Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Նախախնամութիւնն Աստուծոյ եւ բարերարութիւնն յամենայն ժամ յայտնի է առ իւր արարածս. որպէս հայր որ սիրէ զորդի՝ հանապազ խրատէ զնա. եւ աչք եւ միտք իւր ի վերայ նորա է՝ ի նըստիլ ի տան, ի գնալ ի ճանապարհ, ի նընջել եւ յառնել, եւ յամենայն ժամու։ Այլ յորժամ հեռանայ յաչացն, առաւել տագնապի ի միտս իւր, թէ զի՛նչ եղեւ. է եւ բազում անգամ, զի ծընօղն հարկանէ զզաւակն՝ եւ ինքն մորմոքի. եւ յորժամ տեսանէ յարտասուս հարեալ զտաղայն, գալարին աղիքն, եւ արտասուս ծորեցուցանեն։ Այսպէս եւ մարդասէրն Աստուած՝ որպէս հայր գթած եւ ողորմած խնամօք հայի ի ստեղծուածս իւր. որպէս ասէ մարգարէիւն. «ես հարկանեմ եւ ես բժշկեմ»։ Այսպէս է՝ մարդասիրութիւն նորա առ ազգս մարդկան։ Եւս առաւել առ իւր ձեռնասուն աշակերտսն. որպէս ասէր խրտատակն բանիւն այսպէս։
       «Արթուն կացէ՛ք»։
       Ի վերայ այսր բանի՝ երեք ինչ ասելի է։ Նախ՝ վասն արթնութեան եւքնոյ։ Երկրորդ՝ հասակի մարդոյ եւ մահու։ Երրորդ՝ վասն կատարածի աշխարհի։ Տեսցուք զառաջին գլուխն որ ասէ . «արթուն կացէք»։
       Գիտելի է՝ զի չորս ազգ է արթնութիւն. Մինն բարի, եւ մինն բարեգոյն. մինն չար, եւ մինն չարագոյն։ Արդ բարի արթնութիւն է՝ որ զգայութեամբն արթուն լինի. եւ մարմնովն ի գործ ինչ պարապեալ։ եւ այս արթնութիւն բարի է վասն երկու պատճառի։ Նախ՝ որ ինքն մարմնով աշխատի. եւ զիւր վաստակն վայելէ. ըստ այնմ, «զվաստակս ձեռաց քոց կերիցես. երանի է քեզ եւ բարի եղիցի»։ Երկրորդ՝ որ յիւր աշխատանացն այլք վայելեն, եւ աշխարհի շինութիւն լինի։ Իսկ որ առաւել բարեգոյն է՝ որ մտօքն արթուն լինի հա՛նապազ յօրէնսն Աստուծոյ խորհելով. եւ գործով զնոյն կատարէ։ Եւ այս առաւել բարեգոյն է վասներկու պատճառի։ Նախզի՝ մտօքն արթուն է. եւ զբարին ի չարէն որոշէ եւ ընտրէ։ Երկրորդ՝ զի զմնացական գործն կատարէ. որպէս ասէ Տէրն «երթա՛յք գործէք՝ մի՛ զկորստական կերակուրն, այլ զկերակուրն որ մնայ ի կեանս յաւիտենից»։ Իսկ չարր արթնութիւն է՝ որ մարմնովն արթուն է, եւ մտօքն իքուն եւ դատարկ յամենայն գործոց։ Եւ այս արթնութիւնս չար է վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ միտքն յիմարեալ է եւ անբանացեալ։ Երկրորդ՝ զի դատարկութիւն մա՛յր է ամենայն չարեաց։ Իասկ չարագոյն արթնութիւն է՝ որ արթուն է զգայութեամբն. եւ հանապազ զմեղս գործէ. աչօք ականջօք ձեռօք եւ այլն. սա առաւել չար է վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ հոգւովն հոգոյ եւ յօժարի ի մեղս։ Երկրորդ՝ զի մարմնովն հետեւի եւ զնոյն կատարէ։ Նոյնպէս եւ չորս ազգ է քնոյ. բարի եւ բարեգոյն. չար եւ չարգոյն։ Բարի քունս այն է՝ որ մարմնովն ննջէ. սա բարի է վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ յառաջին վաստակոցն հանգչի. եւ դարձեալ ուժ առնու միւսանգամ գործելոյ։ Երկրորդ՝ բարի է նինջն՝ զի զգայարանքն խափանեալ է. որ ոչ տեսանէ զչարս, եւ ոչ լսէ, եւ ոչ գործէ։ Իսկ բարեգոյն նինջն ա՛յն է՝ որ մարմնոյ զգայարանքն խափանեալ է ի զբաղմանց աշխարհիս. եւ միտքն ի չար խորհրդոցն դատարկացեալ. սա առաւել բարի նինջ է վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ յաշխարհի չարեացս՝ հանգիստ է առեալ մարմնովն. եւ հոգւովն ի տանջանացն ազատեալ։ Երկրորդ՝ զի այն որ զչարն ոչ գործէ, եւ այն որ զբարին գործէ, միապէս բարի են. զի վախճան չարին՝ սկիզբն է բարեացն։ Եւ ուր չարն դադարի՝ անդ բարին յառաջ է եւ կատարի։ Իսկ չար նինջ է՝ որ ծուլանայ ի բարեաց գործոց. սա թէպէտ արթուն է մարմնով՝ յել քնեալ է հոգւով եւ մտօք. եւ այս չար է վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ չար նինջն եւ չար արթնութիւն է՝ ի մի կարգի են։ Երկրորդ՝ զի ծուլութիւն՝ անհաւատութիւն եւ յուսահատութիւն է. «զի յուլիցն եւ ծուլիցն՝ փակի դուռն առագաստին Քրիստոսի ասէ»։ Իսկ չարագոյն նինջն այն է՝ որ ի զանազան մեղս հեշտանայ եւ ննջէ. վասն այս ննջելոյս աղօթէր Դաւիթ։ «Լոյս տուր Տէր աչաց իմոց զի մի երբէք ննջեցից ի մահ»։ Սա առաւել չար է քան զամենայն վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ այս նինջս հոգւոյն է, եւ ոչ մամնոյն. եւ որ հոգւովն քընի՝ այլ ոչ զարթնու։ Երկրորդ՝ որպէս քուն մարմնոյն ժամանակեայ մահուն է օրինակ. նոյնպէս քուն հոգւոյն յաւիտենից մահունէ նախընթաց։ Այսպէս զանազանի արթնութիւն եւ քուն՝ չար եւ բարի, հոգեւոր եւ մարմնաւոր։ Իսկ որ Տէրն հրամայէ։ «Արթուն կացէք»։ Ոչ թէ զմարմնոյ արթնութիւն ասէ՝ բաց է աչօք, եւ հոգւովն ի քուն է ի մէջ հաշտութեան մեղաց։ Զի զի՞նչ օգուտ է ե՛ղբարք մարմնոյ արթնութիւն. զի մարմնոյ արթնութիւն՝ բազում անգամ մեղս գործէ։ Զի որ ի գիշերի արթնանայ՝ գնայ ի շնութիւն եւ յայս գործս չարեաց. լաւ էրնմա թէ իքուն էր անմեղութեամբ, եւ ոչ այպէս չար արթնութեամբ։ Այլ ա՛յպէս պարտ է արթուն լինիլ. յառնել ի գիշերի արթուն մտօք եւ սուրբ խորհրդով՝ եւ երթալ ի դուռն եկեղեցւոյ անկանիլ առաջի Աստուծոյ. յիշել զմեղս խոստովանութեամբ եւ արտասուօք. ըստ այնմ, «ի մէջ գիշերի յառնէի խոստովան լինիլ առ քեզ»։ Եւ կամ արթուն լինիլ եւ զմտաւ ածել զօր մահուն. եւ ըզքակտումն հոգւոյն. զահագին տանջանսն, եւ զանկաշառ դատաւորն։ Տե՛ս ըզգերեզմանն որ ի նմա տքնելոց ես մինչեւ յօր դատաստանին։ Զմտաւ ա՛ծ զերկրաւոր զընտանս զմի օր, եւ տես թէ քանի՞ նեղսրտութեամբ անցանի։ Զմտաւ ա՛ծ զբազմութիւն մեղաց քոց. եւ ասա՝ աւա՛ղ թէ քննութիւն լինելոց է ամենայնի զոր ես գործեցի։ Ո՞ւր փախչիմ. ո՞ւր թաքչիմ յերեսացն Աստուոյ։ Ա՛սպէս հրամայէ Տէրն. «արթուն կացէք»։
       Այս առաջին գլուխն։
       Երկրորդն որ ասէ։ «Ոչ գիտէք յորում ժամու Տէր տանն գայցէ»։ Ո՞վ է տուն՝ կամ ո՞վ տան տէրն։
       Տունն մեք եմք. եւ Տէրր տանն Աստուած է. որպէս ասէ առաքեալն. «դուք տաճր Աստուծոյ կենդանւոյ էք. որպէս եւ ասաց Աստուած թէ. գնացից ի նոսա եւ բնակեցայց ի նոսա»։ Ապա թէ մեք տուն եւ տաճար Աստուծոյ եմք, պա՛րտ է զհոգի եւ զմարմին մեր մաքուր եւ սուրբ պահել յամենայն մեղաց. զի Աստուած սուրբ է՝ եւ ի սուրբս բնակի. ապա թէ մեղօք ապականեմք ըզմեզ. տե՛ս զինչ ասէ առաքեալն. «որ ոք զտաճարն Աստուծոյ ապականէ, ապականեսցէ զնա Աստուած»։ Ապա պա՛րտ է մեզ հանապազ արթուն լինիլ մտօք եւ մաքուր ի մեղաց։ «Զի ոչ գիտէք տանուտէրն կրկին է. մին այժմ գայ մահուամբ. եւ միւս յետոյ գայ ի դատել. այժմ իւրաքանչիւր մարդոյ. յա՛յնժամ հասարակաց ամենայն մարդկան։ Այժմ կատարա՛ծ է կենաց մարդոյս. յայնժամ կատարած ամենայն աշխարհի. վասն այն նախ ասեմք վասն մահուս՝ եւ ապա վասն կատարածի։ Գիտելի է զի ամենայն մարդ թէպէտ ոչ գիտէ զօր մահուն՝ այլ երեք ինչ նախ ընթաց է մահուն, որով գիտեմք թէ մեձեալ է մահն։ Առաջին սպիտակութիւն ալեացն. որպէս ձիւնն ի գլուխ լերանց ըզձմեռն նշանակէ, եւ սպիտակութիւն արտին զմանգաղն. այսպէս ալիքն զմահն։ Երկրորդ պակասութիւն՝ որ լինի մասնաւոր. աչքն ի լուսոյ պակասի. եւ ականջն ի լսելոյ. եւ մէջքն ի յուժոյ. եւ ոտք եւ ձեռք ի գնալոյ եւ ի գործելոյ. սոքա նշանք են՝ բոլոր հոգին ի մարմնոյն պակասի։ Երրորդ՝ փեշռաւ է մահու հիւանդութիւն. այս փութով նշանակէ զգալուստ մահուն. զի հիւանդութիւն ի մէջ մահուն է եւ առողջութեան։ Եւ զայս խնամքն Աստուծոյ առնէ. յորժամ տեսանեմք զսոսա, ըզգուշանամք մահոհւն, եզի մի անպատրաստ մեռանիցիմք։ Իսկ ասելն՝ «Յերեկօրեայ. Ի մէջ գիշերի. Ի հաւախօսի. Եւ ընդ առաւօտն». զի մարդոյս հասակն ի չորս բաժանի։ Երեկոյ ըզծերութիւն ասէ. մէջ գիշեր երիտասարդութիւն է. հաւախօս մանկութիւն. առաւօտ տղայութիւն է։ Եւ թէ ընդէ՞ր զծերութիւն երեկոյ ասէ. եւ այս վասն երեք պատճառի։ Նախզի՝ երեկոյն մուտէ գիշերոյն, եւ վերջ աւուրն. այսպէս ծերութիւն՝ վերջ է կենցաղոյս, եւ մուտ է մահուն։ Երկրորդ՝ որպէս յերեկոյի ժամն այլ ոչ կայ օրն. նոյնպէս եւ ոչ կայ այլ ժամանակ ծերոց. զի ծայր է ժամանակին. վասն այն ծեր կոչի։ Երրորդ՝ որպէս յերկոյին ամենայն գործք խափանին. ճանապարհորդք, եւ արուեստաւորք, եւ այլն. այսպէս ամենայն զօրութիւնք ծերոց խափանեալ են որպէս ասացաք. աչքն ի լուսոյ պակասեալ է. ականջն ի լսելոյ. ալիքն ի սեւութիւն է սպիտակացեալ, գոյն երեսաց ցամաքեալ եւ ի դեղնութիւն փոխեալ. ոտք եւ ձեռքն խափանեալ. պիտանին անպիտանացեալ. սիրելին ատելի։ եւ յաչս տեսողացն արհամարհելի։ Ո՛վ ծերք՝ ընդէ՞ր կայք հեղգացեալք. որք յերեկոյ էք մօտեցեալք . եւ մահու հրաւէրն հասեալ։ Մի անհոգ եւ դատարկ կենայք ըզսակաւ օրդ. ա՛յս է ծերութիւն եւ երեկոյն։ Մէջ գիշերն՝ զերիտասարդութիւն ասէ վասն երեք պատճառի։ Նախ՝ վասն առաւել մեղացն եւ չար գործոցն. որպէս ի մէջ գիշերին առաւել է խաւարն , քան յերկոյն եւ յառաւօտն. այսպէս երիտասարդն՝ սուր է զգայութեամբն, եւ զօրաւոր մարմնովն քան զտղայն եւ զծերն. զոր ինչ կամի՝ առաւել գործէ զչարիս։ Երկրորդ՝ որպէս ի մէջ գիշերին քունն առաւել ծանրանայ ի վերայ մարդոյ, եւ մարդիկ իբրեւ զմեռեալ անկեալ դնին. այս պէս եւ հեշտութիւն մեղացն առաւել ծանրանայ ի վերայ երիտասարդին, քան ի վերայ տղայոց եւ ծերոց. զի տղայն անկատար է. եւ ծերն պակասեաք ի մեղաց։ Երրորդ՝ ի մէջ գիշերի՝ ամենայն չարիք գործին . պոռնիկք եւ շունք պոռնկին եւ շնան։ Աւազակքն յառնեն. գողք գողանան. գազանք յարձակին եւ պատառեն ում եւ հանդիպին. այսպէս օձք եւ կարիճք հարկանեն։ Նոյնպէս եւ երիտասարդն շարժ ի յամենայն չար գործս. զի ջերմութիւն հրոյն առաւել բորբոքէ զնա եւ երագէ ի սպանանել եւ ի պոռնկիլ։ Աչքն հանապազ յարատ հայի. եւ բերանն զաղտեղիս խօսի. եւ ձեռքն զչարն շօշափէ. եւ ոտքն ի ճանապարհս մեղաց ընթանայ. ականջն ի ձայն գուսանաց հեշտանայ. որ ըզհոգի եւ զմարմին երիտասարդին քարշէ ի մեղս եւ ի կորուստ. եւ մտօքն անզեղջ ի չարն՝ զչարն խորհի ի տուէ եւ ի գիշերի. մոռացեալ է զօր մահուն եւ զդատաստանն Աստուծոյ. վասն այն գիշերի եւ խաւարի նման ասէ Տէրն զերիտասարդն։ Եւ ըզգուշացոյց արթուն լինիլ . զի մի յայս հասակս ի մէջ մեղացն մեռանիցի, եւ կորնչիցի զյաւիտենական կորուստն։
       Գամք ի հաւախօսն։ Հաւախօս՝ զմանկութիւն ասէ վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ հաւախօսն ոչ մէջ գիշերոյ է. եւ ոչ լոյս առաւօտու. այլ մերձ է երկոցունց. այսպէս եւ մանկութիւն մերձ է տղայութեան եւ երիտասարդութեան. թէպէտ ոչ է իբրեւ զերիտասարդն ի մէջ մեղաց՝ այլ ոչ առանց մեղաց. զի աչօք եւ մտօք եւ կամօքն՝ հանապազ ի չարն է. եւ զչարն խորհի. թէպէտ գործով ոչ կատարէ։ Երկրորդ՝ որպէս յայս ժամս հաւն խօսի եւ զարթուցանէ ըզմեզ. այսպէս եւ մանկութեան հասակն՝ ի վարդապետաց եւ յառաջնորդաց խրատեալ շարժի ի գործս բարեաց. ի յաշխատանս մարմնոյ եւ ի զանազան ուսմունս, որոց եւ հանդիպի. եթէ բարի, եւ եթէ չար։ Զի հասակ մանկութեան հնա՛զանդ է ամենայն խրատողաց։ Վասն յամենայն զգուշանալ պարտ է մահու. զի ոչ գիտեմք, թէ ի հաւախօսն լինի, թէ ընդ առաւօտն։ Առաւօտ կոչէ զտղայութիւն վասն չորս պատճառի։ Նախզի՝ առաւօտն սկիզբն է աւուրն . նոյնպէս տղայութիւն սկիզբն է կենաց մարդոյն։ Երկրորդ՝ որպէս յառաւօտն ամենայն չարիք խափանին. գողք եւ աւազակք փախչին. գազանք հալածին. շունք եւ պոռնիկք դադարին. այսպէս եւ տղայութիւն անմեղ է, եւ ազատեալ յամենայն չարեաց. ոչ ի խորհուրդն՝ եւ ոչի լեզուն՝ եւ ոչ ի մարմինն, տեսակ մեղաց ունի։ Երրորդ՝ որպէս առաւօտն սկիզբն է ամենայն մարմնական գործոց. եւ հողագործք՝ արուեստաւորք՝ եւ ճանապարհորդք յիւրաքանչիւր գործս ընթանան. այսպէս եւ տղայութիւն սկիզբն է ամենայն բարեաց գործոց. թէ հոգեւոր, եւ թէ մարմնաւոր. զի խորհուրդն յստակ է. եւ զգայութիւն կակուղ որպէս մոմ. զամենայն ուսմունս տպաւորէ յինքեան, եւ ամուր պահէ։ Չորրորդ՝ որպէս առաւօտն մե՛րձ է ի լոյսն. այսպէս եւ տղայութիւն մերձ է առաջին լուսոյն բնական արդարութեան որ ի մեզ. եւ ո՛րքան յերկարիմք ի մարմնի, առաւելումք ի խաւար կենցաղոյս. վասն այն թէ ի տղայութեան հասակն մեռանին, երանի է նոցա. զի առանց մեղաց գնացին։ ազատեցան ի խաւար կենացս. եւ եղեն որդիք լուսոյ եւ որդիք տունջեան. վասն որոյ ոչ է պարտ լալ ի վերայ մանկանց մեռելոց. այլ առաւել մխիթարիլ. զի ուրախութեամբ ի լոյս կենացն ընթացան։ Այս երկրորդ գլուխն վասն չորս հասակի։ Իսկ երրորդն՝ որ վասն կատարածի աշխարհի։ «Նոյնպէս եւ դուք եղերուք ասէ պատրաստք՝ զի յորում ժամու ոչ կարծիցէք՝ գայ որդի մարդոյ»։
       Եւ որպէս մահն մերր անգիտելի է. նոյնպէս եւ կատարած աշխարհիս։ Եւ այս վասն երկու պատճառի։ Նախզի՝ ամենայն որ ապագայ է՝ եւ դեռեւս լինելոց է՝ այն Աստուծոյ է գիտելի. զի մեք եղեալ եմք, եւ զեղեալն գիտեմք։ Աստուած անեղ է, եւ զոչ եղեալն ճանաչէ. նոյնպէս եւ կատարած աշխարհի դեռ է լինելոց՝ մեք ոչ գիտեմք։ Երկրորդ՝ զի ոչ գիտեմք զսկիզբն աշխարհիս, եւ ոչ զկատարածն . այլ որպէս հաւատամք լինելութեան աշխարհիս. նոյնպէս հաւատամք եւ կատարածին։ Եւ վասն այն հաւատամք՝ որ վարձս առնումք. զի վարձն հաւատոյն է՝ եւ ոչ գիտութեան։ Այլ թէպէտ ոչ գիտեմք զօրն եւ ոչ զժամն կատարածի. այլ Գ իր նախընթաց է վախճանի աշխարհիս։ Առաջին՝ յորժամ արդարութիւն պակասի, եւ մեղքն յաւելանի եւ սէրն ցամաքի. եւ ատելութիւն առաւելանի՝ հաւատքն պակասին՝ եւ անհաւատութիւն բազմանայ. որպէս ասէ աւետարանն. «եկեալ որդի մարդոյ արդեօք գտանիցէ՞ հաւատս յերկրի»։ Եւ դարձեալ ասէ՝ «ի բազմանալոյ անօրէնութեան, ցամաքեսցի սէր բազմց»։ Այս ամենաեյն նշան է գալստեան Քրիստոսի։ Երկրորդ նշանն է՝ որ ասէ. «եղիցին նշանք եւ արհաւիրք յերկինս եւ յերկրի. շարժմունք եւ սովք եւ սրածութիւնք եւ այլն». այլ այսոքիկ հեռաւոր նշանք են։ Իսակ երրորդ նշանն՝ մերձաւոր է. գալուստ նեռինն։ Յորժամ երեւի նա մարդն անօրէնութեան որդին կորըստեան, յաղթեսցէ զօրօք բազում ազգաց. եւ նըստցի յԵրուսաղէմ ի տաճարն Աստուծոյ երեք ամ եւ կէս եւ ասէ, թէ ես եմ Քրիստոս։ Եւ չորսիրօք զմարդիկ մոլորեցուսցէ։ Նախ՝ ուրուական եւ սուտ սքանչելեօք. որ դիւական եւ առ աչօք երեւմունս ցուցանէ. մինչ զի եւ զարեգակն ի չորս մասն բաժանէ, եւ դարձեալ կցէ. եւ լերանց եւ ծառոց շարժիլ տայ դիւական երեւմամբ. եւ այսու զիմաստունս մոլորեցանէ։ Երկրորդ՝ քարոզութեամբ. զի վարդապետս եւ առաքեալս եւ մարգարէս առաքէ. եւ այնպէս մոլորեցուցանէ։ Երրորդ՝ նոր եւ խիստ եւ դառն չարչարանօք զրեկչոտսն դարձուցանէ։ Չորրորդ՝ առատաբաշխ տրօք եւ ընչիւք զագահսն պատրէ. որ ի ժամանակիս յայս ազդեցութեամբն սատանայի զինչս իւրեանց թաղեն յերկրի . եւ յայնժամ նա գըտանէ զամենայն եւ առատութեամբ բաշխէ։ Ապա յետ այնորիկ՝ Եղիա եւ
       Ենովք նահատակին ի նմանէ ի մէջ Երուսաղէմի. եւ յետ երից աւուրց յառնեն, եւ լուսաւոր ամպօք վերնատան յերկինս։ Եւ յորժամ խայտառակի մոլորութիւն նորա, ելանէ ի լեառն ձիթենեաց. եւ Տէր անդ հոգւով զօրութեան իւրոյ սատակէ զնա։ Եւ յետ կորստեան չարին՝ հանգչի աշխարհս զաւուրս քառասուն եւ հինգ որպէս ասեն վարդապետք։ Եւ յայնժամ ապա յաւուրսնյայնոսիկ՝ ի նշանք մերձաւորք երեւսեցին գալստեանն Քրիստոսի յերկինս եւ յերկրի. ի ծովու եւ ի ցամաքի։
       Զի արեգակն եւ լուսինն խաւարեսցին. եւ աստեղք թօթափին. ամպք խռովին. ծովք ցամաքին. երկիր շարժեսցի. լերինք հալեսցին. երկինք գալարին որպէս մագաղաթ։ Եւ զօրութիւնք երկնից՝ եւ բազմութիւնք դասուց հրեշտակաց յերկիր իջանեն։ Աթոռ դատաստանին դնի. եւ կշիռ արդարութեան հաստատի։ Եւ Տէրն մեր բազմութեաեմբ արդարոց իջեալ յերկիր նստի յաթոռ իւրոց ի դատել զերկիր։ Յերեսաց նորա հուր փայլատակի՝ եւ զկնի բոց հրոյ. փողք գոչեն յերկինս եւ յերկրի. գետք հրեղէնք յառնեն. գերեզմանք բանին։ Եւ մարդիկ յառնեն ի մեռելոց , եւ
       երթան առաջի ահաւոր ատենին Քրիստոսի. որպէս ասէ առաքեալն. «մեզ ամենեցուն յանդիման լինիլ կայ առաջի ատենին Քրիստոսի. զի ընկալցի իւրաքանչիւր իւրով մարմնովն զոր ինչ գործեաց յառաջ. եթէբարի, եւ եթէ չար։ Բարիքն ընդաջմէ կացցեն դատաւորին եւ լսիցեն. «եկա՛յք օ՛րհենեալք հօր իմոյ եւ այլն». եւ չարիքն ի ձախմէն լսիցեն. «երթա՛յք յինէն ա՛նիծեալք եւ այլն»։ Եւ զի այսպէս անյա՛յտ է օր մահուն, եւ օր դատաստանին. եւ ահագին էեւ անզերծանելի. վասն այն յառաջագոյն զգուշացուցանէ Տէրն մեր ասելով։ «Արթուն կացէ՛ք՝ զի ոչ գիտէք զօրն, եւ ոչ զժամն»։ Եւ յետոյ ի վերայ բերէ. «որպէս աեյր մի գնացեալ ի տար աշխարհ, թոթղուցու զտուն իւր. եւ դռնապանին պատուէր տացէ զի արթուն լինիցի»։ Նախ դուռն՝ Քրիստոս է. որպէս ինքն ասաց. «ես եմ դուռն» որ ըզմեզ առ հայր իւր մուծանէ. եւ դռնապանքն են նորա մարգարէքն եւ առաքեալքն. որոց ետ զփականս արքայութեան երկնից։ Եւ նոքա մարգարէքն իհնումն , եւ առաքեալքն ի նորումս, զաշխարհս ըզգուշացուցանեն արթուն կալ հոգւով եւ մտօք առ Աստուած։ Երկրորդ՝ դուռն կոչի եկեղեցի սուրբ. ըստ այնմ, «սիրէ Տէր զդրունս Սիօնի. առաւել քան զամենայն յարկսն Յակօբայ»։ Սա դուռն կոչի վերնոյն Սիօնի։ զի նախ յեկեղեցիս գամք, եւ ապա ի վերինն Երուսաղէմ մտանեմք։ Եւ դռնապանք են սուրբ հայրապետք՝ վարդապետք՝ եւ քահանայք. որք կարգիւ եւ քարոզութեամբ եւ եօթն խորհրդով եկեղեցւոյ՝ պատրաստեն զմարդիկ արթուն լինիլ ի մեղաց։ Երրորդ՝ դուռն կոչին հինգ զգայութիւնք մեր. որ է աչք՝ ականջ՝ եւ այլն. եւ սոքա դուռն են. զի ամենայն բարիք եւ չարիք սոքօք մտանեն ի մեզ եւ ելանեն։ Եւ դռնապանն միտքն է ի ներքս նստեալ. եւ նորա հրամանաւն շարժին սոքա. վասն այն պարտէ որ միտքն արթուն լինի հա՛նապազ. եւ ընդդէմ չարին փակէ զգայութիւնսն. եւ ընդդէմ բարւոյն բանայեւ ի ներքս մուծանէ։ Եւ դարձեալ՝ արթուն լինի հա՛նապազ եւ յիշէ զօր մահուանն թէ որպէս դժուարաւ լինելոց է։ Այլեւ զմտաւ ածէ զօր դատաստանին, թէ ո՛րպէս ահագին եւ անկաշառ է դատաւորն. եւ մանր քննութեամբ հարցանէ. եւ ամենայն գործոց հատուցումն առնէ։ այլեւ զմտաւ ածէ զահագին սպառնալիսն տանջանաց դժոխացն. զհուրն անշէջ եւ զորդն անքուն. զլալ աչացն. եւ զկրճտել ատամանցն. զկապումն ոտից եւ ձեռաց. եւ խաւարն արտաքին. եւ զայլ ամենայն անվըճար չարչարանս։ Եւ այսպէս պա՛րտ է արթուն լինիլ եւ սկիզբն առնել խոստովանութեան եւ ապաշխարութեան. զի արժանի լիցուք մասին ժառանգութեան սրբոցն ի լոյս ի Քրիստոս Յիսուս՝ ի Տէր մեր. որ է օրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից . ամէն։