Դաւթար (1778-1800)

Ի լուսանկար եւ երկնահանգէտ Աթոռոյս սրբոյ Էջմիածնի պաշտօնէից համայն քահանայակարգ միաբան եղբարց` այսինքն յարքեպիսկոպոսաց, եպիսկոպոսաց, ի վարդապետաց եւ յաբեղայից, հասցէ թուղթ սիրոյ, ողջունի եւ օրհնութեան, հանդերձ Աստուածային երկնաձիր մխիթարութեամբ, եւ տրտմափարատ շնորհիւ Միածնաէջ սըրբոյ Տեղւոյս. հոգեւոր սիրելեացդ մերոց` եւ լուսածնունդ որդւոցդ սրբոյ Աթոռոյս, Հայկազուն եւ Լուսաւորչակրօն հաւատացելոց` ի Քրիստոս, որք բնակեալ կայք յԱստուածապահ քաղաքդ Թիֆլիզ. սրբանուէր քահանայից աւագաց եւ երկրորդաց, փառազարդ իշխանաց, իմաստնախոհ վաՃառականաց, հաւատարիմ երէցփոխանաց եւ գանձապետաց, վայելչագործ արհեստաւորաց, քրտնաջան երկրագործաց, երկիւղազարդ տանտիկնաց, եւ այլ համայն Քրիստոսասէր օրհնեալ ժողովրդեանդ առ հասարակ` արանց եւ կանանց, մեծաց եւ փոքունց խնդալ...

(Շնորհք):

