Ժամանեցին
առ
սրբազան
Վեհըն
թուղթք
կրկին,
յառաջ
քան
զայս
՚ի
Դեկտեմբերի
ամսոյ
մուտն:
Որք
էին
գանգատ
զչարահնար
սեւագլխէ
ումեմնէ
Աբրահամ
կոչեցելոյ:
Զորս
գրեալ
էր
Թօմաս
կաթողիկոսն
Ախթամարու:
Որ
ըստ
նորին
գրելոյ,
բռնացեալ
՚ի
կողմանս
մոկաց
գաւառին
զթիկունս
յայլազգիս
տալով`
ոչ
հնազանդէր
նմա,
եւ
բռնութեամբ
եւ
ուժով
քրտաց
Պարոնին,
ժողովէր
զտեղւոյն
զԱռաջնորդական
եւ
զնուիրակական
հասս
եւ
զիրաւունս,
եւ
տայր
բէկին,
եւ
ինքն
եւս
մսխէր:
Իսկ
կաթուղիկոսն
ո'չ
կարէր
առաքել
անդ
զնուիրակ
յահէ
նորին,
եւ
ոչ
տեսանէր
անտի
զարդիւնս
ինչ:
Եւ
յորժամ
պակասէր
Մեռոնն
՚ի
վիճակէն
յայնմանէ,
անօրէնն
յուսադրէր
զնոսա,
թէ
ես
՚ի
սուրբ
Էջմիածնէ
զմեռոն
եւ
զնուիրակ
բերել
տալոց
եմ,
եւ
յԱխթամարու
հանեալ`
ընդ
իշխանութեամբ
նորին
առնելոց
եմ
զձեզ:
Եւ
թէպէտ
այսու
զնոսա
խաբէր,
այլ
հաստատեալ
էր
ընդ
հագարու
քրտաց
խանին
զխորհուրդ,
զի
լինիցի
ինքն
այնմ
կողմանն
ինքնագլուխ
կաթողիկոս,
եւ
ծառայեսցէ
նմա
զամենայն
աւուրս
կենաց
իւրոց:
Եւ
կաթողիկոսն
Թօմաս`
յաղագս
այսց
չարեաց
բանադրեալ
էր
զնա:
Իսկ
նա
զբանադրանս
նորին
առ
յոչինչ
համարեալ,
խոստացեալ
էր
՚ի
չարիսն,
եւ
յառաջացուցանել
ջանայր:
Վասնորոյ
գրեալ
էր
կաթողիկոսն
զգանգատ
առ
սրբազան
Վեհըն,
եւ
խնդրեալ
էր
գրել
առ
նա
զբանադրանս,
եւ
խոստացեալ
էր
թէ`
՚ի
բանադրելդ
զնա,
ես
կարօղեմ
յայնժամ
հանել
զնա
անտի
եւ
առ
քեզ
՚ի
սուրբ
Աթոռդ
առաքել:
Իսկ`
յետ
այսորիկ
եկն
Վանայ
նուիրակ
Պաղտասար
վարդապետն
(որպէս
ասացաւ
՚ի
Դեկտեմբերի
Ի).
ընդ
որում
էր
թուղթ
յԱւդուլլայ
խանէն
հագարու
առ
սրբազան
Վեհըն:
Որ
էր
աղերս
յաղագս
չար
խորհրդոցն
Աբրահամու,
եւ
ընկերակցի
Մարգարէ
ումեմն
վարդապետի,
զի
կամիցի
եւ
հրամայեսցէ
նոցա
առնել
ըստ
կամաց
իւրեանց:
Ցուցանելով
զխոտելի
իմն
սնոտի
պատճառ
թէ
երկիրս
այս
տարակացէ
՚ի
յԱխթամարու,
եւ
անյաջող
է
անտի
առ
մեզ
գալն,
եւ
երկրիս
հայքն
մնան
առանց
Մեռոնի:
Վասնորոյ
կամիմք,
զի
մի'
յերկուց
սեւագլխաց
աստի
լիցի
առանձինն
յերկրիս
մերում
կաթողիկոս,
զի
մի'
եւս
կարօտեսցին
Հայքն
մեր
Մեռոնի:
Եւ
սրբազան
Վեհըն
տեսեալ
զյոյժ
անպատեհութիւն
խնդրոյն,
գրեաց
զՏաճկերէն
թուղթ
առ
նա
պատասխանի
թղթոյն:
Բացասելով
իսպառ
զանպատշաճ
խնդիրն
եւ
ցուցանելով
զբազմադիմի
վնասսն,
որք
անտի
յառաջելոց
էին.
եւ
թէ
զիարդ
ընդդէմ
է
մերոյս
հաւատոյ:
Զի
՚ի
կենդանութեան
միոյն,
միւս
եւս
կամէր
հաստատել
ընդդէմ
նորին,
եւ
զսակաւուկ
վիճակն
յիշխանութենէ
նորին
հանէր,
եւ
զԱխթամար
զրկէր:
Եւ
զի`
միւս
եւս
ներհակաթոռ
եւ
պատճառ
բազմաց
գայթակղութեան
՚ի
նորոյ
հաստատելոց
էր:
Թուղթ
եւս
առ
Աբրահամ
եւ
Մարգարէ
իանրախորհուրդսն:
Սաստ
եւ
յանդիմանութիւն
որոց,
զի
կասիցին
յունայնամտութենէ
անտի,
եւ
ընդ
ձեռամբ
եւ
ընդ
իշխանութեամբ
կացցեն
Թօմաս
կաթողիկոսին
եւ
մի'
ելցեն
ըստ
հրամանս
նորին:
Ցուցանելով
նոցա,
թէ
որքանեաց
չարեաց
լինելոց
են
պատճառք:
Եւ
հարկ
Աբրահամին,
զի
՚ի
հասանիլն
թղթոյս,
վաղվաղակի
՚ի
սուրբ
Աթոռս
ելեալ
եկեսցէ,
զի
ունիմք
ընդ
քեզ
զհարկաւոր
խօսելիս,
եւ
պիտոյ
ես
մեզ:
Որոյ
եւ
սպառնալիք,
մինչ
ո'չ
գայցէ:
Թուղթ
եւս
առ
Թօմաս
կաթողիկոսն:
Որ
ըստ
խնդրոյդ
թէպէտ
ո'չ
բանադրեցաք
զԱբրահամն,
վասն
ոչ
գոլոյն
մերոյ
այժմ
հաւաստապէս
վերահասու
չարութեանց
նորին,
այլ
ահա
գրեցաք
նմա
զսաստ
եւ
զյանդիմանութիւն
եւ
հարկեցաք
՚ի
սուրբ
Աթոռս
գալ:
Դու
եւս
ըստ
խոստմանդ
պարտիս
հետեւիլ
եւ
յայսկոյս
առաքել:
Իսկ
՚ի
յո'չ
գալն,
գրեսցես,
զի
բանադրեսցուք
չարաչար:
Ծանուցանելով
նմա
եւ
զնոցին
աղագաւ
զաղերս
բէկին,
եւ
թէ
որպէս
բացասեաց
զխնդիրս
նորին:
Թուղթ
եւս
առ
սրբոյ
Աթոռոյս
եւ
Վանայ
նուիրակ
Պաղտասար
վարդապետն
այսց
բանից
աղագաւ,
առ
որ
եւ
յղեցան
՚ի
միում
պահարանոջ
ընդ
թղթոյն
իւրոյ,
թուղթք
չարախորհուրդ
սեւագլխացն
եւ
բէկին,
զի
առ
իւրաքանչիւրսն
յղեսցէ
ուրոյն
ուրոյն,
եւ
ինքն
եւս
հարկեսցէ
գրով
զԱբրահամն
գա'լ
՚ի
սուրբ
Աթոռս,
եւ
թէ
հնար
իցէ,
զերկոսեանն
եւս,
եւ
թէ
ո'չ,
Աբրահամն
հարկիւ
գալ
պարտի:
Եւ
պատուէր`
զի
գրես
ստուգիւ
զնոցին
եւ
զիւրոյ
որպիսութենէ:
Թուղթ
եւս
առ
Վանայ
Առաջնորդ
Գրիգոր
վարդապետն,
նախապէս
միամտութիւն
նմին
վասն
՚ի
սուրբ
Աթոռս
ո'չ
գալոյն
եւ
հարկ,
զի
՚ի
գարնանն
ընդ
Պաղտասար
վարդապետին
՚ի
սուրբ
Աթոռս
եկեսցէ:
Առ
որ
եւ
յղեցան
վերոգրեցեալ
թուղթքս,
զի
յղեսցէ
առ
Թօմաս
կաթուղիկոսն
եւ
առ
Պաղտասար
վարդապետն
փութով:
Օրինակ
թղթոցս
երկուց
միայն,
տեսցին
՚ի
բոլորագրահամար
տետրոջն
՚ի
թղթահամարն
ՃԻԱ:
