Պատմութիւն Հայոց

ԳԼՈՒԽ ԾԸ
Յաղագս նահատակութեան Տրդատայ նախ քան զթագաւորելն:

Արդ իբրեւ եհաս ժամանակ Տրդատայ ժառանգելոյ զաթոռ թագաւորութեան իւրոյ զհայրենիսն, զօրաժողով լինէին թագաւորն Գթաց ընդդէմ Պռոսբայ Յունաց թագաւորին. եւ յղէ առ կայսրն Յունաց Պռոբոս, զի միամարտեսցին ընդ միմեանս. եւ զօրք իւրեանց (ի) խաղաղութիւն մնասցեն: Իսկ արքայ Պռոբոս ահիւ մեծի եղեալ տագնապէր` որպէս Սաւուղն այն ի Գողիադայ. քանզի էր անզօր ի պատերազմի. եւ պատմեաց զօրացն իւրոց զբանն Գթաց թագաւորին: Իսկ Լիկիանոսն այն` որ առ մօտն էր Տրդատ` զօրացոյց զթագաւորն` եւ ասէ, է աստ այր մի յազգէ թագաւորացն Հայոց` որում անուն Տրդատ, եւ իրքդ այդ նովաւ վճարի: Եւ որպէս անդ վասն Դաւթիառ Սաւուղ ասացին զյաղթելն Գողիադու, եւ կամ որպէս ինքն վասն իւր յաղագս առիւծուցն եւ արգուցն սատակման. եւ զօրացաւ ի բանս Սաւուղ պարգեւս խոստանալով Դաւթի, եւ ագուցանել հրամայէր նմավրապանս եւ որ այլս կազմած սաղաւարտս. այնպէս եղեւ առ Տրդատ ի կայսերէ. որպէս անդ բանն Աստուծոյ թագուցեալ էր յողորկ քարն Դաւթի, նոյնպէս եւ աստ առ Տրդատ: Թէպէտեւ դեռ ո'չ էր հաւատացեալ եւ ընդունակ լեալ բանին, սակայն հանդերձեալ էր նշանակեալ որ լինելոց էր առ յապա` յաղթել անմարմին Գողիադու: Ապազգեցուցին մեծազօրին Տրդատաց զկերպ կայսերն. եւ Լիկիանոսէ պատմեալ զամենայն կայսեր զգործ քաջութեանն Տրդատայ առաջի ամենայն բազմութեան զօրացն, եւ ասացեալ նախ զբացումն դրանցն ախելոց, եւ զյաղթումն զօրացն, եւ զդարման երիվարացն, զոր ընկենոյր ընդ բարձրութիւն պարսպին յայնկոյս բարդս բարդս, ընդ նմին եւ զիշեանն եւ զայլն եւս. նաեւ զայլգործսն` որ յըմբշամարտսն էր լեալ, եւ զձիավարեալսն, եւ որ այլ ուրեք գործ ի նմանէ եղեալ: Յետ այսորիկ իբրեւ լուաւ զայս կայսրն, հրամայեաց ածել զՏրդատ: Իբրեւ եկն, պատմեաց նմա զամենայն. ապա այնուհետեւ ժամ տուեալ մարտի: Իսկ իբրեւ եհաս ժամն, հրամայեաց կայսրն` զի զարդարեսցեն զՏրդատ ի կերպ կայսեր: Եւնորա առեալ զզօրս թագաւորին` ձայնիւ փողոյ յառաջ մատուցեալ յանդիման թշնամւոյն. եւ ի հանդիպել միմեանց Տրդատ (այ) եւ թագաւորին Գթաց, մտրակի կուշտ արարեալ երիվարաւն` ուժգին գոչմամբ յարձակեցան ի միմեանս: Յաղթեալ քաջին Տրդատայ` ի փախուստ դարձուցանէր զթագաւորն. եւ հասեալձերբակալ առնէ, եւ ածեալ յանդիման կացուցանէ կայսերն: Յայնժամ մեծացուցանէ կայսրն զՏրդատ անչափ պարգեւօք: Եւ թագ եդեալ ի գլուխ նորա` զարդարեաց թագաւորական ծիրանօք. եւ տուեալ ի ձեռս նորա զօրսբազումս` արձակեաց յաշխարհ իւր: … Այսր թագաւորն Հրաչեայ` զորմէ ասացաք. արդ իբրեւ եկն Տրդատ մեծաւ խնդութեամբ, եգիտ անդ զօրս բազում ի Պարսից. զոր ապա քաջապէս փախստական արարեալ իսպառ հարուածով`մինչեւ յաշխարհն Պարսից. եւ զայն արարեալ բազում ժամանակս քինախնդիր լեալ առ ի նոցանէ գործելեացն, եւ զթագաւորութիւն իւր լիապէս բովանդակ յինքն նուաճէր զօրացեալ ի վերայ ամենեցուն: