ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

68.
ՊԱՐՈՆ ԼՈՅՍ ԿԱՖԱՑԻ
† ՌԺԶ=1567 մայիս 15 եշ.

Ի ժամանակս թագաւորութեան Սուլտան Սէլիմին ` որ նստէր ի քաղաքն Կոստանդինուպօլիս, ազգէն Թուրքաց ` որ տիրէր բազում աշխարհաց, ազգաց եւ ազանց, բարի մանուկ մի երեւեցաւ Պարոն Լոյս անուն, յաշխարհն Հոնաց, ի քաղաքն Կաֆայ, յազգէն Հայոց, հաւատով քրիստոնեայ, դաւանութեամբ սուրբ Գրիգորի Լուսաւորչին, բարի ծնօղաց զաւակ, հօրն անուն Աստուածատուր: Ի ձմեռնացեալ ժամանակի անուշահոտ վարդ երեւեցաւ ի մէջ աշխարհի, վառեցաւ որպէս հուր ի սէրն Քրիստոսի, ի թուականութեանս Հայոց ՌԺԶ ամի, ի հինգ յունվարի, յաւուր ճրագալուցի Յայտնութեան Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի:

Յանկարծակի շրջապատեցին զնա անօրէնքն եւ ըմբռնեցին զսուրբ նահատակն Պարոն Լոյս ` որ էր ամաց տասնեւութից, մանուկ տիօք, տեսլեամբ գեղեցիկ, հասակաւն վայելուչ, լեզուաւն ճարտար, աստուածային շնորհօքն զարդարեալ: Ի մէջ առին զնա այլազգիքն եւ ասացին թէ ` « Դու տաճկացեալ ես ի Կէզլով քաղաքին. եւ աստ եկեալ ես եւ պաշտես զհաւատս քրիստոնէից »:

Յայնժամ սուրբն Պարոն Լոյս լցաւ Հոգովն սրբով, ոգւոց եհան եւ հառաչելով հայեցաւ ի վեր յերկինս. եւ յիշեաց ի սրտի իւրում զՔրիստոս կենդանին եւ ապաւինեցաւ յաղօթք սուրբ հօրն մերոյ Գրիգորի Լուսաւորչին ` պինդ եւ սերտ հաւատով, պատասխանի ետ նոցա եւ ասաց. « Ես հաւատովս քրիստոնեա ' յ եմ եւ հաւատամ զՀայր եւ զՈրդի եւ զսուրբ Հոգին. եւ զՔրիստոս Աստուած հաւատամ. ես ո ' չ տաճիկ եղեալ եմ եւ ո ' չ կու լինիմ »:

Յայնժամ գրոհ տուեալ անօրինացն ժողովեցան ի միասին եւ առեալ տարան զնա առաջի դատաւորին: Եւ մինչդեռ տանէին զսուրբ նահատակն, բարձր ձայնիւ աղաղակէին եւ որպէս դիւահար, բողոքէին ըստ իւրեանց օրինին: Եւ յորժամ հասին յատեան դատաւորին, բերեալ կացուցին սուտ վկայք ` որք ասացին առաջի դատաւորին, թէ Մեք վկայ եմք, որ այս մանուկս տաճիկ եղաւ առաջի մեր »:

Յայնժամ եհարց դատաւորն զսուրբն Պարոն Լոյս եւ ասէ. « Վասն քո այսպէս ասեն թէ տաճիկ եղեալ ես. վասն է՞ր ուրանաս զմեր օրէնքն եւ հաւատաս օրինաց քրիստոնէից. մեք մըսլման եմք, մեր բանն ուղորդ է. թագաւորութիւնն մեր է. ե ' կ լսէ ' մեզ եւ հաւանիր մեր օրինացն, շատ բարութեան հասանիս. եւ եթէ ոչ լսես մեզ, բազում չարչարանս կրես կամ հրով կու այրեմք կամ սրով կու սպանանեմք. բայց կու խնայենք զմանկութիւնս քո »:

Յայնժամ պայծառացաւ երեսն սուրբ նահատակին եւ սուրբ Հոգովն զօրացաւ. եբաց զբերանն իւր ի մէջ ատենին, պատասխանի ետ դատաւորին եւ ամենեցուն ` որք կային յատենին, թէ « Ես քրիստոնեա ' յ եմ եւ Քրիստոսի ծառայ եւ քրիստոնեայ ծնօղաց զաւակ. ես չեմ ուրանալ զՔրիստոսի հաւատն եւ չեմ հաւատալ ձեր օրինացն. որպէս կամիք, այնպէս արարէք. եթէ սպանանէք եւ եթէ կրակով այրէք, ես զՔրիստոս Աստուած ոչ ուրանամ »:

Յայնժամ իմացեալ դատաւորին զչարութիւն ամբոխին եւ սուտ վկայիցն ` ոչ հաւանեցաւ նոցա: Յայնժամ առաջ մատուցեալ քրիստոնէից, երաշխաւորք եղեն եւ առեալ տարան զնա ի տունս ծնօղաց իւրոց: Յայնժամ անօրինացն խորհուրդ արարեալ գնացին առ մուֆտին իւրեանց եւ ասացին թէ ` « Մանուկ մի Հայոց ազգէն հաւանեալ է մեր օրինացս եւ տաճիկ եղեալ ` զորոյ ունիմք վկայք, եւ մեք զնա առեալ տարաք դատաւորին եւ վկայեցաք եթէ մանուկս ի Կէզլով քաղաքին տաճիկ եղեալ է եւ աստ եկեալ քրիստոնեայ շրջի. եւ դատաւորն ոչ արար ուղիղ դատաստան եւ ոչ ետ ի ձեռս մեր, այլ դարձեալ արձակեաց զնա ի բաց. եւ մեր ոչ գտեալ մխիթարութիւն, դիմեցաք առ քեզ. եւ այժմ աղաչեմք զքեզ եւ խնդրեմք ի քէն, մի ' ամօթով առներ զմեզ ի մէջ քրիստոնէից. այլ տուր մեզ թուղթ հրամանաց քոց, թէ ո՞րպէս է հրամանքն օրինաց մերոց »:

Եւ նորա դրեալ թուղթ մի առ դատաւորն, թէ « Պարտ է որ զդա վերստին դարձուցանէք. եւ եթէ ոչ դառնայ, պարտ է սրով գլխատել »:

Եւ նոցա առեալ տարան զթուղթն առ դատաւորն եւ ծանուցին նմա. եւ առեալ հրաման ի դատաւորէն, գնացին ի տունն ծնօղաց սրբոյն եւ խնդրէին զնա եւ ծնօղքն կամեցան թագուցանել զնա: Եւ գիտացեալ սուրբ մանկանն, ո ' չ կամեցաւ թագչել, այլ վաղվաղակի ձայն տուեալ կոչողացն, թէ « Աստ եմ »: Եւ նոցա կալեալ զերանելի մանուկն, տարան առ դատաւորն. եւ դատաւորն բազում անգամ հարցափորձեալ զսուրբն ` ոչ կարաց շարժել զնա ի հաւատոցն Քրիստոսի:

Յայնժամ վճիռ հատեալ ` եթէ ո ' չ դառնայ ի մեր օրէնքն, մահապարտ է: Եւ զերանելի մանուկն տուեալ ի ձեռս նոցա. եւ նոքա ձայն տուեալ միմեանց, ժողովեցան առհասարակ ի միասին: Եւ առեալ զերանելին ի մէջ, նեղէին զնա եւ կռփահարէին, զգլուխն ծեծէին եւ յերեսն թքանէին եւ ապտակէին. եւ նա էր ի մէջ նոցա որպէս գառն ի մէջ գայլոց:

Եւ ապա առեալ տարան առ մուֆտին. եւ նա կոչեաց առաջի իւր, բազում ողոքանօք խրատեաց զնա եւ խոստացաւ նմա բազում պարգեւք եւ մեծութիւն եւ ոչ կարաց զնա խախտել եւ մեկնել ի սիրոյն Քրիստոսի: Եւ ապա սպառնացաւ նմա զանազան տանջանս եւ ոչ այնու կարաց զնա երկեցուցանել. եւ զի Հոգին սուրբ բնակեալ էր ի նմա եւ զօրացուցանէր զնա, զի զուարթ եւ պայծառ դիմօք անահ եւ աներկիւղ տայր պատասխանի իւրաքանչիւր հարցուածոց նոցա: Եւ կոչեաց Դանիշմանն զսուրբն Պարոն Լոյս մերձ առ ինքն եւ ասէ. « Ե ' կ, դարձի ' ր ի մեր օրէնսն, զքեզ ինձ որդեգիր առնեմ եւ բազում պարգեւօք մեծացուցանեմք. եւ հանապազ յիշեմք զքեզ ի մեր աղօթքն ի յուրբաթի »:

Եւ սուրբն Պարոն Լոյս ասէ. « Ես քրիստոնեայ եմ եւ քրիստոնեայ ծնողաց զաւակ. զձեր օրէնքն չուզեմ »:

Յայնժամ բարկացեալ ամբարիշտն այն, ապտակ էած ծնօտի սրբոյն եւ նա խնդութեամբ մատուցեալ զմիւս ծնօտն եւ ասէ. « Հա ' ր զմիւս ծնօտս իմ 3 անգամ, ըստ հրամանի Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, թէ որ հարկանէ զծնօտ քո, մատո ' նմա եւ զմիւսն »:

Յորժամ ոչ կարացին յաղթել նմա եւ դարձուցանել ի սիրոյն Քրիստոսի, յայնժամ առեալ տարան առ Սանճախ պարոնին: Եւ պարոնն շատ ջանաց ողոքական բանիւք եւ խոստմամբ պարգեւաց հաւանեցուցանել զնա եւ ոչ կարաց. եւ դարձեալ բարկութեամբ սպառնացաւ նմա եւ ոչ այնու կարաց մեկնել զնա ի սիրոյն Քրիստոսի: Եւ ապա ետ ի ձեռս դահճապետին եւ նա տարեալ եդ ի բանտի. եւ պնդեաց զոտսն ի կոճեղս մինչեւ աւուրս երիս. եւ յետ երից աւուրց ` դարձեալ տարան զնա եւ կացուցին առաջի ատենին բռնաւորաց եւ բազում ողոքանօք խրատ ետուն նմա թէ ` « Ի բա ' ց լեր ի քրիստոնէութենէ եւ հաւատա ' օրինաց մերոց »: Եւ ամենեւին ոչ լսէր նոցա, այլ հաստատուն եւ անշարժ կայր ի հաւատս Քրիստոսի: Եւ դարձեալ հրամայեցին տանել ի բանտն. եւ բազում անգամ ժողովէին առ հասարակ այլազգիքն ամենայն, որպէս կատաղի գազան եւ դիմէին ի վերայ նորա: Ոմանք ողոքէին եւ այլք կռփահարէին, ոմանք զգլուխն ծեծէին եւ այլք զերեսն թքանէին. եւ միմեանց գրոհ տուեալ բարձր ձայնիւ աղաղակէին ըստ իւրեանց օրինին եւ բնաւ ոչ կարացին շարժել զերանելի նոր նահատակն Քրիստոսի:

Բայց դահճապետն հրամանաւ իշխանին բռնութեամբ եհան եւ կորզեաց ի ձեռաց նոցա եւ տարեալ եդ ի բանտի եւ բազում քրիստոնեայք, քահանայք եւ ժողովուրդք եւ հասակակից մանկունք երթային առ երանելի մանուկն Պարոն Լոյս եւ քաջալերէին զնա հանապազօր: Եւ նա զուարթ սրտիւ եւ պայծառ դիմօք եւ սերտ հաւատով պատասխանեաց ամենեցուն թէ ` « Վասն իմ մի ' ինչ հոգայք. ես պատրաստ եմ մեռանել ի սէրն Քրիստոսի. բնաւ ոչ երկնչիմ ի նոցանէ եւ ոչ ցանկամ պարգեւաց նոցա. եթէ սրով հատանեն զգլուխս իմ եւ կամ կրակով այրեն զմարմինս իմ, ես պատրաստ եմ ի սէրն Քրիստոսի: Բայց դուք եթէ կարող էք դրամով եւ կամ աղաչանօք հանել զիս ի ձեռաց նոցա, նա բարի է. ապա թէ ոչ ` ի մեռանել պատրաստ եմ եւ դուք զիս ի յաղօթից մի ' մոռանայք »: Բայց ստէպ եւ հանապազ աղօթս լինէր վասն նորա առ քահանայսն եւ ժողովուրդսն ի տաճարի Տեառն, վասն համբերութեան սրբոյ վկային Քրիստոսի:

Եւ այլազգիքն հանապազ երթային ի բանտն եւ խրատ տային նմա եւ ողոքէին պէս պէս բանիւք եւ ահացուցանէին զնա եւ ոչ կարէին խաբել զսիրելին Քրիստոսի: Ի յունվարի ամսոյ հնգէն մինչեւ ի մայիսի 15, հանապազ նեղէին զնա եւ չարչարէին բանտիւ եւ կապանօք եւ պէս պէս կտտանօք. եւ ոչ կարացին հաւանեցուցանել: Եւ սուրբ մանուկն Պարոն Լոյս եւս քան զեւս զօրանայր սուրբ Հոգովն եւ հաստատուն կայր ի սէրն Քրիստոսի:

Եւ ի տեսլեան երեւեցաւ նմա սուրբ հայրն մեր Գրիգոր Լուսաւորիչն եւ քաջալերեալ մխիթարեաց զնա եւ ասէ. « Հաստատուն եւ պինդ կաց ի սէրն Քրիստոսի. եւ բնաւ մի ' երկնչիր ի սպառնալեաց նոցա, զի հանապազ Քրիստոս Աստուած ընդ քեզ է »: Եւ հրեշտակք Աստուծոյ ըստ նմանութեան մանկանց երեւէին նմա եւ քաջալերէին զնա ի բանտին: Այլ եւ Տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս բազում զօրօք հրեշտակաց իջանէր յերկնից ի բանտն եւ զօրացուցանէր զծառայն իւր զսուրբն Պարոն Լոյս: Բայց ծնօղքն շատ վշտացան եւ շատ ջանացին եթէ աղաչանօք եւ եթէ կաշառօք, ոչ կարացին հանել եւ ազատել ի ձեռաց այլազգեաց: Դարձեալ մտին ի նաւ եւ գնացին ի Կոստանդինուպօլիս եւ ծանուցին թագաւորին. եւ առեալ թուղթ ի թագաւորէն եւ դարձեալ եկին ի Կաֆայ. եւ տարեալ զթուղթն ետուն ի ձեռս բռնաւորաց. եւ նոցա բարկութեամբ լցեալ խորհուրդ արարին կամ դարձուցանել կամ սպանանել:

Եւ այլազգիքն առ հասարակ ժողովեցան եւ գնացին ի միասին ատեան դատաւորին. եւ ասեն նմա թէ « Տո ' ւր մեզ զմանուկն Պարոն Լոյս ի ձեռս մեր. կամ դարձուսցուք եւ կամ սպանցուք, զի մի ' նախատինք լիցուք քրիստոնէից. զի յոյժ նախատինք է մեզ, որ մանուկ մի քրիստոնէից յաղթէ մեզ ամենեցուն »:

Յայնժամ հրամայեաց դատաւորն երթալ հանել ի բանտէն եւ բերել առ նա. եւ նոցա գնացեալ հանին ի բանտէն եւ բերեալ կացուցին յատեանն եւ հարցափորձեալ գտին զնա անշարժ եւ հաստատուն ի հաւատս Քրիստոսի: Եւ դատաւորն վճիռ եհատ գլխատման, եթէ ոչ դարձցի յօրէնս Մահմետին: Եւ դահճապետն առեալ զմանուկն կապեաց եւ առեալ տարաւ առ իշխան քաղաքին: Եւ իշխանն շատ ջանաց խրատելով եւ ահացուցանելով, եւ առեալ 500 դահեկան կարմիր եւ եդ առաջի նորա եւ ասէ. « Միայն բանիւ ասա թէ հաւատամ օրինաց ձերոց եւ զերծիր ի մահուանէ. եւ յետոյ ծածուկ պահեա զհաւատս քո. զի դեռ մանուկ ես, խնայեա ' զքեզ »:

Եւ սուրբ մանուկն Պարոն Լոյս պատասխանի տուեալ թէ « Ես պատրաստ եմ ի մեռանել վասն անուանն Քրիստոսի »: Յայնժամ տեսեալ իշխանին եթէ ոչ դառնայ, հրամայեաց գլխատել զնա: Եւ նոցա առեալ տարան ի տեղի գլխատմանն. եւ սուրբ մանուկն ուրախութեամբ երթայր ի կատարումն: Եւ բանակք հրեշտակաց Աստուծոյ շուրջ եղեն զնովաւ եւ Տէրն մէր Յիսուս Քրիստոս յայտնապէս երթայր առաջի նորա. եւ ցուցանէր նմա զանթառամ պսակն. եւ սատանայ ամենայն դիւօքն իւրովք ի հեռաստանէ կացեալ եւ կրճտէր զատամունս իւր եւ ողբայր զկործանումն իւր ` որ յաղթեցաւ ի փոքր մանկանէ միոջէ. եւ զօրք հրեշտակաց ուրախանային եւ զուարճանային ի կատարումն սուրբ մարտիրոսին եւ նոր նահատակին:

Եւ 3 տեղ փոխեցին, միթէ երկնչի եւ ոչ երկեաւ. եւ դահիճն առեալ զսուրն, վերացոյց 3 անդամ եւ ասէ. « Ահա գլխատեմ զքեզ, եթէ ո ' չ դառնաս »: Եւ սուրբն ասէ. « Բազում անգամ ասացի ձեզ թէ ես քրիստոնեայ եմ. եւ զձեր օրէնքն ոչ ընդունիմ »: Եւ ապա գլխատեաց զերանելի մանուկն:

Յայնժամ աւանդեաց զհոգին իւր երանելի սուրբ նահատակն ի ձեռն Աստուծոյ. եւ հոտ անուշ բուրեաց ի սուրբ մարմնոյն եւ ելից զքիմս ամենեցուն: Եւ ուրախացեալ քրիստոնէիցն, փառք եւ գոհութիւն տային համբերութեանց տուողին: Բայց ոչ ետուն հրաման բառնալոյ սուրբ մարմնոյն, այլ հրամայեցին մինչեւ 3 օր մնալ անթաղ. եւ այնպէս կայր անթաղ սուրբ նշխարքն անկեալ ի մէջ փողոցին, եւ 2 տաճիկ լրբութեամբ գնացին եւ ոտիւք հարին զգլուխն երանելոյն եւ պատուհասեցան ի Տեառնէ: Մինն գնաց առ ափն ծովուն ` զի լուասցէ զարիւնն որ թաթախեցաւ ի յոտսն. եւ առժամայն անկեալ խեղդեցաւ ի ջուրն. եւ միւսն չորացեալ գօսացաւ ոտքն:

Ի մէջ գիշերին լոյս պայծառ ծագեաց ի վերայ սուրբ նշխարաց երանելոյն. եւ ի վաղիւն ոչ իշխէին խնդրել զսուրբ մարմինն: Բայց ծնողացն եւ այլ հաւատարիմ արանցն մատեան առ բդեշխ քաղաքին եւ խնդրեցին զմարմինն երանելի մանկանն: Եւ առեալ տարան ի վանքն սուրբ Յովակիմայ եւ Աննայի. եւ անդէն հանգուցին զսուրբ նշխարքն:

Բայց ի ժամ նահատակութեան էջ լոյս պայծառ ի վերայ սուրբ մարմնոյն եւ այլ ոչ մեկնեցաւ ի նմանէ. այլ միշտ եւ հանապազ կայր ի վերայ նորա: Եւ ի ճանապարհին երթայր ի վերայ սուրբ նշխարացն, մինչեւ տարեալ եդին ի տապանի: Բայց ի ժամ թաղմանն զարմանալի նշան երեւեցաւ ի յերկինքն, մերձ արեգական. զի լոյս կամարաձեւ երեւէր եւ խաչ լուսափայլ ամպեղէն եկաց ի վերայ սուրբ մանկանն: Եւ իջեալ հրեշտակք Աստուծոյ ողջագուրէին զսուրբ մարմինն երանելի նոր մարտիրոսին: Եւ ժողովեցան ամենայն քրիստոնեայքն, քահանայք եւ ժողովուրդք, ֆռանգք եւ հոռոմք, մինչեւ հրէայք եւ այլազգիք ի տեսութիւն սուրբ վկային: Եւ սքանչանային ամենեքեան եւ փառս տային Աստուծոյ: Եւ բազմաց երեւեցաւ տեսիլ սքանչելի, որք պատմէին վասն նորա:

Եւ ես անպիտան Վրթանէս ` տրուպս ի վարդապետաց եւ յետինս ի քարոզողաց, ականատես եղէ այսու ամենայնի եւ անմաքուր բազկաւ իմով գրկեցի եւ եդի ի տապանի. եւ ըստ կարի աղկացեալ մտաց իմոց գրեցի զպատմութիւնս զայս: ¹

 

Աստուած, Հա ' յր երկնաւոր, զքէն գոհանամ, տէ ' ր,

Որ դու զօրացուցեր ըզքո ծառայն, տէ ' ր,

ԶՊարոն Լոյս նահատակըն սիրեցեր, տէ ' ր,

Որ մարտիրոսացաւ առ քեզ եկեալ. տէ ' ր:

Բազում ազգ եւ ազինք ըզքեզ օրհնեն, տէ ' ր,

Յորժամ լըսեն զհանդէս քո ծառային, տէ ' ր,

Խընդան, ուրախանան, հոգւոց ցընծան, տէ ' ր,

ԶՊարոն Լոյս նահատակն յորժամ յիշեն. տէ ' ր:

Գովեն ազգ եւ ազինք ըզքեզ պատուեն, տէ ' ր,

ԸզՊարոն Լոյս վըկայն յորժամ յիշեն, տէ ' ր,

Զի տասն եւ ութ ամաց նա զօրացաւ, տէ ' ր,

Յաղթեաց սատանայի եւ վերացաւ. տէ ' ր:

Դուռըն կենաց Աստուած Յիսուս Քրիստոս, տէ ' ր,

Դու ընտրեցեր այսօր ըզքո ծառայն, տէ ' ր,

Անթառամ պըսակաւ զարդարեցեր, տէ ' ր,

ԶՊարոն Լոյս նոր վըկայն դու կոչեցեր. տէ ' ր:

Երանելի բնութիւն երրորդութիւն, տէ ' ր,

Երկին ՚ւ երկիր ամէն դու արարեր, տէ ' ր,

Այսօր ըզքո ծառայ զօրացուցեր, տէ ' ր,

Սուրբ Պարոն Լոյս վըկայն դու սիրեցեր. տէ ' ր:

Զօրացաւ Պարոն Լոյսն ի յատենին, տէ ' ր,

Պատասխանի առնէր Հոգւով սըրբով, տէ ' ր,

Յորժամ հարցանէին ոչ երկընչէր, տէ ' ր,

Այլ դաւանէր զԱստուած Յիսուս Քրիստոս. տէ ' ր:

Էակից փառակից Հօր եւ Որդոյ, տէ ' ր,

Դու լոյս եւ ճըշմարիտ կենդանարար, տէ ' ր,

ԸզՊարոն Լոյս վըկայն մեծարեցեր, տէ ' ր,

Յերկրէ յերկինս տարեր եւ պատուեցեր. տէ ' ր:

Ընտրեցեր ըզծառայն եւ սիրեցեր, տէ ' ր,

Ընտիր եւ անուանի զնա արարեր, տէ ' ր,

Եւ ի յանօրինաց ազատեցեր, տէ ' ր,

Հրեշտակաց հաւասար զնա կացուցեր. տէ ' ր:

Թագաւոր երկնաւոր Յիսուս Քրիստոս, տէ ' ր,

Պարոն Լոյս նոր վըկայ քեզ բարեխօս, տէ ' ր,

Ըզմեզ դու ազատեա յանօրինաց, տէ ' ր,

Բարեաց արժան արա եւ ողորմեա. տէ ' ր:

Ժամանակի բարւոյ պատահեցաք, տէ ' ր,

Ուրախութեամբ ձայնիւ ըզքեզ օրհնեմք, տէ ' ր,

Սուրբ Պարոն Լոյս վըկայն առ քեզ միջնորդ, տէ ' ր,

Ըզմեզ ազատեսցէ յամէն չարէ. տէ ' ր:

Ի քէնէ զօրացաւ հաստատեցաւ, տէ ' ր,

Անօրինաց յաղթեաց եւ քաջացաւ, տէ ' ր,

Սուրբ վըկայն Պարոն Լոյս պարծանք եղաւ. տէ ' ր.

. . . . . . . .

Լուսաւորիչըն մեր երեւեցաւ, տէ ' ր,

Պարոն Լուսին ասաց « Մի վախենար, տէ ' ր,

Քրիստոս քեզ օգնական եւ պահապան, տէ ' ր,

Այլ եւ ըզքեզ յիշէ Հայրն երկնաւոր. տէ ' ր »:

Խաչեալ Քրիստոս Աստուած, զքէն գոհանամք, տէ ' ր,

Որ նոր ծաղիկ բուսաւ ի քո խաչէն, տէ ' ր,

Պայծառ եւ գեղեցիկ երեւեցաւ, տէ ' ր,

Նոր վըկայն Պարոն Լոյս քեզ քաղցրացաւ. տէ ' ր:

Ծառայն քո պատուական գեղեցկացաւ, տէ ' ր,

Որպէս գառն անարատ ընծայեցաւ, տէ ' ր,

Զի զվարդագոյն արիւնըն յերկիր եհեղ,

Մարտիրոս կոչեցաւ եւ քեզ վըկայ. տէ ' ր:

Կամաւոր պատարագ քեզ մատուցաւ, տէ ' ր,

Կամաւ յօժարութեամբ ըզքեզ սիրեաց, տէ ' ր,

Կենդանարար ձայնիդ հետեւեցաւ, տէ ' ր,

Կենացն յաւիտենից ժառանգ եղաւ. տէ ' ր:

Հաւատաց քո բանիդ բոլոր սըրտէ, տէ ' ր,

Հաստատեցաւ յուսով որպէս վըկայ, տէ ' ր,

Հայաստանեաց ազգի պարծանք եղաւ, տէ ' ր,

Համօրէն ընտրելոցըն դասեցաւ. տէ ' ր:

Ձայնիւ աւետաւոր զքեզ կոչեցեր, տէ ' ր,

Ձայնիդ հետեւեցաւ քո սուրբ ծառայն, տէ ' ր,

Ձըմեռնացեալ ժամոյս ծաղիկ բուսաւ, տէ ' ր,

Որպէս վարդ մանուշակ երեւեցաւ. տէ ' ր:

Ղամբարափայլ ջահիւք պայծառացաւ, տէ ' ր,

Ղեկօք զծով աշխարհիս ցամաք անցաւ, տէ ' ր,

Ղեկաւարիդ կենաց հետեւեցաւ, տէ ՜ ր,

Ղօղեալ ընդ այլ սըրբոց հետ վերացաւ. տէ ՜ ր:

Ճանապարհին կենաց հետեւեցաւ, տէ ՜ ր,

Ճըշմարիտ մարտիրոս գըլխատեցաւ, տէ ՜ ր,

Ճըշմարտութեան բանին սիրող եղեւ, տէ ՜ ր,

Ճըշմարտութեան կենաց արժանացաւ. տէ ՜ ր:

Մանուկըն Պարոն Լոյս դու ընտրեցեր, տէ ՜ ր,

Մանուկ քաջ եւ յաղթօղ դու արարեր, տէ ՜ ր,

Մանուկ տիօք այսօր զնա կոչեցեր, տէ ՜ ր,

Մանկանցն առագաստի զնա դասեցեր. տէ ՜ ր:

Յաւիտենից Աստուած, զքէն գոհանամք, տէ ՜ ր,

Յաւիտեանս յաւիտենից բարեաց պատճառ, տէ ՜ ր,

Յաւիտենիւ յառաջ զնա ընտրեցեր, տէ ՜ ր,

Յաւիտենից կենաց ժառանգ արարեր. տէ ՜ ր:

Նախանձելի սիրով բորբոքեցաւ, տէ ՜ ր,

Նախանձ բարի բուսաւ առ քո ծառայն, տէ ՜ ր,

Նըմանեցաւ սըրբոյն Ստեփանոսի, տէ ՜ ր,

Նըմանեալ Հաբէլի քեզ հաճեցաւ. տէ ՜ ր:

Շնորհօք թագաւորիդ նա զօրացաւ, տէ ՜ ր,

Շնորհօք Հոգւոյդ սըրբոյ պարգեւեցեր, տէ ՜ ր,

Շնորհօք պայծառագոյն գեղեցկացաւ, տէ ՜ ր,

Շնորհօք իմաստութեամբ պատասխանեաց. տէ ՜ ր:

Ուրախութեամբ ձայնիւ երգաբանեմք, տէ ՜ ր,

Ուրախալի դիմօք զուարճանամք, տէ ՜ ր,

Ուրախութեամբ յիշեմք ըզքո ծառայն, տէ ՜ ր,

Ուրախացոյց այսօր զօրքն երկնային. տէ ՜ ր:

Չարչարանօք իւրովք քեզ հաճեցաւ, տէ ՜ ր,

Չարչարակից եղեւ, հաղորդեցաւ, տէ ՜ ր,

Չարաց անօրինաց յաղթահարեաց, տէ ՜ ր,

Չարեացըն համբերեաց բարեաց հասաւ. տէ ՜ ր:

Պըսակակից եղեւ քո ընտրելոց, տէ ՜ ր,

Պըսակըն անթառամ դու շնորհեցեր, տէ ' ր,

Պարծանք քրիստոնէից զնա արարեր, տէ ' ր,

Պայծառ ահեղ փառօք զնա հանգուցեր. տէ ' ր:

Ջահազգեստիւք փառօք զարդարեցեր, տէ ' ր,

Ջահիւք եւ լապտերօք զնա պատուեցեր, տէ ' ր,

Ջըրէն անմահութեան զնա արբուցեր, տէ ' ր,

Ջանիւ իւրով մեծաւ ընդունեցեր. տէ ' ր:

Ռահ կենաց Քրիստոս, քեզ գոհութիւն, տէ ' ր,

Ռահիդ կենդանութեան հետեւեցաւ, տէ ' ր,

Ռամկական մարդկան որոշեցեր, տէ ' ր,

Ռահին կենաց երկնից արժան արեր. տէ ' ր:

Սիրով փափագանօք քեզ ցանկացաւ, տէ ' ր,

Սիրով չարչարանաց նա համբերեաց, տէ ' ր,

Սիրով գըլխատեցաւ, կատարեցաւ, տէ ' ր,

Սերովբէին նըման պայծառացաւ. տէ ' ր:

Վըրդանէս վարդապետըն քո ծառայ, տէ ' ր,

Վասըն Պարոն Լուսին զայս բանըս երէ,

Ով որ յօժար սըրտիւ զայս եղանակէ,

Թող մէկ բերան մեզի Հայր մեղայ ասէ:

Տանըս հայաստանեաց մեծ աւետիս է,

Լուսաւորչին ցեղին շատ խընդութիւն է,

Որ Պարոն Լոյս վըկայն նահատակեր է,

Եւ ամենայն սըրբոց ընկեր եղեալ է:

Րամեալ որդւոց մարդկան ընտիր եղեր է,

Սուրբ Պարոն Լոյս վըկայն փառաւորեր է,

Վերայ գերեզմանին հանապազ լոյս է,

Հոգին երկնից խորանըն հանգուցեալ է:

Ցանկացան զօրք երկնից ընդ Պարոն Լուսին,

Ցանկալի օր մահուան սուրբ նահատակին,

Ցընծան եւ զուարճանան ընտրեալքն առաջին,

Ցընծութեամբ ելանեն ի դիմաց նորին:

Ւիւծեալըք մաշեցան որդիք մարդկային,

Ւիւծեալըք ծուլացան, զբարին ատեցին,

ԸզՊարոն Լոյս մանուկն յորժամ որ տեսին,

Ուրախութեամբ մեծաւ փառաւորեցին:

Փառըք քեզ, Հայր, Որդի եւ Սուրբ Հոգի, տէ ' ր,

Փառըք քեզ, երրեակ անձինք եւ մի բնութիւն, տէ ' ր,

Փառօք զարդարեցեր ըզքո ծառային, տէ ' ր,

Փառաց պըտուղ տուեր ըզԼոյս Պարոն. տէ ' ր:

Քրիստոս Աստուած, փըրկիչ եւ ապաւէն, տէ ' ր,

Քեզ գոհութիւն եւ փառք յամէն լեզուէ, տէ ' ր,

Աղաչանօք սըրբոց մեզ ողորմեա, տէ ' ր,

Յաւիտենից կենաց արժան արա. տէ ' ր:

Վասըն անուանըդ քո չարչարեցաւ, տէ ' ր,

Վասըն սիրոյ քոյին գըլխատեցաւ, տէ ' ր,

Վանեաց ըզթըշնամին եւ զօրացաւ, տէ ' ր,

Վերացաւ յերկինս եւ ըզքեզ տեսաւ. տէ ' ր:

Անուն մարտիրոսին սուրբ Պարոն Լոյս է,

Անուն երգօղ բանիս տէր Վըրթանէս է,

ՅԱյրարատեան յերկրէն Կաֆա եկեր է,

Անթիւ աւուր բանիւ զայս ասացեր է: ²

 

Տաղ Պարոն Լուս նահատակին ասացեալ ի Վրդանէս վարդապետէ:

 

Հայաստանեաց հազար թըվին

Եւ տասնուվեց աւելորդին `

Քաջ նահատակ մի ընտրեցաւ

Աստուածաշէն Կաֆայ քաղքին:

 

Սուրբ Պարոն Լոյս անուն նորին,

Շառաւիղէ Հայոց զարմին,

Դաւանութեամբ Լուսաւորչին

Եւ Քրիստոսի արեանըն գին:

 

Եւ իւր ծընօղքն էին բարի,

Աստուածասէր եւ հոգելի,

Ամենեցուն յոյժ պիտանի,

Աստուածատուր անուն կոչի:

 

Ինքն էր ամաց տասն եւ ութից,

Երբ անօրէնքըն բըռնեցին,

Տարան առջեւ դատաւորին

Թէ « Տաճկացաւ սա եռանդին »:

 

Նա դատաւորն ըզնա հարցաւ

Թէ « Ի՞նչ կասես վասն այս բանիս,

« Դու տաճկացեր ես Կեզլովին.

« Է՞ր չես հաւնիր մեր օրէնքին »:

 

Սուտ վըկաներն յառաջ եկին,

Կանգնան դիմաց դատաւորին

Թէ « Մենք վըկայ եմք այս բանին,

Որ հաւատաց մեր օրէնքին »:

 

Յորժամ հարցան Պարոն Լուսին,

Երանելի նահատակին `

Պայծառացաւ դէմքըն նորին `

Որպէս սըրբոյն Ստեփանոսին:

 

Արիաբար պատասխանեաց

Անօրինաց հրապարակին

Թէ « Ես ծառայ եմ Քրիստոսին `

Դաւանութեամբ Լուսաւորչին »:

 

Նա անօրէնքն կատաղեցան

Քան զչար գազան այլ աւելի.

Եւ զատամունս կըրճըտէին

Ի վերայ սուրբ անմեղ գառին:

 

Սուրբ Պարոն Լոյսըն զօրացաւ,

Պատասխանի առնէր նոցին,

Ոչ երկընչէր ի նոցանէ,

Վառեալ էր սէրն աստուածային:

 

Անթիւ Տաճիկ ժողովեցան,

Սուրբ Պարոն Լոյսն ի մէջ առին,

Ոմանք ըզգլուխըն ծեծէին,

Ոմանք զերեսըն կըռփէին:

 

Հինկ յունվարի Ճրագալուցին

Սուրբ Պարոն Լոյսըն բըռնեցին.

Մինչ ի մայիս տասն ու հընկին

Բանտ եւ զընտան զնա պահեցին:

 

Բազում անգամ զնա հարցուցին,

Պէս պէս պարգեւք խոստանային.

Ո ' չ հաւանէր ամենեւին,

Զ՚ի նմա բնակեալ էր Սուրբ Հոգին:

 

Շատ Տաճկըներ ժողովեցին,

Գնացին ի դուռըն Պարոնին,

Ասեն. « Պարտ է տաճկըցընես,

« Թէ սիրելի ես Մահմատին »:

 

Երբ Պարոն Լուսն յառաջ բերին `

Դէմքն էր պայծառ զէտ արեւին,

Նա աներկիւղ պատասխանեաց

Թէ « Ես ծառայ եմ Քրիստոսին »:

 

Շատ զանազան պարգեւք տային,

Բընաւ շարժել ոչ կարացին,

Յետոյ տանջանք ըսպառնացան.

Եւ ոչ այնու զնա յաղթեցին:

 

Իշխանն ասաց Պարոն Լուսին.

« Ե ' կ հաւանիր մեր օրէնքին.

« Թէ չէ '` կուտամ ըզքեզ դահճին,

« Որ կու մատնէ ըզքեզ սըրին »:

 

Սուրբ Պարոն Լուսըն զօրացաւ,

Զի բընակեալ էր Սուրբ Հոգին,

Որպէս Փըրկիչըն մեր ասաց

Յառաջագոյն սուրբ Կըտակին:

 

Պարոնն ասաց Տաճկըներուն

Թէ « Հարբած էք ամենեւին.

« Տարէ ' ք դըրէք բանտըն ներքին `

« Մինչեւ ի վաղն առաւօտին »:

 

Պիղծ անօրէնք խորհուրդ արին `

Ասեն. « Երթանք մօտ ի մուֆթին »:

Գնացին ասին դանըշմանին

Թէ « Ճարըն դու ես այս բանին »:

 

Պատասխանի ետ ամբոխին

Թէ « Իմ գըլուխն ի յայդ ճանփին,

« Թէ չի ' դառնայ ի Քրիստոսէ,

« Ես ըսպանեմ ի հանդիսին:

 

« Մի ' երկընչիք ամենեւին,

« Գնացէ ' ք բերէք իմ առաջին,

« Ես հարցանեմ պատասխանին `

« Մի ' թէ լինի որ հաւանի »:

 

Գնացին բերին առջեւ մուֆթին

Սուրբ Պարոն Լոյս զաւակ բարին:

Նա խընդութեամբ յառաջ երթայր,

Ըրպէս փեսայ յառագաստին:

 

Պատասխանի ետ չար մուֆթին

Երանելի Պարոն Լուսին,

Թէ « Ե ' կ դարձիր քո հաւատոյդ,

« Եւ հաւանիր մեր օրէնքին:

 

« Ըզքեզ պատուեմք զերդ մեր որդին,

« Ըզքեզ յիշեմք ի յուրբաթին.

« Թէ չհաւանիս դու մեր բանին `

« Ըզքեզ կուտանք ի կեր սըրին »:

 

Յերբ Պարոն Լոյսըն զայս լըսեց `

Ո ' չ վախեցաւ ամենեւին,

Զ՚ի նմա բնակեալ էր Սուրբ Հոգին `

Տաճար կազմեալ Երկնաւորին:

 

Արիաբար զբերանն իբաց,

Պատասխանեաց ի հանդիսին

Թէ « Ես ծառայ եմ Քրիստոսի,

« Զե ' մ հնազանդիր ձեր օրէնքին »:

 

Յայնժամ ապտակ էած մուֆթին

Յերեսըն սուրբ Պարոն Լուսին.

Այլ առաւել պայծառացաւ

Յերեսըն սուրբ նահատակին:

 

Ասին. « Ըզքեզ կրակով կայրեմք »:

Ասաց. « Ես տամ գինըն փայտին »:

Ասին. « Սըրով կըսպանանեմք »:

Ասաց. « Յօժար է իմ հոգին »:

 

Դարձեալ տարան տունըն Գընտին,

Ուր սոխտաներըն բնակէին `

Բարձըր ձայնիւ բողոքէին,

Աղաղակաւ որոտային:

 

Բարի ծընօղքըն լըսեցին,

Թէ Պարոն Լոյսն ըմբըռնեցին `

Աղաղակաւ դուրս վազեցին,

Լալով գնացին ի այն տեղին:

 

Յայնժամ ծընօղքըն վարեցին,

Ըզքրիստոնեայքն հալածեցին.

Մեծ տըրտմութիւն եղեւ քաղքին,

Որ արտասուէ գետեր հանին:

 

Դարձեալ տարան բանտըն դըրին,

Մահու վըճիռ նըմա հատին,

Մինչ ի մայիս տասնուհընկին `

Ապա սըրով գըլխատեցին:

 

Կատարեցաւ մեծ նահատակ,

Սուրբ Պարոն Լոյս արդար հոգին,

Մայիս ամսոյ տասնուհընկին,

Յետ Համբարձման հինկշաբաթին:

 

Սուրբ Պարոն Լոյս, քեզ երանի

Եւ քո ծնողացն որ են մարմնի.

Դու Քրիստոսի վըկայ եղեր,

Պարծանք եղար Հայոց ազգին:

 

Քեզ երանի, Կաֆայ քաղաք,

Որ նոր նըշան քեզ երեւի.

Քո քահանայքըն ժողովին,

Տօնեն ըզտօն Պարոն Լուսին:

 

Սուրբ Պարոն Լուս, դու գովելի,

Քրիստոնէից համազարմի,

Պարծանք եղար դու աշխարհի,

Եւս առաւել Կաֆայ քաղքին:

 

Սուրբ Պարոն Լուս, նոր մարտիրոս,

Եւ նոր վըկայ դու Քրիստոսի.

Երկինք երկիր ուրախացան,

Ըզքեզ գովեն ամենեքեան:

 

Գունդք հրեշտակաց ուրախացան,

Ըզքեզ յիշեն ամենեքեան,

Երկնից երկիր իջանէին,

Ըզքեզ տանին յեկեղեցին:

 

Ուրախանայ Հայրըն վերին,

Որ վասն արեանն ի հանդիսին.

Դասք հրեշտակացըն ժողովին `

Ըզքեզ պատուեն ի մէջ նոցին:

 

Դասըք Սըրբոցըն ժողովին,

Ուրախանան ի միասին,

Կանգնին դիմաց Պարոն Լուսին,

Տարին փառօք յերկրէ յերկին:

 

Այսօր ցընծան զօրք երկնային,

Այսօր խընդան դասք մարդկային,

Օրհնեն զԱստուած զՀայրն երկնային `

Վասըն սըրբոյ նոր վըկային:

 

Այս մըթացեալ ժամանակիս

Դու լոյս եղար մէջ աշխարհի

Եւ սառնացեալ ձմերայնի `

Վարդ եւ շուշան մէջ պարտիզին:

 

Քեզ աղաչեմք ամենեքեան,

Ո ՜ վ նոր վըկայ, պայծառ այգի,

Սուրբ Յովաննու նըմանեցար,

Գըլխատեցար նըման նըմին:

 

Դու նմանեցար սուրբ վըկային

Նախայվը . . . . . . . .

. . . . . .

. . . . . .

 

Մի ' մոռանար երգող բանիս `

ԸզՎարդանէս անպէտ հոգին,

Ըզվարդապետն Հայոց ազգին,

Եպիսկոպոսըն Կաֆային:

 

Քրիստոս Աստուած, քեզ գոհութիւն,

Որ դու տվեր համբերութիւն.

Արդ ողորմեա ' զսա երգօղին,

Այլ եւ գրողին, ընթերցողին:

 

Քրիստոս Աստուած, Տէր յերկնային,

Դու ընտրեցեր զքո սիրելին.

Արդ ողորմեա ' ամենեցուն `

Աղաչանօք քո ծառային:

 

Ով զՊարոն Լոյս վըկայն յիշէ

Եւ կամ նըվէր տացէ նորին `

Քրիստոս յիշէ զինքըն բարին,

Եւ իւր ամէն բանն աջողի: ³

 

Տաղ ի վերայ Պարոն Լոյս նահատակին Կաֆայեցւոյ ի Թումայ գրոց աշակերտէ ոգեալ` խիստ ազնիւ եւ պիտանի:

 

Օրհնեալ Հայր երկնաւոր, Աստուած անքըննին,

Էակից փառակից միածին Որդին,

Որ ետ կարողութիւն քաջ նահատակին `

Պարոն Լոյս վըկային ` սուրբ մարտիրոսին:

 

Հայրն երկնաւոր ծագեաց ի սիրտըն նորին,

Որ քաշացաւ դիմացըն բըռնաւորին `

Յաղթեաց անօրինաց եւ սատանային `

Սուրբ վըկայն Պարոն Լոյս ` ծառայն Քրիստոսին:

 

Որպէս գարնան ծաղիկն որ երեւեսցին `

Պարոն Լոյս սուրբ վըկայն ի մէջ Քաֆային:

Օրհնեմք ըզքեզ, Աստուած, ի խորոց սըրտի,

Որ Դու զօրացուցիր զծառայն քո բարի:

 

Գովեմք ըզքեզ, վըկայ Տեառնըն Յիսուսի,

Պարոն Լոյս նահատակըդ քաջ եւ արի.

Նըման ես դու հաւու քաղցրաձայն ձագի,

Որ միշտ դու բարբառիս ի սէրն Յիսուսի:

 

Քեզ գոհութիւն տամ ես, Աստուած ամենի,

Փառաւորեմք ըզքեզ միածին Որդի,

Որ ընկալար զվըկայս ի ժամանակի `

Պարոն Լոյս նահատակըդ քաջ եւ արի:

 

Զարիւն քո գեղեցիկ հեղեր ի յերկրի,

Արեամբ ներկեալ եղար ի սէրն անմահի,

Դու միշտ փառաւորիս աջոյն հայրենի,

Սուրբ Պարոն Լոյս վըկայ ` անունդ բարի:

 

Չըմեռն էր ժամանակն ` երբ ըմբըռնեցին,

Տարան զնա հարցուցին չար դատաւորին:

Նա աներկիւղ երետ ըզպատասխանին,

Դաւանեցաւ զՔրիստոս միածին Որդին:

 

Պարոն Լոյս նահատակըդ զարմանալին,

Որ նահատակեցար ի մէջ Կաֆային,

Ցընծայ Հայրըն վերին եւ ուրախ լինին,

Որ քաղցրացար դիմացըն բըռնաւորին:

 

Դեռաբուսիկ ծաղիկ եւ քաղցր աղաւնի,

Պարոն Լոյս մարտիրոսըդ քաջ եւ արի,

Որ դու զարմացուցիր զազգ քրիստոնէի

Եւ մարտիրոսացար ի մէջ Կաֆայի:

 

Դու վառեցար հոգով ի սէրն անմահի,

Չարչարեցար ՚ւ եղար վըկայ Քրիստոսի,

Մանուկ սուրբ Պարոն Լոյս ` պարծանք աշխարհի,

Եւ վարդագոյն արիւնդ քո հեղաւ յերկրի:

 

Որպէս ըզգառն անմեղ ըզքեզ զենեցին,

Եւ դուն ուրախ էիր ի զենման քոյին:

Ցընծան այսօր հրեշտակք եւ ուրախ լինին,

Օրհնեն ըզԱրարիչն Աստուածն անքըննին:

 

Գունդք հրեշտակացն այսօր ըզքեզ գովէին,

Եւ պար առեալ ըզքեզ եղանակէին.

Պարոն Լոյս սուրբ վըկայ, բարբառ քաղցրագին,

Ուրախ էին ՚ւ օժար կատարման քոյին:

 

Ցընծան սուրբ մարտիրոսքն եւ ուրախ լինին,

Հըրճուին սուրբ մարգարէքն եւ պայծառասցին,

Որ խառնեցար կամաւ ի յերամ նոցին,

Մարտիրոս կոչեցար ի մէջ Կաֆային:

 

Մանուկ քաղցրատեսակ եւ զարմանալի,

Դու մարտիրոս կոչիս ազգիս Հայ զարմի,

Արթուն անուն բարի սըրբոյն Գրիգորի,

Որ եկեալ երազիդ եւ էր ընդ քեզի:

 

Ասաց. « Մի ' վախենար, իմ քաջ սիրելի,

« Եկի ես որ օգնեմ մարտ պատերազմի,

« Եւ մարտիրոս լինիս ազգիս իմ բարի,

« Եւ Լոյս դու անուանիս ի մէջ Կաֆայի »:

 

Փա ՜ ռք քեզ, Քրիստոս Աստուած, Տէ ՜ ր ամենայնի,

Որ ի ձըմեռնացեալ ցուրտ ժամանակի

Բուսուցեր հոտ անուշ ` վարդըս պատուելի,

Եւ դու հոտոտեցար ի հոտ անուշի:

 

Էակից միածին Որդին քաղցրացաւ,

Եւ ի սուրբ Պարոն Լոյսըն իւր գըթացաւ,

Որ ետ կարողութիւն եւ նա զօրացաւ,

Յաղթեաց ըզթըշնամին եւ պայծառացաւ:

 

Ի թուականիս Հայոց ի հազար ամի

Եւ տասնեւվեցն եղեալ ի յաւելորդին `

Գըլխատեցար մայիսի տասն եւ հընգին,

Տարան զքեզ հանգուցին ի սուրբ Աննային:

 

Վըրդանէս վարդապետ եւ անուն բարի,

Թող դու պայծառ կենաս ի մէջ աշխարհի,

Որ ես առի հրաման եւ զտաղս ասացի,

Թումայ խիստ մեղաւոր ի յայսմ աշխարհի:

 

Արդ աղաչեմ ըզքեզ, սուրբ վըկայ բարի,

Որ բարեխօս լինիս զայս բանս ասօղի `

Մեղապարտ Թումայի եւ անպիտանի,

Եւ բարեխօս լինիս համայն աշխարհի: ⁴