15
1791
ապրիլի
28/29
-
Հ.
ԱՐՂՈՒԹՅԱՆԻ
ՆԱՄԱԿԸ
ՄՈՒՐԹՈՒԶԱ
ԿՈՒԼԻ
ԽԱՆԻՆ
Ի
Պետրպօլք
Բարձրապատիւ
եւ
պայծառափայլ
Մուրթուզալի
խան,
իմ
ողորմած
տէր
եւ
անգին
բարեկամ.
Զամենայն
որպէսն
մեր
ի
փետրվարի
8
ընդ
գրոյ
պայծառափայլ
քնեազին
ձեր
էլչի
աղայ
Մահմատի
տղայ
Մահմատովն
գրեցի
եւ
առաքեցի,
յուսամ
ընկալեալ
եւ
գիտացեալ
իցէս
եւ
նորին
պատասխանն
գրեալ
քնեազին
եւ
մեզ:
Յետ
այնորիկ
եկի
ես
ի
Պետրպօլք
ընդ
քնեազին
եւ
զոր
ինչ
որպէս
աղայ
Մահմատ
էլչին
եւ
պարոն
Մկրտումն
գրեալ
էին
մեզ
զյաջողութենէ
քումմէ
եւ
զկատարմանէ
զօրացն
թշնամւոյն
քոյ
եւ
կամ
անմեղ
սպանումն
եղբայրն
քոյ
եւ
այլն,
ամենայն
գրով
գրեալ
ետու
պայծառափայլ
քնեազին,
տրտմեցաւ
վասն
սպանութեան
եղբոյրդ
եւ
ուրախացաւ
ի
վերայ
յաջողութեան
քոյ:
Զկնի
ընկալայ
եւ
զախորժ
գիրն
քոյ,
որ
առ
իս
եւ
առ
քնեազն,
առ
այն
ի
սրտէ
շնորհակալութիւն:
Իմ
գիրն
եւս
ռուսերեն
թարգմանեալ
ի
միասին
ետու
պայծառափայլ
քնեազին:
Միամիտ
լինիս,
բոլոր
արարմանցն
Շիշկինի
տեղեկացաւ
եւ
հրամայեաց
զնա
փոխել
վասն
սիրոյ
քոյ:
Իմ
պայծառ
բարեկամ,
ողորմած
թագուհին
մեծ
շնորհ
ունի
առ
քեզ
եւ
քնեազն
մեր
յոյժ,
ապա
եթէ
խնդիրքդ
շուտով
ոչ
կատարի,
վասն
այն
մի
ինչ
մտածեր,
զի
այս
մեծ
պատերազմն
որ
կայ,
բազում
բանից
արգելումն
առնէ:
Ապա
գիտասցես,
որ
այժմ
քնեազն
իւր
գրոյ
պատասխանոյն
սպասէ,
եթէ
գրեսցես,
հրամայեսցես
էլչուն
քոյ
եւ
բարեկամին
իմոյ
ենարալ
անշեֆ
Կուտովիչի
գիտութեամբն
առնուլ
գիրն
քոյ
եւ
գալ
առ
քնեաղն,
ես
ի
բոլոր
սրտէ
այնքան
հոգացօղ
եմբանից
քոց
եւ
ցանկացօղ
յառաջադիմութեան
քոյ,
որպէս
իմ
սեպհական
անձին:
Եւ
յոյս
մեծ
ունիմ
յաստուծոյ,
որ
յաջողելոց
է
քեզ
մեծ
եւ
երեւելի
առնելոց
ի
վերայ
երկրի,
որ
անցեալ
նեղութիւնքն
քո
եւ
ձախորդութիւնքն
մոռացեալ,
գիտասցես
եւ
ճանաչիցես
զմեծութիւնն
աստուծոյ,
որ
խրատեաց
զքեզ,
թէպէտ
որպէս
հայր
գթած,
սակայն
ոչ
եթող
զքեզ
ի
ձեռաց,
որ
դու
ժողովրդեանն
իւրոյ,
որք
քեզ
հպատակ
լինելոց
են,
յայսմհետէ
լինիցիս
որպէս
հայր
գթած,
սփոփօղ,
մխիթարիչ
եւ
ամենայն
հանգստութեանց
տուիչ,
որ
այնու
լինիցիս
հաւատարիմ
ծառայ
աստուծոյ
եւ
սիրելի
ժողովրդեանն
քում,
որով
առաւել
բարձրանալ
կարես,
զի
քաղցրութիւնն
քոյ
կարէ
զսիրտ
ամենայնիցն
առ
քեզ
քարշել,
որ
առանց
պատերազմի
եւ
արեան
հեղման
կամաւորապէս
ծառայեսցեն
քեզ:
Ատելի
է
Աստուծոյ
անպարտ
արիւն
հեղութիւնն
եւ
կողոպտմունքն:
Ամենայն
թագաւորք
երկու
իրօք
հաճոյանան
Աստուծոյ՝
ողորմածութեամբ
եւ
արդարութեամբ,
առանց
զրկանաց,
սիրելի
լինին
ժողովրդեանն
մարդասիրութեամբ
եւ
խոնարհութեամբ:
Ցանկալի
լինին
հեռաւորաց
աշխարհաշինութեամբ
եւ
խաղաղութեամբ
եւ
ահարկու՝
թշնամեաց,
արիութեամբ
եւ
քաջութեամբ,
ահա
այսոքիկ
են...
Գերապայծառ
մօրդ
գալուստն
առ
քեզ
լսեցի
եւ
ուրախացայ
յոյժ,
խնդրեմ
իմ
խոնարհութիւնն
յայտնել
ընդ
օրհնութեան
մեր:
Պօռօչիկ
Յակօբն,
որ
ընդ
Մահմատ
ծառային
ձերոյ
եկեալ
է
առ
ձեզ,
յանձնեմ
ի
շնորհս
քոյ
եւ
խնդրեմ
շուտով
արձակել
եւ
գիր
գրել
քնեազին
եւ
զորպիսութիւնդ
ծանուցանել
նմա
եւ
մեզ:
Կողմանցս
որպիսութիւնն
է
այս,
որ
Եւրոպիու
թագաւորքն
միջնորդ
եղեալ,
կամին
զսա
հաշտեցուցանել
ընդ
օսմանցւոց,
ապա
դեռ
ոչինչ
ի
գլուխ
եկեալ
չէ,
երբ
նորագոյն
համբաւ
լինիցի
աստ,
ծանուցից
ձեզ:
Սոյն
թղթամատոյց
Յովհաննէսն
իմ
յանձնեմ
ի
խնամս
քոյ
եւ
խնդրեմ
շնորհ
ունիլ
ի
վերայ
նորայ
յատկապէս
միշտ
եւ
հանապազ
եւ
մարդասիրութիւն
ցուցանել
առ
նա
ի
հանդիպմանն,
վասն
այսմ
մեծապէս
շնորհակալ
լինելոց
եմ
զքէն
եւ
այլն...
Մնամ
Ձերոյ...
Յովսէփ
արքեպիսկոպոս
Ռուսաց
երկրի
Հայոց
ազգին
ՄՄ,
ձեռ.
2949,
թ.
220
բ
-221
բ
(
էջ
434-436,
թիւ
877):
