Պատմագրութիւն

Զոր ինչ պատմութիւն` որ լուեալ եմ` զայն գրեմ. բայց յետ եւ առաջ լինելն եւ զթուականն ոչ գիտեմ. եւ որք ընթեռնուք` մի' մեղադրէք. այլ թէ հաճիք ՚ի սմա, Տեառն շնորհ. եւ թէ ոչ, դուք ողջ լերո'ւք: Այլ վասն պատմութեանս` որ առաջի կայ մեզ, եթէ ո՞վ պատմեաց մեզ, ծանուցից: Էր այր մի ծեր վաղեմի` ՚ի Վաղարշապատ գեղջէ, եւ անուն նորա Երանոս: Սա ասաց. յորժամ Շահն քշեաց զերկիրս, ես Ի [20] ամեայ էի, եւ մտի ջորեպան Շահին, որ է ղաթրճի. ուր եւ ՚ի դառնալն ՚ի Թաւրիզոյ եւ ՚ի գնալն ՚ի Ղազուին, եհաս ՚ի գիւղաքաղաք մի` որ ասի ՚ի Եմխանայ, յայսմ կողմանէ Ղափլանթու լերինն ՚ի կողմն Թաւրիզոյ. եւ ըստ վավաշոտ սովորութեան իւրոյ` հրաման եհան, զի ամենայն մանկամարդ կանայս եւ զաղջկունս ժողովեսցեն ՚ի մի վայր. եւ նստոյց շուրջանակի հանդէպ միմեանց, եւ ոչ եթող անդ այր արու, այլ ամենեքեան կանայք էին եւ փոքրիկ տղայքներ: Էարկ սեղան յուտել եւ ըմպել եւ պարել. եւ ինքն ելեալ ոսկէ բաժակաւ գինի տայր նոցա. եւ որոց եւ սիրէր, զկէս բաժակին ինքն ըմպէր, եւ զկէսն տայր նմա: Եւ էր ընդ բազմելոցն կոյս մի գեղեցիկ` որ ոչ ուտէր, ոչ ըմպէր, ոչ խօսէր, եւ ոչ ՚ի վեր հայէր. եւ էր խօսեցեալ ընդ երիտասարդի միոջ: Եւ գնացեալ Շահն մերձ առ նա` եւ կալեալ ՚ի ծնօտից աղջկանն` ասէ, աղջի'կ դու, ընդէ՞ր ոչ հայիս ՚ի վեր: Ուր ուրեմն հայեցեալ աղջիկն ՚ի վեր` եւ բացեալ զբերան իւր` եւ ասէ, Փատշահում, դու եւս ՚ի վեր հայի'ր. Բ [2] անգամ ասաց զայն բանն: Իսկ Շահն ՚ի միտս իւր պահեաց զբանս աղջկանն. եւ յորժամ վճարեաց զուրախութիւնն իւր, հրամայեաց մէն մի երես ծածկոց արկանել ՚ի գլուխս կանանցն, այսինքն` ռօհփակ, եւ մէն մի գտակ տղայոցն, եւ արձակեաց զնոսա: Եւ ինքն գնաց ՚ի տեղի իւր. եւ կոչեաց զաղջիկն որ խօսեցաւ զբանն ընդ ինքեան եւ համբուրեաց զնա` եւ ասէ, ա~հ` դու իմ դուստր` որպէս խօսք էր զայն` զոր դու ասացեր յերեսս իմ: Ասէ աղջիկն, հա'յր իմ Շահ, ես աղախին քո եմ. ահա Բ [2] ամ է` զի ասացեալ են զիս երիտասարդի միոյ, եւ բնաւ յերես մարդոյ ոչ եմ հայեցեալ եւ ոչ խօսեցեալ բնաւ, եւ ոչ ՚ի տանէ մերոյ ելեալ արտաքս մինչեւ ցայսօր. որ պատառեցաւ քօ՞ղ երեսաց իմոց: Պարտ էր ինձ մտանել ՚ի հող, քան տեսանել երես մարդոյ: Ասէ Շահն, բազումք ցանկան տեսանել զերես թագաւորի` եւ ոչ կարեն. եւ դու տեսանես եւ խոկաս: Ասէ աղջիկն, եթէ տեսանել զերեսս ռամիկ մարդւոյ ամօթ է, ո՞րչափ եւս առաւել զերես մեծ թագաւորի` ամօթ իցէ: Եւ ապա Շահն զարդարեաց զաղջիկն, եւ ասաց առնել զհարսանիսն. եւ զի զքաղաքն ետ նմա արքունական Նօմոսիւ, զի յորդւոց որդիս լիցի նմա մինչեւ յաւիտեան, եւ է այնպէս, աւագ դստեր բաժին տան. եւ ոչ այլ ոք իշխէ այնմ գիւղաքաղաքի, բայց աւագ դուստր, եւ ասեն Ղզ-շահրի, որ է աղջկանց քաղաք, եւ մերովս Միանայ: