Թղթեր

Զյաւէտն ի մեզ տռփումն բնաւորականի եւ ստորադասեալ երկատութեանն յարմարական եւ գեղեցկապէս զվայելչական տրամախոհութեան ըստ նախկի գոյացութեանն, որով տարբերի բոլորն բակառեալ բանական եւ մահկանացու սէր, եւ դարձեալ ուրեմն եւ ստորադասական մասնկայն երրորդումն, որ ոչ եթէ միայն հաւանի սակս ափրոդիտականին զտռփումն ցանկութեան ախտին յարձակման նահանջել, այլ եւ զբոլորն ի վատթարն մտածութիւն. որ եւ զսրտմտութիւն ընդդէմ օձին հայցէ լինել եւ ումեմն պատշաճ համարեալ զդիտաւորութեանն անկումն ծայրի ի պիտանացուսն վերաբերել, եւ եթէ ըստ վարդապետական յեղանակի այլ ումեմն նախ քան զայս, որ այժմ ի մէնջ կռփեալ ըմբերանի պարսաւեալ, զմեռելութեան բոլորն ախտի խնդրէ որ ի կենցաղումս, եւ անյագաբար ի գերագոյնսն զտռփելն, եւ այնու ոչ այլ ինչ նշանակէ, եթէ ոչ վարժումն եւ զ՚ի բարիսն կրթմունս եւ զբոլոր շամբշութիւն ամեհութեան մեր եւ տմարդի վարուց ի բաց մղեալ եւ մաքուր եւ զառանց աւելորդաց կեանսն ստանալ. զայս այնքան հայցէր հաւանութեան, որքան յերիս բաժանէր զմեռելութեանն տարազ եւ տռփումն յօժարական արգելոյր կեալ:

Արդ եթէ դսրովեալ եւ պարսաւեալս զայս, զի՞նչ արդեօք ի մէնջ գովեալք եւ բարեբանեալք. եւ ահա' զերկոսեանն մեզ արասցուք դատախազ. ոչ հաւանիմ այսմ անտեղի թեւակոխութեանս որպէս առ ոմն շնական խաբանէր արքայն յանցաւոր եթէ զերկոսեանն զրկես: Բայց յիրաւի ատեցեալ եղեն օրէնքն Աստուծոյ, վասն զի յանդիմանեն զմեզ եւ ատեցին զյանդիմանիչս ի դրունս իւրեանց: Ո՞ արդեօք շինէ զաշտարակն, յայն հայեցեալ, որք ի գանձ ապաւինին եւ ի ճարտարութիւն եւ ի բազուկ. այս այր է, որ ոչ արար զԱստուած իւր օգնական, եւ որ զկնի սորա յարմարի: Ո՞ արդեօք ոչ հաւատայ, որ է անհաւատ. մի' զվաղիւն հոգար եւ որ զխոտն վայրի զգեցուցանէ եւ որ ի մեռելոց յարուցանէ եւ որ զերկինս սակս քեզ պրկեալ ունի տաճար եւ կառուցեալ յոչնչի զերկիր, եւ որ ասէ Որ հաւատայ յիս, գետք յորովայնէ նորա բղխին. եւ որ ոչ ճնճղկոյ առանց հրամանի իւր տայ իմաստութեամբ յորոգայթ ուրուք ըմբռնել:

Զիա՞րդ տարախոհ մտածութեամբ ոք վարկցի զայս ինչ կամ զայն. աղէ~ ընկեա' ի Տէր զհոգս քո. աղէ~ յուսա' ի Տէր եւ ոչ ամաչեսցես յաւիտեան. յորժամ զկայծակն շիջուցանես դու, յորժամ ակն ի մարմնի անտեսութեան հաւանի, յորժամ ակն տունջեան աշխարհի ոչ ծագէ, յորժամ միտք ծառայեն ախտի, ընդէ՞ր շիջանի լապտեր, վասն որո՞յ պատճառի անյուսութիւն քեզ տիրեաց: Աղէ~ զմտաւ ա'ծ եւ յայտնեա' եւ մի' հպարտասցիս անտրամախոհ կարծեօք, զի բերան ինչ գիտելն քեզ կամ արհեստի հմուտ, այլ ամբիծ եւ զանախտ կեանս ստանալ եւ ոչ ստորադատականն մակաւասար կացուցանել, որ ոչ բնաւորեցան, այլ ի վերստին յիշումն քեզ փութալի լիցի եւ նոր յօժարութեան յաստուածային շնորհս, որ տուաւ. ապ՚եթէ ոչ` այս քեզ ի մեծ դատակնիք առաջին Ստեղծչին վկայութիւն, ողջ լե'ր: