Դե'ռ
աւելի
մանրամասն
եւ
որոշ
տեղեկագրութիւն
մը
կ՚ընէ
Բարդողիմէոս
վարդապետ
Հին
Տոմարի
փոփոխութեան
շուրջ`
իր
հետեւեալ
նամակով:
Ունի
երրորդ
թուղթ
մ'ալ
նոյն
տարւոյ
յուլիս
14-ին
գրուած
առ
Մխիթար,
յորում
կրկին
կը
դառնայ
մի
եւ
նոյն
հարցերուն
շուրջ.
աւելորդ
կը
նկատենք
հրատարակել:
Գերապատուելոյ
եւ
ամենասիրելւոյն
տեառն
տեառն
Մխիթար
Վարդապետի
եւ
Աբբայի
…
Լուեալ
իմ
եւ
ի
միասին
ուրախացեալ
թէ
գերապատուելի
Խաչատուր
աստուածաբանութեան
վարդապետն
հրամանաւ
սուրբ
Ժողովին
գնացեալ
դէպ
ի
Վիէնայ
առ
ի
ձեռնադրիլ
ի
նունցիէն
Եպիսկոպոս
մաճառի
յերկրին
ի
վերայ
Հայոց
ի
տեղի
Օգսէնտիոս
ի
տէր
հանգուցեալ
Եպս.
ին,
բայց
ոչ
գիտելով
հաւաստին,
երկբայացեալ
կամ.
ուստի
աղաչեմ
զտէրութիւնդ,
զի
զճշմարիտն
ծանուսցես,
զի
ուրախութիւն
իմ
կատարեալ
լիցի,
եւ
զայլ
ինչ
նորագոյն
բան
հանդիպիցի
այդր
խնդրեմ
իմանալ:
Ինձ
թուի
թէ
նանցեալ
գրին
իմոյ
գրեալ
եմ
Եղբայրութեանդ
շուրջ
զտէգռէթօիւն,
զոր
ընկալայք
ի
սուրբ
Ժողովոյն.
բայց
բազմիցս
խնդրեցի.
եւ
տէրութիւնդ
խոստացաւ
կատարել:
Գրեալ
էի
սիրելութեանդ
թէ
ոմանք
հակառակելով
արգիլեցին
առ
ի
կատարել
զտօնախմբութիւնսն
ընդ
լաթինացւոց ,
եւ
մանաւանդ
զյայտնութիւն
տեառն,
զոր
պարտէօք
առնել
ի
զ.
յունվարի
ըստ
նոր
տօմարին.
այլ
հայք
խռովիչք
դիմեցին
առ
արքեպիսկոպոսն
Փիսոյ,
թէ
մեք
բռիվիլէճիօ
ունիմք
ի
Հռօմայ
գնալ
ըստ
Հին
տօմարին,
եւ
թէ
ոչ,
մեք
ոչ
ունեմք
իտար
ըստըռլաճ
եկեղեցւոյ,
եւ
տեսեալ
եպիսկոպոսին,
խռովութիւնսն
Հայոց,
եւ
ինքն
ոչ
կամելով
խռովութեան
զձայն
լռել,
գրեաց
ինձ
թէ
որպէս
յառաջուց
թոյլտուութիւն
կայր
Հայոց,
այսպէս
թոյլ
տուր
այժմ
գնալ
ըստ
Հին
տօմարին,
ուստի
հարկադրեալ
կրկին
կատարեցի
զտօնախմբութիւնսն:
Բայց
ըստ
պարտականութեան
իմոյ
ծանուցի
սուրբ
ժողովին,
որ
եւ
գրեաց
Արքեպիսկոպոսին,
եւ
ինձ
գովաբանելով
զհնազանդութիւն
իմ
եւ
զխոհեմութիւնն
Արքեպիսկոպոսական
եւ
հրամայեաց
նմա
օգնել
ինձ,
զի
եւ
ես
կարիցեմ
այսուհետեւ
ի
միասին
ըստ
լաթինացւոց
կատարել
զտօնս:
Եւ
ելեալ
գնացի
Փիզայ,
եւ
զկնի
բազում
խօսակցութեան,
առի
հրաման
ի
նմանէ
ձեռագրով
իւրովք,
զի
այսուհետեւ,
որպէս
սուրբ
ժողովն
հրամայեալ
է`
առնիցեմ,
եւ
եպիսկոպոսն
հրամայեաց
կատարել,
եւ
հայոց
հնազանդի.
արդ
այժմ
սկսեալ
է
գիւտ
Խաչէն
միատեղ
կու
կատարեմ
զամենայն
տօնսն
տէրունական,
աստուածածնայ,
առաքելոց,
եւ
զամենայն
հրամայեցեալ
տօներն,
եւ
զայլ
օրերն
ըստ
Հայոց
տօմարին,
կամ
Հայրապետաց,
կամ
մարտիրոսաց:
…
թուին
Փրկչին
1719
մայիսի
22
յԱլիկուռնայ
տէրութեան
քո
ծառայ
Բարդողիմէոս
վարդապետ
միսիօնար
առաքելական
