելի դատաւորն,
Ամաւթն սոսկալի, կշտամբանքն սարսափելի,
Յանդիմանութիւնն անփախչելի, տագնապն անճողոպրելի,
Պակուցումն անխրախուսելի, դողումն անվճարելի,
Լալումն անսփոփելի, կրճտումն ատամանցն անբժշկելի,
Ապականութիւնն անողջանալի,
Անէծքն սարսափելի աստուածային քո բանիդ,
Փակումն գթոյն եւ արգելումն ողորմութեանն:
Որ ընդ գալարելն երկնի,
Եւ ընդ երկրի դղրդելն ընդ կարծրութիւն յատակիս,
Ըստ կուտակելոյ կոհակաց խռովութեան ծովու
Իբր փախստեան կերպ ցուցանելով`
Մի զմիոյ հետս խափանեն` կասեալ յերկոցունց.
Եւ տատանեալ, սասանեալ
Լայնատարած գետնոյս թանձրութեան ի հիմանց անտի,
Ընդ ուժգնակի բախման թնդելոյ ներքնային խորոց`
Հարթէ զլերինս.
Եւ հալեալ հրդեհին բնութիւնք վիմաց
Եւ ամենայն տարերաց գոյից,
Այլայլին երկինք յանեղծ փոփոխութիւն,
Եւ յեղանակին արարածք տարերաւք իւրովք ի նորոգ նմանութիւն.
Ծածկութիւնք գործոցս հրապարակին,
Եւ աներեւոյթք կրից մեր յայտնին,
Վարք կրաւնից ներգործելոց ի մարմինս մեր նկարին.
Թագաւորն երկնից յատենի նստի`
Վճիռ հատուցմանն ի ձեռին իւրում:

Գ

Ահա վա~յ ինձ եւթնիցս անգամ կրկին եղկութեամբ,
Ըստ չափոյ կշռութեան այսր համարոյ,
Որ զանբաւութիւնս թուոց պարագրէ.
Զի՞նչ գործեցից ողբալիս հոգի յայնմ մեծի աւուր վտանգի:
Քանզի սաստիկ ի յիշատակն իսկ յառաջեալ, քան զհանդիպումն,
Զոր ոմն մարգարէ, զաւրինակին նմանութիւն ի դէմս բերելով,
Զճեպ տագնապի անզերծ փախստեանն նշանակէ` ասելովն.
Զոր աւրինակ եթէ փախնուցու ոք ի ձեռաց առիւծու,
Եւ պատահեսցէ նմա արջ,
Եւ փախնուցու յերեսաց արջուն
Եւ մտանիցէ ի տուն եւ յեցուսցէ զձեռն իւր յորմն,
Եւ խածանիցէ զնա աւձ:
Եւ դարձեալ կրկին սաստկացուցանէ
Առ նոյն կերպարան իրի զտեսիլն քստմնելի.
Ո՞չ ապաքէն, ասէ, խաւար է աւր Տեառն:
Աւր խաւարոյ եւ մթոյ, աւր ամպոյ եւ մառախղոյ:

Դ

Յորժամ հրեշտակն պահպանողական կենակից`
Հզաւր ոստիկան, իրաւամբք ամբաստանեսցէ,
Եւ հատուցանողն ահաւոր` արդարութեամբ յանդիմանեսցէ,
Սպասաւորք թագաւորին առանց խնայելոյ խուճապեն.
Զոմանս ի կեանսն հրաւիրեն,
Եւ զոմանս յամաւթն դատապարտեն,
Կիսոց դէմս լցեալս ծաղու ցուցանեն,
Եւ ինձ ահարկուս եւ քստմնելիս երեւեցուցանեն,
Ոմանց պսակս լուսապաճոյճս մատուցանեն,
Եւ այլոց կորուստ մահու բողոքեն,
Արդարոցն` ձայն աւետեաց,
Եւ ինձ` գոյժ անվախճան վշտաց:
Յորժամ առ բարիսն մահու յաղթութիւն իսպառ մեռանի,
Եւ ինձ` չարագործիս կրկին յարակայի,
Ուր դրանն բախել ոչ ինչ ազդիցէ`
Վճար եղեալ գթութեան առ իս:
Յորժամ դպրութիւնք հրաշիցն զարմանալեաց,
Որ են ծածկեալքն յայժմուցս հասարակաց վարուցն տեսակք
Մարդկային բնութեանս գործոց
Յաղագս որոյ եղեն գոյութիւնք ամենայն էից,
Յիւրաքանչիւր մարմինս անպակաս գրութեամբ իսկոյն երեւին,
Եւ խորութիւնք անճառիցն` կնքելոցն յիմաստից աստեացս
Առաջի աչաց մերոց կերպարանին:
Ուր այժմ վաճառաշահութիւնք ողբոց եւ արտասուաց զերկինս գրաւեն,
Եւ անդ, իբր զապաժաման ընդունայնութիւնք, արհամարհեալ լքանին:
Հառաչմունք հեծութեան, ոչ կանխաւ աստի առաքեալ,
Չէ երբէք գտանել անդէն,
Ողորմութիւնք, ճշդով սերմանեալ,
Ոչ պայծառ վառմամբ գնան առաջի:
Ուր տապանն նախայանցիցն
Եւ կտակարանն տիրանարգիցն
Եւ նշանն ահաւոր այժմուցս,
Յանդիման եղեալ մեծաձայնս դատախազեն.
Յորում սոսկալի վայրի
Ոմն` զուխտն կցորդութեան հայրենի.
Եւ ոմն` զխորանն վկայութեան անտեսիցն,
Եւ ոմն` զարիւն մեծին Աստուծոյ
Ամբաստան իմն իրաւացի առաջի իմ տարածանեն:
Զտանջանարանսն բազմապատիկս
Անձամբ անձին աստէն իսկ պատրաստեցի.
Զիա՞րդ մխիթարեցայց համառաւտեալս յուսոյ:
Զի եթէ զաւրքն լուսոյ` դասուք արդարոցն,
Որ փառաւորեալքն են երանութեամբ, սարսեն դողալով,
Ոչ բաւեն բերել զահաւոր տեսիլ երեսաց մեծ դատաստանին, -
Ես` եղկելիս, աւանդակորոյս սատակման որդիս, ո՞ւր երեւեցայց,
Որ ոչ միայն չեմ պսակելոց,
Այլ եւ պատուհասն իմ` անտանելի,
Եւ կորուստն անսպառելի:

Ե

Այլ արագեա', ամենապարգեւ զաւրութիւն անճառ,
Ձեռն փրկութեան ի կորուստ գերելոյս,
Զի աւգնեալ ի քէն` դարձայց միւսանգամ ի դրաց դժոխոց`
Ամենապատրաստ հանդերձեալ ամենեւին անվտանգելի պրծեալ ի պատժոց,
Աստանաւր տեսեալ մտացս իմաստիւ զապագայիցն դիպուածս,
Բաւականացեալ ի լուր երկիւղին
Ի տագնապէ տանջանաց ահին համբաւով`
Կամաւք քո բարեաց զերծեալ ապրեցայց
Եւ մի' մատնեցայց կորեանցն առիւծուց
Որք խնդրեն ի քէն զիս ի կերակուր`
Ծախել ատամամբքն գազանութեան,
Զի զորովայն մահուն լցուցեալ`
Զաստուստ պարարեալս անդ ձգեալ հալեն,
Ուր անսպառն պահի մնացուած մթերիցն
Ի ծախումն յաւիտենից:
Զի դու միայն բաւես կորզել ի ժանեաց սատակման
Ի կեանս եւ յերանութիւն,
Բնաւից ապաւէն թագաւոր լուսոյ,
Տէր Յիսուս Քրիստոս, աւրհնեա~լ յաւիտեանս:
Ամէն: