Հայ-ռուս-վրացական փոխհարաբերությունները

14
1791 փետրվարի 12 - ՀՈՎՍԵՓ ԱՐՂՈՒԹՅԱՆԻ ՆԱՄԱԿԸ ՄՈՒՐԹՈՒԶԱ ԿՈՒԼԻ ԽԱՆԻՆ

ի Յեաշ

Գերապայծառ եւ փայլուն Մուրթուզալի խան

իմ ողորմած տէր եւ անգին բարեկամ

Բարեկամութիւնն իմ ի սրտէ առ պայծառութիւն քոյ յայտնի է Աստուծոյ եւ աշխարհի ամենայնի, նաեւ ողորմած թագուհոյն եւ պայծառափայլ քնեազին եւ քեզ իսկ, որ ես ամենայն յօժար սրտիւ կամիմ բոլորովին յաջողութիւն քոյ եւ յառաջադիմութիւն: Յառաջ քան զայս էլչին ձեր՝ աղայ Մահմատ հարազատ ծառայն քոյ իւր ծառայ Մահմատն առաքեալ էր առ մեզ եւ մեզ գրեալ, զոր ինչ հարկաւորն էր վասն ձեր, զորս մեք ծանուցաք բոլորովին պայծառափայլ քնեազին եւ զնոյն Մահմատ ծառայն նորա տարաք առ քնեազն, շատ մեծ ողորմութեամբ ընկալաւ զնա, որպէս ինքն յայտնելոց է ձեզ, որ մեծ - մեծ էլչոց հետ բնաւ խօսիլ չէր, այլ վասն սիրոյն, որ ունի առ քեզ, միշտ հետ նմա խօսակցութիւն առնէր ուրախ սրտիւ:

Իսկ այժմ ընկալաք մեք գիր ի մեր Թաղայ Դաւիթ ծառայէն քումմէ եւ ի յէլչի աղայ Մահմատէն եւ ի պարոն Մկրտում Գալստեանէն, որ դուք աստուծոյ յաջողութեամբն հոգտեմբերի 12 առեալ զԳիլան, մտեալ էք ի Ռաշտ, մեք յոյժ խնդացաք եւ ուրախ եղաք եւ ապա ամենայն անցքն, որպէս եւ գրեալ էին, գրեցի զամենայնն եւ մատուցի պայծառափայլ քնեազին, զոր գիտացեալ նորա, յոյժ ուրախ եղեւ, որպէս ճշմարիտ բարեկամ եւ գրեաց ողորմած թագուհոյն՝ ունիլ ի վերայ քոյ յատուկ շնորհ մայրական եւ ահա զՄահմատ ծառայն ձեր ընդ մեր պօտպօռօչիկ Յակօբ Աբրահամովին առաքեաց ի Հաշտարխան՝ իւր յատուկ գրովն առ քեզ, յորմէ գիտելոց ես զսէր եւ զբարեկամութիւն նորա առ քեզ եւ ըստ ամենայնի միամիտ լինելոց, որ մեծ թագուհւոյ յատուկ շնորհն լինելոց է առ քեզ, որպէս եւ կամիս, եւ ես այժմ ընդ պայծառափայլին գնացի ի Պետրպօլք՝ առ թագուհին, եւ Մահմատն առաքեցի առ քեզ, որ նա կարօղ է լեզուաւ յայտնել ձերոյ պայծառութեանն, զսեր եւ բարեկամութիւն իմ առ յատկացեալ անձին ձեր, որում կարօղ էք հաւատալ, ընդ նմին եւ հայտնել ձեզ պայծառափայլ քնեազին շնորհն եւ թագուհւոյ ողորմութիւնն եւ այլ բարեկամաց սէրն, որ բոլոր մեծամեծքն եւ դրան մարդիկքն ձեզ բարեկամ եմ արարեալ: Ենարալ եւ կավալէր Վասիլ Ստեփանիչ Պօպօվն, բլղադիր եւ կավալէր Սէրգէ Լազրիչ Լաշկարովն, պօտպօլկօվնիկ եւ կավալէր Անդրէի Մաքսիմիչ Եանշիկովն, պրիմեր մայեօռ Վասիլ Վասիլիչ Թէթէրինն, որ սոքա են քնեազի դրան մարդիկքն եւ ամենայն բանն ի ձեռն սոցա է, զորս ահա հարկաւոր իմացայ գրել ձեզ եւ բարեկամացուցանել, որոց անուանքն գիտացեալ ի դէպ ժամու գրիցէք նոցա զհարկաւորն, մանաւանդ Պօպօվին եւ Լաշկարովին:

Շուտով տեսցես զպատասխանն պայծառափայլ քնեազին եւ եթէ հաճիս, աղայ Մահմադ էլչին քոյ ղրկես ընդ Մահմատին եւ զոր ինչ կամիս՝ յայտնես, ես ի բոլոր սրտէ պատրաստ եմ վասն քոյ ծառայել:

Մահմատ ծառայն ձեր ի սրտէ հաւատարիմ ծառայ ձեր գիտացեալ, խնդրեմ յատուկ շնորհ ցուցանել, որպէս ձեր յատուկ աշխատաւորի եւ այլն ի նմանէ եւ ի պօտ պօռօչիկ Յակոբ Աբրահամովիցն իմասցիս, զմեզ գիտասցես, իբրեւ զքոյ յատուկ բարեկամ եւ պատշաճաւոր ծառայութիւնն հրամայեսցես, յօժար եմք կատարելն, որքան կարելի իցէ:

Մնամ բարեյաջող կենացդ աղօթարար ծառայ ողորմած տեառնդ իմոյ եւ անգին բարեկամիդ խոնարհ Յովսէփ արքեպիսկոպոս Ռուսաց երկրի եղեալ ամենայն Հայոց ազգին: 

ՄՄ, ձեռ. 2949, թ. 221 ( էջ 436, թիւ 878. ընդ Մահմատին
եւ Յակօբին առաքեցաք ի Հաշտարխան ):