Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Սիրեսցէս զՏէր Աստուած քո յամենայն սրտէ քումմէ։ Ամենայնս աստ՝ զբոլորն նշանակէ. այսինքն. զի մի մասամբ կամաց սիրեցեսցես զԱստուած. եւ մասամբ կամաց սիրեսցես զԱստուած. եւ մասամբ զաշխարհս։ «Եւ յամենայն անձնէ». այսինքն, զի հետեւեսցի տնակական զգայականին. եւ նա բանականին. եւ բոլոր զօրութեամբ առանց հեղգութեան ինչ եւ կարտարեալ խորհրդով։ Այս է առաջին պատուիրանն։ Գիտել՝ պարտ է՝ զի առաջին պատուիրան ասէ զսէրն Աստուծոյ վասն ութն պատճառի։ Նախզի՝ այն սէր է առ Աստուած, եւ գոյացուցիչ. եւ այս առ բնութենակիցս. յիրաւի ապա բազում առաւելութեամբ՝ մեծ «եւ առաջին ասէ զսէրն որ առ Աստուած»։ Երկրորդ՝ զի յառաջին մարդն տնկեցաւ նախ քան զամենայն ինչ առ Աստուած սէրն. եւ որքան սիրէր զԱստուած՝ պահէր զպատւիրանս նորա։ Երրորդ՝ զի նահապետքն առաջինք՝ սիրովն Աստուծոյ հաճոյ եղեն նմա. եւ յայտ է ի պատարագելն Աբելի. ի վերափոխումն Ենովքայ. ի Նոյ, Յաբրահամ, եւ յայլսն։ Չորրորդ՝ զի յօրէնսն զորս ետ Մովսէսի՝ նախ զայս գրեաց ի տախտական, թէ «սիրեսցես զՏէր Աստուած քո». եւ ապա զայլսն։ Հինգերորդ՝ զի յիւրաքանչիւր ոք ի մէնջ զսերմն սիրոյն ընդ գոյութեան մերում տնկեալ եդեալ է Աստուած. զի որպէս ընդ լուսոյ զխնդալն՝ եւ զմեզ խնամել եւ սնուցանել զծնունդս՝ ոչ արտաքուստ ուսանիմք. նոյնպէս եւ զառ Աստուած սէրն բնութեամբ ունիմք։ Վեցերորդ՝ զի այլ ամենայն պատուիրանք ի սմանէ ունին զզօրութիւն. եւ սովաւ կատարին. ըստ այնմ, «եթէ սիրէք զիս՝ զպատուիրանս իմ պահեսջիք»։ Եւ Դարձեալ՝ «ամենայն օրէնք եւ մարգարէք ի սմանէ կախեալ կան»։ Եօթներորդ՝ որպէս ասացաք ամենայն օրէնք եւ մարգարէք ի սմանէ զօրանան. վասն այն ասէ առաջին եւ մի. զի մի կարծիցեմք, թէ կարի բազումք են օրէնք եդեալ ի վերայ մեր։ Ութներորդ՝ զի եւ մեք զզանազան օրէնս պահելով՝ ոչ մեծամտիմք ինչ. իբրթէ բազում ինչ պահեմք. այլ զմինն որ առ Աստուած սէրն է. զի ամենեցուն հայեցուածքն առ նա են։ Դարձեալ՝ բնութեամբ է սիրել զբարին. որպէս ասի ի սահմանս նորա. թէ բարի է՝ որում ամենեքեան ցանկան. որպէս ցանկամք լուսոյն վասն բնական գեղեցկութեանն. եւ սիրեմք զպատուական ակն եւ զայլսն. եւ փափագիմք հեշտալեաց ե քաղքր կերակրոց։ Այլ արդ՝ բարի է Աստուած. ըստ այնմ, «իբրեւ զի բարի է Իսրայէլի Աստուած». ապա ուրեմն փափագելի եւ սիրելի է վասն գեղեցկութեան իւրոյ։
