Պատմագրութիւն

Զի որպէս ասացաք զխոցիլ Ամիրգունա-խանին ՚ի պատերազմի Մովրավին, եւ տանիլն յԵրեւան, եւ մնալն առ Ղօռչի-բաշին` Թահմազ-բէկի` որդւոյ նորա: Լուան ազգն Մարաց, որ է Քուրտ, յայնմ կողմանէն Մասեաց լերինն` ժողովեցան ՚ի մի, եւ խորհեցան գալ ՚ի դաշտն Շարուրայ` եւ առնել աւար: Եւ եհաս համբաւս այս առ Ամիրգունա-խանն: Վասնորոյ յղեաց առ որդին իւր Թահմազ-բէկ զպատգամս խիստս, եւ ասէ, աւուրք տառապանաց եւ օր նեղութեան հասին ՚ի վերայ քո. արդ` որո՞յ յուսոյ ակնունիս կալով այդր: Եւ իբրեւ լուաւ Թահմազ-բէկն զպատգամս Հօրն` եւ ՚ի խոր խոցեցաւ, վասնորոյ առանց գիտելոյ Ղօռչի-բաշուն` առեալ զգունդն իւր` եւ գնաց ՚ի նոյն օր ՚ի գաւառն Գեղամայ, եւ ՚ի միւս օրն ՚ի Վայոց ձոր, եւ ՚ի միւս վաղն ՚ի դաշտն` որ կոչի Վէթի. եւ ետես` զի տարածեալ էին արքն զվայրս դաշտացն: Եւ Թահմազն գոչեաց բարձր ձայնիւ, եւ ասէ, հաւ տուր Ղզլբաշ, հաւ տուր: Եւ այր ոմն ՚ի Պարսից` ո'չ յաւագացն, այլ անարգ եւ յոռի, պատասխանեաց արհամարհանօք` եւ ասէ, բէշ բաթման տառունուն նա հաւի օլուր. որ է ստուգութիւն խօսացս այս. զի սղութիւն էր հացի. եւ այրս այս Ուլուֆայն առեալ էր կորեակ, եւ յայսմ վայրի երես եհան անարգանօք. եւ մինչեւ ցայսօր առակ ասի այս` յայսմ աշխարհի: Եւ ՚ի վերայ այս բանի` թուլացան Պարսիկքն, եւ ո'չ կամէին մտանել ՚ի պատերազմ: Վասնորոյ ինքն Թահմազ բէկ` սակաւ արամբք եմուտ ՚ի բանակն Քրտաց` եւ կոտորէր. եւ տեսեալ զօրացն` արիացան. եւ նոքա մտեալ ՚ի պատերազմն` յաղթեցին Քրտացն, եւ հալածեցին, եւ գնացին մինչեւ ՚ի տեղին, որ կոչի Այաղլու-սարայ, եւ անդ կանգնեցին զնշանն Քրտաց` սպիտակ` որ ասի ալամ, կամ բայրազ: Եւ տեսեալ Քրտացն զնշանն իւրեանց, կարծեցին ճշմարիտ գոլ. վասնորոյ դիմեցին առ նա: Իսկ Պարսիկքն ըմբռնէին զնոսա, ՚ի կալանս առնէին, կոտորէին, եւ աւար առին զամենայն ինչս նոցա, եւ մնացեալքն մազապուրծ եղեալ անկան ՚ի տեղիս իւրեանց: Եւ մինչդեռ անդէն կային առ Այաղլու-սարայն, եկն միւս եւս բօթ, թէ` ահա' գունդ մի Օսմանցւոց ՚ի Կարուց ելեալ եւ եկեալ հասեալ են ՚ի Կուաշ եւ ՚ի Վժան ՚ի լեռնոտեաց Արագածու, եւ կամին գնալ ՚ի Կարբի: Եւ լուեալ զայս Թահմազն, զամենայն գերիսն եւ զգլուխս սպանելոցն եւ զաւարն առաքեաց առ հայրն իւր Ամիրգունա-խանն, եւ ինքն ո'չ գնաց, այլ առեալ զօրքն ՚ի նոյն երեկոյն գնացին ՚ի գիւղն Նորագաւիթ, եւ զերիվարսն յագեցուցին. եւ ՚ի հաւախօսին ելին եւ անցին զգետն Հուրաստան, որ է Զանկի. եւ ելին յառապարն, եւ առանց ճանապարհի հասին ՚ի վեր քան զՕշական, եւ անցին զգէտն Քասաղ, եւ ՚ի ներքոյ այգեացն` որ ասի Կարբոյ դաշտ, անցեալ գնացին. եւ հասին յանդաստանն Վժանայ, եւ տեսին զՕսմանցիսն, եւ հարին զփողն պատերազմի. եւ խառնեցան ընդ միմեանց` Պարսիկն եւ Օսմանցին: Եւ երիվարք Օսմանցւոց ո'չ էին սովոր ձայնի փողոցն Պարսից. եւ ՚ի հնչել փողոցն` փախուստ առին` եւ Պարսիկն զկնի նոցա` հալածելով զնոսա: Բայց Թահմազ-բէկն մոլոր անկեալ ՚ի զօրացն իւրոց` գնայր միայն: Եւ ահա Գ [3] Օսմանցիք տեսին զնա ՚ի հեռաստանէ, եւ գիտացին, որ Ղզլբաշ է, բայց ո'չ իմացան` թէ ո'վ իցէ, եւ ծպտեցան զկնի նորա. եւ նա` զի ունէր ձի զօրաւոր կիսաբանական, որ ասէին Ղազի գհէր, եւ փախեալ առաջի Օսմանցւոցն, եւ ահա պատահի փոսի մի, ոյր`ասէին` լայնութիւնն էր ԻԴ [24] թիզ, զխորութիւնն եւ զերկայնութիւնն անչափ. եւ մտրակեալ զձին, եւ շեշտակ ջունթ առեալ թռեաւ, եւ էանց յայնկոյս. եւ կացեալ ՚ի վերայ ոտին, եւ իջեալ համբուրեաց զաչս ձիոյն. եւ գնացեալ եկեալ եգիտ զօրքն, եւ թուեցին զնոսա Զ [6] այր պակասեալ ՚ի զօրացն: Եւ ինքեանք ունէին կապեալս Ե [5] եւ գլուխ Գ [3]: Եւ առեալ գնացին յԵրեւան առ խանն. եւ գրեցին զպատճէն երկուց պատերազմացն, եւ ետուն ՚ի ձեռս պնդադեսպանի, եւ առաքեցին առ Շահն: