Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Ասաց նախքան զայս թէ մատուցանիցես զպատարագ քո՝ ա՛նդ յիշեսցես թէ եղբայր ունի ինչ զխհէթ զքէն. թո՛ղ զպատարագն՝ եւ նախ հաշտեաց ընդ եղբօր քում. եւ ապա մատուսջիր զպատարագն քո։ Պատարագն յերիս բաժանի։ Նախ՝ յԻսրայէլացւոցն անբան կենդանեաց զենմունս ոչխարի եւ առջառոյ. զոր վասն մաքրութեան ի սեղանն քաւութեան հանէին. եւ նաշիհ ձէթ մոմ եւ խունկ ի տաճարն։ Երկրորդ՝ ի բանաւոր պատարագ. որ ի սեղան սըրտին զղջումն մեղաց արկանել. եւ խնդրուածս եւ աղօթս մատուցանել Աստուծոյ։ Երրորդ՝ յանարիւն պատարագն՝ հաց եւ բաժակ ի սեղանն խորհըրդաւոր մարմին եւ արիւնն Յիսուսի Քրիստոսի։ Իսկ Տէր մեր պատուիրէ «զպատարագն թողուլ ի վերայ սեղանոյն, եւ երթալ նախ ընդ եղբօրն հաշտիլ, եւ ապա մատուցանել զպատարագն»։ Ո՛վ բարերար մարդասիրութեան. զմեր հաշտութիւն առաւել կամի քան զիւր պատարագն։ Եւ տե՛ս՝ զի ոչ ասէ, թէ քո լինի խէթ, այլ թէ նորա. իբր թէ զայրացեալ եղբօրն ի քէն, եւ դու անտես արարեալ ես, ոչ առնեմ անտես. կամի՞ս զի ընդունիմ զպատարագն քո՝ նախ հաշտեցո զպատկերն իմ, եւ ապա զսկզբատիպն որ եմ ես հաշտիմ ընդ քեզ։ Նոյնպէս եւ յայլ ուր ասէ Ովսէէ մարգարէիւն։«Զողորմութիւն կամիմ եւ ոչ զպատարագ»։ Եւ զայս ասէ վասն չորս պատճառի։ Նախզի՝ պատարագն եւ զոհն դժուարին է. եւ ոչ է ձեռնհաս ամենայն մարդոյ. այլ զողորմութիւն բնական ունիմք. զի բընական է որ հայրն ի վերաեյ որդւոյ գթայ. եւ եղբայր ի վերայ եղբօր. եւ ամենայնանասուն զիւր նմանն սիրէ։ Երկրորդ՝ զի պատարագն Աստուծոյ է նուէր. եւ ողորմութիւն ընկերին. լաւ համարի զողորմութիւն որ սէր ընկերին է, քան զպատարագն եւ զզոհն իւր։ Երրորդ՝ կամի որ զհին օրէնսն խափանէ՝ որ փոխարինով էր. եւ զնորս հաստատէ՝ որ ողորմութեամբ եւ շնորհօք է ամենայն. որպէս յայտ է ի մըկրտութիւն , եւ ի թողութիւն մեղաց եւ այլն։ Չորրորդ՝ հոգի է Աստուած՝ եւ զհոգեւոր պատարագն կամի. այսինքն, զպաշտօն Աստուծոյ եւ զբանաւոր պատարագս. ըստ այնմ, «պատարագ Աստուծոյ հոգի խոնարհ՝ զսիրտ սուրբ եւ զհոգի խոնարհ Աստուած ոչ արհամարհէ»։ Եւ զնոյն Ովսէէ ասէ. «լաւ է գիտութհիւն Աստուծոյ՝ քան զողջակէզս»։ Զի թէպէտ վասն նոցա տկարութեան զիջաւ եւ ընկալաւ զանբանից պատարագն. այլ յետոյ մարգարէիւքն անարգեաց. ըստ այնմ, «ոչ ընդունիմ զւարակս՝ եւ ոչ ի հօտից քոց նոխազս»։ Եւ թէ «ընդ զոհս եւ ընդ պատարագս ոչ հաճեցար». զի նոքա օտարք են ի մէնջ. պարտ է զմեզ պատարագել Աստուծոյ. եւ հաշտիլ ընդ միմեանս։ Իսկ որ ո՛չ յառաջ կամ յետ ասէ պատարագին զհաշտիլն, «այլ թող ի սեղանն զպատարագն՝» վասն երկու պատճառի»։ Նախ՝ ցուցանէ, թէ սէր ընկերին մեծագոյն է քան զպատարագն։ Երկրորդ՝ զի հարկ է պատարագին որ ի սեղանն հաշտութեամբ լինի, եւ ոչ խռովութեամբ։ Զի հաշտութեան եւ փրկութեան է միջնորդ մարմին եւ արիւն իւր սուրբ. որ բաշխի ի փրկութիւն եւ ի քաւութիւն եւ ի թողութիւն մեղաց։ Յայս միտս ասաց։ «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում ի ճանապարհի. զի մի՛ մատնեսցէ դատաւորին. եւ դատաւորն դահճին»։ Զայս պատուիրանս ոչ ձրի դնէ. այլ բազում օգտութիւն ունի մարմնապէս։ Եւ որք ոչ լսեն զայս՝ եւ ոչ խոնարհին ընկերին, ի ներքոյ տասն պատոց մնան։ Նախզի՝ զանիրաւութիւն իւրեանց որ ծածուկ է հրապապարակեն. ասէ «լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսխի քում». եւ նոքա ոչ լսեն։ Երկրորդ՝ եւ զյիմարութիւն յայտնեն. սուտ գոլով՝ ընդ ճշմարիտն մաքառին որ է ոսխն իւրեանց։ Երրորդ՝ զի զազատութիւն իւրեանց կորուսանեն. եւ ի ներքոյ դատաւորին իշխանութեանց մտանեն. որպէս ասէ՝ «մատնէ դատաւորին»։ Չորրորդ՝ զի որ արձակ շիջի՝ ի բանդ մտանէ. ասէ՝ «արկանիցիս ի բանդ»։ Հինգերորդ՝ զի չարչարանաց մատնի ի բանդին. ա սէ՝ «ոչ ելանիցես անտի»։ Վեցերորդ՝ զի բազում անարգանս եւ հայհոյութիւնս ընդունի ի նոցանէ, որք արկանեն զնա ի բանդ։ Եօթներորդ՝ մինչ զյետին բնիոնն հատուցանէ որ է նաքարակիտ մի. այսինքն, վերջին մասն փողոյն. կամ գարէհատ։ Ութներորդ՝ զի այնպէս կատականաց լինի թշնամւոյն։ Իններորդ՝ զի տրտմութիւն առնէ սիրելեաց։ Տասներորդ՝ ամօթալից դառնայ ի տուն իւր։ Այս է մարմնապէս տեսութիւն բանին. որ զմեր հաշտիլն կամի ընդ միմեանս. եւ խոնարհիլ եւ կալ ի խաղաղութեան. վասն այն ասէ։ «Լեր իրաւախոհ»։ Հա՛նապազ խրատէ ըզմեզ որդին Աստուծոյ փրկութեան մերոյ։ Երբեմն օրինօք։ Երբեմն առաքելովք։ Երբեմն մարգարէիւք։ Երբեմն վկայութեամբ։ Իսկ զաւետարանի հրամանս՝ որ նոյն ինքն փրկիչն դէմ յանդիման խօսի առ ամենայնոգի եւ ասէ։ «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսոխի»։ Եւ ի վերայ այսր բանի երեք իրս տեսանել եւ խնդրելի է հոգեպէս։ Նախ թէ՝ զի՞նչ է ճանապարհն։ Երկրորդ՝ թէ ո՞վ է ոսոխն. կամ դատաւորն ի ճանապարհին։ Երրորդ՝ թէ ո՞րպէս տամք զհաշիւն։ Վասն առաջնոյն գիտելի է՝ զի ճանապարհ է կենացս մեր՝ ի ծննդենէ մինչեւ մահուն. զի ամենայն մարրդ ի ճանապարհի է։ Նախ՝ զճանապարհն որ երկայն է՝ զվերջսն ոչ ոք տեսանէ, բայց զլայնսն։ Նոյնպէս եւմեք զառօրեայս տեսանեմք. եւ զօր մահուն ոչ տեսանեմք առաջի աչաց։ Երկրորդ՝ որպէս որք ոտն առ ոտն փոխելով գընամք. նոյնպէս կենքս մեր օր առ օր անցանեն. եւ շաբաթ առ շաբաթ։ Երրորդ՝ որպէս ի ճանապարհին յասպարիզէ յասպարէզ գնամք. եւ յօթեւանէ յօթեւանս. եւ ի մեզ ասպարէզն ամիսն է. եւ օթեւանն տարին. յամէ յամիս, եւ ի տարէ ի տրաի կատարեմք զաւուրսս։ Չորրորդ՝ որպէս ճանապարհն ի գնալն պակասի, եւ ի մերձի ի պայմանն. նոյնպէս եւ մեք ի գնալ աւուրցս վճարեմք զկեանս եւ ի պայմանն հասանեմք որ է օր մահու. եւ ա՛յն է մեզ առաջի. եւ մեք անհոգ իբր թէ անմահ կեամք յաւիտեան, մոռացեալ եմք զօր մահուն, եւ զքակտումն հոգւոց. որ զամենայն օդուածսն բաժանէ ի միմեանց։ Եւ յետ այնորիկ մոռացեալ եմք զդատաստանն Աստուծոյ, եւ զքննութիւն գործոց, եւ զհատուցումն։ Եւ թէ ո՞րպէս զերծանիմք ի դիւական գնդէն՝ որք պատեն զմեղաւոր հոգիս. եւ ոչ տան թոյլ ելանել ի կայանս հոգւոց։ Վասն այն Տէրն ի միտ ածելով զայս ամենայն ասէ։ «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում ի ճանապարհի»։ Այս թէ զի՞նչ է ճանապարհն։ Երկրորդ գիտելի է՝ թէ ո՞վ է սոոխն՝ եւ դատաւորն՝ դահիճն եւ բանդն։ Սարսափի եւ դողայ անձնիմ ո՛վ սիրելիք՝ յորժամ մտացս աչօք նայիմ ի սուրբ բանս աւտարանիս որ ասէ։ «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսխի քում»։ Պարտ է գիտել՝ զի ա՛յլ է ոսոխ ի կեանս այս. եւ ա՛յլ է ոսսխ ի հանդերձեալ դատաստանին։ Ի կեանս յայս՝ կրկին է ոսոխն. այսինքն է, դատախազն։ Նախ հոգին եւ մարմինն. զի ցանկան հակառակ միմեանց. ըստ այնմ, որ այրի հոգին բողոքէր յոսոխէ մարմնոյն առ անիրաւ դատաւոր միտսն։ Երկրորդ՝ միտքն է ոսոխ հոգւոյն եւ մարմնոյն. որպէս աստ ասէ։ «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում»։ Եւ միտքս է ոսոխ մեր եւ դատաւոր. եւ դահիճ խիղճս մտացս. որ թէ մարմնով գործեմք, թէ լեզեուաւ խօսիմք, թէ ի հոգիս կրեմք զամենայն տեսակ մեղաց, ոսոխ լինի իմացումն ի մեզ. եւ մատնէ դատաւորի անձնիշխան կամացն։ Եւ նա տայ ի դահիճն որ է խղճմտանքն։ Եւ նա չարչարէ զհոգիս ի ներքուստ. եւ մատնէ զմարմինս ի բանդ ապաշխարութեան, մինչեւ զյետին նաքարակիտն, որ էր սակաւ մի մեղքն վճարէ. եւ ապա թոյլ տայ եւ հանգչի։ Այսպէս ոսոխ է միտքս առ մեզ։ Նախզի՝ հա՛նապազ ընդ մեզ է. եւ ոչ երբէք հեռհանայ ի մէնջ։ Երկրորդ՝ զի ոչ ննջէ. այլ միշտ արթուն է։ Երրորդ՝ ոչ կարօտի լուսոյ. զի անշէջ ճրագ է։ Չորրորդ՝ ոչ առնէ երեսս. զի անկաշառ է։ Հինգերորդ՝ յումեքէ ոչ երկնչի. զի ինքնիշխան է։ Վեցերորդ՝ եւ ոչ ամաչէ. զի ծածուկ է։ Եօթներորդ՝ ոչ խղճայ. զի անողորմ է։ Ութներորդ՝ ոչ մոլորի. զի քննօղ է։ Իններորդ՝ ոչ մոռանայ. զի իմաստուն է։
       Տասներորդ՝ միշտ դատէ եւ տանջէ. զի մի՛շտ տեսանէ եւ քննէ զգործս մեր։ Ապա ուրեմն ոսխն ընդ մեզ է . թէ ի գիշերի գործեմք. թէ ի ցերեկի, տեսանէ. թէ ի ծածուկ, եւ թէ յայտնի. թէ ի միտս, թէի լեզուս. թէ ի հոգիս, եւ թէ ի մարմինս։ Ապա զի՞նչ օգուտ է ծածկել զմեղս. կամ ի յանկիւնս, կամ ի տան, կամ ի ծերպս մտանել. կամ փակել դուռն, կամ խփել զերգն. կամ դռնապանս կացուցանել. կամ պարգեւս խոստանալ՝ զի մի յայտնեսցեն տեսօղքն. յորժամ ոչ կարես ծածկել ի քո ոսոխէդ՝ որ հանապազ առ քեզ է, եւ խղճմտանօքն տանջէ զքեզ։ Եւ թէ ի քո ոսխէ մտացդ ոչ կարես թաքուցանել ըզգործս քո՝ որ զգործածն տեսանէ, ապա յԱստուծոյ զի ա՞րդ թաքուցանեմք՝ որ զանգործ տեսանէ. որպէս ասէ Դաւիթ։ «Զանգործս իմ տեսին աչք քո։ Որ քննէ զսիրտս եւ զերիկամունս ասէ նոյն մարգարէն»։ Եւ ոչ ինչ արարած աներեւոյթ է առաջի նորա. «որ նըստի յերկինս եւ հայի յանդունդս»։ Եւ ծածկոյթ մեր չորս ինչ է՝ որ զմիմեանս ոչ տեսանեմք։ Նախ՝ հեռաւորութիւն։ Երկրորդ՝ միջնորմն։ Երրորդ՝ գիշերն։ Չորրորդ՝ զգեստն։ Եւ սոքա ոչ կարեն ծածկել զմեզ յԱստուծոյ։ Ոչ հեռաւորութիւն. զի ոչ է հեռաւոր՝ այլ մերձաւոր մեզ. ըստ այնմ, «մեղք ձեր որոշեն ի մէջ իմ եւ ի մէջ ձեր». եւ այսպէս զամենայն տեսանէ։ Ոչ միջնորմն. որպէս երկինք, եւ կամ տուն. զի «Աստուած յերկնից հայեցաւ ասէ տեսանել թէ իցէ՞ ոք իմաստուն որ խնդրիցէ յԱստուած»։ Ոչ գիշերն. զի աչք Տեառն լուսաւոր են քան զարեգակն, եւ տեսանեն զճանապարհորդս ասէ։ Ոչ զգեստ եւ մարմին. «զի ամենայն ինչ մերկապարանոց է առաջի նորա ասէ Պօղոս»։ Եւ այսպիսի դատաւոր է Աստուած՝ որ ոչ կաշառս առնու. եւ ոչ երեսս առնէ. եւ ոչ երկընչի յումեքէ. եւ ոչ իգիտութեամբ դատէ։ Զի դատաւորք երկրի՝ այս չորս իրօքս թիւրեն զդատաստանն։ Եւ ի մարմնոյ դատաւորաց եւ ի գահճաց կարեմք զերծանիլ. զի կամ խաբեմք. այլ Աստուած անխաբ է. կամ կաշառեմք. եւ Աստուած անկաշառ է. կամ զմարմինս տամք եւ զերծանիմք մահուամբ։ Այլ Աստուած յետ մահու՝ եւ զհոգին տանջէ. կամ զտուգանս վճարեմք աստ մարմնով, այլ անդ հոգւով. այլ ոչ կարեմք վճարել. զի անվճարք են տանջանքն։ եւ անշէջ է գեհենն. անելանելի է բանդն. եւ անքուն որդունքն. անողորմ են դահիճքն . եւ անխիղճ են ոսոխքն։ Եւ աստ գիտելի է երկրորդ մեկնութիւն բանիս որ ասէ։ «Լեր իրարախոհ ընդ ոսոխի քում»։ Արդ ոսոխ աստի կենացս ա՛յս է զոր ասացաք զմիտս տեսօղ. եւ դահիճք ի խղճմտանսն՝ որք հանապազ չարչարեն, եւ որպէս գաւազանաւ հարկանեն զմեզ։ Դարձեալ՝ ի հանդերձեալն ոսոխք բազում են մեղաւորաց. որք գան առաջի ատենին Քրիստոսի եւ դատապարտեն։ Առաջին ոսոխ է նոյն խիղճ մտացս. որ յայտնապէս դատէ զմեզ. որպէս ասէ Դանիէլ. «դպրութիւնք բացան». զի յայտնի լիցի ամենայն մարդոյ գործ իւր. որպէս ի գրի գրեալ լինին գործքն մեր ի հոգիս եւ ի մարմինս. եւ ոչ կարեմք այլ թաքուցանել որպէս այժմ։ Երկրորդ՝ ոսոխ լինին հրեշտակք. որք արկանեն ի հուր գեհենին. որպէս ասէ Մատթէոս. «առաքեսցէ զհրեշտակս իւր փողով մեծաւ. եւ ժողովեսցեն զամենայն գայթակղութիւնս. եւ արկցեն ի հնոց հրոյն բորբոքելոյ»։ Երրորդ՝ ոսոխ լինին սուրբք ամենայն. որպէս ասէ առակն. «յայնժամ կացցէ արդարն բազում համարձակութեամբ հանդէպ նեղչաց իւրոց»։ Չորրորդ ոսոխ՝ երկինք եւ երկիր. որպէս ասէ Յոբ. «յայտնեսցեն երկինք զանօրէնութիւնս նորա. յարիցէ ի վերայ նորա երկիր»։
       Հինգերորդ ոսոխ՝ դեւքն. որք չարաշօսեն զմեզ եւ թշնամանեն եւ տանջեն. որպէս ասէ Սիրաք. «են հոգիք ստեղծեալք ի վրէժխնդրութիւն. եւ ի ժամ կատարածի հեղցեն զսրտմտութիւն»։ Այսպիսի հանդերձեալ ոսոխք եւ դատախազք բազումք են մեղաւորաց։ «Գուցէ ասէ մատնեսցէ զքեզ ոսոխն դատաւորին»։ Դատաւորն Աստուած է. եւ դահիճն հրեշտակք. եւ բանդ դժոխքն՝ որ չարչարէ անվճար. մինչեւ ցյետին նաքարակիտն որ է վերջին յանցանքն՝ ամենայն մեղաց պատիժ գոյ եւ ոչ վճարի։ Եւ այս ե՞րբ լինի. յորժամ դատաւորն Աստուած Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս իջանէ յերկնից. յորժամ նստի յաթոռ դատաստանին. յորժամ ամենայն արարածք փոփոխին. յորժամ երկինք որպէս մագաղաթ գալարին. յորժամ արեգակն եւ լուսինն խաւարի. յորժամ աստեղք թօթափին. յորժամ երկիր շարժեսցի. յորժամ մարդիկ յարիցեն եւ կենդանասցին. որպէս ասէ սուրբն Եւագրիոս լ լուսաւոր պատերազմն, թէ «յորժամ սատանայ ի հուր գեհենին կապեսցի, ի քէն եւ զյետին նաքարակիտն պահանջեսցեն»։ Եւ մինչն անդ ոչ ունի կոպար ժամանակի, այլ յաւիտենի. որպէս այն որ ասէ. «Ես եմ ես եմ. մինչեւ կարի իսկ ծերասջիք ես եմ»։ Ոչ թէ մինչ ի ծերութիւն Աստուած է, եւ յետ այնորիկ ո՛չ է։ Եւ Դաւիթ ասէ. «Տէր ապաւէն եղեր մեզ յազգէ մինչեւ յազգ». եւ յետ այնորիկ ո՞չ է ապաւէն։ Այս այս մինչս ոչ ունի վճար. զոր մինչեւ առ ինքն նշանակէ, եւ զհանդերձեալն ոչ լքանէ։
       Նոյնպէս եւ այս որ ասէ. «ոչ ելանիցես անտի՝ մինչեւ հատուցանիցես զյետին նաքարակիտն»։ Տեսցւոք եւ զերրորդ գլուխն որ ասէ. «Լե՛ր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում. եւ տո՛ւր զհաշիւն ի ճանապարհի. եւ հաշտեաց ընդ նմա. զի մի մատնեսցէ զքեզ դաւաւորին Աստուծոյ»։ Արդ յորժամ ի հանդերձեալն ոչ գոյ վըճարել պարտուցն, եւ ոչ ելանել ի բանդէն, վասն այն աստ խրատ տայ մարդ մարդասիրապէս, եթէ ընդ ոսխի քում. այսինքն, ընդ մտացդ հաշտեա՛ ո՛րքան կենդանի ես աստ ի ճանապարհ կենցաղոյս։ Եւ տո՛ւր զհաշիւն խոստովանութեան. եւ մուտ ի բանդ ապաշխարութեան. եւ մինչեւ ցյետին նա քարակիտն վճարեա՛ ապաշխարութեամբ։ Զոր օրինակ՝ եթէ երկու ոսոխք երթիցեն առ դատաւորն թշնամանօք, զի զմիմեանս կորուսցեն. եւ ի ճանապարհի բարեկամ ոք հանդիպեսցի նոցա, եւ ողոքեսցէ եւ հաշտեցուցանէ զնոսա, զի մի գնասացեն առ դատաւորն, եւ նա ի բանդ արկցէ, յա՛յնժամ հաշտին եւ լինին բարեկամք. եւ մնան ի խաղաղութեան։ Այսպիսի օրինակաւ պա՛րտ է հաշտիլ ընդ ոսոխին մերոյ. եւ լսել հաշտարար քահանային. եւ տալ զհաշիւն մեղաց խոստովանելով զամենայն մեղս. եթէ բանիւ, եւ եթէ գործով. մարմնով, եթէ հոգւով. մինչեւ ցյետին մեղսն խոստովանիլ եւ ջնջել ապաշխարութեամբ։ Յա՛յնժամ զերծանիմք ի դատաստանէն Աստուծոյ եւ յանելանելի բանդէն. զայն խրատէ։ «Լեր իրաւախոհ ընդ ոսոխի քում»։
       Եւ վասն խոտովանութեան գիտելի է՝ զի կրկին դատաւոր կացոյց Աստուած ի վերայ երկրի. այսինքն, հոգեւոր եւ մարմնաւոր։ Մարմնաւոր որպէս դատաւորք երկրի եւ իշխանք։ Իսկ հոգեւոր՝ որպէս քահանայք։ Եւ զանազանին սոքա։ Նախզի՝ մարմնոյ դատաւորք զմարմնոյ յանցանսն քննեն. եւ հատուցանեն վրէժ . եւ քահանայք զհոգեւոր յանցանս քըննեն եւ զմեղս։ Երկրորդ՝ զի նոքա զյայտնի գիտաւորն հարցանեն. որպէս զգող զաւազակ եւ ըզմարդասպան եւ զայլս. իսկ քահանայք՝ զծածուկն քննեն եւ հարցանեն. զի որ ծածուկ է ի մարդկանէ՝ զա՛յն յայտնել պիտոյ է քահանային։ Երրորդ՝ զի դատաւորք որք մարդկան մեղանչեն՝ զա՛յն հարցանեն. թէ մարդիկ ուժ առնուն զինչսն խլեն, կամ զտուն, կամ զհող, կամ զայգի, կամ զա՛յլ ինչ։ Իսկ քահանայքն զայն հարցանեն՝ որք Ստուծոյ օրինացն մեղանչեն, եւ կամ եկեղեցւոյ, կամ հերեձուած խօսին, օրինաց ելանեն, կամ հայհոյեն. կամ ա՛յլ ինչ։ Արդ որպէս դատաւորք երկրի՝ որք փոքր մարդկան զդատաստանն կտրեն, այլ ոչ հարցանեն. բայց թէ ուղիղ չլինի հարցեալ եւ զպարտսն վճարեալ, դարձեալ հարցանեն իսկապէս։ Նոյնպէս որ ինչյերկրի դատաստանաւ վճարի մեղք մարդոյս, թէ՝ ի մարմնաւոր դատաստանն եւ թէ ի հոգեւոր քահանայս, զայն մեղքն այլ ոչ հարցանէ Քրիստոս ի մեծ դատաստանին։ Բայց թէ մեղք լինի մնացեալ որ չխոստովանի, կամ զպատիժն եւ ըզլուծ մեղացն չէ վճարեալ, զա՛յն հարցանէ ի դատաստանին։ Նա վասն այն ի յերկրի զայս կրկին դատաւորս կացուցեալ է Աստուած իւր երեսփոխան դատաւոր, ոք զինչ սոքա վճռին տան, այլ ոչ փոխի։ Որպէս ասէ Տէրն. «զոր կապիցէք յերկրի, կապեալ եղիցի յերկինս. եւ զոր արձակիցէք, արձակեալ յերկինս»։
       Նախ վասն բազում պատճառի լաւ է առաջի քահանային խոստովանիլ եւ դատիլ, քան պահել՝ զոր Քրիստոս հարցանէ եւ դատէ։ Նախզի՝ աստ քահանայն միայն է լսօղ մեղացն. իսկ անդ՝ բոլոր արարածք երկնաւորք եւ երկրաւորք ի մի վայր ժողովեալք, որ խայտառակի։ Երկրորդ՝ աստ քահանայն հեզութեամբ հարցանէ. զի քո մարմնակից ընկեր է. այլ անդ դառնութեամբ եւ դժուարութեամբ հարցանէ Քրիստոս՝ որ Աստուած է եւ որդի Աստուծոյ։
       Զի յերեսաց ահհէ նորա մեղաւորք՝ «ասասցեն լերանց թէ անկերուք ի վերայ մեր. եւ բլրոց թէ ծածկեցէք զմեզ»։ Երրորդ՝ առաջի քահանային ոսոխ միայն դու ես քո անձինդ. այլ անդ գործք մեր ոսոխ են մեզ. եւ դիւաց բազմութիւնքն չարախօս երկինք եւ երկիր վկայ չար գործոց մերոց։ Նաեւ ամենայն սուրբք եւ հրեշտակք Աստուծոյ՝ որք այժմ բարեխօս են, յա՛յնժամ ոսոխ եւ չարախօս լինին։
       Չորրորդ՝ աստ ի խոստովանիլն թողութիւն առնում յա՛յնժամ թէպէտ խոստովանիմք եւ թէ յայտնեմք զմեղսն մեր, թողութիւն ոչ է. զի պատժելոյ է ժամանակն եւ ոչ ներելոյ. որպէս գողն յորժամ ի չանկալն տանին, խոստովանի զմեղսն. այլ ոչ զերծանի. զի կամաւ ոչ խոստովանի. եւ ոչ կամային՝ թողութիւն չկայ. եւ ժամանակն անցեալ է. նոյնպէս եւ անդ։ Հինգերորդ՝ աստ քահանայն միայն է, եւ բանքն իւր. դիւրաւ զերծանիս։ Այլ անդ՝ բիւրք հրեշտակաց կան ի սպասու. յորժամ հրամայէ Քրիստոս, փութով տանին զմեղաւորն ի տանջանսն։ Վեցերորդ՝ աստ քահանայն անցաւոր պատիժ դնէ սակաւ ինչ, կամ յամիս , կամ ի տարի. պահս աղօթք ողորմութիւն եւ այլն. իսկ անդ յաւիտենական է պատիժն։ Ա՛յս է սքանչելի՝ զի քահանայն զյաւիտենական պատիժն ժամանակեայ առնէ. եւ Քրիստոս զժամանակեայ պատիժս՝ յաւիտենական, եւ յաւիտենից տանջէ։ Ապա լաւ է անցաւոր պատիժ կրել աստ, քան անանց եւ յաւիտենից անդ։ Եօթներորդ՝ աստ թէ քահանայն պատիժ դընէ, կարեմք վճարել. զի կայ ժամանակ. ունիս աչք արտասուելոյ. ինչս զոր ողորմութիւն բաշխես. ի պահս կենաս. զթողութիւն առնուս. այլ անդ ժամանակ ներելոյ չկայ. ինչք չկայ. վաստակիլ չկայ որոժ կարես վճարել. վասն այն յաւիտենից եւ անվճար է մեղքն։ Ութներորդ՝ աստ առաջի քահանային կարես խօսիլ՝ աղաչել՝ որ թեթեւացուցանէ զլուծն. այլ ընդ խօսիլ չկայ. աղաչանաց ոչ լսէ. բանքն սպառեալ են մարդոյ եւ գործքն թագաւորեալ փոխանակ բանիցն գործն է որ խօսի. եւ փոխանակ լեզուին՝ ի մարմինս մեր որպէս մագաղաթ ամենայն ծածուկ յանցանք մեր գրեալ լինին պարզ. որ մեք եւ ամենայն մարդ եւ հրեշտակք, եւ դեւք եւ չարք եւ բարիք, զմեղսն տեսանեն եւ կարդան. այն է որ ասէ. «դպրութիւնք բացան». եւ դնին կշիռք արդարութեան. եւ հատուցանի ըստ գործոց։ Իններորդ՝ աստ քահանային կարեն միջնորդել այլք, եւ ծանր լուծ նորա թեթեւացուցանել. այլ անդ ոչ ոք միջնորդէ մեղաւորին. զի երկինք եւ երկիր եւ ամենայն տարերք վրէժխընդիր են պատրաստեալք։ Եւ սուրբք եւ հրեշտակք՝ որք այժմ մեզ բարեխօս են, յայնժամ ոսոխք եւ ատեցօղք են մեղաւորաց. եւ ոչ ոք լինի միջնորդ։ Տասներորդ՝ աստ քահանայն կարէ փոխել զբանն եւ թեթեւացուցանել զպատիժն. այլ անդ՝ անդառնալի է վճիռն. զի միանգամ խօսի Աստուած եւ զնոյն ոչ երկրորդէ. որ ասէ արդարոցն թէ «եկայք». եւ մեղաւորացն թէ «երթա՛յք յինէն ա՛նիծեալք ի հուրն յաւիտենից»։ Ա՛յն է վերջին խօսքն ընդ մեղաւորաց. եւ անդառնալի վճիռն։ Վասն այն աստ պարտ է մեզ առաջի քահանային խոստովանիլ, եւ դիւրաւ զերծանիլ ի մեղաց։ Աստ հատուցանել զյետին բնիոնն ապաշխարութեամբ։
       Աստ զհաշիւ մեղացն տալ վերակացու քահանային։ Աստ զծանր բեռինս մեցաց թեթեւացուցանել ի թիկանց մերոց. զի խաղաղութեամբ անցցուք ընդ գունդս դիւաց։ Աստ խոստովանեցուք զմեղս, մինչդեռ օր կայ. մինչդեռ ի մարմնի եմք եւ կարեմք արդարանալ խոստովանութեամբ՝ պահօք աղօթիւք՝ ողորմութեամբ՝ եւ առ սէր ընկերին, ի սուրբ սրտէ եւ ի մաքուր հաւատոց. եւ աեյլ ամենայն բարեգործութեամբ որ սոցին նման են։
       Զի յաւիտենական բարեացն հասցուք ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. որ է օրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։