Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Գիտելի է զի ծերն Սիմէօն յերից արձակումն խնդրէ աստ։ Նախ Յօրինացն յաւետարանն։ Երկրորդ՝ ի մեղաց յարդարութիւն։ Երրորդ՝ ի մարմնոյս կապանաց ի հանդերձեալ կեանսն։ Եւ զի մարմին բանդ եւ կապարան է հոգւոյն ասէ մարգարէն Դաւիթ. «Տէր հան ի բանդէ զանձն իմ»։ Առ որս յերկարիլն ի մարմնի, ողբալով ասէր. «Վա՛յ ինձ՝ զի ընդ երկար եղեւ պանդխտութիւն իմ. զի բնակեցայ ես ի վրանս Կեդարու»։ Եւ գիտելի է՝ յորժամ թագաւոր զոք ի բանդ դնէ, նա երեք եղանակօք արձակի ի բանդէն արգելելն։ Կամ ինքն իւրովի փախչի. կամ ի ձեռն այլոց կաշառօք. կամ որ եդ ի բանդին՝ դարձեալ նոյն ազատէ. որպէս թագաւորք զպատժապարտս։ Զոր յայսցանէ կարեմք իմանալ զամենայն պատճառ մահու, որ արձակէ ի կապանաց մարմնոյ։ Զի առաջինն որ ինքն իւրովի փախչի ի բանդէն՝ է վասն երեք պատճառի. կամ խստագոյն տանջանս կրեալ է յանցեալն. կամ ի ներկայն ի դառն տանջանս լինի. այսինքն, ի կոճեղս՝ ի սով՝ ի խաւարային բանդն. եւ կամ թէ՝ երկնչի յապագայ չարչարանաց սպառնալեաց։ Նոյնպէս եւ մարդ՝ անձնիշխան կամօք հանէ ի կենաց զինքն. որպէս բազմաց դիպի՝ զի կին խեղդէ զինքն վասն խիստ տանջանաց առն. կամ ծառայ վասն Տեառն. եւ այսպէս չարաչար արձակին ի մարմնոյ տանջանաց բանդից։ Կամ ի ներկայն ի չարչարանս լինի ի սով, եւ յախտս հիւանդութեան անբժշկելի եւ յայլսն. որպէս վշտանգնեալ կինն առ Յոբ։ «Ա՛ղէ ասա բան ինչ ի Տէր եւ վճարիս»։
       Կամ վասն հանդերձեալ ահի. որպէս Յուդայ եւ Ակիտոփել։ Այսոքիկ չար են. զի ընդդէմ Աստուծոյ գործէ որ ասաց. «ես ըսպանանեմ եւ ես կեցուցանեմ»։ Երեւի թէ որ զայլս սպանանէ՝ մեծ մեղք է քան զինքն. զի կրկին մեղաց պարտական է. մին իւր մեղացն. եւ երկու նորա զոր եսպան։ Պատասխանի թէ , ո՛չ. այլ որ զինքն սպանանէ՝ մեծ մեղք է, քան որ զայլս վասն երեք պատճառի։ Նախզի՝ կենդանի գոլով կարէ ապաշխարութեամբ քաւել. որպէս Ղունկիանոս. եւ բազումք ի հրէիցն որք խաչեցին զՔրիստոս եւ ապաշխարութեամբ քաւեցան. իսկ Յուդայ ոչ կարաց ապաշխարել. այլ մեղօք էջ ի դժոխս։ Երկրորդ՝ որ զայլս եսպան՝ մարդոյ եղեւ հակառակ եւ թշնամի զոր եսպան. իսկ որ զինքն սպանանէ՝ Աստուծոյ է հակառակ. զի Աստուծոյ է գործ կապելն եւ արձակելն ի մարմնոյ. որպէս ասէ Պղատոն «որպէս ուրումն ի կապարանումն եմք. եւ ոչ պարտ ումեք զինքն արտահանել. եւ ի բաց բառնալ զինքն ի կենաց աստի, մինչեւ նա որ կապեացն վերստին լուծցէ»։ Եւ դարձեալ ասեն վարդապետք՝ մնամք կապողին եւ արձակողին, եւ վերստին անլուծ կապողին։ Երրորդ՝ զի գոյ հնար որ զայլս եսպան արեամբ իւրով վճարել զարիւնն. որպէս ասէ օրէնքն. «որ հեղու զարիւն մարդոյ՝ փոխանակ նորա հեղցի արիւն նորա». եւ վճարեցաւ աստ. իսկ որ զինքն սպանանէ՝ պատժի ի հանդերձեալն անզրաւապէս։ Ապա ուրեմն որքան մեծ է տանջանքն յաւիտենից քան զմարմնոյս՝ նոյն քան մեծ մեղք է եւ առիթ անվախճան տանջանացն. այսինքն եսպան, քան որ զայլս եսպան եւ կրեաց զաստի տանջանս։ Այս առաջինն։
       Իսկ այլք արձակեն զկապեալն՝ կամ վասն կաշառոյ. կամ վասն բարեկամութեան եւ սիրելութեան. կամ վասն թշնամութեան առ կապօղն։ Այսպէս եւ սպանութիւնք լինին ոմանց վասն ընչից մեծութեան. որպէս աւազակք զճանապարհորդսն. եւ թագաւորք զթագաւորս. որպէս Հերովդէս զտղայսն. եւ որպէս Աքայաբ եսպան զՆաբովդ քահանայն վասն այգւոյն։ Այս ըստ կաշառացն։ Եւ վասն սիրոյ՝ որպէս ղամէք սպան զԿայէն՝ զի մի չարչարեսցի, որ եւ նախատինք էր ազգին իւրոյ։ Եւ վասն թշնամութեան՝ որպէս նենգաւորք սպանանեն վասն նախանձու զանմեղս. զի ինքեանք պատուեսցին։ Որպէս քահանայքն հրէից զՔրիստոս սպանանին վասն նախանձու . որ եւ յԱստուծոյ աչացն ելին եւ տիրասպանք եղեն. եւ չար թագաւորք զքրիստոնեայսն։ Եւ ամենայն ոք որ նախանձի ընդ պատիւ ումէք՝ Աստուծոյ հակառակի որ ետ զպատիւ եւ զիշխանութիւն. ըստ այնմ, «ո՛չ ուստէք է իշխանութիւն, եթէ ոչ յԱստուծոյ»։
       Այս երկրորդն։
       Իսկ թաբաւորք արձակեն ի բանդէ զկապտեալսն. զի կամ ողորմութեամբ իւրեանց ազատեսցեն. կամ թէ զպարտսն վճարեսցեն. այսինքն, թէ տուգանք է, կամ թօպա արասցեն յանցեալ վնասուցն ապա արձակէ. եւ կամ յորժամ մինչ ի պայմանն կայցեն յերկար ժամանակս։ Զոր այսմ նման՝ տեսանեմք զանազան պատճառ ելից մարդկան ի մարմնոյ բանդէ։ Զի ըստ ողորմութեան կերպին՝ նախախնամութեամբ ածէ Աստուած զմահ տղայոց վաղվաղակի. զի մի՛ յերկարեսցին ի մարմնի վասն զանազան պատճառաց։ Ոմանց վասն ծնողաց մեղացն, զի կսկծեսցին։ Այլք զի մի ի մեղս անկցին. կամ սիրէ եւ անմեղ տանի առ ինքն։ Եւ զայլս թողու ի մարմնի մինչ ի խորին ծերութիւն. կամ զի արդարութեամբ պիտանի է աշխարհի. զի աղօթք արդարոց՝ սիւնք են աշխարհի. կամ թէ տանջէ զչարսն ծերութեամբ, զի ի զղջումն եկեսցեն. ըստ որում, «ոչ կամիմ զմահ մեղաւորին». կամ վասն սակաւ յանցանաց՝ յերկարէ ի մարմնի, զի այնու վճարեսցի եւ քաւեսցի։
       Դարձեաել յերկարէ ըզմարդ մինչ ի պայմանն. այսինքն, ի կէտ կոչմանն։ Իսկ այս կրկին է։ Նախ այն է՝ որ ի ծերութիւն ժամանէ, եւ տարերքն լուծանին ի միմեանց, եւ լինի բնական մահ։ Երկրորդ՝ որ կապէ ի մարմնի մինչեւ ինքն արձակեսցէ յորժամ կամեսցի. որպէս Ենովքայն եւ Եղիային մինչեւ յերկրորդ գալուստն։ Եւ Սիմէօնին մինչեւ յառաջին գալուստն. որ առեալ էր հրաման ի Հոգւոյն Սրբոյ ոչ տեսանել զմահ մինչեւ տեսցէ զօծեալն Տեառն. այսինքն, զկուսածին մանուկն. որ կատարեցաւ իղձ սրտի նորա յետ երեքհարիւր քառասուն եւ չորս ամի կեանց իւրոց։ Եւ եկն նոյն հոգւովն ի տաճարն ըստ աւետարանին պատմութեան։ Արդ՝ աստուածեղբայրն Յակոբոս եւ ամոլն հաւատոյ մեծն Կիւրեղ հրամայեն ի տասն եւ չորս փետրուարի կատարել զքառասնորդ տօնն. որ զհետ երթայր ի տաճարն՝ եւ գիտէր ստուգապէս զամենայն տնօրէնութիւնս փրկչին ականատես եղեալ։ Այսպէս կարգեաց ի յունուարի վեց զծնունդն. եւ ի փետրուարի տասն եւ չորս զքառաասնօրեայ գալն ի տաճարն. եւ ոչ ըստ դիւամոլին արտեմօնի ի դեկտեմբերի ԻԵ զծնունդն. եւ ի փետրուարի երկու զքառասնօրեայ գալն ի տաճարն։
       Արդ՝ թիւն քառասներորդ՝ խորհրդաւոր է եւ պատուի հին ժամանակաց, եւ ի փառաւոր արանց. ի Մովսէսէ. ի Յեսուայ. եւ Յեղիայէ։ Զի Մովսէս երեք քառասուն պահեաց. զերկուսն ի լեառն Սինայ՝ ուր ընդ Աստուծոյ խօսէր։ Եւ զմիւսն յետոյ յորժամ զլրտեսս առաքեաց , պահեաց քառասուն օր։ Սոյնպէս եւ յԵսու ընդ նմա պահեաց զքառասունսն։
       Եւ յետոյ Եղիա պահեաց ի լեառն Քորեբ եւ ետես զԱստուած։ Նոյնպէս եւ քառասուն թիւն մեծարեցաւ ի Տեառնէ՝ որ երեք քառասունս պահեաց. նախ տօնիւս քառասնօրեայ գալստեամբն ի տաճարն։ Եւ երկրորդ յետ մկրտութեան պահեաց եւ յաղթեաց փորձողին։ Եւ երրորդ յետ յարութեան զաւուրս քառասուն ընդ աշակերտսն լինելով. եւ ապա համբարձաւ առ Հայր։ Պատուի դարձեալ թիւն քառասներորդ եւ ի բնութիւնենէ. վասն զի շնչաբերի արուն յարգանդի մօրն ի քառասուն աւուրս. եւ անդրանիկն հինգ օր աւելի եւս. զնախաստեղծին Ադամայ թիւն յինքն բերելով. որ յետ հինգ աւուր արարչութեան կազմեցաւ. եւ այժմ անդրանիկն հինգաւուրբք յապաղելով, յետոյ շնչաբերի։ Քանզի ասեն իմաստունք, թէ արուն յաջակողման մօրն լինելով՝ վասն լերդին ջերմութեան՝ արագ հոգեւորի. որպէս պտուղք ի ջերմն տեղիս՝ փութով հասանին. իսկ էգն ի ձախակողման լինելով վասն փածեղանն ցրտութեան՝ յետ ութսուն աւուր հոգեւորի որ է կրկին քառասուն։ Այսպէս խորհրդաւոր է քառասուն թիւն. վասն այն Տէր մեր՝ զգալուստն իւր ի տաճարն քառասնօրեայ կատարեաց։ Իսկ այն որ յերեկոյն սկսանիմք զխորհուրդն հուր վառելով եւ ջահ լուցանելով։ Նախ զի՝ յերեկոյն եկն Տէրն ի տաճարն. յորում ինքնին բացաւ արեւելեան դուռն տաճարին։ Յորում Եզեկիէլ որ զշինութիւն տաճարին գրեաց՝ ասաց հրամանաւն Աստուծոյ. «եթէ դուռն արեւելեան փակեալ կացցէ, եւ ոչ ոք մտցէ եւ ելցէ ընդ նա, բայց Աստուածն Իսրայէլի»։ Երկրորդ՝ զայն նշանակէ՝ որ ի լրման ժամանակի եւ յերեկոյացեալ դարուս եղեւ՝ գալուստ նորա ի փրկութիւն աշխարհի եւ մարդկան. որպէս գրէ առաքեալն. «իբրեւ եկն լրումն ժամանակին առաքեաց Աստուած զորդի իւր որ եղեւ ի կնոջէ եւ եմուտ ընդ օրինօք. զի զորս ընդ օրինօքն իցեն, գնեսցէ»։ Եւ եթէ վասն է՞ր ի վերջին ժամանակս երեւեցաւ Տէրն, եւ ոչ յառաջինսն։ Այսմ պատասխանէ պայծառ ջահն եկեղեցւոյ սուրբն Յօհան Ոսկէբերանն. եթէ զոր օրինակ՝ բժիշկն ոչ ի սկիզբն ցաւոց, եւ ոչ ամենեւին անագան տայ զդեղն հիւանդին, զի անօգուտ եւ վնասիչ. այլ ի դիպօղ ժամու՝ յորում առողջասցի։ Նոյնպէս եւ բանն Աստուած եթէ կարի իսկ յառաջին դարս էր մարմնացեալ յաւուրս Նոյի, Աբրահամու, եւ կամ Մովսիսի, լինէր կրկին վնաս։ Նախզի՝ ո՛չ խնդրէին, ըստ որում ո՛չ ցանկային։ Եւ երկրորդ՝ զի ո՛չ հաւատային, ըստ որում ոչ գիտէին։
       Իսկ թէ ամենեւին հուսկ յետոյ անագան ի վերջին դարս, լինէր եւ այսպէս կրկին պակասութիւն։ Նախզի՝ յուսահատութեամբ վրիպէին։ Եւ երկրորդ՝ զի այնքան բազմութիւն հատաւացելոց կորնչելոց էին. որ ոչ վայելէր ամենիմաստ գիտութեան Աստուծոյ։ Այլ ի դիպօղ ժամու՝ յորում ցաւն զօրացաւ եւ կարօտացաք բժշկութեան, եկն եւ երեւեցաւ մարդասէր բժիշկն, եւ առողջացոյց զկարեվէր խոցեալսս. ըստ որում բժիշկ անուանէր զինքն, անկեալ ի ձեռս աւազակաց հիւանդացելոյ. որպէս ասաց Եսայեաւ. «ի ժամանակի ընդունելութեան լուայց քեզ. եւ յաւուր փրկութեան օգնեցից քեզ»։ Այս է պատճառն, որ յերեկոյս սկսանիմք զտօն գալստեանն։ Իսկ եթէ վասն է՞ր հուր վառեմք։ Առաջին պատճառ՝ զի ի մերձենալ Տեառն ի տաճարն, ինքնին բացաւ դուռն. եւ ճայթմունք ահագին եղեւ եւ դղրդեցաւ քաղաքն յօրինակ տիեզերաց։ Եւ ամենայնքն վառեալ լուսով եկին ի տաճարն ընդառաջ Տեառն. եւ ասեն՝ Տէր էանց ընդ այս դուռնս. ուստի եւ անուանեցաւ աւուրս տօն Տեառն ընդառաջ. եւ Տէր ընդ այս. զոր ծեքելով ասեմք, Տէր ընդէս։ Վասն այն եւ մեք զնոյն օրինակ ձեւացուցանեմք հուր վառել եւ ջահ լուցեալ նախատօնակ գալստեան Տեառն։ Դարձեալ երկրորդ պատճառ՝ հեթանոսք ի պաշտօն առին զամենայն արարածս եւ առաւել եւս զհուրն պաշտէին. որպէս ազգն պարսից։ Եւ այժմ բազում են ի կողմանս հիւսիսոյ կրակապաշտք. վասն այն մեք զհուրս ընծայեմք ի պատիւ Աստուծոյ , եթէ դո՛ւ ես ճշմարիտ Աստուած, որ երեւեցար այժմ. իսկ հուրս այս՝ ո՛չ է Աստուած, այլ արարած քո. վասն այն ի ծառայութիւն քեզ բերեմք. որպէս եբրայեցւոց մանկունքն՝ զոստս ծառոց ընծայեցին ի պատիւ Քրիստոսի. զի նա՛ է ճշմարիտ Աստուած. նոյնպէս եւ մեք զհուրս ընծայեմք։ Եւ որպէս անանիանքն՝ յորժամ անկան ի մէջ հրոյն, գովէին եւ օրհնէին զԱստուած. այլեւ զամենայն մասունս արարածոց յօրհնութիւնս հրաւիրէին. հուր՝ ջուր՝ ցուրտ՝ տօթ՝ եւ զայլն ամենայն. նոյնպէս եւ մեք՝ բանիւ եւ արդեամբք, զհուրս վառեալ ի պատիւ արարչին արարածոց ընծայեմք Քրիստոսի։ Եւ դարձեալ երրորդ պատճառ՝ զի գալստեամբն իւրով Քրիստոս ասաց. «ես եմ լոյս աշխարհի. որ հաւատայ յիս՝ ի խաւարի մի՛ մնասցէ». այլեւ ասաց. «հուր եկի արկանել յերկիր եւ կամիմ թէ արդէն իսկ բորբոքիւր»։ Այս նշանակէր զՀոգին Սուրբ՝ որ հրեղէն լեզուօք էջ յառաքեալսն. եւ մաքրեաց զմեղս նոցա. եւ լուսաւորեաց զմիտս նոցա. վասն այն դէմ ընդառաջ եղեալ Քրիստոսի, եւ լոյս վառեալ, զի Քրիստոս լոյս եկն յաշխարհս. եւ մեք հաւատացաք ի լոյսն եւ որդիք լուսոյ եղաք։ Եւ հուր բորբոքեալ՝ զհուր սիրոյ նորա խնդրեմք. զի մաքրեսցէ զժանգ եւ զաղտեղութիւն մեղաց մերոց. եւ սրբեալ պայծառացուսցէ զմիտս եւ զհոգիս մեր. վասն այն հուր վառեմք յերեկոյս։ Եւ չորրորդ պատճառ՝ զի միւսանգամ։ Եւ վերջին գալուստն Քրիստոսի՝ հրով լինելոց է ի կատարածի. որպէս ասէ մարգարէն։ «Աստուած մեր յայտնապէս եկեսցէ. եւ հուր առաջի նորա բորբոքեսցի»։ Վասն զի՝ առաջին գալուստն խոնարհութեամբ եւ ծածուկ էր իբրեւ զցօղն ի վերայ գեղման առանց ոտնաձայնութեան. զի որ ոք կամեսցի անձնիշխան կամօք իւրովք՝ հաւատասցէ ի Քրիստոս եւ փրկեսցի։ Այլ վերջին գալուստն ո՛չ սոյնպէս. այլ յայտնի եւ տիեզերատես հայրական փառօք, եւ ամենայն հրեշտակք ընդ նմա. «որպէս փայլակն ծագէ յարեւելից. եւ երեւի մինչեւ յարեւմուտս». եւ հուր առաջի նորա բորբոքեսցի. եւ շուրջ զնովաւ մրրիկ յոյժ»։ Մրրիկ եւ մէգն՝ զծածուկ եւ զանտես լինիլնշանակէ ի մեղաւորաց. զի մեղաւորք եւ անհաւատք՝ ո՛չ կարեն զաստուածութիւն Քրիստոսի տեսանել. զի հուրն ցուցանէ զպայծառ տեսութիւն սրբոցն եւ հաւատացելոց. որ յայտնապէս տեսանէին զՔրիստոս Աստուած մարդացեալ. եւ մարմնով երեւեալ. եւ զմարդն՝ մարդկան արարիչ տեսեալ։ Դարձեալ հուրն կրկին ունի յատկութիւն. այսինքն զայրելն եւ զլուսաւորելն. եւ հրով երեւի Քրիստոս՝ զի լուսաւորէ զսուրբս եւ պսակէ եւ յանստուեր լոյսն մուծանէ։ Իսկ զչարսն եւ զանհաւատսն ի մարդկանէ՝ ընդ սատանայի ի հուրն յաւիտենական առաքէ եւ տանջէ. ըստ այնմ, «երթայք յինէն անիծեալք ի հուրն յաւիտենական. որ պատրաստեալ է սատանայի եւ հրեշտակաց նորա». ի յայս խորհուրդս՝ հուր վառեմք եւ ջահ եւ զգալուստն Քրիստոսի պատուեմք։ Զի հուրն ունի զծուխն եւ զայրելն. որ նշանակէ ըզլալ աչացն, եւ զտանջանս մեղաւորացն. եւ լոյսն ունի զպայծառութիւն եւ զլուսաւորելն. որ նշանակէ զպայծառութիւն արդարոցն. եւ զլոյսն Քրիստոս եկեալ եւ ծագեալ ի յաշխարհս։ Ա՛յս է պատճառ հուր եւ լոյս վառելոյս այսօր։ Իսկ պահպանութիւն խաչին չորս կողմանց աշխարհի, եւ զկնի ի չորս անկիւնս եկեղեցւոյ աւետարան կարդալն, նախ զայն ցուցանէ՝ զի չորս կողմ աշխարհիս մոլորեցան յԱստուծոյ եւ մոռացան. որպէս ասէ Դաւիթ. «թէ ո՛չ յարեւելից՝ եւ ո՛չ ի հիւսիսոյ՝ եւ ո՛չ յարեւմտից՝ եւ ո՛չ ի լերանց. այլ Աստուած դատաւոր է եւ Տէր բոլորից»։ Եւ Քրիստոս իւր քարոզութեամբն՝ ելից զտիեզերս. զի ի ձեռս առաքելոցն՝ ի չորս կողմ աշխարհի ընթացաւ աւետարանն. որպէս ասէ մարգարէն. «ընդ ամենայն երկիր ել բարբառ նոցա. եւ մինչեւ ի ծագս աշխարհի են խօսք նոցա»։ Եւ դարձեալ զայն ցուցանէ՝ թէ այսօր աւետիս է սրբութեան եւ օրհնութեան չորից անկեանց տիեզերաց։ Զի եկն Աստուած ի հարաւոյ՝ այսինքն, ի Բեթղէհէմէ որպէս ասէ մարգարէն։ «Աստուած ի հարաւոյ եկեսցէ. եւ սուրբն ի փառան լեռնէ». այսինքն, ի հոգւով հովանացեալ Սրբոյ Կուսէն. «եւ նստի ընդ արեւելս. եւ օրհնութեամբ նորա լցան տիեզերք»։ Զա՛յս իմանալի է պատճառ օրհնութեան չորս անկեանց աշխարհի եւ եկեղեցւոյ։ Այլ այժմ դարձցուք յառաջիկայ բանս մեր որ ասէ։ «Արդ արձակեա՛ զծառայս քո Տէր ըստ բանի քում ի խաղաղութիւն։
       Եւ որպէս ասացաք ի սկիզբն բանիս։ Ո՛չ իմի, այլ յերից արձակումն խնդրեաց յամենեցունց Տեառնէն. մի յօրինացն յաւետարանն։ Երկրորդ՝ ի կապանաց մեղաց յարդարութիւն։ Երրորդ՝ ի մահկանացու կենացս ի յանմահ կեանս։
       Դարձեալ եւ մեք ո՛չ մի, այլ յերից կապանաց արձակեցաք գալստեամբն Քրիստոսի. զոր Հօր եւ Որդւոյ եւ Սուրբ Հոգւոյն է իմանալ։
       Զի արձակեաց հայր ի կապանաց յանիծից օրինացն, ազատութիւն փառաց որդւոյ իւրոյ։ Արձակեաց որդի ի յանիծիցն Ադամայ իւրով գալստեամբն՝ բառնալով զյանցանս մեր։ Արձակեաց եւ Հոգին Սուրբ ի հնութենէ կապանաց մեղաց վերստին ծնընդեամբն, վերագրելով զմեզ յորդէգրութիւն Հօրն երկնաւորի։ Եւ տես զիմաստութիւն ծերոյն. չասաց թէ արձակեա՛. այսինքն թէ ասիցէ. ասացի առաքելոցն ի մարգարէից՝ եւ ոչ կարացին փրկել. իջին եւ հրեշտակք՝ եւ ո՛չ զօրեցին զկապանս բառնալ։ Զի սպանէաք քում գալստեանդ. զի դու միայն ես կարօղ բառնալ զպարտիս մեր քոյին աստուածագործ մարմնովդ։ Դարձեալ արձակեա՝ ոչ ըստ արժանեաց մերոց, այլ ըստ քոյին գթութեանդ. որ եկիր ի փրկել զմեզ ըստ բանի քում ի խաղաղութիւն. այսինքն, զայս ամենայն քաղցր մարդասիրութիւնս յառաջագոյն խոստացար. եւ արդ եկիր առնլ զխաղաղութիւն յերկինս եւ յերկրի։ «Զի տեսին աչք իմ»։ Արդ՝ Սիմէօն օրինակ էր Ադամայ. եւ Աննա դուստր Փանուէլի՝ Եւայի. որք աղաղակէին. Արդ արձակեա՛ զծառայս փոխանակ Ադամայ, եւ որք ընդ նմա ի դժոխս կապեալ կային։ Դարձեալ Սիմէօն օրինակ էր օրինացն. եւ Աննա օրինակ էր մարգարէիցն. որ ի գալն Քրիստոսի լռեցին օրէնք եւ մարգարէք. որպէս ասէ առաքեալն. «լրումն օրինաց եւ մարգարէից Քրիստոսէ»։ Արդ՝ արձակե՞ս»։ Զի օրէնքն ծեր՝ ո՛չ կարացին արդարացուցանել զոք. դու ձրի արդարացուցանես որք հաւատան քեզ։ «Զի տեսին աչք իմ զփրկութիւն քո՝ զոր պատրաստեցեր առաջի ամենայն ժողովրդոց»։ Զայն փրկութիւն ասէ՝ զոր կատարելոց էր խաչիւ։ Եւ սո՛յնպէս պատրաստեալ էր ի սկզբանէ աշխարհի. եւ ի յետին ժամանակս՝ յայտնեցաւ ազատութիւն մարդկան։ Իսկ որ ասէ . «Ամենայն ժողովրդոց փրկութիւն»։ Այն է՝ որ Քրիստոս վասն ամենայն մարդկան փրկութեան զմահ ճաշակեաց. եւ վասն ամենեցուն պատարագեցաւ ի յիւր կողմանէն։ Բայց պիտոյ էր հաւատալ եւ փրկութեան հասանիլ։ Ապա ուրեմն որք ոչ փրկեցան՝ անհաւատութիւն էր պատճառ նոցա կորստեան, եւ ոչ խաչելութիւն Քրիստոսի։ «Լոյս ի յայտնութիւն հեթանոսաց»։ Լոյսն ճշմարիտ՝ Քրիստոս է. որպէս ասէ աւետարանն. «էր լոյսն ճշմարիտ՝ որ լուսաւոր առնէ զամենայն մարդ որ գալոց է յաշխարհ»։ Եւ լուսաւորեաց զհեթանոսս։ Նախզի՝ զխաւար կռապաշտութեան եբարձ. եւ զլոյս աստուածպաշտութեան հաստատեաց։ Երկրորդ՝ զխաւար մեղաց փարատեաց. եւ զլոյս շնորհաց եւ արդարութեան տարածեաց։ Երրորդ՝ զխաւար անգիտութեան հալածեաց. եւ զլոյս գիտութեան եւ իմաստութեան ծագեաց աշխարհի. եւ երրորդութեան լուսով լուսաւորեաց զհաւատացեալս. ըստ այնմ որ աւազանին լուսովն լուսաւորեցան յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ։
       «Եւ փառք ժողովրդեան քում Իսրայէլի»։ Զի նոցա էր որդէգրութիւն, եւ կտակարանքն, եւ աւետիքն, եւ նահապետքն, եւ մարգարէքն, եւ առաքեալքն, եւ Կոյսն Սուրբ, եւ Քրիստոս ըստ մարմնոյ, որ է ի վերայ ամենեցուն Աստուած օրհնեալ յաւիտեանս։ Զայս տեսեալ հոգելից մարգարէն, խրատէր զնա։ «Դարձի՛ր Յակոբ՝ եւ բուռն հար զծագմանէ առաջին լուսոյն. մի տար զփառս քո այլում. եւ զօգուտն քո օտարի»։ Սակայն նոքա ո՛չ կամեցան հաղորդիլ փառաց նորա . բայց նա յայտնեցաւ փառօք հեթանոսաց որք հաւատացին ի նա. եւ ետ նոցա իշխանութիւն որդիս Աստուծոյ լինիլ. եւ ի նոցանէ ապրեալքն որք հաւատացին ի նա՝ մնացին ի փառս նորա. այսինքն, առաքեալքն, եւ բազմութիւն հաւատացելոցն ի ձեռս առաքելոցն. որպէս երեք հազարքն եւ հինգ հազարքն. եւ բիւրքն։ Եւ կամ դարձեալ զի ի վերջին ժամանակս հաւատան եւ մարտիրոսանան ի նեռնէն. զոր եւ Պօղոս ասէ. «յորժամ լրումն հեթանոսաց մտցէ ապա ամենայն Իսրայէլ կեցցէ»։ Արդ զայս ամենայն մարգարէացաւ ծերն Սիմէօն, բարձեալ ի գիրկս իւր զբարձօղն բոլորից։ «Եւ էին հայր եւ մայր նորա զարմացեալ ի վերայ բանիցն»։ Տես աստանօր զսքանչելի անօրէնութիւն Քրիստոսի. զի թէ հայր եւ մայր նորա զարմացեալ էին, ո՞վ յանդգնեսցի ի քննին անկանիլ անճառելի իրացն եղելոց։
       «Զի ո՞վ գիտաց զմիտս Տեառն. կամ ո՞վ եղեւ նմա խորհրդակից». զի անքննին է մարդեղութիւն Քրիստոսի. եւ ոչ հրեշտակաց է իմանալի, թող թէ մեզ։ Եւ պատշաճ էր զինքն ծածկել ի նոցանէ. զի կարօ՛ղ լիցին բնակիլ ընդ նմա։ Զի թէ գիտէր Մարիամ թէ, Աստուած ամենակալն է, զի ա՞րդ ի գիրկս իւր կարէր բառնալ, եւ սնուցանել, եւ կաթն ջամբել. վասն այսորիկ Զաքարիայի եւ Սիմէօնի եւ Յովհաննու ծանուցաւ Տէր մեր՝ որպէս էրն. վասն զի ոչ էին յար կալոյ ընդ նմա. եւ նոցա այնչափ ծանուցաւ, զի լցաւ ցանկութիւն արդարոցն։ Բայց ո՛րպէս ասի հայր Յովսէփ՝ որ ոչ ինչ հուպ էր ի ծնունդն. այսինքն, որպէս մեք հայր ասեմք զԱստուած՝ ո՛չ բնութեամբ, այլ նախախնամութեամբ. այսպէս եւ Յովսէփ հայր կոչեցաւ վասն խնամածութեան. եւ հանապազ սպասաւորելոյ Սուրբ Ծննդեան. եւ մօր ծնիցելոյ մանկանն։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ընդէ՞ր առ նա խօսութեամբ եկն Տեառն մեր։ Ասեմք. նախզի՝ զամուսնութիւն սրբեսցէ . եւ զկուսութիւն նախապատիւ արասցէ։ Երկրորդ՝ զի ծածուկ լիցի խորհուրդ անօրէնութեան ի սատանայէ. որ հակառակ էր փրկութեան մարդկան։ Երրորդ՝ զի վկայ լիցի անարատութեան Կուսին Մարիամու։ Չորրորդ՝ զի սպասաւորեսցէ սուրբ ծննդեանն. վասն որոյ ընդ սրբոյ Կուսին Մարիամու՝ եւ Յովսէփ օրհնի ի սուրբ ծերոյն Սիմէօնէ։ «Օրհնեաց զնոսա Սիմէօն եւ ասէ ցՄարիամ մայր նորա. ահաւասիկ սա կայ ի կանգնումն եւ ի գլորումն բազմաց ի մէջ Իսրայէլի»։
       Զայն օրհնութիւն՝ որ յԱբրահամէ եւ ի հարցն սահմանեցաւ ի նա. եւ սոքա ոչ եղեն ապերախտ որպէս զԻսրայէլ. այլ ընկալան եւ փառաւորեցին զԱստուած՝ եւ օրհնութեան եւ պատճառք եղեն աշխարհի։ Եւ ո՞րպէս իմանամք զասելն՝ ոմանց կանգնումն զՔրիստոս. միթէ զանձնիշխանութիւն խափանեսցէ՞. եւ ոմանց կանգնումն լիցի՝ եւ ոմանց գլորումն. ո՛չ երբէք։ Այլ որպէս Պօղոս ասէ թէ, «մատնեաց ըզնոսա ի միտս անարգութեան. եւ երբեմն թէ՝ ընտրեաց զմեզ յառաջ քան զլինիլն աշխարհի»։ Ո՛չ թէ զոմանս ընտրէ եւ զոմանս մատնէ եւ խոտէ։ Այլ մատնել՝ զթոյլ տալն ասէ. որք ոչ կամեցան հետեւիլ նմա։ Իսկ ընտրեաց զայնոսիկ՝ զորս գիտէր թէ ընտիր լինելոց են։ Նոյնպէս եւ աստ անկումն ասէ զհրէիցն՝ որք ուրացօղք եղեն եւ աստուածամարտք. եւ հարան ընդ վիմին եւ փշրեցան. որք տեսին զայնքան սքանչելիս. եւ ունէին զօրէնս եւ զմարգարէս վասն Քրիստոսի խօսեցեալ . սակայն ի յանհաւատութեան մնացին։ Իսկ հեթանոսք՝ ոչ ինչ տեսին սքանչելիս. եւ ոչ ունէին մարգարէս. յորժամ լուան զքարոզութիւն առաքելոցն, հաւատով կանգնեցան. եւ Քրիստոս վէմ անկեան եղեւ նոցա։ Դարձեալ եւ այլ իմն է միտք բանիս՝ զի գալստեամբն Քրիստոսի՝ գլորումն եղեւ անօրէնութեան մարմնոյս. եւ կանգնումն արդարութեան հոգւոյս։ Որպէս ասէ Պօղոս. «յորժամ տկարանամ, յայնժամ զօրանամ»։
       Դարձեալ պարտ է նախ վատթարին անկանիլ, եւ ապա լաւին յառնել եւ երեւիլ. այսինքն, թէ ո՛չ անկցի կռապաշտութիւն, ոչ կանգնի աստուածապաշտութիւն։ Եւ թէ ո՛չ թողցի պոռնկութիւն, ոչ կանգնի մաքրութիւն։ Եւ թէ ո՛չ թողցի հպարտութիւն, ո՛չ կանգնի խոնարհութիւն. եւ այլն նոյնպէս։ Իսկ «Նշան հակառակութեան»։ Նախ զխաչն ծանեաք ի սուրբ գրոց. զի խաչն հրէիցն գայթակղութիւն է . եւ հեթանոսաց յիմարութիւն. բայց մեզ հաւատացելոցս փրկութիւն եւ զօրութիւն Աստուծոյ եւ նշան յաղթութեան։ Երկրորդ՝ դարձեալ եւ այլազգ նշան եղեւ հակառակութեան՝ որք ոչ ճշմարիտ հաւատան զտնօրէնութիւն Փրկչին. զի ոմանք մարմին առնուլ ասեն. եւ ոմանք ո՛չ. կէսք երկրաւոր մարմին. եւ այլք երկնաւոր ասեն. Ոմանք չարչարելի ասեն զմարմինն. եւ ոմանք երեւոյթ մարմին։ Այլք նախ քան զյաւիտեանս. եւ այլք ի Մարիամայ առեալ սկիզբն։ Եւ այս էր պատճառն. զի Աստուած խաղաղութեան՝ մարմնով երեւացաւ միութեամբ որպէս ասէ աստուածաբանն. վասն վիմին սասանեցաք. եւ վասն գլխոյ անկեանն քակտեցաք. եւ վասն խաղաղութեան պատերազմեցաք։ Երրորդ՝ դարձեալ եւ այլազգ նշան հակառակութեան զայս ասէ. զոր ինքն Քրիստոս ասաց, թէ «հուր եկի արկանել յերկիր՝ եւ սուր՝ եւ բաժին»։ եւ թէ՝ եկի քակել զորդի ի հօրէ. եւ զդուստր ի մօրէ. եւ թշնամիք առն ընտանիք իւր»։
       Չորրորդ դարձեալ՝ զոր ինչ նոքա հակառակ կարծէին սուրբ մարտիրոսքն յայն առաւել ուրախանային. քանզի ո՛չ սուր եւ ո՛չ հուր եւ ո՛չ բանդ արգիլէր զնոսա յաստուածային ճանապարհէն։ Որպէս եւ Պօղոս ասէ. «Ո՞ մեկնեսցէ զմեզ ի սիրոյն Քրիստոսի. նեղութի՞ւնք, թէ անձկութիւնք եւ այլն»։ Զայս ասէ նշան հակառակութեան. վասն զի հակառակօք առաւել եւս պսակեսցին։ Իսկ ասելն. «Եւ ընդ քո իսկ անձնդ անցցէ սուր»։ Սուր զտրտմութիւն ասէ. որ ի ժամ կենարար չարչարանացն կրեցին առաքեալքն։ Եւ նոյն ինքն սուրբն Մարիամ տրտմեցաւ ի մահն Քրիստոսի, տեսանելով ի խաչին զոր ծնաւն անապական աւետեօք հրեշտակին։ Եւ զայս ամենայն սքանչելիսն զոր ետես՝ ի միտ էր ածէր եւ տրտմէր. զի ո՛չ գիտէր թէ լուծիչ էր մահու եւ իշխան կենաց. եւ յառնէ ի մեռելոց։ Եւ մի զարմանար, թէ անգիտացաւ սուրբ Կոյսն։ Նախզի՝ թէ առաքեալքն որք բազում անգամ լուեալ էին վասն չարչարանացն, ա՛յնպէս սրտաբեկ եղեն, մինչ թողին եւ փախեան. եւ Պետրոս ուրացաւ. եւ Թումաս թերահաւատ եղեւ. նոյնպէս եւ Աստուածածին Կոյսն՝ սրով տրտմութեան խոցեցաւ։ Երկրորդ՝ սուր զչարչարանսն Քրիստոսի ասէ մարգարէն Զաքարիա։ «Զարթի՛ր սուր ի վերայ հովուին իմոյ սիրելւոյ»։ Զի որպէս կրեաց Քրիստոս զչարչարանս ի հրէիցն. նոյնպէս եւ մայր նորա տրտմութեամբ չարչարակից լինէր։ Երրորդ՝ սուր զերկբայութիւն ասէր. քանզի որպէս սաստիկ սրով սպանեալ լինէր Կոյսն. քանզի հակառակ եղեւ բանի հրեշտակին որ ասէր. «թագաւորեսցէ ի վերայ տանն Յակոբայ անվախճան»։ Եւ աստուածային զօրութիւն՝ յայտնեցաւ մեծամեծ սքանչելեօքն. եւ Մարիամ կարծէր, թէ մերձեցաւ ժամանակն թագաւորելոյ նորա։ Եւ յետոյ անարգանօք ետես ի խաչին անշնչացեալ. եւ Տէր մեր զչարչարանաց բանսն ծածկեաց ի նմանէ։ Զի թէ յայտնեալ էր նմա զմահն եւ զչարչարանսն՝ եւ զյարութիւն, նա բազում անգամ տրտմեր միշտ մինչ ի տեսանել զյարութիւն։
       «Վասն այնորիկ ասէ՝ զի յայտնեսցին ի բազմաց սրտից խորհուրդք»։ այսինքն, Աստուածածին Կուսին վաղվաղակի բժշկեցաւ մարդկային կարծիք. եւ այլոց առաքելոցն պատմէր զաւետիս յղութեան, եւ զկուսութեամբ ծնունդն , եւ զարմանային։
       Դարձեալ զայն ցուցանէ. որ թէպէտ խաւարեցան սիրտք նոցա մինչեւ ի խաչ հանին զՓրկիչն իւրեանց. սակայն յորժամ տեսին զսքանչելիսն ի խաչին, զարեգակն խաւարեալ, զլուսինն դարձեալ յարիւն, զվէմս պատառեալ եւ զայլսն, յայնժամ բազումք զկուրութիւն սրտիցն ի բաց եդեալ խոստովանեցան զՔրիստոս Աստուած եւ Որդի Աստուծոյ ճշմարիտ. որպէս հարիւրապետն եւ որդիք քահանայիցն. որք վկայեցան ի գրոց, եւ այլք բազումք։
       Դարձեալ իմանալի է մարգարէութիւն սուրբ ծերոյն, եւ երկրորդ գալուստն։ Զի թէպէտ եւ աստ ասէ բազումք ծածուկ ունին զբանս եւ զգործս չարս զորս առանձին գործեն, կամ խօսին զհայհոյութիւն ի փրկական մարդեղութիւն Փրկչին, յայնժամ ամենայն ինչ մերկապարանոց կացցէ առաջի նորա. ո՛չ միայն բանք եւ գործք, այլեւ խորհուրդք սրտից յայտնի լինին առաջի նորա։ «Զի չիք ինչ արարած առաջին նորա աներեւոյթ. այլ ամենեքեան յայտնի լինին. եւ ըստ իւրաքանչիւրոցն առնուն զհատուցումն»։ Եւ արդ՝ մեք զայս ամենայն ի միտ առեալ, տարածեսցուք զխորհուրդս մեր զբանս եւ զգործս առաջի նորա. զի մի այնքան բազմութեան առաջի խայտառակեսցուք. վասն զի կարի ահագին է օրն այն՝ յորժամ միւս անգամ գայցէ ի դատաստան։ Եւ խաչն լուսափայլ առաջի նորա. եւ հուր բորբոքեալ առաջի նորա, եւ շուրջ զնովաւ մրրիկ յո՛յժ. եւ ամենայն երկնային զօրութիւնքն ընդ նմին իջանեն յերկիր. եւ ամենայն մարդկային ազգ՝ յարուցեալ կան առաջի նորա. եւ նա ըստ իւրաքանչիւրոցն վճիռ տացէ։ Զոմանս օրհնեալս կոչէ՝ որք աստէն զնորին նմանութիւն յինքեանս բերեն. եւ որպէս անուամբ քրիստոնեայք՝ եւ գործով քրիստոնեայք եղեն։
       Եւ որք ի հակառակն իցեն հաւատով կամ գործով, զնոսա անիծեալս անուանէ յիւրեանց գործոցն, եւ ի հուրն առաքէ։ Եւ զայլս՝ բարիս եւ հաւատարիմս կոչէ, որք զնորայն բարւոք կատարեցին զգործս եւ զառեալ շնորհս աստիճանաց. ասէ՝ «ծառայ բարի եւ հաւատարիմ՝ մուտ յուրախութիւն Տեառն քոյ»։
       Որոց լիցի մեզ ամենեցուն հասնիլ բարեգործացն վարուց. եւ ընդ նոսին վայելել զանճառ բարիսն ի Քրիստոս Յիսուս ի Տէր մեր. ընդ որում Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն վայել է փառք իշխանութիւն եւ պատիւ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից Ամէն։