Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Վարդապետք ասեն եթէ հաղորդութիւն է խորհուրդ. սիրոյ. որպէս մկրտութիւն է խորհուրդ հաւատոյ՝ որով լինիմք քրիստոսնեայ։ Եւ ապաշխարութիւնն նշան յուսով. որով լինի թողութիւն մեղաց։ Այսպէս եւ հաղորդութիւնն է նշան սիրոյ. այսինքն, Աստուծոյ առ մարդիկ, եւ մարդկան առ Աստուած։ Զի Աստուած այս խորհրդովս՝ բազում եւ մեծամեծ նշան սիրոյ երեւեցոյց մեզ։ Արդ հարկաւորքն չորս են ի գոյացութենէ այսր խորհրդոյ։ Զի թէ մինն պակաս լինի, ոչ կատարի խորհուրդն։ Առաջինն է՝ զի օրհնօղ այսմ խորհրդոյ՝ լիցի քահանայ։ Երկրորդ՝ է տեսակ հացին եւ գինւոյն։ Երրորդ՝ է դիտաւորութիւն օրհնողին։ Չորրորդ՝ է բանն Քրիստոսի որ ասէ. «այս է մարմին իմ. եւ այսէ արիւն իմ»։ Եւ զի ասացաք հրկաւոր զչորսս զայս։ Գիտելի է՝ զի է ինչ հարկաւոր ի սոսա. եւ է ինչ պատշաճաւոր։ Արդ հարկաւորն այն է, առանց որոյ ոչ կարէ լինիլ խորհուրդն։ Եւ պատշաճաւորն՝ այսինքն է, առանց որոյ ոչ է պարտ լինիլ խորհրդոյն։ Արդ՝ առաջին հարկաւոր է քահանայն. զի թէ սարկաւագ լիցի, կամ այլ ինչ աստիճանաւ ի խոնարհ, ոչ կարէ կատարել։ Այլեւ պատշաճաւոր է՝ զի քահանայն լիցի սուրբ եւ ընտիր. եթէ կուսան, եւ եթէ ամուսնացեալ. ապա թէ ոչ լիցի սուրբ՝ խորհուրդն կատարի. այլ ինքն սպասաւորն դատապարտի։ Երկրորդ հարկաւոր է՝ տեսակ հացին եւ գինւոյն. որ լինի հացցորենի. զի թէ լինի կորեն՝ գարի՝ կամ այլ ինչ նիւթ, ոչ կատարի խորհուրդն. զի զինքն ի հատ ցորենի նշանակեաց ասելով. «հատն ցորենոյ բազում արդիւնս առնէ»։ Այլ պատշաճաւորն նիւթ է բաղարջ հացն. զի թէպէտ եւ խմորուն կարէ լինիլ. որպէս յեկեղեցիս ասորւոց եւ յունաց։ Այլ ոչ է պարտ առնել վասն Բ պատճառի։ Նախզի՝ Քրիստոս զբաղարջն օրհնեաց ի մարմին իւր եւ ետ աշակերտացն. պարտ է եւ մեզ զնոյն կատարել։ Երկրորդ՝ զի բաղարջ հացս՝ յարմար է նշանակելոյն. զի Քրիստոս էրր առանց խմորոյ մեղաց. որպէս եւ գրէ առաքեալն. «տօնեսցուք՝ մի ի խմորն հին եւ չարութեան, այլ յանխմորն ստուգութեան»։ Իսկ թէ ոք հակառակի թէ հաց ասէ աւետարանն եւ ոչ բաղարջ։ Ասեմք եթէ հասարակ անուն է հացն. եւ զի բաղարջ էր յայտն աւետարանն եթէ՝ «յառաջնումն աւուր բաղարջակերացն՝ յորում զզատիկն զենութիւնն հրէայքն». եւ բաղարջ ընդ եղեգին ուտէին. յորում ոչ գտանիւր ամենեւին խմոր ի տունս նոցա. եւ թէ գտանիւր՝ քարկող լինէր անձն այն։ Ապա ուրեմն բաղարջացիւ աւանդեաց Քրիստոս զմարմին իւր։ Եւ Յեմաւուս դարձեալ ասէ. «ետ ծանօթութիւնն նոցա ի բեկանել հացին»։ Եւ զեօթն օր բաղարջ ուտէին. եւ դեռ եւս երեք օր էր անցեալ։ Դարձեալ եւ յօրինակն Աբրահամ բաղարջ հացիւ օրինակեաց զմարմին Քրիստոսի։ Նոյնպէս եւ ղովտ։ Ապա ուրեմն եւ ճշմարտութիւնսս բաղարջ հացիւ է կատարեալ։ Նոյնպէս ասելի է եւ վասն նիւթոյ բաժակին։ Զի հարկաւոր է՝ որ լիցի գինի ի յորթոյ. եւ ոչ այլ ինչ հեղուկ նիւթ. որպէս ջուր, շարպաթ, կամ այլ ինչ նիւթ. քանզի ոչ այլ իւիք կատարի, քան թէ գինւովն միայն։ Եւ այս վասն երկու պատճառի։ Նախ զի՝ Քրիստոսի զարիւն իւր աւանդեաց ի ներքոյ տեսակի գինւոյ։ Երկրորդ՝ զի նշանակ է մահու Քրիստոսի . պարտ է պատմիլ ըստ առաքելոյն։ Այլեւ պատշաճաւոր է՝ զի լիցի անապական բաժակ. զի թէ խառնի ջուր, կատարի խորհուրդն. որպէս խմորուն հացն. զոր սովոր են առնել այլ եկեղեցիք եւ ոչ մեք. այլ սակայն վնաս է խառնումն ջրոյն։ Նախզի՝ ընդդէմ է Սուրբ Գրոց. որպէս ասէ մարգարէն. «բաժակ քո անապակ արբեցոյց զիս. եւ թէ՝ «գինի ուրախ առնէ» եւ ջուր ոչ յիշեաց։ Դարձեալ աւետարանն ասէ. «էառ զբաժակն ի ձեռն օրհնեաց եւ ասէ՝ այս է արիւն իմ». եւ ջուր ոչ յիշեաց։ Այսպէս եւ առաքեալն ասէ. բաժակն զոր ըմպեմք՝ ո՞չ ապաքէն հաղորդութիւն է արեանն Քրիստոսի։ Դարձեալ առաւել յարմար է անապական բաժակն անապական արեանն Քրիստոսի, քան թէ խառնեալն ջրով եւ ապականեալն։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ոչ ապականի. զի սակաւ է ջուրն։ Ասեմք՝ թէպէտ նիւթն սակաւ է, այլ բնութիւնն հաւասար է զի մին կաթ ջուրն՝ եւ մին սափորն՝ հաւասար են բնութեամբ։ Ապա ուրեմն թէպէտ սակաւ խառնի ջուրն, բնութիւն ջրոյն ե գինւոյն ապականեցան. զի ոչ անապակ գինի է, եւ ոչ պարզ ջուր։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ առանց ջրոյ գինի ոչ ըմպեն յԵրուսաղէմ։ Ասեմք առ այս եթէ՝ յառաջ խառնումն ջրոյն՝ ոչ է ըստ խորհրդոյն. որպէս եւ ոչ առ մեզ թէ վաճառօղն խառնսցէ ջուր. այլ Քրիստոս ոչ խառնեաց։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ զեկեղեցի կու նշանակէ ջուրն այն։ Ասեմք եթէ, եկեղեցի սիրով եւ հաւատով է միացեալ ընդ հաղորդութիւնն Քրիստոսի. եւ ոչ ջրով։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ հաղորդութիւնն նշանակէ մահուն Քրիստոսի, յորմէ ել արիւն եւ ջուր։ Ասեմք թէ՝ արիւնն է ի խորհուրդ հաղորդութեանն. եւ ջուրն ի մկրտութեանն. որով մահ Տեառն պատմի ըստ առաքելոյն. «որք ի Քրիստոս մկրտեցայք, ի մահ անդր նորա մկրտեցայք. թաղեալք ընդ նմին ի մահ»։ Եւ զի ոչ է պարտ ջուր խառնել. յայտ է յերկուց։ Նախզի՝ ջուրն եւ արիւնն՝ ի կողէն որիշ բղխեցին եւ ոչ խառնեալ. ապա յայտ է՝ զի որիշ է խորհուրդ ջրոյն եւ արեանն։ Երկրորդ՝ զի թէ խառն բղխեցին սա քեզ՝ վասն այն ի պատարագն ջուր խառնես, դու ապա ի ջուրն գինի խառնեա եւ այնպէս մկրտեա։ Ապա թէ ոչ՝ պարզ ջուրն է ի մկրտութիւն. եւ անապական արիւնն ի հաղոորդութիւն։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ ջուրն կրկին յատկութիւն ունի. այսինքն, զովացուցանէ եւ լուանայ։ Ասեմք թէ՝ յատկութիւնն պատահումն է. այլ խորհուրդն ի յէութիւնն է կացուցեալ որ մի է. եւ ոչ պատահումն որ բազում։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ «խառնեաց ի խառնելիս զգինի իւր»։ Ասեմք եթէ՝ խառնումն ոչ ջրոյ եւ գինւոյ ասէ, այլ խառնիլն զայն ասէ, որ արկանի գինին ի խառնարանն. որոպէս յայլ ուր ասէ. «գինի լի անապակ արկեալ». որ է խառնեալ. զի արկանելն՝ զխառնելն նշանակէ. եւ խառնելն՝ է արկանիլ գինւոյն յանօթն։ Դարձեալ խառնումն է Աստուծոյ իմաստութեան ընդ մարդկութեան. որ բանիւն խառնեալ միաւորեցաւ. որպէս ասէ սուրբն Դիոնէսիոս։ Այլեւ զհին իմաստութիւնն ընդ նորոյ խառնել միաւորեաց Քրիստոս. այսինքն, զօրինակն ընդ ճշմարտութեան, եւ զխորհուրդն ընդ իրին։ Դարձեալ խառնելն՝ զմիաւորելն նշանակէ զարեանն ընդ մարմնոյն . որպէս մեր է սովորութիւն։ Այս է խառնումն դինւոյ ի խառնարան իմաստութեան։ Իսկ թէ մարմնական խնդրես զխառնումն ջրոյ՝ եւ պնդիս ի հակառակն, ասեմ քեզ թէ՝ ոչ միայն ջրոյ, այլեւ կաթին եւ մեղեր եւ գինւոյ ասէ խառնումն ի խառնարան . որպէս գրէ սրբոյն Դիոնէսիոս ի թուղթն Տիտոսի։ Եւ դու խառնեա զնոսա ի խորհուրդ պատարգին. զի իցես ուղղակի մեկնիչ եւ գրոյն հետեւօղ։ Եւ զի՞նչ արասցուք զառաքելական կանօնս. եւ զԿղեմայ եւ զՄակարայ Երուսաղէմ, եւ զայլ հարյապետացն։ Որք ասեն՝ պարտ է ի սեղանն յամենայն աւուր ջերմն հաց հանել. եւ անապակ բաժակ. եւ զի անապական արեամբն Քրիստոսի փրկեցաք. եւ որ ջուր խառնէ՝ նզովեալ եղիցի ասեն։ Ապա առաքեալքն եւ հարքն սուրբք ոչ գիտէին զխանարանն եւ դո՞ւ ուսար եւ խառնես ջուր, եւ ընդ կանօնիւք անիծեալ մնաս։ Եւ գիտելի է՝ զի ջուրն եւ խմորն յետոյ մտին յեկեղեցին։ Խմորովն պատճառեն զաճումն Քրիստոսի. եւ ջրովն զժողովրդեանն միաւորութիւն որպէս ասացաք։ Այլ առաջին սուրբ հարքն՝ ոչ այսպէս. զի Աթանոոս եւ Ոսկէբերանն՝ եւ սուրբն Բարսեղ՝ եւ մերն Լուսաւորիչ՝ սոքա որ զխորհուրդ պատարագին ասացին, ջուր ոչ յիշեցին։ Նաեւ ի հինն Մելքիսեդեկ քահանայ Աստուծոյ բարձրելոյն՝ բաղարջ եւ անապական գինի մատոյն Աբրահամու. յօրինակ անապական մարմնոյն եւ արեանն Քրիստոսի։ Ապա ուրեմն յայտնի այս իսկ է պատճառն։ Զի որք կամին զմարմինն Քրիստոսի ապականացու ասել խմոր եւ ջուր խառնեն. թէպէտ զայլ եւ այլ պատճառեն։ Իսկ մեք դասք ուղղափառաց՝ խոստովանիմք զկուսածին մարմինն Քրիստոսի առանց ապականութեան. վասն որոյ ախմոր հացիւ եւ անապական բաժակաւ կատարեմք զխորհուրդ մարմնոյ նորա։ Այլեւ զայս հարցանեմք ի ձեզ. ո՞ր բան է որ զջուրն ի խորհուրդն կատարէ։ Զի ասելն «այս է մարմին իմ, » զէութիւն հացին կատարեաց. եւ ասելն «այս է արիւն իմ, » զէութիւն գինւոյն փոխարկեաց. իսկ ջուրն մնաց սոսկ ջուր եւ անկատար։ Այլեւ զայս գիտելի է՝ զի աղոխն ոչ լինի արիւն Քրիստոսի. զի անկատար է. եւ քացախն ոչ լինի. զի ապականեալ է, այլ գինին զի կատարեալ է եւ առանց պակասութեան. եւ առանց ապականութեան։ Այս երկրորդ հարկաւորքն խորհուրդոյս։ Երրորդ հարկաւորն՝ դիտաւորութիւն օրհնողին. որ այնպէս պարտի լինիլ՝ զի լինիցի հացն եւ գինին մարմին եւ արիւն Քրիստոսի։ Այլեւ խնդրի դիտաւորութիւնն Քրիստոսի՝ որ կացոյց զխորհուրդս զայս։ Ուստի յայտ է թէ՝ քահանայ ոք ի վերայ հացին եւ գինւոյն որ ի վաճառանոցն է. ասիցէ զԲանն Քրիստոսի թէ «այս է մարմին իմ. եւ այս է արիւն իմ, » ոչ կատարի խորհուդն. զի ոչ է անդ դիտաւորութիւնն Քրիստոսի։ Չորրորդ հարկաւորն է ձեւ բանին որ ասէ. Այս է մարմին իմ . եւ Այս է արիւն իմ»։ Զի այսոքիք բանիւք կատարի մամինն եւ արիւնն Քրիստոսի։ Եւ այլ բանքն զկնի կարգեալ ոչ են հարկաւոր. այլ պատշաճաւոր. վասն այն ոչ է հարկ զանց առնել։ Եւ գիտելի է՝ զի որ ասէ այս՝ նշանակէ զմինն զի ոչ ասէ թէ սոքա, կամ այսք. եւ ասելն է՝ նշանակէ զներկայն. զի ոչ ասէ էր, կամ եղիցի։ Ապա ուրեմն թէպէտ բազում հաց լինի ի վերայ սեղանոյն, եւ բազում բաժակ, մին հացն եւ մին բաժակն է օրհնեալ մարմին եւ արիւն Քրիստոսի. որպէս Քրիստոս զմինն օրհնեաց ի վերնատանն. եւ ոչ զբազում հացսն որք էի ի սեղանն։ Եւ առաքեալն ասէ կորնթացւոց. «մի հաց՝ մի մարմին եմք բազումքս. եւ ամենեքեն ի միոջէ հացէ անտի վայելեմք»։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ կարէ մին քահանայն ի մի ժամն բազում տղայս մկրտել. ապա եւ կարէ բազում հաց օրհնել։ Ասեմք թէ՝ կացոյց Քրիստոս զբազում մկրտեալս. ըստ այնմ, «մկրտեցէք զնոսա յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ»։ Եւ աստ զմինն հրամայեաց ասելով. «զայս արարէք առ իմոյ յիշատակի». եւ ոչ թէ զսոսա։ Այլեւ զայս հարցանեմք. եթէ կարօղ է մին քահնայն օրհնել զբազում հացս որք են յեկեղեցին, որպէս դուք ասէք. ապա ընդէ՞ր է որ այսէր ամենայն հաց՝ որ ի բեմն եւ ի խորհրդանոցն է՝ օրհնեցաւ այսօր, զնոյն ի վաղիւն առնոյք եւ օրհնէ՞ք. թէ օրհնեալ է, ընդէ՞ր օրհէք. եւ թէ չէ օրհնեալ՝ ընդէ՞ր տայք ժողովրդեանն իբրեւ օրհնեալ մարմին։ Ապա ուրեմն յայտ է թէ՝ մոլորեցուցիչք էք ժողովրդեանն. եւ զրկէք ի հաղորդութենէն Քրիստոսի. ոչ օրհնեալ մարմին, այլ սոսկ հաց տալով ժողովրդեանն։ Եւ թէ ոք ասիցէ՝ բաւական է ժողովրդեանն միայն մարմինն. զի հաւատալիէ թէ, ի մարմինն Քրիստոսի՝ է եւ արիւնն կահակցեալ. եւ հոգին համզուգութեամբ եւ աստուածութիւնն միաւորութեամբ։ Նոյնպէս եւ ի տեսակ արեանն են միաւորեալ այսոքիկ։ Ասեմք առ այս։ Նախ եթէ՝ եւ ոչ զմարմինն տան ժողովրդեանն. այլ սոսկ հաց եւ գինի. զի մարմին Քրիստոսի այն մինն է, որ օրհնեցաւ. որպէս ցուցաւ ի վերոյ։ Դարձեալ ասեմք նախ՝ ընդէ՞ր ժողովրդեանն հաւատ քարոզես՝ եւ դու անհաւատանաս. ապա ի ճաշակումն արեանն նոյնպէս եւ դու մի ճաշակեր. այլ հաւատա ի մարմինն կապեալ զարիւնն։ Դարձեալ ընդէ՞ր ինքն տէրն հրամայէ. «որ ոչ ուտէ զմարմին իմ, եւ ոչ ըմպէ զարիւն իմ, ոչ ունի կեանս. զի մարմին իմ ճշմարիտ կերակուր է. եւ արիւն իմ ճշմարիտ ընպելի. որ ուտէ զմարմին իմ, եւ ըմպէ զարիւն իմ, նա յիս ընակսցի եւ ես ի նա»։ Դարձեալ՝ թէ դու հաւատաս զարիւնն ի մարմին կապեալ՝ միհաներ զտեսակ արեանն ի բեմն. այլ միայն զնշխարն օրհնեա, եւ լիցի մարմին եւ արիւն Քրիստոսի։ Եւ այս տեսութիւն բանիս. որպէս ասացեր ի մարմինն է կապեալ արիւնն եւ այլն. նմանապէս եւ ի յարիւնն է կապակցեալ մարմինն եւ հոգին համազուգեալ. եւ աստուածութիւնն միաւոորեալ. ապա յորժամ զրկես յարենէն զժողովուրդն, զրկես եւ ի նոցանէ որք կապեալ են ընդ արեանն. այսինքն մարմինն՝ հոգին եւ Աստուածութիւնն։ Ապա ուրեմն ծածուկ եւ յայտնի՝ զրկես զժողովուրդն ի հաղորդութենէն Քրիստոսի. զի յայտնի զարիւնն չտաս եւ ծածուկ զմարմինն. զի սոսկ հաց տաս եւ ոչ օրհնեալ։ Եւ թէ ասա պատճառ դնեն՝ ահա յայտնի. զի զմանկունս ոչ հաղորդեն մինչեւ լիցի երկոտասան ամեայ. եւ բազումք անհաղորդք մեռանին։ Եւ թէ պատճառեն զբանս Սողոմօնի թէ՝ «կերիցեն սիրելիք իմ. եւ արբցեն նազելիք իմ ասէ»։ Ասեմք առ այս եթէ, բան Սողոմօնի՝ ոչ զրկեն զոմանս ի հաղորդութենէ արեանն . զի արք արժանի են մարմնոյն՝ արժանի են եւ արեանն սրբոյ։ Այլ սիրելիք են բարի գործօք առ հասարակ հաւատացեալք. եւ նազելիք՝ կուսութեամբ ճգնեալքն եւ մարտիրոսքն։ Արդ զբարի գործս ամենեցուն հրամայէ կերակրիլ եւ գործել. իսկ զկուսութիւն եւ զմարտիրոսութիւն նազելեացն հրամայէ. որք կամաւ յանձն առնուն. զի այս մինչեւ ի մահ ճգնութիւն է։ Յայս միտս եւ Տէր մեր բաշխեաց զմարմինն եւ ետ առաքելոցն ի վերնատանն. եւ զօրհնեալ բաժակն առաջի եդ. զի կամաւ արբցեն։ Որեւ հարցանէն որդւոցն զեբեդեայ թէ՝ «կարօ՞ղ էք ըմպել զբաժակն». այլ ոչ թէ նոցա միայն ետ՝ եւ յայլ առաքելոցն արգել։ Եւ թէ ասիցեն հակառակքն թէ՝ ընդէ՞ր դուք միաւորէք զխորհուրդն եւ ապա տայք ժողվրդեանն։ Ասեմք նախ եթէ՝ արիւնն հեղուկ նիւթ է. կամ ոչ է տալի որպէս դուք, եւ զրկել զժողովուրդն ի փրկական արենէն. եւ կամ միաւորել ընդ մարմնոյն ե տայ ժողովրդեանն. զի որպէս բաշխի մարմինն՝ նոյնպէս մասնաւորեսցի եւ արիւնն առհարակ։ Երկրորդ պատճառ՝ երբեմն նշանակէ հացն ցամաք զբանն ի յերկնից իջեալ. եւ գինին զմարդկութիւնս. ըստ որում հաղորդեցաւ մարմնոյ եւ արեանն մերձաւորութեամբն իւրով։ Եւ երբեմն նշանակէ հացն զմարմինն սուրբ. եւ արիւնն զանմահ կենդանութիւնն։ Եւ զինչ եւ իցէ՝ միաւորեմք ընդ միմեանս, եւ խոստովանիմք զբանն Աստուած մարմնացեալ անբաժանելի ի մարմնոյ իւրմէ։ Իսկ որք ոչ միաւորեն՝ բաժանի եւ որիշ նշանակեն զբանն ի մարմնոյ իւրմէ. որպէս երկաբնակքն քաղկեդոնիք։ Երրորդ՝ բաժան ի միմեանց օրհնեմք զհացն եւ զբաժակն. եւ յետոյ միաւորեմք ի ճաշակելն. վասն զի աղբեր արեանն բաժանել ի մարմնոյն, դարձեալ միաւորեցաւ առ ինքն. եւ ժողովեցաւ ի մարմին իւր. եւ ոչ ցրուեցաւ այլ արտաքոյ. յաղագս այսորիկ միւորեմք։ Իսկ որք այլ իմն շաղակրատեն եթէ՝ թացեալ պատառն է Յուդայի։ Ասեմք առայս է, յիմարն յիմարութեամբ խօսեսցի. եւ սիրտ նորա զնանրութիւն խոկասցէ. ապա բարւոք առնէք դուք ժողովրդեանն չտալ ի փրկական յարենէն, զի մի Յուդա լիցին. իսկ յորժամ դուք առնոյք զարիւնն ընդ մարմնոյն՝ ամենեքեան Յուդայ էք։ Զի միապէս է միաւորելն արտաքս եւ ի ներքս. զի ամենայն կերակուր եւ ըմպել՝ ի ներքս միաւորի։ Մեք այսպէս լուաք ի սուրբ գրոց թէ, անարժան ուտելն առնէ Յուդա. եւ ոչ միաւորութեամբ զարիւնն եւ զմարմինն ճաշակելն։ Արդ միաւորելն զսուրբ խորհուրդն՝ ոչ է նորագիւտ ինչ եւ եկամուտ մեր յինքեանց. այլեւ սուրբն Աթանաս որ զխորհուրդ պատարագին աւանդեաց՝ այսպէս ուսոյց։ Եւ սուրբ Լուսաւորիչն որ ի ժամանակին յայնմիկ էր, զայն կարգեաց ի մերս եկեղեցի. եւ ունիմք հաստատապէս։ Եւ սուրբն Բարսեղ կեսարացին այսպէս բաշխէր ժողորվրդեանն. որպէս գրեալ է ի պատմութեան նորին
       ի յունվար ամսոյ ի մինն. եթէ հրէայ ոմն ետես զի հում միս արենաթաթախ տայր ժողովրդեանն եւ զղջացեալ եկն անկաւ յոտս սրբոյն եւ մկրտեցաւ։ Իսկ վասն թացեալ պատառոցն՝ զանազան են կարծիք։ Ոմանք ասեն թէ, ի հասարակ ընթրիսն յորժամ բազմեցան ի հասարակ սեղանոյն թացեալ զպատառն ետ Յուդայի. եւ ապա յետ այնորիկ լուաց զոտս աշակերտացն։ Եւ յետոոյ քան զամենայն բաշխեաց զմարմինն իւր. «եւ գոհացեալ ելին ի լեառն ձիթենեաց»։ Այսպէս պատմէ Մատթէոս եւ Մարկոս։ Իսկ Ղուկաս եւ Յօհաննէս որք յետ ընթրեացն նշանակեն զթացեալ պատառն՝ ոմանք ասեն թէ, ի ջուր եթաց եւ լուաց յօրհնութենէն. եւ զայս ոչ ընդունիմք մեք։ Եւ այլք ասեն. թէպէտ յետ ընթրեացն էր՝ այլ ոչ օրհնեալ հացէն եւ գինւոյն. այլ էառ ի սեղանոյն հաց. եւ եթաց ի ջուր ինչ. կամ ի սոսկ գինի եւ ետ։ Զի թէ յօրհնեալ հացէն ամենեցուն ցամաք էր տուեալ, եւ նոր աթացեալ, պատճառ լինէր մատնութեան Յուդայի եւ յիրաւի։ Այլ թացեալ պատառն այսպէս էր։ Զի ի սկաւառակն ընդ վարդապետին փութացաւ մատնիչն զձեռն լիրբ դիմօք, եւ արհամարհեալ մտօք. եւ զպատառն զայն որ ի ձեռն էր, Քրիստոս ետ նմա։ Եւ այսպէս մեկնեն առհասարակ վարդապետք եկեղեցւոյ։ Այսպէս եւ Օգոստինոս վարդապետն ֆռանկաց ի խորհրդոց գիրս յութսուն եւ մի համարն ասէ թէ՝ յառաջագոյն բաշխեալ էր զխորհուրդ մարմնոյ եւ արեանն եւ տուեալ Յուդայի. եւ յետոյ թացեալ պատառովն նշանակեաց զմատնիչն։ Եւ այս է ճշմարիտն. քանզի յօրհնեալ հացեն որ բաշխեաց եւ ետ առաքելոցն՝ այլ ոչ մնաց. նոյնպէս եւ զօրհնեալ բաժակն առին առաքեալքն եւ բաժանեցին. եւ յայնմանէ ոչ մնաց։ Ապա յայտէ՝ զի ոչ ի մարմնոյ եւ ոչ յարենի էր թացեալ պատառն. այլ յայլ ինչ կերակրոյ ի սեղանոյն առեալ թացեալ եւ տուեալ. զի ցուցցէ զմատնիչն։ Այսչափ բաւական է ընդդէմ հակառակացն պատասխանի։ Այժմ դարձցուք ի մեզ։ Եւ զմեզ զինքեանս քննեսցուք. որպէս ասէ առաքեալն. «փորձեսցէ մարդ զանձն իւր՝ եւ ապա ի հացէ անտի կերիցէ եւ ի բաժակէն արբցէ». այսինքն, քահանայն որ պատարագէ՝ եւ ժողովուրդն որ հաղորդի՝ պարտ է փորձել եւ քննել զիւր հոգին. թէ արժանաւոր է եւ խոստովանեալ զմեղս եւ արդարացեալ՝ է նմա կենաց պատճառ. եւ թէ անարժան հաղորդի, մեղօք եւ առանց ապաշխարութեան, մահու է պատճառ եւ դատապարտութեան։ Եւ այս է պատճառն. զի մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի՝ ատեցօղ է մեղաց եւ այրէ զմեղս. յորժամ հոգի մարդոյն չաղախեալ ի մեղս՝ ի յայրել զմեղսն, ընդ նմին այրէ եւ դատապարտէ զհոգին։ Եւ զի Աստուած մարդասէր է. յորժամ սուրբ սրտիւ ճաշակեմք, միանամք եւ յօդիմք ի գլուխն Քրիստոս։ Վասն որոյ ահիւ եւ դողութեամբ պարտ է պատարագել եւ հաղորդիլ։ Եւ յայտ է այս ի բազում վկայութեանց. զի յորժամ Մովսէս կամեցաւ երթալ եւ տեսանել զմորենին, ասէ ցնա Տէր. «մի մերձենար այսր. զի տեղիդ յորում դու կաս՝ երկիր սուրբ է. այլ լոյծ զկօշիկս յոտից քոց»։ Արդ սուրբ տեղի է ահաւոր բեմն եւ սեղանն՝ ուր բազմեալ է Քրիստոս. եւ լուծանել զկօշիկն այն է՝ որ զմեռելութիւն մեղացն ի բաց հանեմք եւ ապա ի Քրիստոս մերձենամք։ Դարձեալ գրեալ է ի թագաւորութեանցն թէ, «տեսին զտապանակն ի բացեալ՝ եւ ի նոցանէ եհար յիսուն հազար եւ եօթանասուն այր»։ Արդ՝ թէ նոքա որք տեսին զտապանակն աչօք այսպէս պատժեցան. քանի՞ առաւել որ անարժանճաշակէ զՔրիստոս պատժեսցի։ Զի ճաշակելն՝ առաել է քան զտեսանելն. վասն ասէ Պօղոս. «վասն այն են ի ձեզ բազում հիւանդ եւ ախտուժէտք. եւ շուտ եւս այնք են՝ որք եւ ննջեցեալք են». այսինքն վասն անաժան հաղորդութեանն բազում եւ ազգի ցաւգայ ի վերայ մարդոյն, եւ մահ եւս։ Դարձեալ՝ Յովաննէս Մկրտիչն որ սրբեալ էր յորովայնէ՝ ոչ իշխէր մկրտել զՔրիստոս. այլ ասէ. «ինձ պարտ է ի քէն մկրտիլ. եւ դու առի՞ս գաս»։ Ապա քանի՞ առաւել մեք որք անարժան եմք՝ պարտ է ի բաց հեռանալ։ Դարձեալ Մարիամ Մագդաղեցին որ յոյժ ջերմ սիրով հետեւեցաւ Քրիստոսի՝ ասէ ցնա. «մի՛ մերձենար Յիսուս». ո՞րչափ եւս պարտ է մեզ երկնչիլ յահաւոր եւ ի սոսկալի խորհրդոյն՝ որք ոչ ունիմք զայնպիսի ջերմութիւն սիրոյն։ Դարձեալ՝ հարիւրապետն որ ունէր կատարեալ հաւատ՝ յորժամ ետես թէ Քրիստոս ի տունն երթայ, աղաղակեաց եւ ասէ. «չեմ բաւական թէ ընդ յարկաւ իմով մտանիցես»։ Նաեւ առաքեալն Պետրոս ասէր. «ի բաց գնայինէն Տէր. զի այր մեղաւոր եմ ես. զի ահ պատեաց զնա ասէ». քանի՞ առաւել ահիւ եւ դողութեամբ պարտ է երկնչիլ յաստուածային խորհրդոյն, եւ սրբութեամբ արժանաւորիլ սուրբ մարմնոյ եւ արեանն Քրիստոսի։ Այլեւ ասեմք առ նոսա՝ որք մատուցանեն պատարագ, եւ կամ հաղորդին, եւ յետոյ ոչ պահեն առ ինքեանս. այլ մեղօք ի բաց հանեն։ Նախ այսպիսիքն՝ նման են Յուդայի. որ ընդ բազմեալ եկեր ի սեղանոյն. եւ հաղորդեացաւ ընդ առաքելոցն. եւ ել վաղվաղակի եւ մատնեաց խաչահանուացն. զի ասէ Սիրաք վասն այսպիսի նենգաւոր սիրելեացն թէ, «են սիրելիք առ սեղանս՝ որք ոչ մնան ի ժամանակս նեղութեան»։ Դարձեալ նման են այնոքիկ հրէիցն՝ որք յօր ծաղկազարդին ընկալան զՔրիստոս պատուով. եւ յետոյ նախատանօք արտաքս հանին եւ խաչեցին։ Զի բազումք պատրաստեն զսիրտս իւրեանց յաւուրս քառասնորդաց պահոց. եւ ի տօնի զատ կին հաղորդին . եւ յետոյ անչափ նախատեն արբեցութեամբ եւ ազգի ազգի մեղօք։ Զի լաւ է ոչ ընկալնուլ զհիւրն՝ քան թէ ընդունիլ եւ յետոյ անարգանօք արտաքս հանել։ Դարձեալ նմանեն հրէիցն՝ որք խնդրեցին զբարաբբա աւազակն. եւ թողին զՈրդին Աստուծոյ։ Նոյնպէս նոքա զՈրդին Աստուծոյ որ կենդանի է՝ արտաքս հանեն. եւ ընդունին զսատանայ՝ որ աւազակ է սպանանէ զհոգիս մարդկան։ Զորեւ բնական վկայութեամբ հաստատեսցուք։ Զի ասեն իմաստունք թէ՝ ոստրէոս կենդանին որ ի ծովն է, այսպէս ծնանի զմարգարիտն։ Զի ելանէ յերես ծովուն. եւ առնու զցօղն յերկնից. եւ ի նոյն ժամն՝ փակէ զինքն եւ իջանէ զգուշութեամբ յատակս ծովուն. եւ փոխէ ի մարգարիտս գեղեցիկս։ Նոյնպէս պարտ է մեզ բարձրանալ ի դառն մեղաց աշխարհի եւ առնուլ զերկնային ցօղն որ է սուրբ մարմինն Քրիստոսի. եւ ի ջանել ի վայր կոյս խոնարհութեամբ եւ պահել զգուշութեամբ. եւ բարի գործօք փոխել ի գեղեցիկ մարգարիտ որ է տեսութիւն Աստուծոյ։ Այլ բազումք նմանին օձին՝ որ թափէ զթոյնսն. եւ երթայ ըմպէ ջուր. եւ դարձեալ առնու զթոյնսն որք հեղեալ լինին ի վերայ քարի։ Այսպէս որք կամին ըմպել ի կենդանարար ողբերէն որ է մարմին եւ արիւնն Քրիստոսի, թափեն զթոյնս մեղաց իւրեանց եւ հաղորդին. եւ դարձեադ դառնան ի նոյն մեղսն. զնոցանէ ասէ առաքեալն. «որպէս շուն դառնայ ի փսխած իւր, եւ խոզ լուացեալ՝ ի տիղմն թաւալի»։ Զի կրկին մեղք է անարժան հաղորդիլն. զի թէ ոչ հաղորդիմք. բնաւ արհամարհանք է եւ յուսահատութեան ցոյց. եւ թէ անարժանութեամբ հաղորդիմք, «անձանց ի խաչ հանել է զՈրդին Աստուծոյ եւ դարձեալ խայտառակիլ». եւ այսպէս անարժան հաղորդիլ՝ կամ ամենեւիմբ ի բաց լինիլ կրկնակի վնաս է քրիստոնէին։ Այլ որպէս ի հուր պարտ է մերձենալ. զի թէ ամենեւիմբ մերձ լինիմք՝ այրէ. եւ թէ կարի յոյժ հեռանամք, ցրտանամք։ Վասն որոյ պարտ է սրբութեամբ եւ ապաշխարութեամբ մեղաց ի գլխաւոր տօնս տէրունականս ի բաց ընկենուլ զամենայն հոգս մարմնականս եւ զցաւս աշխարհականս. եւ արժանաւորիլ սուրբ խորհրդոյն. այժմ տեսութեամբ եւ ճաշակմամբ. եւ ի կեանս յաւիտենից՝ հասանիլ անճառ երանութեանն եւ անթառամ պսակացն , եւ յօդիլ արժանապէս սրբութեամբ ի գլուխն մեր Քրիստոս։ Որում փառք ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյն. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։