Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Բանս այս՝ ունի բազում տեսութիւն։ Նախ՝ յելանել նախաստեղծիցն ի դրախտէն փափկութեան երեկոյ եղեւ եւ եմուտ արեգակն. եւ կարծեցին թէ յաւիտեան խաւար ըմբռնեաց զնոսա. այլ ի ծագիլ միւսանգամ առաւօտուն, եղեւ ուրախութիւն նոցա։ Դարձեալ երեկոյ էր՝ անկանիլն ի պատուոյն . եւ առաւօտ՝ յորժամ մխիթարեցան ի հրեշտակէն Աստուծոյ. որ աւետեաց նոցա զգալուստ միածնին ի մահ վասն նոցա. յորոյ դիմաց Ադամայ՝ ասէր Դաւիթ. «յիշեա զբան ծառայի քոյ»։ Դարձեալ՝ եբրայեցւոցն գնալն ի գերութիւն, երեկոյ եւ խաւար տրտմութեան էր նոցա. եւ յորժամ դարձան ի գերութենէն, առաւօտ զուարթարար եղեւ նոցա. թագաւոր, քահանայ, եւ մարգարէ, եւ նոր նորոգումն շինութեան տաճարին։ Դարձեալ՝ ի գալն ռափսակայ յորժամ պաշարեաց զքաղաքն Երուսաղէմ, յերեկոյին տրտմութեամբ ննջեցին. եւ յառաւօտուն՝ եղեւ մեծ ուրախութիւն, յորժամ գտին զայն ամենայն մարմին մեռեալ ՃՁԴ հազարաց։ Դարձեալ՝ հիւանդանալն Եզեկիայ մերձ ի մահ էր նմա երեկոյ. իսկ յառաւօտուն եկն Եսայի մարգարէն՝ եւ եբեր առաւօտ կենաց եւ եղեւ ուրախութիւն։ Դարձեալ՝ յերեկոյացեալ ժամանակի ի լրման աճուրց՝ եկն Քրիստոս եւ ծագեաց մեզ արեգակն արդարութեան զլոյս իւր ասելով. «ես լոյս յաշխարհ եկի»։ Եւ Եսայի ասէ. «Ժողովուրդ որ նստէր ի խաւարի՝ լոյս ծագեաց նոցա»։
       Դարձեալ՝ ի ժամ երեկոյին տրտմեալ ննջեցին քորքն Ղազարու. յառաւօտուն եղեւ եւ ուրախութիւն նոցա։ Դարձեալ՝ յետ դնելոյ Տէրն ի գերեզման, սգով ննջեցին առաքեալքն. եւ յառաւօտուն եկին կանայքն՝ եւ բերին զաւետիս յարութեանն. եւ եղեւ ուրախութիւն նոցա։ Դարձեալ՝ երեկոյ է ի հոգին յորժամ մեղօք մթնայ եւ տրտմի. իսկ զղջմամբ եւ թողութեամբ մեղաց՝ լինի մեծ ուրախութիւն եւ ծագումն շնորհաց ի հոգիս ապաշխարողաց։
       Դարձեալ՝ երեկոյ եւ խաւար է կենցաղս այս. արտասւօք եւ լալով իւրաքանչիւր ոք իջանէ ի գերեզման, եւ հանգչի մահւամբ, մինչ ի գալ մեծի առաւօտուն աներեկի աւուրն։ Եւ ապա եղիցի ուրախութիւն մշտնջենաւոր ի ծագիլ լուսոյ արդարոցն. ըստ այնմ, «փայլեսցին արդարքն յարքայութեանն երկնից իբրեւ զարեգակն ըստ խոստման բանին»։
       Եւ այսոքիկ յետոյ։
       Իսկ թէ վասն ի՞նչ պատճառի, յերկրորդ աւուրս՝ դարձեալ գամք ի գերեզմանն։ Ասեմք վասն բազում պատճառի։ Նախզի՝ զչափ սըգոյ ուսուցանէ մեզ, մինչ ի յերեկոյն սգալ. եւ յառաւօտուն ուրախանալ որպէս ասացաւ։
       Վասն որոյ՝ այսօր պարտ է նախ կանանց գալ ի գերեզման, եւ ապա արանց. եւ հոգեւոր տեսութեամբ ուրախանալ. որպէս իւղաբեր կանայքն նախ եկին ի գերեզմանն եւ տեսին յարուցեալ զՔրիստոս. եւ ապա առաքեալքն։ Եւ դարձեալ երեկ վասն մեռելոյն կսկծոյ կոծ մեծ արարաք. եւ այն դժուարութիւն էր Աստուծոյ. վասն որոյ այսօր թեթեւացեալք գամք ի գերեզմանն եւ գոհանամք զԱստուծոյ։ Երկրորդ՝ որպէս զսերմանիս թաղեալք յերկրի, դարձեալ ջրով ոռոգեմք. նոյնպէս եւ զբանական սերմս զայս երեկ թաղեցաք ի հող. այսօր դարձել հոգեւոր ջրով ոռոգեմք. զի բուսցի ի գարնանաշարժ յարութեանն։ Եւ դարձեալ՝ որպէս հիւանդաց դեղ տան բժիշկք. եւ ի միւս օրն դարձեալ հարցանեն. նոյնպէս եւ մեք զհոգեւոր դեղն կենաց յերեկեան աւուրն մատուցաք մեռելոյն. եւ դարձեալ այսօր հարցանեմք զորպիսութիւնն։ Երրորդ՝ երեկեան օրն՝ էր ի խորհուրդ թաղման. եւ այս առաւօտս՝ է ի խորհուրդ յարութեանն յառաւօտ վերջին։ Վասն զի արեգական ծագիլն՝ զծնանիլն մեր նշանակէ. եւ մուտն՝ ի գերեզմանն. իսկ այս առաւօտս՝ զյարութիւնն հասարակ։ Եւ դարձեալ մեղօք կապի մարդ ի յերկինս եւ յերկրի. այլ արդ՝ ի ձեռն քահանայական աղօթից՝ արձակումն խնդրէ կրկին կապանաց. վասն որոյ կրկին գամք ի գերեզմանն։ Չորրորդ՝ կրկին է կեանք. այսինքն, ժամանակս այս, եւ հանդերձեալն. եւ յերկոսինն սխալեցաք մեք. վասն որոյ կրկին գամք եւ թողութիւն խնդրեմք։
       Եւ դարձեալ՝ կրկին է մահ. հոգւոյ եւ մարմնոյ. զի մեղօք մեռանի հոգին ի դժոխս որպէս եւ մարմինն. վասն որոյ կրկին անգամ աղօթեմք. այսինքն վասն հոգւոյ եւ մարմնոյ։ Հինգերորդ՝ ամենայն մեղաց պատիժ գոյ. եւ այլ է մեղքն, եւ այլ է պատիժն որ հետեւի մեղացն. զի մեղքն՝ անելն է. եւ պատիժն՝ կրելն. յերեկեան օրն՝ վասն մեղացն խնդրեցաք. եւ ասօր վասն պատժոց։ Եւ դարձեալ գիտութեամբ եւ կամօք գործեցաք զմեղս. վասն որոյ կրկին գամք՝ ի գերեզման։ Վեցերորդ՝ կրկին է օրէնք. հին եւ նոր. եւ առ երկոսինն յանցաւոր գտաք. եւ դարձեալ օրէնքն ունի կրկին դէմս. այսինքն, յանձնառական է՝ «սիրել զԱստուած՝ եւ զընկերն՝ եւ այլն». եւ հրաժարական է՝ «մի շնար. մի գողանար. եւ այլն». եւ սոցա երկոցունց զընդդէմն առնեմք։ Եօթներորդ՝ մեռեալն կրկին ահ ունի. մին՝ մինչ ժամանեսցէ յերկինս ի կայանս հոգւոց. զի մարտ է դիւաց որք ի ներքոյ երկնից. զի երկեցուցանեն, եւ բորբոքեն հուր. եւ տանջանարանս կազմեն. եւ զմեղս զամենայն ի յիշումն ածեն, եւ զպատիժն. մինչ աւանդօղ հրեշտակն սաստեսցէ. եւ ապա զերծեալ հասանի ի կայանս հոգւոց։
       Եւ դարձեալ՝ ահ ունի ի դատաստանէն Աստուծոյ. զի տեսանէ զամենայն մեղս իւր, եւ զպատիժ մեղացն. եւ զհուրն բորբոքել. զի սակաւ մի յետոյ այրեսցի. եւ այնու միշտ ի տրտմութեան եւ ի դառնութեան կայ։ Վասն որոյ՝ կրկին գամք ի գերեզմանն. զի խաղաղութեամբ անցուսցէ ընդ խաւարային իշխանութիւնս. եւ քաղցրութեամբ լիցի դատաստանն։ Ութներորդ՝ մեռելն կրկին ունի պատճառ տրտմութեան. մինն ի ներքուստ խղճմտանացն՝ որ միշտ չարչարէ. եւ կոչի սա անքուն որդն. եւ երկրորդն յարտաքուստ մերձ զդատաստանն տեսեալ, եւ զտանջանսն, նաեւ զահեղ ակնկալութիւն դատաւորին. «որք ասիցեն լերանց եւ բլրոց՝ թէ անկերուք ի վերայ մեր». եւ զպատիժն աններելի տանջանացն. որպէս հրամայէ դատաւորն. «երթայք յինէն անիծեալք՝ ի հուրն յաւիտենից»։ Վասն որոյ կրկին գամք եւ զողորմութիւն խնդրեմք։ Իններորդ՝ կրկին է մարդն. այսինքն, հոգի եւ մարմին. վասն որոյ երեկ վասն մարմնոյն խնդրեցաք թողութիւն. եւ այսօր վասն հոգւոյն։ Եւ դարձեալ՝ կրկին մեղանչէ ոք. այսինքն, ի հաւատս, կամ ի գործս. վասն որոյ կրկին անգամ թողութիւն խնդրեմք։ Տասներորդ՝ երեկ սգակից եղաք միմեանց. այսօր ժողովեալ մխիթարեմք զմիմեանս։
       Եւ դարձեալ՝ կրկին է օր մարդոյ. թէպէտ յերկար ապրի. այսինքն, մին օր ծննդեան. եւ մին օր մահւան. իսկ այն որ մէջն է՝ ոչ է օր մեր. այլ այլոց ըստ ինքեան. եւ մեզ է ըստ պատահման. զի բազում ինչ պատահի մեզ յաւուրս յայնոսիկ. իսկ այս երկու օրս՝ մեր է։ Զի ի մինն՝ ծնանելով մտանեմք յաշխարհ. եւ ի մինն՝ մահւամբ ելանեմք յաշխարհէ. զի կենցաղս այս՝ որպէս երկու դռնի քաղաք է. ի մինն մտանեմք, եւ ի միւսն ելանեմք։
       Եւ զայս երկու օրս մեր՝ համեմատէ իմաստունն Սողոմօն, թէ որն է ի սոցանէ լաւ։ Զի մեզ այնպէս երեւի, թէ ծննդեան օրն լաւ է քան զմահուն. վասն որոյ՝ ի ծնունդն ուրախանամք, եւ ի մեռանիլն արտասուեմք եւ տրտմիմք. իսկ Սողոմօն ընդդէմ կարծեացս մեր ասէ. «լաւ է օր մահուն, քան զօր ծննդեան. »։ Եւ այս վասն տասն պատճառի։
       Նախզի ծնանելովն ի ցաւալից աշխարհս գամք. որպէս եւ այն ինչ՝ զոր ծնեալ մանուկն նշանակէ. զի ի լաց սկսանի ձայնիւ. իսկ մ ահուամբ՝ զերծանիմք ի ցաւալից կենացս։ Դարձեալ՝ ծննդեամբ ի մեղսասէր եւ ի պիղծ տեղիս մտանեմք. եւ մահուամբ ի սուրբ եւ յանմեղանչականն ելանեմք։ Դարձեալ՝ այս կեանքս բազմահոգ է. զի հոգամք հանապազ վասն կարօտութեան պիտոյից. իսկ այն կեանքն՝ առանց կարօտութեան եւ առանց հոգւոց։ Դարձեալ՝ ծնունդն ի մահ բերէ զմեզ. իսկ մահն ի կեանս. ուրեմն «լաւ է օր մահուն, քան զօր ծննդեան»։
       Ապա ոչ է պարտ ասել մահ. այլ փոխումն մահու ի կեանս. ի խաւարէ ի լոյս ի մեղաց յարդարութիւն։
       Դարձեալ՝ կասկածանօք է, զի մի գլորեսցի. իսկ յետ մահու՝ կասկած եւ երկիւղ եւ գլորումն ոչ է։ Դարձեալ՝ ի վաստակ եւ ի չարչարանս ածէ. թէ հոգեւոր, եւ թէ մարմնաւոր. իսկ «մահ մարդոյ՝ հանգիստ է որպէս ասէ երանելին Յոբ». զի հանգեաւ մարդ ի չարչարանաց եւ ի հոգոց։ Դարձեալ՝ օր ծննդեանն՝ ածէ ի նահատակութիւն եւ ի մարտ ընդ բազում թշնամիս. իսկ օր մահուն՝ ածէ ի պսակ եւ ի յաղթանակն, եւ ի հանդիսադիրն Քրիստոս։ Զի յետ բաժանելոյ հոգւոյն՝ տեսանէ զպսակն յինքեան. եւ տեսանէ զՔրիստոս. եւ ցնծայ եւ ուրախ լինի հոգւով. զոր յետոյ առնլոց է եւ մարմնով։ Դարձեալ՝ ծնունդն կապէ զհոգին իբր ի բանդ մարմնոյ. զոր զգայարանօք տեսանէ եւ լսէ. իսկ մահն ազատութիւն է ի բանդէ ըստ Դաւթի. «Տէր հան ի բանդէ զանձն իմ». զի ազատեալ հոգին ըստ ինքեան՝ տեսանէ պայծառապէս առաւել քան ի մարմնի։ Դարձեալ՝ ի կեանս այս՝ ընկերակից ունիմք զչարս ի մարդկանէ, եւ զանհաւատս. իսկ յետ մահու՝ զսուրբ ի մարդկանէ, եւ զհրեշտակս. մանաւանդ թէ զանմահ կերակուրս, եւ զլուսեղէն յարկս փոխանակ հողեղէն յարկիս եւ մարմնական կերակրոյս. ուրեմն լաւ է օր մահուն՝ որ այսքան բարեացս է պատճառ, քան զօր ծննդեան։ Դարձեալ՝ ի կեանս այս՝ յորոգայթ եւ փորձութիւն գամք զանազան, եւ ազգի ազգի. իսկ յետ մահու՝ զերծանիմք յայսպիսեացս. որպէս ցնծալով ասէր Դաւիթ ի դէմս հոգւոց սրբոց։ «Անձինք մեր ապրեցան որպէս ճնճղուկք յորոգայթէ որսողաց»։ Յորոց փրկեսցէ Քրիստոս Աստուած զամենայն հաւատացեալս անւան իւրոյ, յամենայն որոգայթից որսողին. եւ անտրտում եւ խաղաղական կենօք առաջնորդեսցէ ի յերկիր ուղիղ՝ առաջնորդական հոգւով սրբով։ Որում փառք անլռելի ձայնիւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։