Աշխարհագրութիւն չորից մասանց աշխարհի. Ասիա

Անկդաշտայ Աստուածածնի վանք. որ եւ կոչի Խռուսանդոսի վանք. որոյ յայս մենաստան ասի բնակել: Առ մենաստանաւ բղխէ ակն յորդահոս, որոյ զբազմութիւն ջրաղացից դարձուցել, գնայ խառնի ՚ի Տիգրիս:

Բութկու սուրբ Գորգ կամ սուրբ Գէորգ: Մենաստան ՚ի Խորաձորի, որ է հռչակաւոր սակս գուշակօղ աքաղաղի, զոր միշտ ընտրանօք պահեն աստէն. զի յառաջ քան զլինել բքոյ` դադարի ՚ի խօսելոյ աքաղաղ մենաստանիս. եւ զի ՚ի վերայ լերանց որ առ մենաստանաւ` լինի բուք վտանգաւոր յոյժ, անցաւոր ճանապարհորդք ՚ի ձմերայնի նախ գիտեն զխօսել կամ զոչ խօսել այսր աքաղաղի, եւ ապա ճանապարհորդեն ՚ի վերայ լերանց:

Նարեկ: Գիւղ միով ժամաւ հեռի ՚ի ծովէն ՚ի հարաւակողմն նորա, եւ 8 ժամաւ հեռի ՚ի քաղաքէն Վանայ: Մերձ ՚ի գիւղս է Նարեկայ վանք. որոյ կրկին են տաճարք քարաշէնք, հանդերձ կաթուղիկէիւ կից իրերաց, յանուն Աստուածածնի, եւ յանուն սրբուհւոյն Սանդխտոյ. յայս մենաստան բնակեցաւ սուրբն Գրիգոր Նարեկացի. յարեւելեան կողմն եկեղեցւոյն կցել ընդ նմա է ժամատուն, յորում է գերեզման սրբոյն յետկոյս խորանի սրբոյն Սանդխտոյ: Առ Նարեկ գեղջ բն յարեւմուտս հիւսիսոյ նորա ՚ի ծովն կոյս է լեառն ապառաժուտ հանդէպ առտէր կղզւոյն, յորում են այլք վեցք. երեքն ստորեւ. եւ երեքն ՚ի վերոյ, յորոց ՚ի միումն գոյ եւ սեղան. որ էր տեղի աղօթից Նարեկացւոյն. ուրանոր ՚ի ծովն հայելով ետես զսուրբ Կոյսն զորմէ ստորեւ:

Փլավանք: Գիւղ փոքրիկ:

Գանձակ: Գիւղ 4 ժամու հեռի ՚ի Նարեկայ առ ափն ծովու, ունի մենաստան փոքրիկ յանուն սրբոյն Սահակայ Պարթեւի, կոչեցեալ Լուսապտուղ սուրբ Սահակ. սակս բարեխոսութեան սրբոյն ՚ի բժշկութիւն ցաւոց աչաց: Այս մենաստան այլ է ՚ի միւս մենաստանէ սրբոյն Սահակայ զորմէ ստորեւ:

Բատականց: Գիւղ առ եզերք ծովու, զոր Բատ անուն իշխանի ասեն շինել, եւ է ՚ի թեմին Աղթամարայ: ՚Ի ծովուն անդ մերձ ՚ի բատականց երեւին ժայռք ինչ, ուր ասեն լինել զԲերդն Մանաճիհրի:

Ոալու վանք. ՚ի հայոց կոչեցել Քառասուն խորան. սակս 40 խորանացն որ ՚ի նմա: Է եկեղեցի քարաշէն մեծ ահագին ՚ի վերայ լերին ՚ի վեր քան զգիւղն Բատականց. զոր Գագկայ թագաւորին ասեն շինել յամարանոցիւր: Առ արեւելեան ստորոտով լերինս է քաղաքն Ոստան զորմէ ստորեւ:

Կարմրակայ վանք: Է մերձ ՚ի ծով իբրեւ կէս ժամու հանդէպ արեւմտեան կողման Առտէր կղզւոյն: Է գեղեցիկ եկեղեցի կառուցեալ ՚ի կոփածոյ քարանց բարձր կաթուղիկէիւ, ընդ զառ ՚ի վայր լերին ՚ի ծառախիտ վայրի յանուն սրբոյ Աստուածածնի, եւ ունի խորանս երիս: Զայս եկեղեցի լքեալ եւ ամայի եւ զշրջակայ շէնսն որք այժմ ոչինչ երեւին, շինել ասեն Գագկայ Թագաւորին յիւր ամարանոց, ՚ի հարաւկողմն եկեղեցւոյն ՚ի բարձր վայրի կայ տեղի թագաւորին ամպիոնաձեւ քարաշէն վանդակապատ: Կոչեցաւ այս մենաստան Կարմրակայ վանք, զի յառաջագոյն էր անդէն գիւղ Կարմրակ կոչեցել. որոյ հեիք ոչ երեւին այժմ:

Թոմայ Առաքելոյն վանք: Մենաստան գեղեցիկ ծովահայեաց, հանդերձ կաթուղիկէիւ, հեռի ՚ի կարմարակայ իբրեւ 3 ժամաւ: ՚ի վերայ դրան եկեղեցւոյս հանգուցեալ ասեն զմարմին սրբոյն Թովմայի Առաքելոյն յետ բերելոյն ՚ի Հնդկաստանայ:

Կապուտկողայ սուրբ Յակոբայ վանք: Կառուցեալ ընդ զառ ՚ի վայր Կապուտկող լերին, որ ՚ի հնում կոչէր Ընծաքիարս. հեռի ՚ի Կարմրակայ վանից իբրեւ 3 ժամաւ յարեւմուտս հարաւոյ նորա. յեկեղեցւոջ մենաստանիս որ է հանդերձ կաթուղիկէիւ, պահի մասն ինչ ՚ի մարմնոյ սրբոյն Յակոբայ: