Այս
նամակը
Հայ
հնագէտներուն
կը
ներկայացնէ
հետաքրքրական
եւ
օգտակար
տեղեկութիւն
մը:
Պապերու
քաղքին
մէջ
1720-ի
հոկտեմբերին
ձուլուեր
է
մասնաւոր
մետալ
մեր
Երջանիկ
Հօր
Ս.
Լուսաւորչայ,
որու
մանրամասն
նկարագիրը
կը
դնէ
Ուրբանեան
Վարժարանի
նախկին
աշակերտ
Ստեփանոս
վարդապետ:
Հետեւեալ
բացատրութիւնները`
որ
են,
«թէպէտ
գոյ
նորին
պատկերաւ
դասն
Աստուծոյ
եւ
իւր
տիպն»,
ինչպէս
նաեւ
«որոյ
եւ
պատկերին
նման
է
ամենեւին
տիպս
այս»,
յայտնապէս
կը
ցուցանեն
որ
եղած
է
հոն
սակայն
անկէ
առաջ`
Հայրապետիս
առանձին
պատկերի
տպագրութիւնը,
ինչպէս
որ
անշուշտ
կ՚ուզենք
հասկնալ
այսօր
ուրիշ
սրբազան
փոքր
պատկերներու
մասին:
Գերյարգելի
Հայր
եւ
Տէր
Վերապատուելագունեղ
…
Յետ
այսորիկ
եւ
զայս
ծանիր
գերյարգելի,
զի
այն
էրզրուեցի
մարմնաւոր
աչօք
կոյր
Յովսէփն
ի
վաղնջուց
եհաս
ի
Հռօմ
եւ
նախ
հանդիպեալ
էր
յԱլիկօռնայ.
այժմ
սակայն
ոչ
է
աստ,
քանզի
ելեալ
գնաց
յԱնապօլի
վասն
ուխտի
որ
ի
պատիւ
սուրբ
նշխարացս
Լուսաւորչին
մերոյ,
եւ
անտի
շուտով
վերստին
յայսր
դառնալոց
է.
եւ
ես
իսկ
ըն
բազումս
տեսեալ
ծանեայ
որ
իրաւի
յոյժ
լաւ
անձն
էր:
Ապա
եւ
թօխաթեցի
այն
ուխտաւորն ,
որ
չուեալ
է
անդէն,
դեռ
եւս
ոչ
եհաս
յայսր,
եւ
յորժամ
հասանիցի
եւ
տեսանիցեմ
զառաքեցեալ
մետալն,
յօժարաբար
ծառայեցից
գերյարգելութեանդ
առբերելով
ընդ
իս
զերկու
հազար
նոյնով
տպով
տպեցաւ
մետալս,
զորս
խնդրեալ
էիր:
Բայց
որովհետեւ
զրոյց
եղեւ
ի
վերայ
մետալի,
ծանուցանեմ
գերյարգելութեանդ
եւս
զայս,
թէ
տեսեալ
մեր
զի
մինչեւ
ցայժմ
ի
բովանդակ
Հռոմ
ո'չ
գոյր
եւ
ո'չ
է
եղեալ
տիպ
եւ
մետալ
սրրբոյն
Գրիգորի
մերոյ
Լուսաւորչին,
թէպէտ
գոյ
նորին
պատկերաւ
գառն
Աստուծոյ
եւ
իւր
տիպն.
վասն
որոյ
եւ
յոյժ
ջանացաք
եւս
եւ
մեր
եղբայր
տէր
Մինասն
զի
գտանիցի
եւս
մետալ
նոյնոյ
սրբոյն,
եւ
արդէն
իսկ
ահա
հասաք
ըղձից
մերոց:
Քանզի
ի
պատիւ
սրբոյն
կամօքն
Աստուծոյ
ներ
այսմ
ամսոջ
շինեցաւ
կարի
լաւ
եւ
գեղեցիկ
տիպ
մի
մետալի
նոյնոյ
սրբոյն
Գրիգորի,
եւ
շուրջ
զնովաւ
երեւի
հայկական
տառիւք
գրեցեալ
անուն
սրբոյն
այսպէս.
Սբ.
Գրիգ.
Լուս .
Հց:
Ըստ
որում
եւ
կայ
գրեցեալ
ի
վերայ
ասացեալ
գառն
աստուածային,
որոյ
եւ
պատկերին
նման
է
ամենեւին
տիպս
այս,
որոյ
եւ
ձեւն
բոլորակ
է,
եւ
մեծութիւնն
չափաւոր
եւ
հասարակ,
ի
մի
կողմն
ուրեմն
մետալիս
այսպիսւոյ
լինի
պատկեր
սուրբ
գրիգորի:
Իսկ
ի
միւս
կողմն
լինելոց
է`
Աստուածածին
հանդերձ
Քրիստոսիւ
ի
գիրկս
իւր
եւ
կամ
Խաչելութիւնն
Քրիստոսի,
գինն
սոյնոյ
մետալիս,
շինօղն
կու
խնդրէ
հարիւրին
տասը
ճիւլի
եւ
պակաս
չիտար:
Ինչեւիցէ
զայսքան
կարճառօտաբար
յօժարեցայ
ծանուցանել
հայրութեանդ
գերյարգելւոյ,
զի
եթէ
հաճոյ
թուիցի
ձեզ
եւս
դնել
յայսպիսի
մետալացս,
թարց
յապաղման
եւ
շուտով
ծանուցէք
ինձ,
զորքան
կամիք,
եւ
մանաւանդ
եթէ
փոխանակ
վերոյասացեալ
երկու
հազար
մեհղտալին
կամիցիք
առնուլ
ըստ
միասին
եւ
յայսպիսի
մետալ,
ձեր
կամքն
է:
Դարձեալ
ի
միասին
ծանուցէք
ինձ
եւ
զայս
թէ
արդեօք
ձեր
մետալներն
օրհնել
տամ
փափին
թէ
ոչ
կամ
թէ
այնպէս
բերից
չօրհնած:
…
Գերյարգելութեանդ
Ի
Հռօմ
Հոկտեմբ .
19
1720
Պատրաստական
ծառայ
Ստեփաննոս
վարդապետ
