Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Երթեալ Աբգարու յարեւելս՝ գտանէ թագաւորեալ Պարսից զԱրտաշէս որդի Արշաւրի, եւ ընդդիմացեալ նմա զեղբարս իւր. քանզի նա խորհէր ազգաւ ի վերայ նոցա թագաւորել, եւ նոքա ոչ առնուին յանձն: Վասն որոյ պաշարեալ զնոսա Արտաշիսի եւ երկիւղ մահու եդեալ ի վերայ նոցա՝ բազում պատառմունք եւ անմիաբանութիւնք ի մէջ զօրացն եւ այլոց ազգականացն լինէին: Քանզի էին Արշաւրի թագաւորի որդիք երեք եւ դուստր մի. առաջին՝ նոյն ինքն արքայն Արտաշէս, երկրորդն՝ Կարէն, երրորդն՝ Սուրէն, եւ քոյր նոցին՝ որ անուանեալ կոչի Կոշմ, կին զօրավարին ամենայն Արեաց ի հօրէն կարգեալ:

Իսկ Ագարու համոզեալ զնոսա խաղաղանալ, ի մէջ ամենեցուն հաստատէ զայս ինչ սահմանելով. թագաւորել Արտաշիսի հանդերձ ծննդովք իւրովք՝ որպէս եւ խորհեցաւն, եւ զեղբարսն անուանել Պահլաւս՝ յանուն քաղաքին իւրեանց եւ աշխարհին մեծի եւ քաջաբերոյ. որպէս զի լինել նոցա պատուականագոյն եւ առաջին քան զամենայն նախարարութիւնս Պարսից, որպէս արդարեւ զարմս թագաւորաց: Եւ դաշինս եւ երդմունս ի միջի հաստատեալ, զի թէ լիցի սպառել զարմից Արտաշիսի ի պատանեաց՝ նոքա մատիցեն ի թագաւորութիւնն: Եւ արտաքոյ ցեղի նորա թագաւորեցելոյ՝ ցեղս որոշել զնոսա երիս, կոչմամբ այսպիսեաւ. Կարենի Պահլաւ, Սուրենի Պահլաւ, եւ զքոյրն՝ Ասպահապետի Պահլաւ, յառնն տանուտէրութենէ զանունն որոշեալ:

Եւ ասեն զսուրբն Գրիգոր ի Սուրենեանն Պահլաւէ, եւ զԿամսարականս ի Կարենեանն Պահլաւէ: Այլ զայսր գալոյն զորպիսութիւն ի կարգին պատմեսցուք. միայն նշանակելով այժմ առ ընթեր Արտաշիսի, զի ծանիցես զազգս զայս մեծ, թէ հաւաստի արիւն Վաղարշակայ են, այս ինքն զարմ Արշակայ մեծի, եղբօր Վաղարշակայ:

Եւ այսոցիկ այսպէս կարգելոց եւ զգիր ուխտին ընդ իւր առեալ Աբգարու՝ դառնայ ոչ առողջ մարմնով, այլ չարաչար ցաւովք ախտացեալ: