Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Կարսայ փաշայն կամեցեալ էր զԲՌ թիլանի բրինձ գնել յերկրէ մերմէ, կոչեալ էր զԲաղտասար վարդապետն եւ ասացեալ էր նմա գրել առ սրբազան Վեհըն զի ճարեալ աստ պահեսցէ ՚ի պատրաստի, զի զուխտս յղեալ տարցէ: Եւ նա գրեալ էր: Վասնորոյ` թուղթ գրեաց առ նա սրբազան Վեհըն ՚ի պատասխանի թղթոյն այսր աղագաւ եւ զթուղթ մի եւս առ փաշայի Քեահիայն գրեաց, որպէս զի` զմէկ ղբր ուղտ եւ զդրամ եւս ՚ի ձեռն ումեք մարդոյ իւրեանց յղեսցէ աստ, զի տարցեն զճարեալ ԵՃ լիտրն, որ աստ գոյր ՚ի պատրաստի եւ մարդն մնասցէ աստ, եւ զօրաւուր ճարեալն յղեսցէ եւ զդրամն տացէ: Առ Բաղտասար վարդապետն յղեաց զթուղթ եւ հարկ եդ, զի ինքն եւս այսպէս ծանուսցէ: Իսկ եւ վասն Եաղուբ եւ Իւսիւֆ Աղայից ԶՃ թիլանի բրնձին (որ ՚ի վերոյ ՚ի Յունվարի Ժ յիշեցաւ) թէ ճարեցաք, բայց ԺԶ փարայով բաց ՚ի Գեօմրուկէն, որպէս ասացեալ է: Եւ Եաղուբ Աղայն զԻ եզն յղեալ տարեալ էր զկէսն եւ գրէր թէ` զմնացեալն եւս դու քիրայ ճարեալ յղեա': Այլ աստ քիրայ ո'չ գոյր, ուստի զայս ծանոյց սմա, զի ասասցէ նոցա անտի յղել: Եւ վասն այսց յանդիմանութիւն սմա: Զթուղթս երկուս եւս առ Եաղուբ եւ Իւսիւֆ Աղայս այսց աղագաւ, յղեաց առ սա: Եւ ծանոյց, զի ՚ի գին բրնձին Ա թուման եւ ՚ի մաքս ԺԲ Ռ դ"ն խարճեցաւ ՚ի մէնջ: Եւ չուխատարն, որ ՚ի Յունվարի Ժ յիշեցաւ, գնացեալ անշնորհակալ լեալ էր զսրբոյ Աթոռոյս: Գրեաց սմա զ՚զիարդ շահելն զնա, զի ծանուցեալ Քեահիային` զնա խայտառակեսցէ: Իսկ ՚ի մէջ Ախթարմայիցն որք ՚ի Յունվարի Ժ յիշեցան եւ ՚ի մէջ հայոցն որք անդ` վէճ իմն էր անցեալ եւ փաշայն առեալ էր ՚ի Հայոց զտուգանս, վասնորոյ` զփուսուլայ մի գրեալ առ Բաղտասար վարդապետն, զպատճառն խնդրեաց, թէ վասն է՞ր է, զի դու այսր աղագաւ խօսիլ ո'չ կարացեր: Եւ ըստ խոստմանն իւրոյ ՚ի Յունվարի Ժ, յղեաց այժմ զսուրաթ թաւթիշ ֆերմանին այն, որ ՚ի ԺԶըն յիշեցաւ: Պատուիրանաւ, զի ինքն նախ ընթեռնուլ տացէ եւ ծանիցէ զորպիսութիւն եւ ապա խօսեալ ընդ Քեահիային, զհրաման ֆերմանին յառաջացուցանել տացէ, որպէս գրեալ գոյ` զի զծանր տուգանս առցեն եւ ՚ի բերանոյն եւս զհուճէթ: Եւ կամ թէ` զքանիս յԱխթարմայիցն յղեսցեն աստ, զի խրատեալ յետս դարձուսցէ: Եւ դարձեալ պատուէր` զի նախ զմիտս բռնաւորացն ծանիցէ, եթէ յօժարիցին առնել այսպէս ապա զֆերմանն ցուցցէ, իսկ թէ ո'չ, մի' ցուցցէ: Նաեւ այս, զի թէ յայսմ կողմանէ եւ թէ վասն երկկանանցն (որք ՚ի Յունվարի Ժ յիշեցան) ընդ հայ իշխանաց դրան փաշային եւ ընդ քեահիային խօսեսցի եւ նոքա զինչ եւ ասիցին, գրեսցէ: Իսկ Պետրոս պետն որ փախուցեալ էր (որպէս ասացաւ ՚ի Յունվարի Ժ), գնացեալ էր ՚ի Չանկլի գիւղն որ է ՚ի Կաղզուան եւ ընդ իշխանութեամբ Թօփրախ ղալայու բէկին: Վասնորոյ զթուղթ մի գրեաց առ նա սրբազան Վեհըն զսիրով մեղադրութիւն եւ ապա խրատ, զի թէ գիտէ զօգուտն իւր, ՚ի սուրբ Աթոռս դարձցի. զի մի վերջապէս զփոշիմանութիւնս կրեսցէ: Յղեցան այսք ընդ Ստեփանի ումեմն: Յունվարի ԺԸ: