1842

6.               

Հայր Ռափայէլ Վրդ. Թրեանցին - Վենետիկ Ca’ Pesaro

Ֆիեսսօ, 17 Յունիս 1842

Վերապատուեալ եւ Սիրեցելոյ Հօր իմոյ խնդալ.

Յաջողութեամբ եղեւ ինձ հասանել ի Ֆիէսսօ, ուր զամենեսին ի քաջողջութեան գտեալ՝ ուրախ եղէ, եւ նոքա ընդ իս, մանաւանդ եղբարք իմ. ըստ բաղդի դիպեցաւ եւ զքննութեան հանդէսն տեսանել ի վաղիւն, որ ոչ ըստ առաջին սովորութեանն եղեւ, այլ զհարցաքննութիւնն առանձինն արարեալ, ի հանդիսին միայն գաղղիական բանս ի բերան ուսեալ արտասանեցին, հանդերձ թարգմանութեամբ ի Տէլեմաքայ [1], եւ ապա ընթերցան զճարտասանական շարագրածս իւրեանց, եւ առին զմրցանակսն [2]:

Զյանձն արարեալսն առ ի Ձէնջ՝ հասուցի առ որս ուղղեալքն էին, եւ զուխտ իմ կատարեցի ի Ս. Անտոն [3]:

Ողջունեալ յինէն սիրով Ե[ղբայր] Արսէն [4], գիտասցէ զի խօսեցայ ընդ Ե[ղբայր] Ստեփաննոսի [5] վասն ձիթոյն առաքելոյ, աղաչեալ զնա ինքնին գրով ծանուցանել նմա վասն նորին:

Ամենեքին, սիրեցեալ եւ Վ[երապատուեալ] Հայր, որ աստ եւ որք ի Պատաւիոն [6] զՁէնջ հարցանեն եթէ գայցէք բնաւ ի խնդութիւն նոցա, եւ զսիրոյ ողջոյնն մատուցանեն. ընդ որս եւ ես զնոյն վարժապետին եւ աշակերտաց մերոց միոյ միոյ, յիշեցուցանելով նոցին զխոստումն իւրեանց: Վ[երապատուեալ] Հ[այր] Յո[վ]հաննէս [7], որպէս գիտէք կարծեմ, կամի դառնալ այդր յերկուշաբաթի. ապա եւ ես գամ զտկար զօրութիւնս իմ պատուել գործակցութեամբ փոքու մասին բազմատիկ Ձերոց գործոց եւ արդեանց [8], զորոց յամենայնի զյաջողակ ելս հանապազօրեայ ըղձիւքս մաղթեալ, կամ

Սիրեցելոյ եւ Վերապատուեալ Հօրդ

խ[ոնարհ] ծ[առայ]
Հ[այր] Ղեւոնդ Մարգար[եան]
Կ[րօնաւոր] Մ[խիթարեան]

7.               

Միքայէլ Մարգարեանին [9]

le 28 Octobre 1842, Venise

* Mon très cher frère,

Depuis deux ans Vous avez reçu de moi plusieurs lettres, et moi je n ’ ai reçu de Vous aucune réponse. Je vois maintenant Vous écrire celle - ci, qui, si Vous obstinez encore en votre silence, sera la dernière. Pardonnez - moi ce ton un peu grave pour les oreilles d ’ amis sincères ; et Vous devez me le pardonner, car c ’ est Vous - même qui armez aujourd ’ hui ma plume de telles paroles, qui ne viennent pas certainement de mon cœur. Je ne crois point que Vous m ’ aimiez moins qu ’ auparavant ; car douter de votre amour se serait douter de sincérité de mon propre cœur. J ’ ai voulu pourtant piquer votre amour propre ; car la s û reté quelquefois ralentie la passion même la plus ardente. Je sais que les sœurs même les plus dévoués l ’ un pour l ’ autre dans ce cas prennent une air de nonchalance vis - à - vis les uns des autre. Je sais aussi que c ’ est encore un stratagème d ’ amitié, dont Vous vous servez avec moi : mais je Vous offre une trêve et je Vous prie de l ’ accepter.

Je voudrais savoir quelles sont vos occupations actuellement, car on dit que Vous êtes un antiquaire ; j ’ ai ouï aussi une voix étrangère, qui a dit que Vous devez aller à Rome pour être pharmacien : je ne sais si c ’ est vrai ou non ; mais Vous pouvez m ’ en informer, afin que je puisse satisfaire la curiosité de cœur qui me demandent quelquefois de vos nouvelles.

Je voudrai savoir si vous est - il parvenu un livre sur les nouveaux philosophes que j ’ avais confiés à M. Jacques Kulum, pour Vous le remettre ? Vous plait - il ?

Je souhaite une santé fleurissante pour toute notre famille, dont je salue tous les membres avec un amour tout cordiale. Comment se porte M. Diran ? Comment se porte Madame Sophi ? et la mignonne Catherine comment se porte elle ? Dites à celle dernière qu ’ elle soit obéissante et douce et pieuse, que tous les matins elle dise une Ave Marie de plus selon mon intention ; que son ange tutélaire l ’ anonce toujours.

Adieux mon Cher, souvenez - Vous que je suis toujours

Votre affectionné frère
P[ère] Léon Marcarian
Rel[igieux] Mechit[ariste]

Թարգմանութիւն

Վենետիկ, Հոկտեմբեր 28, 1842

Շատ սիրելի՛ եղբայրս,

Այս երկու տարուան ընթացքին Դուք քանի մը նամակ ստացած էք իմ կողմէս, մինչդեռ ես ոչ մէկ պատասխան ստացած եմ Ձեզմէ: Այսօր Ձեզի կը գրեմ այս նամակը, որ վերջինը պիտի ըլլայ, եթէ Դուք շարունակէք յամառօրէն լռել: Ներեցէ՛ք ինծի իմ այս արտայայտութեանս համար, որ քիչ մը լուրջ է անկեղծ ընկերոջ ականջներուն համար. Դուք պարտաւոր էք ներել ինծի, որովհետեւ ճիշտ Դուք կը զինէք գրիչս նման խօսքերով, որոնք վստահաբար իմ սրտէս չեն բխիր: Ես բնաւ այն կարծիքին չեմ, որ Դուք զիս աւելի քիչ կը սիրէք, քան առաջ, որովհետեւ Ձեր սէրը կասկածի առարկայ դարձնելը հաւասարազօր պիտի ըլլար սրտիս անկեղծութեան կասկածելուն: Այդուհանդերձ, ես կ՚ուզէի խոցել Ձեր ինքնասիրութիւնը, քանի որ ամենակրակոտ կիրքն անգամ երբեմն կը նուազի ապահովութեան զգացումէն: Ես գիտեմ, որ նման պարագաներուն նոյնիսկ ամենանուիրուած քոյրերն անփոյթ պահուածք կը դրսեւորեն իրարու նկատմամբ: Գիտեմ նաեւ, որ ատիկա Ձեր մտերմութեան հերթական ռազմավարական հնարքներէն է, որ ինծի հանդէպ կը բանեցնէք, բայց ես Ձեզի կ՚առաջարկեմ դադար տալ ու կը խնդրեմ ընդունիլ իմ առաջարկս:

Կ՚ուզէի իմանալ, թէ ինչով կը զբաղիք այս պահուն, որովհետեւ կ՚ըսեն, որ Դուք հնավաճառ էք, ես նաեւ լսեր եմ օտար մէկէ մը, որ Դուք կը պատրաստուիք Հռոմ երթալ դեղագործ դառնալու նպատակով, չեմ գիտեր՝ ատիկա ճշմարտութիւնն է, թէ՝ ոչ, բայց կարող էք զիս տեղեակ պահել, որպէսզի կարենամ յագուրդ տալ սրտիս այն պարզ հետաքրքրասիրութեան, որ ժամանակ առ ժամանակ ինծմէ նորութիւններ կը պահանջէ Ձեր մասին:

Կ՚ուզէի իմանալ՝ Ձեզի հասա՞ծ է արդեօք ժամանակակից փիլիսոփաներուն նուիրուած այն գիրքը, որ ես յանձնած էի պարոն Ժաք Կուլումին, որպէսզի Ձեզի փոխանցէ: Կը հաւնի՞ք զայն:

Քաջառողջութիւն կը մաղթեմ մեր ամբողջ ընտանիքին, որուն բոլոր անդամները կ՚ողջունեմ ջերմագին սիրով: Ինչպէ՞ս է պարոն Տիրանը: Ինչպէ՞ս է տիկին Սոֆին, իսկ սիրունիկ Քաթրինը ինչպէ՞ս է: Ըսէ՛ք իրեն, որ հնազանդ ըլլայ, մեղմ եւ աստուածավախ, որ ամէն առաւօտ «Ողջոյն քեզ Մարիամ» մը աւելի ըսէ՝ յատուկ ինծի համար. եւ թող իր պահապան հրեշտակը իրեն միշտ բարի լուր աւետէ:

Մնաք բարո՜վ, սիրելի՛ս, մի՛ մոռնաք Ձեր սիրառատ եղբայրը՝

Մխիթարեան միաբան
Հայր Ղեւոնդ Մարգարեան

8.               

* Հայր Բարսեղ Վրդ. Մարտիրոսեանին - Ս. Ղազար

29 Հոկտեմբեր 1842

Օրհնեալ լիցիս, Սիրելի եղբայր իմ.

Մարգարէն Դաւիթ ասէ ի ՃԼԲ սաղմոսին, « Բարի եւ վայելուչ գոլ զբնակութիւն եղբարց ի միասին ». եւ ես Մարգարեանս ասեմ. Չիք բարի եւ վայելուչ իբրեւ զհաշտութիւն եղբարց ի զօդ սիրոյն սիրտ ընդ սիրտ կապելոց. ցօղեսցեն երկինք ի պարտէզս որ բուսուցանեն զմուրտ ընդ ձիթենւոյ. . . ցանկալի էր ինձ նստել զժամանակս երկայնս ընդ դալարազուարճ հովանեօք նոցին, այլ ի համառօտ նշդեհութեանս շատ ինձ գրեսցի եւ այն, եթէ յար պսակս ի նոցին ոստոց տեսից զցուրտ ճակատաւս: Բարեխօսութեամբ քնասէր սրբոցն [10], որոց այսօր է յիշատակ, ննջեսցուք ի սէր եղբարց, զարթիցուք ի սէր Աստուծոյ:

Վ [ երապատուեալ ] Հ [ այր ] Սամուէլ [11], որպէս եւ այլ հիւանդք մեր [12], լաւագոյնք են. այլ եթէ մանր լսել կամիս, եղբայր, հա՛րց զեկեալսն ի վանաց ի վարժարանս:

Առաքեմ զխաչն սպիտակ առ Քեզ, կամիմ զի աղօթես, որպէս զի եւ ինձ ի վերուստ գայցեն խաչք սպիտակք, եւ բարձցի՛ յինէն սեւորակն, բարձցի՛:

Ողջունեմ զսիրտ եւ զժպիտ Հ [ օր ] Աբրահամու [13], զձեռս Հ [ օր ] Ղուկասու [14] եւ մնամ նոր կապայիս վաղվաղ առաքելոյ. եւ զդեռաբողբոջ մօրուս Հ [ օր ] Աթանասի [15] ողջունիւ ողջունեմ.

Մեղաւոր Ծառայս
Հ[այր] Ղեւոնդ Մարգարեան