Պատմագրութիւն

Փառաւորեցաւ հրաշափառ եւ գերահռչակ սուրբ մենաստանն Յօհաննու վանից` ձեռամբ մեծամեծ իշխանացն Վաչէի եւ Քրտոյ` ամենայն կարգօք հոգեւորօք եւ մարմնաւորօք, պաշտմամբ եւ պատարագօք, սաղմոսերգութեամբ եւ ամենայն բարեձեւութեամբ: Եւ ահա ամենայն ոք ցանկայր փութալ գալ եւ տեսանել զկարգաւորութիւն վանացն` եւ զմիաբանութիւն բազմութեան եղբարցն: Եւ ՚ի տեսանելն զայս ամենայն ուղղութիւնս, ամենայն ոք ցանկայր տալ զինչս` եւ զստացուածս` եւ արարքս, ոմանք այգի, եւ ոմանք հող. ոմանք արարք, եւ ոմանք գիւղ. ոմանք անասուն, եւ ոմանք դրամս. ոմանք զինքեանս, եւ այլք զորդիս. ոմանք անօթս եկեղեցւոյ, եւ այլք զինչս մարմնաւորս: Եւ այսպէս մեծացաւ եւ փարթամացաւ սուրբ ուխտն Յօհաննու վանից` հրաշափառապէս: Իսկ որք ետուն զինչս, գրեցին յորմունս եկեղեցեացն` եւ յիշատակարանս գրոց. եւ ահա դեռ եւս կան, եւ երեւին դեռ եւս արձանքն եւ զտուեալ յիշատակսն յորմունսն: Վասնորոյ առեալ մեր զայնոքիկ` գրեցաք ՚ի Կոնդակի, թէ' արձանքն` որ յորմունս, եւ թէ' յիշատակարանս գրոց ՚ի բաց հանաք: Եւ որոց եւ թուականն ՚ի գլուխ արձանին էր, եւ մեք նոյնպէս ՚ի գլուխն գրեցաք, թէ սկիզբն, թէ մէջն, եւ թէ վերջն, նոյնպէս եւ մեք գրեցաք. որ ոչ գոյր թուական, զնոյն եւ մեք ոչ գրեցաք, զի ընթեռնելով զարձանն եւ զկոնդակն` ոչ յարին առ միմեանս, եւ զմեզ այպանիցեն` սուտ համարելով զմեզ: Եւ որք ինչս էին տուեալ, մեք զայն ոչ գրեցաք. զի գրեալ են նոքա ՚ի գիրն կենաց: Եւ զոր ինչ գրեցաք, ՚ի կարգին զթուականն, զի մի' յետ եւ առաջ լիցի թուականն, այլ կարգաւ զամենայն, թէ' ՚ի տաճարն, եւ թէ' ՚ի գաւիթն, մեք զկարգն ուղղեցաք: Նոյնպէս նշանակեցաք զտեղին, թէ այս ինչ է գրեալ յայս ինչ տեղւոջ, թէ' ՚ի գաւիթն, եւ թէ' ՚ի տաճարն` զտեղին նշանակեցաք, զի յընթեռնուլ Կոնդակիս` դիւրեաւ գտցեն յորմունսն, եւ մի' վրիպիցեն: Նախ զնկարագիրն թէեւ կարի աշխարհօրէն էր եւ անյարմար, եւ մեք զնոյն գրեցաք, եւ զշարադրութիւնն` ոչ փոխեցաք, զի մի' ընթերցողքն այպանիցեն զմեզ, եւ զաշխատանս իմ ապախտ առնիցեն: Այլ որպէս եւ էրն` նոյնպէս գրեցաք. որք են այսք:

Ի տաճարն ՚ի գլուխ աւանդատանն:

ՈԿԵ թուին. Շնորհօք բարերարին Աստուծոյ ես Վահրամ` որդի Եղբայրկան, եւ զուգակից իմ Թայիկ` ՚ի սկիզբն շինութեան եկեղեցւոյս` տուաք զամենայն ստացուածս մեր ՚ի ծախ սորա` եւ զԴպրավանաց այգին: Եւ Առաջնորդք Սուրբ ուխտիս սահմանեցին յամենայն ամի շրջագայութեան` Գ օր ժամ զնոր եկեղեցիքս, զՃրագալոյց, զԶատիկն, եւ զգալուստ Հոգւոյն` յանուն մեր պատարագել զՔրիստոս. Ա օր ինձ, Ա օր Թայիկանն. Ա օր բոլոր ազգին մերոյ: Կատարիչք գրոյս օրհնին ՚ի Քրիստոսէ. եւ որք խափանեն զԹ եկեղեցիս, դատին յԱստուծոյ եւ յամենայն սրբոց նորա. ամէն:

Ի տաճարն ՚ի հիւսիսոյ կողմն:

ՈԿԶ. ՚ի ծագմանէ շնորհացն Աստուծոյ, ՚ի հիմնարկել եւ ՚ի լուսաւորել եկեղեցեացս գաւառիս Արարատու` ՚ի ձեռն երկուց եղբարց հարազատաց Զաքարիայի եւ Իւանէի, եւ արդարածնունդ զաւակաց նոցա Շահանշահի եւ Աւագի, ես Վաչէ իշխանաց իշխան` որդի Սարգսի Վաչուտանց, սիրեցեալ ՚ի սոցանէ մեծաւ պատուով, վասն հաւատարիմ ծառայութեան իմոյ կոչեցայ ՚ի վերակացութիւն գաւառիս, միաբանեցայ հանդերձ զուգակցաւ իմով Մամախաթունաւ սուրբ ուխտիս վանացս Յօհաննու, բազում տրօք եւ ընծայիւք օգնական եղաք ՚ի շինութիւն մեծափառ նորակերտիս: Եւ առաջնորդք սուրբ ուխտիս հաստատեցին յամենայն ամի պատարագել զՔրիստոս յանուն իմ, զտօն Ղազարու, զամենայն եկեղեցիքս` զհին եւ զնոր, եւ զօր Խաչգիւտին` Մամախաթունին պատարագել զՔրիստոս, զհին եւ զնոր եկեղեցիքս անխափան` մինչեւ ՚ի գալուստ որդւոյն Աստուծոյ: Եւ որք չառնեն, դատին ՚ի Քրիստոսէ:

Արտաքոյ տաճարին ՚ի վերայ դրան արեւմտեան:

Շնորհօք բարերարին Աստուծոյ` Տէր Կոստանդին Կաթուղիկոս Հայոց` ՚ի թուին ՈՂԲ. յիշխանութեան Շահանշահի` որդւոյ Զաքարիայի, եւ ՚ի մերում նահանգիս Քրտին` որդւոյ Վաչէի, միաբանեցայ սուրբ ուխտիս Յօհաննու, եւ ետու Անբերդու երկիրս սեպհական վիճակ Սուրբ Կարապետիս ՚ի յԱպարանուց` ընդ որ բաժանի գետն Քասաղ` մինչեւ յԱշնակ: Եւ սպասաւորք սորա Մկրտիչ Եպիսկոպոս եւ եղբարքս խոստացան կատարել զյիշատակս մեր` յետ ելից մեր` Բ քառասունք, զամենայն ՚ի կարգին, եւ Սուրբ Կաթուղիկէն Թ խորանաւ` յամենայն ամի պատարագել զՔրիստոս ՚ի տօնի Տեառնընդառաջին. եթէ ոք յազատաց կամ յիշխանաց հանել ջանայ զվիճակս ՚ի սուրբ Կարապետէս, անէծս առցեն յԱստուծոյ, եւ յերից Սուրբ ժողովոյն, եւ ՚ի Սուրբ Գրիգորի Լուսաւորչի աջէս, եւ ՚ի մէնջ. ամէ~ն:

Ի գաւիթն ՚ի հիւսիսոյ կողմն:

Յամի ՈՂԹ. ՚ի տէրութեան Շահանշահի որդւոյ մեծին Զաքարիայի` ես Քուրդ` որդի Վաչէի, եւ ամուսին իմ Խորիշահ` դուստր Մարծպանայ եւ Մամքանայ, խնամօքն Աստուծոյ հաճոյ եղեալ այլազգի զօրացն Նետողաց, զանձն իմ եդի ՚ի վերայ եկեղեցեացն Հայոց. եւ վասն առ Աստուած սիրոյն կրկին հաստատեցաք զմիաբանութիւն մեր առ Սուրբ Կարապետս. եւ եղաք սկիզբն մեծափառ տանս, եւ բազում արդեամբք հասուցաք ՚ի կատար: Եւ սպասաւորք սրբոյս հաստատեցին ՚ի տարւոջն Ի օր ժամ. Ժ ինձ Քրդիս, եւ Ժ Խորիշահին. որչափ կենդանի ենք` Ժ Վաչէի, եւ Ժ Մամախաթունի, եւ յետ ելից մերոց` մեզ ՚ի Նոր Կիւրակէին սկսանին, եւ անպակաս առնեն: Որ խափանէ, մեր մեղացն պարտական է: Կատարիչք գրոյս օրհնին յԱստուծոյ. ամէն:

Արտաքոյ գաւթին ՚ի գլուխ դրանն:

Ի թուին ՉԷ. ՚ի կամս Աստուծոյ հզօրին, այս իմ հրաման եւ արձան սահմանի Շահնշահի, մանաւանդ որ Թայխուցէսի` որդւոյ Զաքարիայի, Ամիր սպասալարի Հայոց մեծաց եւ Վրաց, զոր գրեցի իմ շինած ժամատունս, տուի զգեղն Շալուաշէն ՚ի Սուրբ Կարապետս` յիշատակ հոգւոյ իմոյ եւ Խոշաքին, եւ յարեւշատութիւն որդւոց մերոց. եւ կրկին հաստատեցի զիմ հօրն հրամանքն` գիրն որ գրած են: Ես ՚ի ժամատունս որ տուեալ էր զգեղն Որդկան եւ զՏաճկամարգն, եւ ազատ էր արարեալ զամենայն հայրենիք սոցա` որ ՚ի գաւառիս, եւ հաստատեցի, որ Աբեղայ որ այրօղ լինի եւ աղմուկ անէ, գիշերօթ չտան առնել, ստացուածն տէրունի եղիցի: Արդ` եթէ ոք ՚ի թագաւորաց կամ յիշխանաց հանել ջանայ, մեր մեղացն պարտական եղիցի. ամէն:

Ի գաւիթ հարաւոյ որմն:

Ի թուին ՁԻԸ: Շնորհօք բարերարին Աստուծոյ` ՚ի տէրութեանն Հասանայ, մեք Վարդան վարդապետ եւ Մխիթարիչ ծառայք Քրիստոսի արարաք արդիւնս բազումս ՚ի փրկութիւն հոգւոց մերոց. տուաք եկեղեցւոյս զԿոնթեղուտն, որ էր հայրենիք Սուրբ Կարապետիս: Շինեցաք հնձանս մեծածախս: Արարաք քշոցս արծաթիս` պատեալ ոսկւով: Եւ սպասաւորք սրբոյս` Տէր Համազասպ եւ այլ եղբարք խոստացան ՚ի տարին ԺԲ ժամ` ՚ի տօնի Անդրէի առաքելոյ, Զ ինձ վարդապետիս, Զ օր Մխիթարչին: Արդ` եթէ ոք յառաջնորդաց կամ պարոնաց հանել ջանայ զընծայս մեր յեկեղեցւոյս, նզովեսցի մարդն այն յԱստուծոյ` եւ յերից սուրբ ժողովոյն, եւ մեր եւ բովանդակ ազգի մերոյ մեղացն պարտական եղիցի յահեղ հրապարակին: Կատարիչք գրոյս օրհնին յԱստուծոյ. եւ որ խափանէ, դատի ՚ի տեառնէ:

Ի տաճարն հարաւոյ որմն:

Թուին ՉԼԲ: Կամաւ բարերարին Աստուծոյ` Հասան իշխան` որդի Քրտին իշխանաց իշխանի` եւ մօր Խորիշահի, յազգէ Մամիկոնեանց, թոռն մեծին Վաչէի, եւ բարեպաշտ ամուսին իմ Արուս խաթուն, յազգէ Ուքանանց, տարաժամ եւ կէս աւուրց ելաք յաշխարհէ, աւանդեցաք զհոգիս մեր` եւ զամեն հայրենիսն` եւ զզաւակսն մեր` Դաւթի եղբօր մեր հարազատի եւ Աստուածասիրի, վասն սիրոյն Աստուծոյ եւ փրկութեան հոգւոց մեր տուաք ՚ի սուրբ Կարապետս` ես եւ եղբայր իմ Դաւիթ զմեր գանձագին գեղն զՎահրամագեղ եւ զՂամազանցն` իւրեանց ամէն հող ու ջրով` եւ բնորդի մարդկօք. Կարբի զմեր գնած եւ զմեր ձեռատունկ այգին, եւ զՔարկենց փոսն, եւ զՈրդկան, որ սեփհական հայրենիք էր եկեղեցւոյն, եւ ՚ի չար եւ ՚ի դառն բերմանց ժամանակիս ելեալ էր ՚ի վանացս, բազում աշխատութեամբ եւ յոլով ծախիւք դարձուցաք ՚ի սուրբ ուխտս. ընծայեցաք եւ պահարան զարդարեալ ոսկւով եւ արծաթով: Եւ Առաջնորդ սուրբ ուխտիս տէր Համազասպ եւ եղբարքս սահմանեցին կատարել զյիշատակս մեր` մին քառասունք պատարագել զՔրիստոս յանուն մեր. Ի. հասանայ, Ի. Արուս խաթունին: Արդ` եթէ ոք թագաւորաց, կամ յիշխանաց ՚ի մերոց կամ յօտարաց` զի'նչ եւ իցէ պատճառանօք հանել ջանայ զմեր յիշատակն ՚ի սուրբ Կարապետէս զվերոյգրեալս բովանդակ, մարդն այն նզովեսցի յամենասուրբ Երրորդութենէն, յերից սուրբ ժողովոյն եւ յամենայն սրբոց:

Ի տաճարն ՚ի վերայ աւազանին:

Թուին ՉԽԹ: Շնորհիւ բարերարին Աստուծոյ` ես ՀէպէճԴաւիթ` որդի Հոնային, թոռն Ալուեցւոյն, եւ ամուսին իմ Նանա` դուստր Տուտկան, վասն առ Աստուած սիրոյն վերստին հաստատեցաք զմիաբանութիւն հարցն մեր ՚ի Սուրբ Կարապետս. վասն փրկութեան հոգւոց մեր տուաք շինական ՚ի շինութիւն Ձորագեղին Աւետիս մականուն Կոնկիկ. արարաք եւ այլ արդիւնս: Առաջնորդ վանացս տէր Համազասպ եւ այլ եղբարքս խոստացան պատարագել յանուն մեր ՚ի տարին Զ պատարագ` ՚ի տօնի Կոստանդիանոսի թագաւորի, Դ. Հէճուպին, Բ. Նանային. որչափ կենդանի եմք` հարցս առնեն Խոնային եւ Գէլին. եւ յետ ելից մեր յաշխարհէ` ՚ի մեր անուն կատարեն անխափան: Կատարիչք գրոյս` օրհնին յԱստուծոյ, եւ խափանօղքն դատին ՚ի Քրիստոսէ. ամէն:

Ի Գաւիթն ՚ի հիւսիսոյ որմն:

Թուին ՊՀԴ: Կամաւն անմահին Աստուծոյ` ես Զաքարիա, թոռն Գամրիկէլին, եւ որդւոյ պարոն Ազիզ բէկին, գնեցի զգեղն Մօղնի հալալ արդեանց իմոց: Սուրբ Գէորգայ մուտքն` Սուրբ Կարապետիս էր. զիմ բաժինն էլ Կարապետիս տուի, յիշատակ ինձ եւ ծնողաց իմոց. եթէ ոք խափանել ջանայ, մեր մեղացն պարտական լինի:

Ի տաճարն աւագ խորանի որմն:

Թուին ՊՀԶ: Շնորհօք բարերարին Աստուծոյ` ես պիտակ վարդապետ Սիմէօն ընծայեցի զիս (զիմ) նորընծայ Յայսմաւուրք Սուրբ Կարապետիս վասն փրկութեան հոգւոյ իմոյ եւ քաւութեան յանցանաց իմոց. որքան իմ գիրքս կայ, հանապազ զայս կարդան ՚ի յատենիս, զմեզ յիշեն ՚ի Քրիստոս ՚ի յոյսն իմ ՚ի սուրբ աղօթս իւրեանց:

Ի գաւիթն ՚ի հարաւոյ որմն:

Յամի ՌԼԳ թուին: Ես Դօլվաթ բէկ, թոռն Մալխութին, գնեցի հալալ արդեանց իմոց Ոսկով հող, տուի ՚ի դուռն Սուրբ Կարապետին` յիշատակ ինձ: Եւ սպասաւորքն խոստացան ՚ի տարին Ա պատարագ` Կարմիր կիրակի օրն:

Ի տաճարն յարեւմտեան որմն:

Թուին ՌՁԸ: Զօրութեամբ հոգւոյն սրբոյ` ես Երեւանցի Աւագս, որդի Աղաբաբին, եւ ամուսին իմ Դաստագուլ միաբանեցաք եւ գնեցաք Ա ստակ մուլք ՚ի Փարպի, եւ տուաք ՚ի դուռն Սուրբ Կարապետիս` ՚ի յիշատակ հոգւոց մերոց եւ փրկութեան յանցանաց, եւ յարեւշատութիւն զաւակաց մերոց: Եւ առաջնորդ սորա Զաքարիա վարդապետ հանդերձ Կ միաբանօք խոստացան պատարագել զՔրիստոս վասն մեր` զտօն Մեծահրաշին` յամենայն ամի: Արդ` եթէ ոք ՚ի մերոց, կամ յօտարաց, որդւոց կամ դստերաց` հանել ջանայ զմեր տուեալ տասանորդն, դատի յԱստուծոյ եւ յամենայն ընտրելոց նորա: Որք հակառակին, Ճ ոսկի տուգանս տացեն: Իսկ կատարօղքն օրհնին ՚ի Տեառնէ. ամէն:

Աւետարանի յիշատակարանէն:

«Մեք Հանավանցիք, ես Շահվէլիս, ես Զաքարէս, Միրզէս, ես Ամրումս, ես Քեչիս, ես Զաքարի տղայ Միրզէս, ես Աւետիս, ես Հուրու տղայ Հանէս, ես Ղօչիս, ես Մկրտիչս միաբանեցաք` Դիլանճու Ամրումի այգին տուինք յիշատակ սուրբ Կարապետիս. ինչ մարդ էս բանիս միջումն այլեւայլ խօսք յետ եւ յառաջ բան ասայ ու կտրայ, Սուրբ Կարապետն իւր յիշատակն կտրայ. մեք սպասաւորքս խոստացաք ՚ի տարւոջն` Բ ժամ` ՚ի տօնի Վարդավառին` սուրբ Խաչին: Կատարօղք աղաչանաց գրոյս օրհնին ՚ի յԱստուծոյ եւ յամենայն սրբոց, յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: Հա~յր մեր որե: ՚Ի թուին ՌԾԸ:

Արձանք` որոց ոչ գոյ թուական:

Զարձանսն` որոց գոյր թուական, զայնոսիկ գրեցաք ըստ բանին եւ ըստ գրոյն: Այժմ գրեցից զայնոսիկ` որք ոչ ունին թուականք, զնոյն ոճովն եւ գրովն, եւ զնոյն նշանակութիւն տեղեացն. զորոց զկարգսն գիտացից, ՚ի կարգի գրեցից. իսկ որոց ոչ գիտացից յետ եւ առաջ լինելն, եւ դուք ներեցէ'ք:

Ի գաւիթն ՚ի հիւսիսոյ որմն:

Շնորհիւն Աստուծոյ` ՚ի տէրութեան պարոն Դդօփալ Թամարի, իւր թագաւորաց որդի մեծին Մելքիսեդեկի` Գեօրգի` ես Ամսաջան, որդի Գրիգորին, եւ ամուսին իմ Բէուճ, հէնց էլավ պարոնաց ձեռնէ զերկիրս առին, ես չբաժինեցայ ՚ի ծառայութենէ: Աստուած պարոնաց աջողումն երետ, երկիրս երեկ, Ոհանավանք ինձ տվին հէրէնիք. հասարակաց տունս խլած էր, էգոց հողի շարատ էր դրած, մեք էլ հասարակ ՚ի Սուրբ Կարապետս ապսպարեցաք, վանաց էգոց հողի շարինատ վեր կալաք վասն արեւշատութեան պարոնաց մերոց, եւ պարոն Աթապակ Շահանշահի եւ Շրվանշահի հոգւոյն համար, եւ արձան գրեցաք յաւիտենական. ես Ամսաջանս վեր կալայ եւ հաստատեցի պարոնացն հրամանաւ, ո'վ որ զայս արձանս խափանել ջանայ, պարոնաց եւ մեր մեղաց պարտական ելնի, դատի յԱստուծոյ. վարձս Յուդայի եւ Կայենի առցէ. եւ յերից սուրբ ժողովոցն նզոված եղիցի: Եւ սպասաւորք սուրբ ուխտիս խոստացան ՚ի տարւոջն ԺԲ պատարագս` ՚ի տօնի Հոգւոյ գալստեանն, Գ. Շահնշահի, Գ. Շրվանշահի, Բ. Ջանի, Բ. Ամսաջանի, Բ. Բէսուճի: Կատարօղք գրոյս օրհնին յԱստուծոյ. ամէն:

Ի վերայ Մատուռի խաչին:

Զաստուածաբնակս զայս խորանս եւ զխաչս տէրունական` ես Նանայս` դուստր մեծ Ռ[1000]ապետին Սարգսի` որդւոյ Զաքարէի` որդւոյ աւագ Սարգսի, կանգնեցի ՚ի վերայ նորակերտ վարդապետիս Մարգարէի, որ իսկիզբն յաշակերտութեան իւրոյ որդիացաւ ինձ, եւ առաւել եղեւ քան զծնունդ յորովայնի. եւ հոգայր զօգուտն հոգւոյ իմոյ. եւ իմ տեսեալ զյօժարութիւն սրտի նորա, անկայ ՚ի շինութիւն պարսպին` նորա առաջնութեամբ: Եւ մինչ նա յայս բարւոյ գործոյս վերակացութեան էր, մերձեցաւ կատարած կենաց նորա, եւ ՚ի հող էջ մանկահասակ, եւ մեզ սուգ անմխիթար եղեւ փոխումն նորա: Եւ ես Նանայս աղէխարշեալ ՚ի գթոյ նորա, զայս գտի հնար սփոփանաց անձին իմոյ, զփոքր յիշատակս զայս ՚ի դիրս նորա հաստատել, զի անմոռանալի լիցի առաջի Աստուծոյ յիշատակ նորա, եւ անվախճան առ ՚ի սէր որդիութեան նորա: Արդ` ո'վ մանկունք նոր սիօնի` սիրով ցաւակցութեամբ յիշեսջի'ք զտարաժամ փոխեցեալն` զամենաշնորհն զՄարգարէ, զի պայծառ եւ զուարթ երեսօք տեսցէ զՔրիստոս. եւ մերս անշարժ մնասցէ միաբանութիւն ՚ի դուռն սուրբ Կարապետիս, եւ ՚ի հանդերձեալն առաջի Աստուծոյ. ամէն:

Ի Տաճարն ՚ի հարաւոյ որմն:

Կամաւն բարերարին Աստուծոյ Հօր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգւոյն, ես Թէոդոս` մականուն Չրքին, Իշխանաց իշխան, որդի Անբերդեցի Քրդին Իշխանաց իշխանին, որդւոյ Տայիրին, թոռն մեծ Քրդին, որդի արի եւ քաջին Վաչէի, զայս հաստատ արձան գրեցաք, եւ տուաք ՚ի մեր պապանց հալալ գանձագին հայրենիք, ՚ի հանդէն Սերկեւելւոյ ՚ի սուրբ Կարապետս եւ ՚ի սուրբ Կաթուղիկէն, որ եդեալ էր շիրիմ պարոն հայրն իմ, այր Ամատունի, տէրն Խոռն Կայծակովէն գութանաւի գլխովն, որ ճանապարհն Գուբթայիս Սերկեւելւոյ ծովն, Սաչնի ըղեղ, եւ կաւանոցն հայրենիք է Սուրբ Կարապետիս. այս իմ տուած հանդս ՚ի Սերկեւելւոյ հանդէն էլ հէնց հաստատ հայրենիք է Սուրբ Կարապետիս. եւ ես Խուանդ խաթուն` ամուսին Անբերդեցի Քրդին, մայր Չրքնին եւ Թայիկին, կրկին հաստատեցի զվերոյգրեալս: Եւ եղբարքս խոստացան մի Խ պատարագել զՔրիստոս` ամեն ամի: Արդ` եթէ ոք յիմոց կամ յօտարաց հանել ջանայ զմեր ընծայն ՚ի Սուրբ Կարապետէս, մարդն այն նզովեսցի յԱստուծոյ, եւ յերից սուրբ ժողովոցն. մասն Յուդայի եւ Կայենի առցէ, եւ մեր մեղացն պարտական եղիցի: Կատարօղք գրոյս օրհնին յԱստուծոյ եւ ՚ի սրբոց:

Ի գաւիթն յարեւելեան որմն:

Ողորմութեամբն Աստուծոյ, ես Զաքարիա, որդի Վաղթանկայ, եղբայր Ջալալին, եւ ամուսին իմ Խորիշահ, դուստր Վասակայ, միաբանեցաք սուրբ ուխտիս, եւ գնեցաք զԱշտարակոյ Նորքն, եւ տուաք ՚ի սուրբքս. եւ սոքա խոստացան Զ օր ժամ ՚ի տօնի Թէոդոսի թագաւորին: Ով խափանէ` դատի ՚ի Տեառնէ:

Ի գաւիթն յարեւմտեան որմն:

Յանուն Աստուծոյ, ես Տէր Յուսիկ Երեւանայ, եւ ամուսին իմ Սօլթան խանում, միաբանեցաք, տուինք մեր հալալ գանձագին հայրենի այգին ՚ի դուռն Սուրբ Կարապետիս: Եւ սպասաւորքն խոստացան ՚ի տարւոջն Դ պատարագ, Բ ինձ, Բ կողակցին իմոյ. ո'վ խափանէ, վարձս Կայենի առցէ. ամէն:

Ի Տաճարն ՚ի գլուխ նդատան:

Ես Թայիկս ետու զիմ այգին, որ է Աթարկենց` ՚ի սուրբքս. եւ սոքա կարգեցին ՚ի տարին` Ը օր ժամ ՚ի տօնի Բարսղի, Բ ինձ, Բ Կիմաթին, Բ Մխիթարայ, Բ Աթարկան: Ո'վ չառնէ, դատի ՚ի Քրիստոսէ:

Ի Տաճարն ՚ի հիւսիսոյ որմն:

Օգնութեամբն Աստուծոյ, ես Մխիթար քահանայ, աշակերտ մեծին Ռուփինայ քահանայի, ետու զիմ այգին ՚ի Սուրբ ուխտս, որ է Տանծուտ, եւ սպասաւորք սորա սահմանեցին ՚ի տարին` Դ օր ժամ` ՚ի տօնի Սրբոյն Յակովբայ. Ա ինձ, Ա Խաչկայ, Ա Ռատինկայ, Ա Գինէվարդին. որ չառնէ, ՅԺԸ Հայրապետացն նզովի:

Ի Տաճարն ՚ի հարաւոյ որմն:

Յուսով անմահին Աստուծոյ, ես Ջանխաթունս, դուստր Աւագ պարոնին եւ Թաքան խաթունին, միաբանեցայ սուրբ Կարապետիս, ետու զիմ կէս այգին, որ ՚ի Խութուխթէ գնելի զուսփանց փոխ: Եւ տէր Համազասպ, եւ եղբարքս խոստացան տարին` Դ օր ժամ ՚ի տօնի Թեկղի. որչափ կենդանի ենք` իմ մօրն առնեն, եւ յետ ելից իմ` ինձ: Որ խափանէ` դատի ՚ի Տեառնէ:

Ի տաճարն ՚ի հարաւոյ որմն:

Կամաւն անմահին Աստուծոյ, ես Մխիթար եւ Պետրոս քահանայք միաբանեցաք սուրբ ուխտիս, եւ տուաք Կորընկանին մեր բաժինն, եւ այլ արդիւնք, ՚ի շինութիւն եկեղեցւոյս, եւ սոքա հաստատեցին Գ օր ժամ. Բ մեզ, եւ Ա Յովհաննէս սարկաւագին կենդանութեան, ՚ի տօնի Դաւթի եւ Յակովբայ: Ով չառնէ, նզովի ՚ի Քրիստոսէ:

Ի Տապանատան ՚ի հարաւոյ որմն:

Ես Աշոտ, որդի Երկաթայ, տարաժամ ելաց յաշխարհէ, տուի զիմ այգին ՚ի Սուրբ Կարապետս: Եւո սոքա խոստացան ՚ի տարին Դ պատարագ, Բ ինձ, Ա իմ հօրն, Ա մօրն: Եւ ես Ռուզուքան մայր Աշոտոյ` իմ հայրենիք` թէ ինչք` տուի սուրբ Կարապետիս յետ ելից իմ: Կատարօղքն օրհնին յԱստուծոյ:

Արտաքոյ տաճարին ՚ի հարաւոյ կողմն:

Շնորհօքն Քրիստոսի, ես Աղայդոն երէց Յարենւոյ, որդի Մնդարայ, միաբանեցայ Սուրբ ուխտիս, գնեցի զայգին Խառաբելանց, եւ ետու ՚ի սուրբքս. եւ սպասաւորք սորա սահմանեցին ՚ի տարին Դ ժամ` ՚ի տօնի Կիւրղի: Ով չառնէ, նզովեսցի ՚ի Քրիստոսէ:

ՅՕշականու եկեղեցւոյն ՚ի հիւսիսորմն:

Ի թուիս ՉԼԷ: Յառաջնորդութեան Տէր Համազասպայ, եւ ՚ի պարոնութեան Սահմանդինին, եւ իւր որդւոցն Ամիրբէկին, Հազարբէկին, ես գէշ մարդս էի Ամիրայ, եւ Հաւիկս Ձեռնաւոր, թողաք զսուրբ Կարապետի այգեացն զյՕշականւոյ Ամիրին ու զՁեռնաւորին հարկն` զինչ որ կայր, վասն փրկութեան հոգւոց մերոց, եւ յարեւշատութիւն պարոնաց: Արդ (ով ոք) յետ ժամանակաց զընծայս մեր խափանել ջանայ, ՅԺԸ Հայրապետացն նզոված է, եւ վարձս Յուդայի առցէ, եւ հող օրհնութեան զնա մի' ծածկեսցէ: Կատարիչք գրոյս օրհնին յԱստուծոյ. ամէն:

Անգիր յիշատակարանք:

Զոր ինչ գտաք յարձանս յորմունս եկեղեցեաց` եւ կամ ՚ի յիշատակարանս գրոց, զայնոսիկ գրեցաք աստէն: Այժմ զայնոսիկ գրեսցուք` որք ոչ գոն գրեալ ուրեք, եւ զանուանս նոցա յայտ արարից թէ այս ինչ գիւղ այս ինչ անուն այգի, կամ պարտէզ, եւ կամ հող, այսքան օր: Եւ զայնոսիկ` որք գրեալ են յարձանսն, զայնոսիկ եւս նշանակեցից. զի լիցի կրկին վկայ: Նախ ՚ի Կարբի` Տէր Մխիթարի այգին, Տէր Ղազարի այգին, զՏանծուտ այգին, Տէր Յուսիկի պարտէզն, զԾովիխոտհարքն, զԿոնթեղուտ հող` Գ օր, զՆաղարաչին` Ա օր, զԾովն Բ օր, զԳիլէպատն` Ա օր, զՅովիտի Պարոնենց հողն` Գ օր:

Ի Յովհաննու վանք:

Դիլանճոնց այգին, Խուտիկենց այգին, Գաֆարի պարտէզն, Թէինենց պարտէզն, Վանքի տակի դէմն` գետափան սազն Մեծառաւիտանոցն Դ օր, Չախմախենց հողն` Ե օր, Փշուտն որ է Ջաֆարենց` Ա օր, ուռետակն` որ է Կաւանոցն` Գ օր, Խոճենցն` Բ օր, Թէինենց հողն` Բ օր, Կնկուզոցն` Ա օր, ղռերն` Գ օր, եւ այլ մանունք ՚ի Սերկեւիլի, Վասակամուտն` Է օր, եւ Անապատն այգւովն եւ թեմերովն, ՚ի Յուշի զՍերմակորուստն` Բ օր, ՚ի յՈվս զՔառենց հողն` Բ օր, եւ զպարտէզն ընկուզաւոր, ՚ի Փարպի Թարաղուլու պարտէզն` հնձանով եւ կալովն, եւ մեծ այգին` որ ՚ի պողոտայն` որ գնայ ՚ի Կարբի, եւ Ջանբաբենց հողն` Ա օր, ներքի խոպանն` որ է Թորոսենց` Գ օր, Ա բրնծահան, Բ ջրաղաց ՚ի Փարպի, Ա ձիթաղաց ՚ի Կարբի` մերձ ՚ի կալերն, Ա ձիթաղաց, Ա ջրաղաց ՚ի Յօհանավանք, Ա ձիթահանք` Բ կալով` Բ դրքատնով, եւ Ա ջրաղաց` որ ասի Խրխնճան` յԱպարան` ՚ի գիւղն Քասաղ, Զ ըստակ մուլք` Որդկան, Զ ստակ` Յօհանավանք: