Այլեւս
Թուրք-Աւստրիական
պատերազմի
վերջաբանն
է,
որ
խնամքով
կը
նկարագրուի
Հ.
Թ.
Յովհաննիսեանի
նամակին
մէջ:
Պատմութիւնը
կաւանդէ
որ
մեր
նամակագրին
յիշատակած
երկու
աւստրիացի
զորավարները`
Վալլիս
եւ
կոմս
Նայփէրկ`
կը
բանտարկուին
կայսեր
հրամանաւ,
որովհետեւ
անմիջապէս
զիջաներ
էին
Պելկրատու
հաշտութեան
համար
Օսմանցւոց
կողմանէ
գրուած
անարգ
պայմաններուն:
Նամակագիրս
կու
տայ
նաեւ
ուրիշ
հետաքրքրական
տեղեկութիւնները:
Օ[րհնեալ
]:
Յ[իսուս
]:
Ք[րիստոս
]:
Գերապայծառի
եւ
գերյարգեցելոյ
Տեառն
Մխիթարայ
Աբբայի
Հօրդ
մերում
ընդհանրականի
մեծաւ
խոհարարութեամբ
մատուցանեմ
զորդիական
ողջոյն
եւ
զհնազանդութիւն :
….
Ի
7
սեպտեմբերի
թաղեցաք
զԵպիսկոպոսն
եւ
Պէլիկրատն,
(որ
այլով
անուամբ
Գարօլինայ
կոչի
)
եւ
անդ
էր
վերոգրել
(Էլիզապէթապօլսեցի
)
Տէր
Մինասն
եւս…:
Ես
թերեւս
զկնի
սակաւուց
խնդրելոց
եմ
զԾերակոյտն,
զի
զվկայութիւն
գրիցեն
վաս
իմ,
բայց
այժմ
ոչ
իշխեմ,
զի
են
ի
մեծի
ալէկոծութեան
շուրջ
զDominiumիւն,
քանզի
որպէս
ըստ
առակին,
Chi
compra
guerra,
այսպէս
սոքա
յորմեհետէ
գնեցին
զՏօմինիումն
101000
տուգաթով,
ոչ
ունին
զխաղաղութիւն
եւ
զհանգիստ,
այլ
միշտ
են
ի
խռովութիւնս
եւ
յաղմուկս:
Եւ
ինքեանք
վկայեն ,
թէ
յառաջ
քան
զտիրանալ
նոցա
տօմինիումին,
հանգիստ,
ուրախ
եւ
խաղաղ
եւ
միաբանք
էին
քաղաքացիքն,
բայց
այժմ
ներհակն:
Այլ
նորագոյն
լուր
ոչ
գոյ
աստ
անցելոց
պատերազմաց,
քանզի
ասեն
թէ
խաղաղութիւն
է.
այսու
դաշամբ,
զի
զՊէլիկրատն
աւերիցեն,
եւ
աւերեալ
տայցեն
ի
ձեռս
տաճկաց,
եւ
այսու
պայմանաւ,
զի
զբերդն
յաւիտեան
ոչ
չինիցեն
տաճիկք,
այլ
այնպէս
աւերեալ
թողցեն,
եւ
այս
զամս
26.
ըստ
ոմանքզամս
24,
եւ
ըստ
այլոց
զամս
28:
Եթէ
այսպէս
տցէ`
վնասակար
խաղաղութիւն
է,
եւ
մանաւանդ
քայքայումն
է
քրիստոնէութեան
քան
թէ
խաղաղութիւն:
Լուաք
թէ
Սրբազան
Փափն
եւ
ամենայն
եկեղեցականք,
նաեւ
ամենայն
Electorք
ոչ
կամին
ընդունիլ
զորոգայթաւոր
խաղաղութիւնս
զայս,
եւ
ասեն
թէ
2
Կենէրալք,
այսինքն
Վալիսն
եւ
Նայպէրկն
են
ի
բանտի
ի
Վեննա,
վասն
կաշառակոծութեան,
նաեւ
6
կենէրայլք
են
ի
Կոստանդինուպօլիս
ի
պահեստի
առ
տաճիկսն,
որպէ
զի
եթէ
կայսրն
մեր
եղծիցէ
զդաշինս
կռեցեալս`
հատցեն
զգլուխս
նոցա,
յանցեալ
շաբաթու
ասէին
թէ
զ
6000
տաճիկս
սրախողխող
արարեալք
իցեն
ի
Պէլկրատն,
եւ
զայլ
անթիւ
սուտս
ասեն
իբրեւ
զճշմարիտս,
եւ
յետ
սակաւուց
այլք
ստեն
զյառաջագոյն
ասացեալսն…
Նաեւ
ճանապարհքն
փակք
են
դեռ
եւս:
7
ամիս
է,
յորմէ
հետէ
վաճառական
ոմն
Ովանէս
Վասիլեան
կոչեցեալ,
յղեաց
զկրտսեր
եղբայրն
իմ
զԼուբուլն
(որ
է
Զատիկն
)
ի
Վեննա
մոմով,
եւ
ի
հոկտեմբերի
ամսոյն
հազիւ
կարաց
մտանել
ի
Վեննա
բազմաւ
նեղութեամբ,
եւ
շատ
ծախսիւք:
Միայն
5
անգամ
եւ
ի
5
տեղիս
պահեալ
է
զգօնդումաձիա,
այսինքն
զնազարէթ,
թող
զայլ
աշխատանս
եւ
զծախս.
եւ
որպէս
լուեալ
եմ,
միայն
սակս
մտանելոյ
ի
ներքս
տուեալ
է
զ
30
ոսկիս
ունկարիս:
Եւ
պատճառն
է,
զի
դեռեւս
երկնչին
ի
մահտարաժամէ,
զի
տակաւին
մեռանին
ի
տեղիս
տեղիս
ի
Դրանիսլավիա,
նաեւ
ի
սիպին
12
տունս
փակեալք
են.
բայց
ի
մեծ
մաճարք
ի
բազում
տեղիս
մեռանին.
Տէր
Յիսուս
զերծուսցէ
զամենեսին:
…
Մնամ
պատրաստական
ամենայնի
Նուաստագունեղ
ծառայ
Հ.
Թէոդորոս
Յով[հ]աննիսեան
Կրօնաւոր
ի
կարգէ
Ս.
Ա.
Աբբայի
Յամի
Տեառն
1739
Նոյեմբերի
1
ի
Կեռլայ
