Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Երկուք այսոքիկ են, որք աշխատութիւն տագնապաւ մեզ ի վերայ ի քումմէդ հասուցանեն հարցասիրութենէ - համառօտասիրութիւն, արագաբանութին. եւ այսոքիկ՝ պերճք եւ պայծառք, պղատոնականք իբր եղանել բանք. հեռի ի ստութենէ, եւ լի որ ինչ ընդդէմ ստութեան. եւ զայսոսիկ յառաջին մարդոյն մինչեւ զքեզ առ ժամայն պատմել: Եւ այսոցիկ ի միասին պատահել անհնարին է։ Քանզի որ զամենայն ստեղծ, կարող գոլով ակնարկութեամբ ի քննել ական զամենայն կացուցանել՝ ոչ այսպէս հաստատէ, այլ աւուրս որոշէ եւ կարգս ի ստեղծուածս. քանզի են ոմանք առաջնոյ եւ ոմանք երկրորդի եւ երրորդի եւ այլոցն աւուրց ստեղծուածք: Եւ այսու մեզ այսպիսի իմն ակնարկէ կարգս վարդապետութիւն Հոգւոյն: Իսկ զքո փափագ արտաքոյ այսպիսւոյ աստուածայնոյ տեսանեմք սահմանի, զի արդար եւ բնաւ եւ առ ժամայն ամենայնք քեզ եղիցին ասացեալ: Այլ առ ի մէնջ այսոքիկ կա՛մ յերկար, եւ քեզ ըստ կամաց, կամ փոյթ, եւ քեզ ոչ հաճելիք: Զի այսպէս ի քոյ հապճեպելոյ ահա ոչ ինչ յաղագս Մակեդոնացւոյն, եւ ոչ վասն Եղիականին ի կարգին նշանակեցաք, այլ զօդեմք աւասիկ: Ոչ ունիմք ասել, իմաստո՞ւն կամ անհանճար աստանօր լինել մեզ հիւսն, պատկանաւո՞ր կամ ոչ՝ զայնոցիկ այժմ ուրեմն զկնի հեղուսելով բանս, զկարեւորսն եւ մերոյս արժանի շարադրութեանս:

Եւ ո՞յք արդեօք այսպիսեաց ճառից առաջինք, եթէ ոչ որք ի Հոմերոսէ պատմին. այն, որ վասն Եղիականին պատմի պատերազմին առ Տեւտամաւ Ասորեստանեայց: Եւ մեր Զարմայր ի ծառայութեան Ասորեստանեայց սակաւուք ընդ Եթովպացի զօրուն օգնական Պռիամու, եւ անդ ի քաջացն Հելլենացւոց վիրաւորեալ մեռանի. այլ կամիմ յԱքիլլեայ, եւ մի՛ յայլմէ ումեքէ ի քաջացն:

Կատարեցան գիրք Առաջին ծննդաբանութեան Հայոց Մեծաց: