Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Վասն առաջիկայ բանիս՝ չորս ինչ ասելի է։ Նախ թէ՝ որպէս մարդն լցեալ է հոգւով։ Երկրորդ՝ թէ որպէս լնանի Հոգւով Սրբով։ Երրորդ՝ թէ ո՞րպէս լցան առաքեալքն։ Չորրորդ՝ թէ որպէս կեանք է Հոգին Սուրբ։ Վասն առաջնոյն ասելի է թէ՝ ճանաչի թէ մարդն լցեալ է Հոգւով Սուրբ։ Ասեն վարդապետք թէ՝ հինգ նշան կայ՝ որ այնու ճանաչեն զմարդն, թէ լցեալ է Հոգւով Սրբով։ Որպէս ի մարմնաւորս հինգ իրօք ճանաչի, թէ անօթ ինչ՝ լի՞ է թէ դատարկ։ Առաջին նշան՝ թէ ամանն Իսրայելի է , յորժամ զինչ ի ներս լնուս՝ չտանի. նոյնպէս այս նշանաւս ճանաչի թէ ոք լցեալ է հոգւով, յորժամ մարմնաւոր ինչ ցանկութիւն ոչ հանգչի ի սիրտս նորա, եւ զայլ ամենայն ինչ բաց յԱստուծոյ խոտան համարի։ Այլ թէ մարդն բազում ագահութիւն ունի ի սիրտն, նշան է թէ ունայն է ի Հոգւոյն Սրբոյ։ Երկրորդ նշան. յորժամ հարկանես՝ թէ լի է, ոչ տայ ձայն. եւ թէ դատարկ է, ձայն տայ։ Այսպէս թէ ոք հարկանի եւ չարչարի վասն Քրիստոսի, եւ ոչ տրտնջէ այլ համբերէ, նշան է թէ լցեալ է Հոգւով Սրբով։ Այլ յորժամ տրտնջայ եւ դժգոհ լինի, նշան է թէ՝ ունայն է ի Հոգւոյն սրբոյ։ Երրորդ նշան. թէ լի է՝ յորժամ շրջեն, հեղանի . այսպէս յորժամ հեղուոք յինքեանէ զշնորհս Հոգւոյն Սրբոյ՝ զի ի բերանոյն ելցէ բան օգտակար, եւ ի սրտէն բարի խորհուրդ, եւ յաչացն, բարի հայեցուած, այս ամենայն նշան է թէ, լ է Հոգւով Սրբով։ Այլ յորժամ աղտեղի բան ելանէ ի բերանոյն եւ զչարն խորհի, այն նշան է թէ՝ ի Սուրբ Հոգւոյն դատարկ է. եւ լցեալ է պիղծ հոգւով։ Չորրորդ նշան. զի յորժամ լի է ամանն. ոչ շարժի. այլ հաստատ մնայ. եւ յորժամ դատարկ է՝ շուտով անկանի։ Այսպէս որ հաստատ է ի սէրն Աստուծոյ. եւ ոչ շարժի վասն նեղութեանց եւ չարչարանաց, յայտ է թէ լի է Հոգւով Սրբով. որպէս ասէ Պօղոս։ «Ո՞ մեկնեսցէ զմեզ ի սիրոյն Քրիստոսի. նեղութիւն , թէ անձկութիւն, թէ վիշտ»։ այլ որ շուտով շարժի ի փորձութեանց, յայտ է թէ չունի զՀոգին Սուրբ։ Հինգերորդ նշան. յորժամ լի է ամանն, յատակս ծովուն ի ջանէ. եւ դատարկն ի վերայ երեսաց ջրին լեղայ։ Այսպէս որ լցեալ է Հոգւով Սրբով. յոյժ զիջանի խոնարհութեամբ. այլ որ ունայն է ի շնորհաց Հոգւոյն, լեղայ ի վերայ երեսաց ջուրց. զի փառասիրութեամբ եւ հպարտութեամբ շրջի։ Այս առաջինն։ Երկրորդն ասելի է թէ՝ որպէս լնանին Հոգւով Սրբով։ Ասեմք թէ՝ որպէս որ զմարմնաւոր կարասն լնուն բարի իրօք՝ Դ ինչ պիտոյ է նոցա։ Նախ՝ պարտ է որ դատարկ լինի ի գարշելի իրացն որք ի ներս կային։ Երկրորդ՝ պարտ է զի լուանի։ Երրորդ՝ պարտ է զի ողջ լինի. եւ թէ կոտրած է, ամուր կոծկէ։ Չորրորդ՝ պարտ է զի կանգնեցուցանէ զբերանն դէտ ի վեր։ Նոյնպէս որ լի է գարշելի մեղօք, եւ կա մի զինքն լնուլ Հոգւով Սրբով, նախ պարտ է որ դատարկէ զսիրտն ի գարշելի մեղացն խոստովնութեամբ։ Որպէս փիլիսոփայ ոմն ասաց ցԱղէքսանդր թագաւորն. զի Աստուած պատրաստ է հեղուլ զիմաստութիւնն՝ զի ոչ խնայէ. այլ դու չես պատրաստ. զի սիրտ քո լցեալ է հպարտութեամբ եւ փառօք աշխարհիս. դատարկեա զսիրտ քո յամենայն հոգոց աշխարհիս. եւ ապա լցցիս աստուածային իմաստութեամբ։ Որպէս օձն յորժամ ըմպէ ջուր, նախ թափէ զթոյնսն եւ ապա ըմպէ։ Նոյնպէս մեզ պարտ է նախ թափել զսիրտս ի նախանձու եւ ի ցանկութենէ եւ յամենայն մեղաց. եւ ապա առնուլ զՀոգին Սուրբ։ Երկրորդ՝ պարտ է զի լուասցէ զսիրտս իւր արտասուօք եւ աղօթիւք եւ պահօք։ Երրորդ՝ պարտ է զի սիրտն ողջ լինի. զի ոչ լինի կամք մեղաց. զի որ գործովն հեռացեալ է ի մեղաց, բայց կամօքն հաւանի, նման է կոտրած ամանի որ ոչ պահէ զշնորհս Հոգւոյն Սրբոյ։ Դարձեալ ողջ լինի այսինքն, որ կուսութեամբ եւ ողջախոհութեամբ անարատ պահէ զինքն. այլ պարտ է որ զհինգ զգայութիւնսն կոծկեն երկիւղիւն Աստուծոյ։ Այլեւ կազմեն փայտեայ անօթ իբրեւ զկարաս. ճոթճոթ յիրեար ձգած. եւ փայտեայ պնջանով պնդած. որ զինչ ի ներս լնուն՝ պահէ։ Այսպէս զսիրտս մեր պնդեսցուք տասն գոտով. այսինքն, տասն պատուիրանացն պահպանութեամբ. զի լցցուք ուրախարար գինւով Հոգւովն սրբով։ Չորրորդ՝ պիտոյ է որ զսիրտս մեր ուղիղ հաստատեսցուք. զբերանն դէպ ի վեր . այն է՝ որ զկարօտութիւն սրտից մերոց առ Աստուած կալցուք. զի թէ բերանն ի վայր լինի, այս է՝ սիրել զհեշտութիւն աշխարհիս, յայնժամ ոչ լնանի Սուրբ Հոգւովն. այլ պիղծ հոգւովն։ Այս երկրորդն։
       Երրրորդն ասելի է թէ՝ ո՞րպէս լցան առաքեալքն։ Ասեն վարդապետք թէ՝ առաքեալքն վեց կերպիւ պատրաստեցին զինքեանս հոգւոյն։ Նախ՝ հրամանակատարութեամբ։ Երկրորդ՝ զի սիրով կապակցեալ էին ընդ միմեանս. որպէս ասէ ի գործս առաքելոցն եթէ՝ «էին աշակերտքն ի միասին»։ Աշակերտք ասելովն՝ ցուցանէ զհնազանդութիւն նոցա. եւ ի միասին ասելովն՝ ցուցանէ զսէրն որ ընդ իրեարս ունէին. զի ամենեքեան միակամ եւ միախորհուրդք էին։ Երրորդ՝ պատրաստեցին զինքեանս խոնարհութեամբ. որպէս ասէ Ղուկաս թէ՝ «նստարուք ի քաղաքիդ Երուսաղէմ, մինչեւ զգենուցուք զզօրութիւն ի բարձանց»։ Նստիլն՝ զխոնարհութիւն նշանակէ. եւ Հոգին Սուրբ՝ զխոնարհն սիրէ. որպէս ասսէ Եսայի. «ես յո՞ հանգեայց, եթէ ոչ իհեղս եւի խոնարհս. եւ յայնոսիկ՝ որք դողան ի բանից իմոց»։ Չորրորդ՝ պատրաստեցին զինքեանս. զի էին ի տեղի անքոյթ. այսինքն ի վերնատունն. եւ ոչ ի փողոցս եւ ի մէջ աղմկի. զի Հոգին Սուրբ՝ ոչ սիրէ զաղմուկս եւ զամբոխս։ Հինգերորդ՝ զի էին ի պահս եւ յաղօթս զաւուրս համբարձմանն մինչեւ ի Պենտէկոստն գալուստ հոգւոյն. որպէս ասէ ի գործսն թէ՝ «սոքա հանապարզորդեալք էին յաղօթս հանդերձ կանամբք, եւ Մարեմաւ մարբն Յիսուսի եւ եղբայրք նորա»։ Վեցերորդ՝ պատրաստեցին զինքեանս հեշտութեամբ եւ խաղաղութեամբ. զի յԵրուսաղէմ էին՝ որ թարգմանի խաղաղութիւն։ Զի թէ մեք պատրաաստեսցուք զմեզ այսու ամենայնիւ որպէս նոքա, ընդունելոց եմք զՀոգին Սուրբ։ Եւ գիտելի է՝ զի առաքեալքն՝ երեք անգամ ընկալան զՀոգին Սուրբ։ Առաջին անգամն՝ ընկալան վասն սքանչելիս առնելոյ, յորժամ առաքեաց զնոսա քարոզել. «եւ իշխանութիւն ետ նոցա բժիշկել զամենայն հիւանդութիւնս»։ Եւ սքանչելիքն՝ Հոգւոյն Սրբոյն զօրութեամբն լինին։ Երկրորդ անգամ՝ ընկալան զՀոգին Սուրբ վասն թողլոյ զմեղս յետ յարութեանն՝ «յորժամ փչեաց ի նոսա եւ ասաց՝ առէք Հոգի Սուրբ ում թողուցուք՝ թողեալ լիցի. եւ զոր կապէք՝ կապեալ լիցի»։ Երրորդ անգամ՝ ընկալան զՀոգին Սուրբ. զի զսիրտս մարդկան հաստատ եւ հրեղէն արասցեն. որպէս այսօր։ Վասն այն ասէ։ «Երեւեցան նոցա բաժանեալ լեզուք իբրեւ ի հրոյ՝ եւ նստաւ. եւ լցան Հոգւով Սուրով»։ Չորրորդն ասելի է թէ՝ որպէս կնքէ Հոգին Սուրբ։ Ասելի է թէ՝ Հոգին Սուրբ տուաւ հաւատացելոց որպէս զկնիք, որպէս զգրաուական, եւ որպէս օծութիւն։ Զառաջին երկուսք՝ ասէ Պօղոս յեփեսացւոց թէ՝ «կնքեցաք Հոգւով Սրբով առ հաւատչեայ ժառանգութեանն մերոյ»։ Նախ գիտելի է՝ զի իմանալի կնիքս այս որ է Հոգին Սուրբ՝ երկու ինչ առնէ։ Առաջին՝ որոշէ ի մէջ որդւոցն Աստուծոյ, եւ որդւոցն սատանայի. զի որ կնքեալ է Հոգւովն Սրբով՝ յՈրդւոցն Աստուծոյ է եւ յոչխարացն Քրիստոսի։ Եւ որ այս կնքովս է կնքեալ յոչխարացն սատանայի է. որպէս ասէ Պօղոս. «զի զհոգին Քրիստոսի ոչ ունի, սա չէ նմա»։ Երկրորդ՝ զի Հոգին Սուրբ խաղաղութիւն շնորհէ հաւատացելոց. որպէս վաճառականն որ զբեռն է բարձեալ՝ եւ ունի զկնիք թագաւորին, խաղաղութեամբ երթայ զճանապարհն իւրծ։ Այսպէս որ ունի զՀոգին Սուրբ՝ խաղաղութեամբ երթայ յարքայութիւնն երկնից. այլ որ ոչ ունի զկնիքն՝ ոչ ազատի ի ձեռաց սատանայի եւ դիւաց։ Երկրորդ գիտելի է՝ զի Հոգին Սուրբ գրաւական է արքայութեանն երկնից. զի գրաւականն յորժամ պատուական լինի, ոչ ձանձրանայ գրաւօղն. զի գիտէ որ իւր ոսկին չկորնչի. զի պատուականութիւն գրաւականին՝ բռնադատէ զՏէրն որ յետ թափէ զգրաւն իւր։ Այսպէս հոգեւորն. յորժամ ճշմարիտ հաւատով եւ սուրբ սրտիւ բարիս գործեմք, Աստուած մեզ պարտական լինի. զի ինքն իւր կամօք խոստացեալ է մեզ զարքայութիւնն երկնից։ Այլ զի մի մեք անհոգ կացցուք, գրաւ ետ մեզ զՀոգին Սուրբ. եթէ զայս գրաւս պահեմք, զարքայութիւնն երկնից ժառանգեմք։ Եւ յոյժ պատուակն է Հոգին Սուրբ. զի Հոգի է Աստուծոյ եւ Հոգի Քրիստոսի։ Որպէս ամենայն մարդոյ Հոգի՝ իւր պատուական է. այսպէս եւ Հոգին Սուրբ՝ Աստուծոյ է պատուական. վասն այն կամի տալ զխոստացեալ արքայութիւնն մեզ։ Այլ որ զայս գրաւականս կորուսանէ՝ զարքայութիւնն երկնից կորուսանէ. ապա յայտ է թէ Հոգին Սուրբ տուեալ եղեւ հաւատացելոց որպէս զկնիք եւ որպէս զգրաւական։ Երրորդ կերպիւ՝ տուաւ հոգին որպէս զօծութիւն. որպէս ասէ Յօհաննէս ի կաթուղիկէսն. «եւ դուք օծութիւն ունիք առ ի Հոգւոյն . եւ օծութիւն ուսուցանէ ձեզ զամենայն ինչ»։ Եւ գիտելի է թէ, չորս նշան է որ երեւի ոք թէ օծած է Հոգւովն Սրբով. որպէս չորս նշան երեւի թէ, իր ինչ օծած է զգալապէս։ Առաջին նշան՝ յորժամ փայտն ձիթով կամ իւղով օծած է, շուտ այրի ի կրակէն։ Այսպէս որ օծած է Հոգւովն Սրբով՝ ջերմեռանդ սիրով կարարէ զպատուիրանս Աստուծոյ։ Երկրորդ նշան է թէ ոք օծած է ձիթով, յորժամ ոչ կարէ բռնել զնա ձեռն մարտակցին. այլ սահի. որպէս օծանին ըմբշամարտքն։ Այսպէս որ ոչ ըմբռնի ի ձեռացն սատանայի, եւ ոչ յաղթի ի փորձութեանց, նշան թէ օծեալէ Հոգւով Սրբով։ Երրորդ նշան է թէ օծած է իրն, յորժամ լուսաւորագոյն լինի. զի այն որ չէ օծած ձիթով , մութն է. որպէս քարտէզ յորժամ օծանես՝ լոյս տայ։ Այսպէս յորժամ ոք օծած է Հոգւով Սրբով, լուսաւորի միտքն իւր. եւ տայ ճանաչել զբարի եւ զչար։ Չորրորդ նշան՝ թէ սայլին սռնին օծած է, թէպէտ ծանր բարձած է՝ ձայն ոչ ածէ. այլ հանդարտութեամբ շրջի. եւ յորժամ չէ օծած՝ խիստ ճռնչէ։ Այսպէս որ օծած է Հոգւովն Սրբով, զամենայն ծանր բեռն, այսինքն, զաղքատութիւն եւ զնեղութիւն, գոհութեամբ տանի. եւ ոչ տրտնջելով։ Այլ յորժամ ոչ կատարէ զհրամանս Աստուծոյ, ըմբռնի ի սատանայի փորձոււթեանց։ Եւ կոյր միտս ունի՝ որ զբարին չար տեսանէ, եւ զչարն բարի։ Եւ յորժամ զնեղութիւնս ի վերայ եկեալ բռնութեամբ եւ տրտնջելով բառնայ, նշան է թէ ոչ է օծած Հոգւով Սրբով։ Այլ ինքն Հոգին Սուրբ Աստուած՝ արժանի արասցէ զմեզ օծման ողորմութեան եւ շնորհոց եւ պարգեւաց իւրոց. եւ նմա փառք յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։