Եւ ընդ օրհնութեանս Աստուածայնոյ` ծանուցումն լիցի հոգեւոր սիրելեացդ մերոց` եւ հարազատ զաւակացդ սրբոյ Աթոռոյս Էջմիածնի: Զի որովհետեւ փշուտ եւ տաժանական է ասացեալ աշխարհս լի աշխատանօք, վասնորոյ ուրախականքն սորա ոչ են ի հաստատութեան: Քանզի բնական է բերմանց սորին ընծայել բնակչացն ի սմա ընդ ուրախութեան եւ տրտմութիւն, ընդ ծիծաղելոյ եւ սուգ, ընդ քաղցրութեան եւ դառնութիւն, եւ այլ ամենայն ըստ սոյն եղանակի: Որպէս եւ նարդենիս հանդիպեցաւ մերումս խղՃալի միաբանութեան: Վասն զի բազում աշխատեալ մեր առ ի գիւտ արժանաժառանգ գահակալի Աստուածեան սրբոյ Աթոռոյս Մօրս մեր լուսոյ, եւ վախՃանաբար ստացեալ զՏէր Յովսէփ վեհափառ կաթուղիկոսն, յանցելումն այն ինչ լուաք զմեծահանդէս փառաւորութեամբ եւ զարքայապատիւ Ճոխութեամբ գալ ժամանելն նորա յայդր ի Թիֆլիզ քաղաքդ, արդարեւ ուրախութեամբ մեծաւ ուրախ եղաք առ այն, համարելով եթէ գայցէր նա աստ, եւ մխիթարեցէր զբազմաժամանակեայ որբութիւնս մեր, բայց ընդ հակառակն` վերստին ժամանեցին մեզ աւուրք սգոյ եւ տրտմութեան: Քանզի` թուղթս ընկալեալ մեր ի վարդապետաց մերոց եւ յայլոց անձանց` գիտացաք թէ նա ինքն մեծահամբաւ եւ գերաշուք Հայրապետն մեր ութօրեայ միջոցաւ հիւանդացեալ է եւ վախՃանեալ, որով դառնաղէտ համբաւով տրտմեցաք մեծապէս եւ ցաւեցաք մինչեւ ցմաշումն ոսկերաց. զի թէ համբաւ բարի` պարարէ զոսկերս ըստ իմաստնոյն, ապա եւ ներհակն նորին հալէ եւ մաշէ: Ակնունէաք մեք այսօր եւ ի վաղիւն գալ բարձրանալ նորին բարձր սրբազնութեան յաստուածապարգեւ Գահոյս իւր, եւ տօնել զուարՃութեամբ զնոր փեսայութիւն, եւ որդւոցս խրախՃանալով իբր ի հարսանիս, զառագաստի նուագել զերգս. սակայն ընդդէմ յուսոյն մերոյ` դարձաւ տօնն մեր ի սուգ, եւ ուրախութիւն մեր ի տրտմութիւն ի սակս բազմութեան մեղաց մերոց: Վասնորոյ ո'րչափ եւ յայցեմք եւ ողբայցեմք զվատաբախտութիւն մեր` ո'չ լինի ասել շատ: Եւ զիա՞րդ ոչ լացցուք եւ ողբասցուք զմեզ, զի այս ահա հնգետասան ամիսք եղեն յորմէհետէ անարատ Հարսն լուսոյ զրկեալ ի փեսայէ` իբրեւ այրի ձեռն ի ծնօտի նստեալ ողբայ, եւ մեք որբք եւ անտէրունջ մնամք տեսանելով վՃարեալ առ մեզ ողբերգական բանի սրբոյն Խորենացւոյն թէ Մովսէս բարձեալ լինի, եւ Յեսու ո'չ փոխանակէ առաջնորդել յերկիր Աւետեաց: Ահարօն ննջեաց, եւ Եղիազար տեղակալէ: Եղիա համբարձաւ, եւ Եղիսէոս ո'չ մնաց կրկին հոգւով յաջորդել զտեղի նորին: Այլ զի Արարիչն Աստուած` զամենայն զոր ինչ կամի, եւ առնէ, եւ ոչ ոք կարէ ասել ցնա թէ զի՞նչ գործեցեր, որպէս եւ իմաստունն ասէ` Մեծապէս կարող լինիլ յամենայն ժամ առ քեզ է, Տէ'ր, եւ զօրութեան բազկի քոյ, ո'վ է որ ընդդէմ դառնայցէ: Վասնորոյ եւ մեք ոչ զայլ ինչ ունիմք առնել, եթէ ո'չ փառս եւ գոհութիւնս մատուցանել ամենակալ տէրութեան նորա: Որեւ` անՃառ ողորմութեամբ իւրով լուսաւորեսցէ զհոգի Տեառն Յովսէփայ սրբազան կաթուղիկոսի մերոյ, եւ ընդ երջանիկ սրբոց հայրապետացն դասեսցէ զնա եւ պսակազարդեսցէ: Եւ զձեզ եւ զմեզ մխիթարեսցէ եւ սփոփեսցէ, եւ զարժանաւոր կաթուղիկոս յարուսցէ ի փարատումն այրիութեան սրբոյ եկեղեցւոյս Հայաստանեայց: Արդ` մինչ հարկ էր մեզ վերստին ի խնդիր ելանել յաղագս յաջորդ կաթուղիկոսի, վասնորոյ համայն միաբանք սրբոյ Աթոռոյս, եւ երկրիս Քահանայք, Մէլիքք, Իշխանք եւ Ժողովուրդք գումարեալք ի մի, եւ խորհուրդ ի մէջ առեալք, զգերըղձալի հայրն մեր եւ զհարազատ զաւակն սրբոյ Աթոռոյս` զԴանիէլ շնորհազարդ եւ սրբազան արքեպիսկոպոսն, նախանցեալ պատրիարքն մեծի Մայրաքաղաքին Կոստանդնուպոլսոյ` զոր յառաջնմէ ազդմամբ սուրբ Հոգւոյն ամենայօժար կամօք ընտրեալն էաք, այլ եւս դարձեալ զնա ընտրեցաք լինել կաթուղիկոս եւ հայրապետ Ազգիս մերոյ սրբոյ Աթոռոյս Էջմիածնի լուսածին Մօրս մերոյ: Որ եւ ի գրութեանց եւ ի համբաւուց լսեմք թէ` հաւաստեաւ եկեալ է նա ի Թօխաթ քաղաք: Յաղագս յորոյ եւ համակամ հաՃութեամբ զբազմակնիք մահսէր գրեալ առ սրբութիւն նորին, առաքեցաք ձեռամբ երկոցունց վարդապետաց, որ արագնթացութեամբ գնացեալ` բերցեն զնա` ի սուրբ Աթոռս: Ընդ որոց իշխօղն մեր եւս ընդունելութեան եւ հրաւիրանաց թուղթ գրեաց, հարկելով շուտով ի գալ. Աստուծով յոյս ունիմք թէ կանխաւ գայցէ առ մեզ խաղաղութեամբ: Բայց եւ պատշաՃ համարելով` գրեցաք զայս թուղթ մխիթարութեան եւ միամտութեան առ ձեզ, որով եւ խնդրեմք ի հոգեւոր սիրելեացդ մերոց, զի զջերմեռանդ սէր եւ զորդիական հաւատարմութիւն ձեր որ առ սուրբ Գահս Աստուածեան առաւել եւս աՃեցուցանելով` աննուազ պահեսջիք եւ յօգտարարութեանց սորին մի պակասեսջիք: Եւ զվարդապետ եղբարսն մեր զչորեսին արքեպիսկոպոսսն սիրով եւ ընդունելութեամբ շահելով, շուտով օր յառաջ ուղեւորեսջիք գալ ի սուրբ Աթոռս, որք հարկաւորապէս պիտանիք են մեզ ի կարեւոր գործս մեր: Որովք միշտ ընկալջիք զվարձս յԱստուծոյ, եւ ժառանգեսջիք զհոգեպարար շնորհս սրբոյ Իջման տեղւոյս Քրիստոսի, եւ զօրհնութիւնս մերոյս համախումբ միաբանութեան: Ամէն,

Գրեցաւ յամի Տեառն 1801 եւ ի մարտի 21. ի լուսակազմ Աթոռս սուրբ Էջմիածին: