Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Զօրավարն ամենայն գնդին հեթանոսաց, որում անունն էր Չաղատայ, լուաւ վասն ամրութեան քաղաքին Լօռոյ եւ յոլովութեան գանձուցն՝ որ ի նմա. զի ի նմա էր տուն իշխանին Շահնշահի եւ գանձք նորա։ Առեալ ընդ իւր զընտիր սպառազէնս յոլով մեքենայիւք եւ ամենայն պատրաստութեամբ չոգաւ անդ եւ նստեալ շուրջ զնովաւ՝ պաշարեաց զնա։

Իսկ իշխանն Շահնշահ առեալ զկին իւր եւ զմանկունս, ել գաղտագողի ի ձոր անդր, եւ ամրացաւ յայրս ուրեք. եւ զվերակացութիւն քաղաքին տայ ի ձեռս աներաց իւրոց։ Իսկ նոքա՝ քանզի արք կանացիք էին, ուտելոյ եւ ըմպելոյ եւ արբեցութեան պարապեալ, յուսալով յամրութիւն պարսպացն, եւ ո՛չ յաստուած։

Եկեալ թշնամեացն՝ փորեցին ներքոյ պարսպին եւ փլուցին զնա, եւ ինքեանք շուրջ նստեալ պահէին, զի մի՛ ոք փախիցէ։ Իսկ բնակիչք քաղաքին իբրեւ տեսին, թէ առաւ քաղաքն, սկսան մղիլ ի վախից եւ ի ձոր անդր լնուին։ Եւ զայն տեսեալ թշնամեացն՝ սկսան մտանել ի քաղաքն եւ կոտորել յանխնայ զարս եւ զկանայս եւ զմանկունս՝ աւար առեալ զինչս եւ զստացուածս նոցա. գտին եւ զգանձս իշխանին Շահնշահի, որ զրկեալ եւ կողոպտեալ էր զիւր հնազանդեալսն եւ անդ կազմեալ տուն գանձուց ամրագոյն, զոր ոչ էր հնար ումեք տեսանել, զի նեղ արարեալ էր զբերան գբին, որ միայն արկանելոյն էր բաւական, իսկ հանելոյ ոչ եւս։ Սպանին եւ զաներսն Շահնշահին, եւ ինքեանք խոյզ արկեալ ամենայն ամրոցաց գաւառին՝ զո՛ր պատրանօք եւ զո՛ր բռնութեամբ առին զբազումս. զի տէր մատնէր ի ձեռս նոցա։

Այսպէս արարեալ եւ ընդ այլ քաղաքսն, ընդ Դումանիս եւ ընդ Շամշոյլտէ եւ ընդ մայրաքաղաքն Տփխիս, առեալ զամենայն յառ յաւար ի կոտորումն եւ ի գերութիւն, ասպատակ սփռեալ ընդ ամենայն կողմանս անխնայ յարձակմամբ եւ յափշտակութեամբ եւ կոտորմամբ, զի ոչ ոք էր, որ ընդդէմ կայր նոցա, կամ պատերազմէր ընդ նոսա։ Վասն այսորիկ աներկիւղ էին յամենայն կողմանց, զի փախստեամբ փախեաւ թագուհին Վրաց, որ Ռուզուդանն կոչէր, ուր եւ կարաց զերծանել։ Այսպէս եւ ամենայն իշխանքն անձնապահ եղեն ի նոցանէ։