Մեծահամբաւ
բարձրապատիւ
եւ
գերարգոյ
հօրդ
մերում
հոգեւորի,
Տեառնդ
Յովսէփայ
սրբազնասուրբ
արքեպիսկոպոսի
վայելչաշուք
եւ
քաջահռչակեալ
վերատեսչի
կայսերապերՃ
մեծ
երկրիդ
Հիւսիսականի
Հայկազանց,
մատուցանեմք
մաքուր
սիրով
եւ
կաթոգին
կարօտիւ
եւ
որդիական
խոնարհութեամբ
զողջոյն
եւ
սրբոյ
աջոյդ
եւ
զհամբոյր:
Եւ
ընդ
սիրալրական
ողջունիս
եւ
համբուրիս
յայտ
առնեմք
վսեմախոհ
Հայրութեանդ:
Զի
ըստ
որում
ի
տան
աշխարհիս
հանապազ
երկու
են
ձայնք`
խնդութեան
եւ
կոծոյ,
եւ
կրկին
ժամանակք`
ծիծաղելոյ
եւ
լալոյ,
գալոյ
եւ
գնալոյ,
մուտ
եւ
ելս
առնելոյ
եւ
իբր
պանդոկ
է
կենցաղոյս,
սահման
որոյ
ընդ
մի
դուռն
մտելոց
հարկ
է
ելանել
ընդ
միւս
դուռն,
որ
է
անխոտոր
Ճանապարհ
ամենայն
մարդոյ
անդր
անցանելոյ
եւ
տունն
յաւիտենականութեան,
վասն
որոյ
դէպ
եղեւ
մեզ
նարդենիս
ծանուցանել
զայս
ինչ
ձերումդ
մեծարգութեան:
Քանզի
հասարակաշահ
եւ
խնամառատ
Հայրապետն
մեր
Տէր
Ղուկաս
սրբազան
կաթուղիկոսն
յետ
բազմապատիկ
Ճգանօք
տանելոյ
զանազան
փորձութեանց
եւ
նեղութեանց
ի
վերայ
հասելոց,
ի
լրման
ժամանակի
կենաց
իւրոց
հիւանդացեալ
զհիւանդութիւն
մեծ
ի
նախընթաց
ամի
յամսեանն
նոյեմբերի
եւ
խոստովանութեամբ
հաղորդեալ
պատուական
մարմնոյ
եւ
արեան
Տեառն,
ապա
ի
դեկտեմբերի
28
աւանդեաց
զսրբազնեալ
զիւր
հոգին
առ
Աստուած,
եւ
ի
հետեւեալ
աւուրն
որ
էր
տօն
որդւոցն
Որոտման
մեծահանդէս
յուղարկաւորութեամբ
ամփոփեցաւ
ի
գաւթի
տաՃարի
սրբուհւոյն
Գայիանեայ,
մերձ
ի
շիրիմս
առաջնոց
սրբազանից
Հայրապետացն:
Արդ
այսպէս
էառ
Տէր
ամենակալ
զՏէրն
մեր
ի
գլխոց
մերոց,
եւ
զհայրն
բարեսնոյց
ի
յորդւոցս
ողորմելեաց,
որ
թէպէտ
հանգիստ
էր
նմա
ի
տաժանուտ
կենցաղոյս
զերծանիլն
եւ
դիմելն
առ
մշտնջենաւոր
կեանսն,
այլ
զմեզ
եթող
համակեալ
ի
սուգ
եւ
ի
տրտմութիւն
ի
դառնաշունչ
ժամանակիս
եւ
յանտերունչ
երկրիս,
շրջապատեցեալ
ի
խոցոտչաց
զանազանից,
ամենեւին
պակասեալ
ի
սփոփչաց:
Բայց
զի
գործ
Աստուծոյ
է
կեցուցանել
եւ
հանգուցանել,
եւ
նա
ինքն
իշխէ
կենաց
եւ
մահու,
եւ
ոչ
ումէք
է
հակառակիլ
ի
կամաց
Նորա.
վասն
որոյ
ասեմք
եղիցին
կամք
Նորին
օրհնեալ:
Որ
եւ
անհուն
ողորմութեամբ
իւրով
լուսաւորեսցէ
զհոգի
նորոգ
հանգուցեալ
սրբազան
Հայրապետին:
Եւ
զգլուխ
պատուական
հօրդ
ողջ
պահեսցէ
եւ
մխիթարեսցէ:
Իսկ
արդ
մինչեւ
այսպէս
փոփոխական
եւ
յաջորդական
է
կենցաղոյս
վիՃակ
եւ
հարկ
էր
որբացելոցս
ընտրել
մեզ
այցելու
եւ
կառավարիչ,
ի
պաշտպանութիւն
սրբոյ
տանս
հանրականի
եւ
ի
պահպանութիւն
միաբանութեանս
եւ
օրհնեալ
ազգիս
մերոյ,
սմին
իրի
յետ
թաղման
երջանիկ
Հայրապետին
մերոյ,
բոլոր
միաբանք
սրբոյ
Աթոռոյս,
եւ
երեւելի
անձինք
մերազնէից
երկրիս
եւ
երկիցս
անգամ
գումարեցաք
առաջի
սրբոյ
Իջման
տեղւոյս
Քրիստոսի
յաղագս
ընտրութեան
կաթուղիկոսի
եւ
յերկուս
գումարմունսն
եւս
քանիցս
յիշատակեցաւ
մեծահռչակ
անուն
քաղցրայիշատակ
յարգելւոյդ
եւ
ամենեքեան
արժանի
դատեցաք
զսրբութիւն
ձեր
գահաւորութեան
այսմ
Աթոռոյ
որք
եւ
ի
կատարման
բանից,
երկրորդի
ժողովոյն
նշանակեցաք
ի
վերայ
թղթոյ
եւ
զքոյդ
անուն
ընդ
պատրիարգին
Կոստանդնուպօլսի,
եւ
այլոյ
ուրումն
արժանապատիւ
եպիսկոպոսի,
զի
զերեսին
եւս
գրիցեմք
ի
համահաՃութեան
մահսէրին,
առաջադրել
ազգին,
զի
զո
եւ
կամիցին
յերեցունց
զնոյն
առաքեսցեն:
Բայց
մինչեւ
ցաւարտ
գրութեան
տարակուսեալ
ի
տակնապեցուցիչ
պատՃառաց
ո'չ
համարձակեցաք
արձանագրել
զանուն
բաղձալւոյդ:
Վասն
զի
գործ
խոհեմութեան
է
նախատես
լինել
զառնելեաց,
գիտել
զկեալն
ի
վերայ
օգտին
եւ
զգուշանալ
ի
վնասաբեր
իրաց:
Եւ
մինչ
հարկ
է
իրաւախոհ
անձանցն
զբանն
ի
դէպ
ժամանակին
ոչ
թագուցանել,
ասաասցուք
զպատՃառն
ուղիղ
մտօք
եւ
ստուգութեամբ:
Քաջայայտ
իսկ
է
պատուականութեան
քում
թէ
ազգն
մեր
ըստ
մեծի
մասին
է
այժմ
ընդ
գաւազանաւ
տէրութեան
Օսմանցւոց,
եւ
տարաբաղտ
մասն
Հայաստան
աշխարհիս
ընդ
խիստ
իշխանութեամբ
Պարսից:
Իսկ
ի
մերս
ժամանակի
յերկրորդ
պատերազմին
այդմ
հզօրագունեղ
կայսերութեան
ընդ
Ագարացւոցն
մինչ
սրբութիւն
ձեր
ընդ
ծայրագոյն
քնեազ
Գրիգոր
Պօտեմկինին
գնացիք
ի
Բանտէր,
եւ
ի
յԻսմայիլ
եւ
յԵաշ
եւ
ի
Սեչով
եւ
յայլ
տեղիսն
իբր
բարերարել
անդանօր
հանդիպեալ
մերազանց,
յայնժամ
ամենայն
ագարացիք
ծանեան
զքեզ,
եւ
ի
դուռն
արքայի
եւս
ծանուցեալ
եղեր.
եւ
յետոյ
ի
յառնել
գրաֆ
Վալէրիան
Ալէքսանդրիչ
Զուբով
սպարապետին
յայսկոյս
ի
վերայ
Պարսից
եկիր
ընդ
նոսա
ի
Տարբանդ
եւ
ի
Շամախի,
եւ
ի
Գեանջա,
եւ
ամենայն
Պարսիկք
թէ
տեսութեամբ
եւ
թէ
ի
լրոյ
իմացան,
որոց
եւ
բազումք
զյղացեալսն
զգայռէին
առ
այսր:
Եւ
սրբութիւն
ձեր
որ
փափագէիր
գալ
յերկրպագութիւն
Քրիստոսաէջ
սրբոյ
տեղւոյս,
եւ
ի
համբոյր
սրբազան
Հայրապետին,
ի
դառնալ
զօրացն
ոչ
կարացեր
գալ,
այլ
այնպէս
կարօտակէզ
սրտիւ
դարձ
արարեր,
եւ
զմեզ
եւս
թողեր
կաթոգինս
քաղցր
տեսութեան
ձերոյ:
Թողումք
զայն
որ
յերկիցս
հրաւիրել
լուսահոգւոյն
առ
գործս
երկուց
մեծամեծ
տեղեացն
ոչ
ախորժեցար
Ճաշակել
զդառնութիւն
խստութեան
այլազգական
իշխանութեանցն:
Արդ`
այնոցիկ
պատՃառաց
երկիւղիւն
թէ
գուցէ
վնասք
պատահիցին
անձինդ
ազնուականի
եւ
սրբոյ
աթոռոյս
եւ
մանաւանդ
խղՃալի
ազգի
մերում
թէ
անդ
եւ
թէ
աստ
գտանելոց.
եւ
կարծելով
եւս
թէ
ձեզ
յօժարելի
չիցէ
ի
կայսերական
ապահով
երկրէ
գալ
ի
կալուած
տէրութեան
այլազգեաց,
ոչ
համարձակեցաք
գրել
զանուն
մեծարգութեան
քո
ի
մահսարին.
այլ
զկնի
պատրիարք
Դանիէլ
արհի
եպիսկոպոսին
զԵփրեմ
արհի
եպիսկոպոսն
նշանակեցաք
գիտելով
համաշունչ
եղբայր
եւ
որդի
քո
եւ
հաՃելի
գոլ
ձեզ
յետ
ձերոյ
յարգութեան
զնա
արժանի
տեսանելն.
եւ
զայն
առ
ի
զփորձ
առնուլ
թէ
վստահանայցէ
ազգն
յայդմ
կողմանէ
զոք
խնդրել.
եւ
հետեւաբար
ազդ
եւս
արարաք
անդ
զաստանօր
յիշատակութենէ
քո:
Ահա
Ճշմարտաբանութիւն
անմասն
խստութենէ,
որ
մեք
վասն
երկիւղի
պատՃառացն
չգրեցաք
ի
մահսէրին,
ապա
թէ
ոչ
եւ
զքեզ
ընտրեալ
եմք
կատարեալ
հաւանութեամբ
արժանի
գահակալութեան
սրբոյ
Աթոռոյս.
եւ
վիՃակն
իսկ
քեզ
է
ժամանեալ
այսօր:
Իսկ
յետ
մետասան
աւուր
յուղարկման
մահսէրին,
ի
Թիֆլիզու
ժողովրդենէն
մահսէր
ընկալաք
հանդերձ
թղթովք
մեծազօր
Գէորգի
արքային
Վրաց,
եւ
որդւոյն
նորա
քաջազէն
Դաւիթ
Միրզային
ձեռամբ
միրիշքեարբաշի
Յովսէփ
աղային.
եւ
Տէր
Առաքել
աւագ
քահանային.
որք
գրեալ
էին
զարժանաւորութենէ
մեծաշուք
անձինդ
եւ
զժամանելոյ
վիՃակին
առ
քեզ
եւ
ցուցեալ
էին
յամենայնի
օգտակար
գոլ
զգահակալելդ
աստ
եւ
ոչ
վնասաբեր.
իբրեւ
տեսաք
թէ
ոչինչ
է
տարաձայն
խնդիրն
ի
մերս
ընտրութենէ
եւ
հաՃութենէ,
ապա
զերկրորդ
մահսէր
գրեցաք
ըստ
օրինակի
առաջնոյն,
եւ
ընդ
Դանիէլ
պատրիարգին
զձեր
ըղձալի
անուն
կարգեցաք
զերկոսին
եւս
միապէս
հաւանական
եւ
հաՃելի
մեզ
ցուցանելով,
զի
յերկոցունցդ
զո
եւ
կամիցին
առաքեսցեն:
Ապա
եւ
զայս
թուղթ
հրաւիրանաց
ջերմեռանդ
սիրով
խոնարհաբար
առ
վեհանձնութիւն
ձեր
գրեմք,
առ
ի
գիտել
թէ
մեք
միաբանք
սրբոյ
աթոռոյս
յօժար
սրտիւք
եւ
բարի
դիտաւորութեամբ
կամիմք
եւ
խնդրեմք
զսրբազնութիւն
ձեր
լինել
կաթուղիկոս
սրբոյ
աթոռոյս,
եւ
ազգին
մերոյ
եւ
մեզ,
որ
եթէ
յիշեալ
պատՃառօքն
չունիս
կասկած
վտանգի
առ
ամենաազնիւ
անձն
քո
եւ
առ
սուրբ
տունս,
եւ
առ
ազդ
մեր
մշտաբարերար
ի
հրաւիրել
ազգին
հրամայեսցես
եկեսցես
ի
սուրբ
աթոռս
ի
կաթուղիկոսութիւն
ուղղափառ
սրբոյ
եկեղեցւոյս
Հայաստանեայց,
եւ
ի
պաշտպանութիւն
մեծի
տանս.
եւ
ի
հայրապետութիւն
որբացեալ
միաբանութեանս.
Ճշմարտիւ
հաւատացեալ
թէ
ի
մէնջ
ըստ
ամենայնի
մտադիւր
ընդունելութիւն
եւ
որդիական
հնազանդութիւն
առընծային
սրբազութեան
ձերոյ
եւ
ի
վերայ
գլխոց
մերոց
ունիս
զտեղի,
զի
արդարեւ
այսօր
ձեր
է
վիՃակն
կաթուղիկոսութեան:
Բայց
եթէ
երկիցես
ի
պատՃառացն
յիշատակելոց
թէ
վտանգ
լինիցի
շքեղափառ
անձինդ,
եւ
սրբոյ
աթոռոյս
եւ
ազգի
մերում,
եւ
չկամիցիս
գալ,
առ
այն
ոչ
կարեմք
լինել
Ձեզ
մեղադրիս,
ապաքէն
թողլով
զընտրութիւն
օկտի
ձերոյ
իմաստութեան,
եւ
յաւէտ
եւս
վերնախնամ
տեսչութեան
ապաստան,
մնամք
ձերումդ
մեծապատիւ
հայրութեան
արժանահայց
աղօթաւորք
եւ
հնազանդ
որդիք
որբացեալ
միաբանք
սրբոյ
գահիս
ստորակնքողք
ի
թղթիս
եպիսկոպոսք
եւ
վարդապետք
եւ
այլք
որք
ընդ
մեզ:
Գրեցաւ
յամի
Տեառն
1800
եւ
ի
թուականութեանս
Հայոց
ՌՄԽԹ
ի
յունվարի
ամսոյ
20.
ի
լուսանկար
աթոռս
սուրբ
Էջմիածնի:
