Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Այր ոմն Իսրայէլ անուամբ Ջուղայեցի, առեալ աստ յերկրոջս մերում իքեալարայ գիւղն զԱղջիկ ոմն ՚ի կնութիւն իւր, ո'չ ըստ օրինի առն եւ կնոջ, այլ այպանեաց զսուրբ խորհուրդ պսակին այսպէս: Զի գոլով ինքն ներքինի, անմտաբար պսակեցաւ ընդ կնոջն, եւ կացեալ ամ մի ընդ նմա ոչ յայտնեցան իրքն: Եւ ապա առ ամօթոյն փախչիլ կամելով, պատրաստեցաւ ընդ կարաւանի երթալ ՚ի Բասրայ, որպէս թէ ՚ի վաճառականութիւն: Եւ բարեկամաց կնոջն զկարծիս առեալ զնմանէ, ոչ թողացուցանէին, եւ նորա անճար մնացեալ, ետ նոցա վկայութեամբ եւ կնքով նշանաւոր արանց զձեռագիր իմն այսպիսի պայմանադրութեամբ թէ` եթէ յետ միոյ ամի ես աստ գտանեցայց, կին իմէ, իսկ եթէ ո'չ, յինէն հրաման ինքեան, ում եւ կամիցի եղիցի կին, եւ այնուհետեւ լիցի ինձ մայր եւ քոյր: Եւ եղեւ` իբրեւ էանց պայմանադրեալ ժամանակն, ՚ի բազում ստիպմանէ աղջկանն առեալ զնա գեղականացն ետուն ումեմն կոյս տղայի, զառաջին պսակ աղջկանն ոչինչ համարելով, պատճառաւ, թէ կոյս մնացեալ է: Ուստի` ՚ի լսելն զայս Յակոբայ Կաթողիկոսին բանադրեաց զգիւղն, եւ զհրամայօղ Առաջնորդն պատժեաց: Եւ յանկանիլն նոցին յաղերս, արձակեաց զնոսա, հրամայեաց քակել զապօրինաւոր պսակն, զկինն նստուցանել այրիութեամբ մինչեւ ՚ի գալ օրինաւոր առն, իսկ զտղայն պսակել ՚ի նորոյ ընդ կուսի, զի առաջինն պոռնկութիւն էր եւ ոչ պսակ: Որ եւ արարին այնպէս: Բայց մինչեւ ցայժմ տակաւին ոչ դարձաւ այրն, եւ կինն յուսահատեալ ոչ մնայր դադար, մինչեւ անճարացեալ ՚ի տաճիկս կամէր յարիլ: Վասնորոյ` գիւղականացն զբազում աղերս արկեալ առ սրբազան Վեհըս մեր, խնդրէին թախանձանօք զճար իմն եւ զսպեղանի մեծագունի աղէտին: Ուստի եւ սրբազան Վեհըս մեր, հոգաց ըստ նոցին խնդրանաց վասն բանիցս զհոգ այսպէս:

Զի գրեաց զթուղթ առ Բասրայու ժողովուրդսն, ծանուցանելով նոցա զեղելութիւնքս զայսոսիկ, եւ պատուէր` զի կոչեսցեն զնա ՚ի մէջ իշխանաց եւ ընթեռնուցուն զթուղթս զայս, եւ նախատիցեն զնա, եթէ կամաւորեսցի ՚ի գալ` բարւոքէ, փութով յղեսցեն եւ մի եւս յամեսցի, իսկ եթէ ոչ կամիցի գալ, եղիցի բանադրեալ եւ կապեալ, առցեն ՚ի նմանէ տուգանս զԵՃ ղռուշ, ըստ կանոնին, թէ զկէս ընչից նսրին առցեն, փոխանակ զի ծաղր արար զսուրբ խորհուրդ պսակին:

Թուղթ եւս վասն այսր առ սրբոյ Աթոռոյս վէքիլ Միւշաղբիւրցի Տէր Յօհաննէսն, այլեւ վասն գործոյն իւրոյ, եւ նուիրակին բանից:

Թուղթ եւս ՚ի Հնդստան, առ սրբոյ Աթոռոյս նուիրակ Յօհաննէս վարդապետն, վասն գործոյն իւրոյ եւ փօլիցայից, եւ այլոց իրակութեանց: Որ ՚ի թղթոջ Տէր Յովհաննէսին եդաւ, զի յղեսցէ առ նա:

Որք եւս ընդ Եսայի վարդապետին յղեցան ՚ի Բայազիտ (որ երթայր անդ վասն ընչից Տաթեւու վանիցն որպէս ՚ի վերոյ ասացաք) զի անտի ՚ի ձեռն Մահտեսի Յարութիւնին որ էր փեսայ Մարգար Աղային, եւ ՚ի Բասրա երթալոց էր, յղեսցէ անդ, ՚ի Փետրվարի ԻԴ: Օրինակ Հասարակ թղթոյն տեսցի ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն ՚ի թղթահամարն ԽԵ:

Ի Մարտի ամսոյ մէկ.

Թուղթ առ Պարոն Գրիգորն գրեաց սրբազան Վեհըն ՚ի Կարս, զի լիցի գանձապետ սրբոյ Աթոռոյս եւ զԱրիստակէս հին գանձապետն ՚ի գործոյն էհան, ըստ խնդրոյ ժողովրդոցն Կարսայ եւ նուիրակին մերոյ Մեսրոպ վարդապետին:

Ի Մարտի ամսոյ երկու.

Ժողովարարութեան թուղթ տուաւ ումեմն Ամթեցի գերետէր պառաւու, որոյ որդին գերեցեալ էր յաղագս պարտականութեան: