Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ի փրկական խորհուրդ հաղորդութեանն Քրիստոսի երեք որոշմունք երեւին։ Զի ոմանք են խորհուրդ՝ եւ ոչ իր. որպէս տեսակ հացին եւ տեսակ գինւոյն. թէպէտ փոխարկեալ լինի նոյն մնայ։ Ոմանք իր, եւ ոչ խորհուդ. որպէս էութիւն հացին ի ծածուկ է էութիւն մարմնոյն Քրիստոսի. եւ էութիւն գինւոյն էութիւն արեանն Քրիստոսի։ Ոմանք իր եւ խորհուրդ. այսինքն, օրհնեալ հացն մարմին է Քրիստոսի. եւ օրհնեալ գինին արիւն ճշմարիտ։ Զի գոյացութիւն հացին եւ գինւոյն՝ անմեկնելի որոշմունք են ի տեսակէ որակաց , յաղագս որոյ իր է եւ խորհուրդ։ Եւ զի բազում զքննութիւնս զայս ոչ իմանան. յորժամ լսեն խորհրդաւոր մարմին Քրիստոսի, թերանան ի կարծիս իւրեանց եւ ասեն. նշանակութիւն է խորհուրդ պատարագին։ Վասն այն Տէրն զթերութիւն նոցա հաստատէ ասելով. «մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է՝ եւ արիւն իմ ճշմարիտ ըմպելի»։ Եւ ի վերայ այսր բանի՝ չորս իրս տեսանելի է։ Նախ թէ՝ խորհուրդ պատարագին է ճշմարիտ մարմին Քրիստոսի։ Երկրորդ՝ զի՞նչ է որ օրհնեմք զհացս զայս եւ զգինիս։ Երրորդ՝ զի՞նչ է արժանաւորութիւն ճաշակողացն զսա։ Չորրորդ՝ զի՞նչ է դատապարտութիւն անարժան ճաշակողացն։ Տեսցուք զառաջինն որ ասէ։ «Մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է»։ Ոմանք ի վարդապետաց՝ ի բազում երեք նշանակութիւն անուանեն զսուրբ խորհուրդս։ Եւ այս վասն եօթն պատճառի։ Նախ՝ նշանակ կոչի սուրբ պատարագն. զի նշանակէ հացն զմարմինն՝ եւ գինին զարիւնն սուրբ. եւ ոչ անդրարձեալ. զի գինին զմարմինն ոչ նշանակէ. եւ ոչ հացն զարիւնն։ Երկրորդ՝ նշանակութիւնք են որակութիւն հացին եւ որակութիւն գինւոյն. որպէս ձեւն, համն՝ հոտն եւ գոյնն. զի ի ձեռն նոցա զգոյացութիւն մարմնոոյ եւ արեանն Քրիստոսի ճաշակիմք։ Երրորդ՝ զի նշանակ բանիւն կատարի որ ասէ. «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւն իմ»։ Չորրորդ՝ նշանակութիւն է ըստ հնոյ օրինակին հաց եւ գինի. իսկ խորհուրդն՝ մարմին եւ արիւն փրկչին. այսպէս ստուերն ի ճշմարտութենէն էր պայծառացեալ։ Հինգերորդ՝ նշանակ է չարչարանաց եւ մահուանն Քրիստոսի. եւ ոչ ծննդեան, կամ այլ իրաց. ըստ այնմ, «զմահ Տեառն պատմեցէք քանիցս անգամ ուտիցէք»։ Վեցերորդ՝ նշանակութիւն է քաւութեան եւ թողութեան մեղաց մերոց. ըստ այնմ, «վասն ձեր եւ բազմաց բաշխի ի քաւութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց»։ Եօթներորդ՝ նշանակութիւն է եւ առ հաւատչեայ յաւիտենական կենացն. ըստ այնմ, «որ ուտէ զմարմին իմ, եւ ըմպէ զարիւն իմ, զմահ մի տեսցէ ի յաւիտեան»։ Եւ զի ճշմարիտ մարմին եւ ճշմարիտ արիւն է Քրիստոսի. եւ ոչ նշանակութիւն. յայտ է յասելոյն։ «Մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է՝ եւ արիւն իմ ճշմարիտ ըմպելի»։ Ճշմարիտ մարմին՝ եւ ճշմարտ արիւն ասաց. եւ ոչ նշանակութիւն։ Եւ ճշմարիտ ասի վասն եօթն պատճառի։ Նախզի՝ Քրիստոսի մարմինն ճշմարիտ կերակուրր ասի ընդդէմ հին օրինացն. այսինքն մանանային եւ գառինն, եւ այլ նուիրանացն որք ի տաճարին։ Որպէս ճշմարիտ է մարմինն քան զստուերն իւր. այսպէս ճշմարիտ է մարմինն Քրիստոսի քան զստուեր օրինացն, եւ օրինակին. որպէս ասէր. «հայր իմ տայ ձեզ զհացն յերկնից զճշմարիտն»։ Երկրորդ՝ Քրիստոսի մարմինն ճշմարիտ կերակուր ասի. զի ոչ միայն պահէ զկենդանութիւնն. որպէս այլ կերակուրք, այլ տայ զկենդանութիւն. եւ պահէ եւս ըստ այնմ, «որ ուտէ ի հացէս յայսմանէ՝ կեցցէ յաւիտեան»։ Երրորդ՝ մարմինն Քրիստոսի ճշմարիտ կերակուր ասի. զի ամենայն կերակուր լցուցանէ զքաղցն եւ զծարաւն մարմնոյ. այլ մարմին Քրիստոսի միայն է որ բառնայ զքաղց եւ զծարաւ հոգւոյ եւ մարմինոյ. վասն որոյ ասէ. «զհաց երկնից ետուր նոցա առ ամենայն ցանկութիւնս բաւականս»։ Չորրորդ՝ Քրիստոս մարմինն ճշմարիտ կերակուր ասի. զի փրկէ ի մահուանէն յայնմանէ՝ որ կերակրելով եմուտ ի բնութիւնս մեր. զի Ադամ ուտելով մեղանչեաց եւ մեռաւ եւ մեք Քրիստոսի մարմնովն արդարացաք եւ անմահացաք։ Հինգերորդ՝ Քրիստոսի մարմինն ասի ճշմարիտ կերակուր. զի ոչ միայն կերողացն է յօգուտ որպէս այլ մարմնաւոր կերակուրք. այլեւ այլոց՝ որք հաւատով տեսանեն զնա. զի հաւատով տեսանելն՝ է իբրեւ ճաշակեալ. թէ կենդանի են եւ թէ մեռեալք. վասն այն ասեն վարդապետք թէ՝ հաւատա եւ կերեր։ Վեցերորդ՝ Քրիստոսի մարմինն ճշմարիտ կերակուր ասի. զի հոգի մարդոյն անմահ է եւ անապական. նոյնպէս եւ մարմինն Քրիստոսի անմահացուցիչ է եւ անապական առնօղ. որպէս ասէ Տէրն. «որ ուտէն զիս՝ եւ նա կեցցէ վասն իմ։ Եօթներորդ՝ Քրիստոսի մարմինն ճշմարիտ կերակուր է. զի որպէս ճշմարիտն ներհակի ստին. նոյնպէս մարմինն Քրիստոսի՝ ներհականայ ապականացու կերակրոց. զի զյարութիւնն կենաց պարգեւէ. որպէս ասէ Քրիստոս։ «Եւ ես յարուցից զնա աւուրն յետնում»։ Այս առաջինն որ ասէ. «Մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է՝ եւ այլն»։ Երկրորդ գլուխն թէ զի՞նչ է որ օրհնեմք զհացն եւ զգինին. որպէս ասէ աւետարանիչն։ «Զո՞ր օրհնութիւն՝ կամ զո՞ր պատարագ ի վեայ հացիս անուանեսցուք. այլ միայն զքեզ Յիսուս։ Ասեմք նախ թէ՝ այնչափ առատացաւ շնորհ մարդասիրութեանն Աստուծոյ՝ որ ետ զՄիածին Բանն ի փրկութիւն մեզ։ Զի գերազանց է քան զամենայն օրհնութիւնս եւ զպատարագս մեր. եւ ոչ ունիմք տրիտուր հատուցանել նմա. ո՛չ բանաւոր օրհնութիւն, եւ ոչ մարմնաւոր պատարագ։ «Այլ զքեզ Յիսուս մատուցանեմք հօր քո նուէրս»։ Զի ի մէնջ մարմին առեր. եւ միայն դու ես արժանաւոր պատարագ։ Դարձեալ ամենայն պատարագ՝ եթէ ի հինս եւ եթէ ի նորս՝ ընծայ հաշտութեան է Աստուծոյ. որ իջանէ ի սաստէ յանցանաց մերոց։ Արդ ի հին օրէնս՝ զանասունս մատուցանէին. զորս խստեաց եւ ասէ. «ոչ ուտեմ ես զմիս զւարակաց քոց. եւ ոչ զարիւն նոխազաց քոց ըմպեմ»։ Զի անբանից մարմին են, եւ անպիտան ինձ։ Այլ՝ մատո՛ պատարագ օրհնութեան. զիի անմարմին միտք առիս հպեսցի՝ եւ այն եւս էր անարժան նմա. զի մեղաւոր միտք եւ բանք մարդկան՝ չեն հաճոյ նմա. վասն որոյ եկն Որդին Միածին՝ եւ եղեւ մարմին ի մէնջ եւ արժանի պատարագ, մատեաւ հօր ի հաշտութիւն. զի իւր սիրելի Որդին էր. եւ ունէր զմեր մարմինս. ըստ այնմ որ ի մէնջ ունէր զմարմինս, մեր էր պատարագ. եւ ըստ որում սիրելի որդին իւր էր, հաճելի եղեւ նմա. վասն այն ասէ թէ՝ «Յիսուս միայն զքեզ մատուցանեմք»։ Դարձեալ՝ երեք միտք այս թէ՝ որք զմարմնաւոր մատուցանեն ընծայ՝ եւ որք զբանաւոր պատարագ, միայն իւրեանց անձանցն եւ յանցանացն լինի թողութիւն. զի մարդ են մեղաւոր։ Այլ միայն դու Յիսուս վասն ամենայն աշխարհիս լինիս պատարագ։ Նախզի՝ անմեղ ես մարմնով. եւ ապա զի Աստուած ես յամենայնի. վասն ամենայն աշխարհի լինիս պատարագ եւ թողութիւն յանցանաց նոցա։ Չորրորդ միտք՝ այս է. զի որք զմարմնաւորն մատուցանեն պատարագ՝ երեք օտարութիւն կայ. զի այլ է պատարագն անբան. եւ այլ է մատուցանօղն մարդ. եւ այլ է ընդունօղն Աստուած։ Նոյնպէս եւ ի բանաւորն՝ երկու օտարութիւն կայ. զի այլ է մատուցանօղն եւ պատարագն. եւ այլ է ընդունօղն Աստուած. վասն որոյ եւ սա անկատար է . իսկ ի պատարագն Քրիստոսի՝ բարձեալ է օտարութիւն ամենեւին։ Զի ինքն է պատարագ. եւ ինքն մատուցանօղ. եւ ինքն է ընդունօղ։ Զի ըստ որում մարմին է՝ պատարագ է. եւ ըստ որում քահանայ է՝ մատուցանօղ է. եւ ըստ որում Աստուած՝ ընդունօղ է. վասն այն ասէ։ «Զքեզ միայն անուանեմք Յիսուս կատարեալ պատարագ, եւ ընծայ ի փրկութիւն ամենայն աշխարհի։ Եւ զի հացս այս՝ նոյն մարմինն Քրիստոսի է, զոր ի վերնատանն պատարագեաց. եւ ի վերայ խաչին բեւեռեցաւ։ Վասն որոյ՝ զհացս զայս եւ զգինս՝ օրհնեմք բանիւն Աստուծոյ. զի օրհնութեամբ նորին կատարի մարմին եւ արիւն նորա. որպէս յայնժամ ի վերնատանն օրհնեաց. եւ այժմ ի ձեռն քահանային օրհնէ եւ կարտարէ։ Երկրորդ՝ զի օրհնութեամբն յիշեմք զփրկութեան տնօրէնութիւն նորա . եւ ի ներքոյ հացիս այս՝ հոգւով եւ հաւատով ուտեմք զմարմին նորա. զի ամենայն փրկութեանն որ ի մարմնոյն կատարեացան՝ հաղորդ լիցուք։ Երրորդ՝ օրհնեմք զհացս զայս՝ զի օրհնութեամբն զհոգիս մեր հաղորդեմք օրհնութեանցն Աստուծոյ. եւ մարմնովն զմարմինս մեր. եւ այսպէս հոգւով եւ մարմնով հաղորդ լիցուք։ եւ անբաժանելի միաւորութեամբ յօդիցուք որպէս անդամք ի գլուխն մեր Քրիստոս։ Այս երկրորդ գլուխն։ Երրորդ գլուխն՝ պարտ է արժանապէս մերձենալ ի սա. զի մի դատապարտիցուք. որպէս ասէ առաքեալն. «որ ուտէ անարժանութեամբ՝ դատաստան անձին իւրում ուտէ»։ Եւ զի՞նչ է արժանաւորութիւն այսմ խորհրդոյ։ Ասեմք թէ Գ ինչ։ Նախ՝ հաւատ։ Երկրորդ՝ գիտութիւն։ Երրորդ՝ արբութիւն։ Նախ՝ հաւատալ պարտէ. զի որպէս Ադամայ մարմնովս դատապարտեացայ, թէպէտ ոչ յանցեայ ընդ նմա. նոյնպէս մարմնովս Քրիստոսի սրբիմ, թէպէտ ոչ եմ սուրբ որպէս զնա։ Եւ այսպէս զանազանիմք երկոքին մարմնովս։ Զի մարմնովն Ադամայ լինիմք մարդ, եւ որդի մարդոյ։ Եւ մարմնովն Քրիստոսի՝ լինիմք Քրիստոս եւ Որդի Աստուծոյ։ Մարմնովս Ադամայ եմք յերկրէ մարդ շնչաւոր։ Մարմնովն Քրիստոսի՝ լինիմք յերկնէ մարդ հոգեւոր։ Մարմնովն Ադամայ՝ եմք ժամանակեայ եւ մահկանացու մարդ։ Եւ մարմնովն Քրիստոսի՝ անմահ եւ յաւիտենական մարդ. ըստ այնմ, «որ ուտէ ցմարմին իմ, եւ ըմպէ զարիւն իմ, զմահ մի տեսցէ ի յաւիտեան»։ Այս ըստ հաւատոյն։ Երկրորդ արժանաւորութիւն՝ գիտութիւնն է . որ գիտեմք ստուգութեամբ եթէ ի ներքոյ տեսակի հացիս՝ զմարմինն Քրիստոսի ճաշակեմք. եւ որպէս մարմնովս զհացն կերակրիմք. նոյնպէս հոգւով եւ հաւատով զ մարմինն Քրիստոսի ճաշակեմք եւ ամենայն շնորհաց եւ փրկութեան մարմնոյն հաղորդիմք։ Երրորդ արժանաւորութիւն սրբութիւնն է. որ նախ խոստովնութեամբ եւ ապաշխարութեամբ մաքրիմք ի մեղաց. եւ սուրբ տաճար լինիմք սրբութեան մարմնոյն Քրիստոսի. զի արժանաւորացն՝ փրկութիւն է եւ կեսանք. որպէս առաքելոցն ի վերնատանն. եւ անարժանիցն՝ մահ է եւ դատապարտութիւն. որպէս Յուդային ի նոյն վերնատանն։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ապա զին՞նչ ասէ առաքեալն. «արիւնն Յիսուսի Որդւոյն Աստուծոյ սրբէ զմեզ յամենայն մեղաց»։ Ասեմք թէ՝ ամենայն մեղք՝ ոչ զկամաւորն եւ զանզեղջն ի մեղս եւ զանպարիշտն ասէ. զի նոցա ոչ է օգուտ փրկական մարմին. այլ վնասիչ։ Զոր օրինակ՝ հրացեալ երկաթ՝ մերկ ձեռացն է այրիչ. եւ առողջարար կերակուր՝ հիւանդաց վնասիչ։ Այլ պարտ է նոցա որ հիւանդացեալ են մեղօք նախ զդեղն խոստովանութեան եւ ապաշխարութեան ըմպել. եւ ապա զառողջարար կերակուրն հոգեւոր։ Այլ թէ յորմէ՞ մեղաց սրբէ զմեզ արիւնն Քրիստոսի Յիսուսի. այս է՝ ի յակամայ մեղացն. յոր յանցանեմք ամենեքեան հանապազօր։ Զի յոր ժամ մեղանչեմք՝ մահու եմք արժանի. ըստ այնմ, «անձն որ մեղիցէ՝ նոյն եւ մեռցի»։ Ապա զայս մահս մեր՝ կրէ Քրիստոս. եւ վասն մերր մեռանի պատարագաւն. եւ հատուցանէ զպարտսն մեր առաջի Հօր. ըստ այնմ, «Տէր հատուսցէ ընդ իմ»։ Այս է ասելն. «արիւն Յիսուսի Քրիստոսի՝ սրբէ զմեզ յամենայն մեղաց»։ Եթէ ճաշակեմք հագւով եւ մարմնով, եւ թէ հաւատով եւ յուսով միայն հաղորդիմք, սրբէ զմեզ յամենայն ակամայ եւ յանգիտութեան մեղաց մերոց։ Ապա յայտ է թէ, երեք է արժանաւորութիւն սուրբ խորհրդոյս ճաշակման. որր է հաւատ. գիտութիւն. եւ սրբութիւն. որպէս ասացաք։ Չորրորդ՝ տեսցուք թէ՝ զի՞նչ է դատապարտութիւն անարժան ճաշակողացն։ Ասեն վարդապետք թէ, ամենայն քաղցրութեանց՝ մայր է ցօղն որ ի յերկնից իջանէ. բայց զմի եւ զնոյն ցօղն՝ զանազան կերպիւ ընդունին երկրաւորք. այսինքն, զի մեղուն առնու զցօղն, եւ քաղցր մեղր շինէ. եւ ծառն եւ քարն գազպէն առնեն. եւ խոտ մի կայ՝ որ սիրիխիշտ առնէ. ոոր է յոյժ դեղ օգտակար։ Իսկ թիւնաւոր գազանք՝ որպէս օձ եւ կարիճ, թէպէտ ուտեն զցօղն զայն ի մահեդեղս փոխեն. զի բնութիւն նոցա չար թիւն է. եւ զոր ինչ ուտեն ի թիւն դարձուցանեն։ Նոյնպէս զհացս եւ զջուրս՝ որք առաղջարարք են՝ թէ հիւանդն ուտէ եւ ըմպէ, ի մաղձ փոխէ զնոսա։ Այսպէս ամենայն քաղցրութիւնք է շնորհք ի Քրիստոս է իջանեն առ մեզ. որպէս ասէ սաղմոսն. «ի վիմէ մեղր յագեցոյց զնոսա»։ Եւ առաքեալն մեկնէ թէ «վէմն էր ինքն Քրիստոս». եւ մեղր՝ մարմին եւ արիւն զոր ետ մեզ ի կերակուր։ Այլ զանազան կերպիւ ընդունիմք զնա. ոմանք դեղ է եւ առողջարար եւ փրկութիւն հոգւոյ. որպէս ասէ Տէրն. «որ ուտէ զմարմին իմ, ունի զկեանս յանձին»։ Իսկ ոմանց ի մաղձ փոխի, եւ դեղ է մահու եւ կորստեան. այսինքն անզեղջ մեղաւորացն. որպէս ասէ Պօղոս. «որ ուտէ անարժանութեամբ՝ դատաստան անձին իւրում ուտէ եւ ըմպէ. զի ոչ խտրէ զմարմինն Տեառն»։ Վասն այն որք անարժանութեամբ ճաշակեն զՔրիստոսի մարմինն՝ բազում չարաց հանդիպին։ Նախզի՝ մասնակից Յուդայի լինին եւ նմանին մեղաց նորա. որպէս ասէ ոմն ի վարդապետաց թէ՝ նոյն շրթամբք համբուրես զբոզն, որով համբուրեցեր զՔրիստոս. նմանիս Յուդայի՝ որ համբուրելով մատնեաց զՏէրն։ Եւ Քրիստոս կարէ ասել վասն այնր «ահաւասիկ ձեռն մատնիչ իմոյ ի սեղանս իմ»։ Երկրորդ՝ նմանին հրէիցն եւ խաչահանւացն. որպէս Պօղոս. «վերստին ի խաչ հանեն անձանց զորդին Աստուծոյ»։ Եւ Քրիստոս ոչ կարէ աղօթել վասն նոցա առ հայր թէ՝ «թող սոցա, զի ոոչ գիտեն զինչ գործեն». քանզի ամենայն հաւատացեալք՝ գիտեն որ հաղորդն Քրիստոսի մարմինն է. եւ Քրիստոս Աստուած է ճշմարիտ։ Երրորդ՝ նմանին Կայինի եղբայրասպանի՝ եւ աստուածասպանք կոչին. զի որ զմարդ սպանանէ՝ զԱստուած աղաչէ, զի թողցի նմա. բայց այն որ զԱստուած սպանանէ՝ զո՞ ոք աղաչէ։ Վասն այն կարէ հայր Աստուած ասել թէ՝ «գազան չար եկեր զորդին իմ». այսինքն չար եւ անզեղջ մեղաւորն։ Չորրորդ՝ նախատելի լինին եւ անարգին որպէս շունք. վասն որոց ասէ Քրիստոս. «մի տայք զսրբութիւնս շանց». այսինքն զՔրիստոսի մարմինն մի տար անհաւատիցն. որպէս եւ վասն քանանացւոյն. «ոչ է պարտ առնուլ զհաց մանկանց եւ արկանել շանց»։ Հինգերորդ՝ անիծեալ լինին որպէս զխոզ. վասն որոյ ասէ. «մի արկանէք զմարգարիտս ձեր առաջի խոզից». այսինքն, մարգարիտ է Քրիստոս մարմինն. զի ոչ է պարտ տալ պոոռնկաց. զի մի ասիցէ Քրիստոս. «բերան մեղաւորի՝ բերան նենգաւորի բացաւ ի վերայ իմ»։ Եւ այլ բազում վնաս լինի անարժան հաղորդողացն. որպէս ասէ առաքեալն. «վասն այնորիկ իսկ են ի ձեզ բազում հիւանդք եւ ախտաժէտք. եւ շատ եւս այնք են, որք եւ ննջեցեալք են»։ Վասն այն պարտ է սրբութեամբ սրտի առնուլ զսուրբ մարմինն Քրիստոսի. եւ սրբոց առաքելոցն մասնաւոր լինիլ որք ի վերնատանն, որք ընդ Քրիստոս հաղորդեացան. եւ յարութեանն Քրիստոսի տեսօղք եղեն։ Որում եւ զմեզ արժանաւորս արասցէ այժմ ճաշակմամբ սուրբ Մարմնոյ եւ արեան իւրոյ. եւ յարութեամբ Իւրով շնորհեսցէ զյարութիւն կենաց. եւ Նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։