       Եւ այնքան գերազանցեալ է, մինչ զի ամենայն բարիք եւ գեղեցկութիւնք աշխարհիս՝ իբրեւ զխոր գիշեր առմիջօրեայ լոյս են համեմատեալք նմա. եւ ամենայն քաղցրութիւնք դառնութիւն։ Որ եւ ոչ աչաց տեսանի, եւ ոչ հասարակ մտաց. այլ սրբեցելոցն սրտիւք, եւ որք հաւտովն տեսանեն. որպէս Դաւիթ ասէ. «ծարաւի է անձն իմ առ քեզ Աստուած. ե՞րբ եկից». եւ թէ՝ «վայ ինձ՝ զի երկար եղեւ պանդխտութիւն իմ»։ Եւ Պօղոս «լաւ համարէր ելանել ի մարմնոյ, եւ ընդ Քրիստոս լինիլ»։ Եւ Սիմէօն իբր ի կապարանէ մարմնոյ զարձակումն խնդրէր։ Եւ ամենեքեան սոքա այսպէս փափագէին տեսանել զքաղցրութիւն Աստուծոյ. զի որ աշխարհիս ինչ զուարճութին է՝ հանդերձ տաղտկութեամբ է. զի յագեալ որովայն եւ զմեղր արհամարհէ. իսկ աստուածային տեսութեանն յագեցումն՝ առանց տաղտկութեան է . եւ քաղցր է հանդերձ յագեցութեամբ։ Դարձեալ՝ բնութեամբ է ծննդոց փափագիլ ծնողաց իւրեանց. որպէս ի փոքրիկ տղայսն է տեսանել. զի սիրեն զմարսն. նաեւ անասուն կենդանիքն։ Ապա ուրեմն եւ մեք պարտիմք սիրել զծնօէղն մեր զԱստուած. եւ ոչ քան զանբանս անբանգոյն լինիլ. եւ քան զգազանսն վայրենագոյն. զի նոքա սիրեն զծնօղս իւրեանց։ Դարձեալ՝ բնութեամբ է ի մեզ, զի սիրեմք զբարերասն մեր՝ որպէս մշակ վասն վարձու։ Նաեւ անասունք սիրեն զխնամիչս իւրեանց. որպէս շունք եւ այլն. եզն եւ էշն. ըստ այնմ, «ծանեաւ եզն զտածիչս իւր. եւ էշ զմսուր Տեառն իւրոյ. եւ Իսրայէլ զիս ոչ ծանեաւ»։
       Ապա ուրեմն պարտէ եւ մեզ սիրել զԱստուած վասն անհամար եւ մեծամեծ պարգեւացն Աստուծոյ. զոր ոչ լեզուք պատմեն. եւ ոչ լսելիք տանին. զի ոչ միայն գոյացոյց, այլեւ բանական եւ ըստ պատկերի իւրոյ արար. եւ ի փափկութեան տեղիս եդ. եւ զամենայն ինչ հնազանդեցոյց նմա. եւ զրեկինս երկնայնօք. եւ զերկիրս երկրաւորօք. զծով՝ զօդ՝ եւ զայլն ամենայն ի վայելս մեր եդ եւ յետ անցանելոյն զպատուէրսն, ոչ անտես արար. այլ զօրէնս ետ օգնական. զհրեշտակս պահապան կացոյց. աւետեօքն զարթոյց։ Եւ ի վերայ այսր՝ «որ ի կերպարանս Աստուծոյ էր, զկերպարնս ծառայի էառ». եւ զանազան չարչարանօք եւ անարգանաց մահու փրկեաց զմեզ։ Եւ ի վերայ այսր՝ Աստուածութեան պատիւ խոստացաւ. եւ մշտնջենաւոր հանգիստ պատրաստեաց սիրելեաց իւրոց։
       Դարձեալ՝ պարտ է սիրել՝ զԱստուած՝ զի մի տացուք նիւթ պարծանաց սատանայի առ յամօթ Քրիստոսի. այն ոչ ստեղծ զմեզ. եւ ոչ զերկինս, եւ ոչ զերկիր ետ մեզ. եւ այլ ինչ. եւ ոչ չարչարեցաւ վասն մեր. եւ մեք կամօք կամօք զհետ նորա երթիցուք. այս առաւել չարչարանք է մարդոյ քան զտանջանս զժոխոցն . քան զհուր գեհենին աւ զդժնակ այրումն։ Դարձեալ՝ զի պարտ է ամենայն մարդոյ ըստ երից եղանակացս այսոցիկ սիրել զԱստուած. եւ կատարել զկամս նորա. այսինքն, կամ ծառայական սիրովն երկրնչիլ յԱստուծոյ. «զի երանեալ է այր՝ որ երկնչի ի Տեառնէ. զպատուիրանս նորա նա կամի յոյժ»։ Կամ վարձուցն հատուցման ակնունելով սիրել զԱստուած. եւ լինիլ ի կարգս վարձկանաց. կամ որդիական սիրովն՝ զնոյն ինքն վասն իւր բարութեանն սիրել, եւ կատարել զհրամանս. որպէս ամենայն բարեմիտ որդի, զի սիրէ զհայր։ Եւ զի որդի եմք նմա. ասէ մարգարէն. «ո՞չ սա ինքն է հայրն քո՝ որ ստացաւ եւ ծնաւ զքեզ»։ Եւ Պօղոս՝ «այսուհետեւ չես ծառայ, այլ որդի եւ ժառանգ Աստուծոյ»։ Եւ զի մեծ են խոստացեալ բարիքն. ասէ Տէրն. «հայր իմ ուխտեաց ինձ զարքայութիւնն. եւ ես ձեզ ուխտեմ»։ Ասէ Պօղոս. «զոր ակն ոչ ետես եւ ունկն ոչ լուաւ եւ այլն»։ Եւ զի ծառայ եմք. ասէ մարգարէն։ «Ո՛ Տէր ես ծառայ քո եմ, ծառայ եւ որդի աղախնոյ քոյ»։ Եւ Պետրոս՝ «ոչ ապականացու արծաթով գնեցայք, այլ պատուական արեամբն Քրիստոսի»։ Չորս իրս պարտ է ի մտի ունել ծառայականին։ Նախ՝ զմարմնով պատուհաս աստի կենացս. որք բազումք են եւ ազգի ազգի։ Երկրորդ՝ զոր մահուն. «զի մահ մեղաւորին չար է»։ Երրորդ՝ զամօթ դատաստանին. զի դպրութիւնք բանին. այսինքն, խղճի մտացն իւրաքանչիւր։ Չորրորդ՝ զտանջանս դժոխոցն՝ որպէս ասացաք ի վերոյ։ Իսկ վարձկանականին ի մտի ունել։ Նախզի՝ «տեսանիցէ զՏէր առաջի իւր յամենայն ժամ ըստ մարգարէին». որպէս սովոր են վարձկանք փոյթ ունել գործոյն, մերձ գոլով վերակացութիւնն։ Երկրորդ՝ ըստ մարմնոյ զպարգեւսն. ըստ այնմ, «իմ է արծաթ եւ ոսկի. եւ ում կամիմ տաց զնա»։ Եւ թէ՝ «զհարիւրապատիկն աստ առնուցուն»։ Երրորդ՝ զընդաջմէն Քրիստոսի, եւ զընդ հրեշտակաց դասիլն. եւ զերանաւէտ լուրն։ Չորրորդ՝ զյաւիտենից կեանս անեզր եւ անսպառ. ուստի մերժեալք են ցաւք եւ տրտմութիւնք եւ այլն։ Իսկ որդիականին ի մտի ունել պարտ է։ Նախզի՝ գոյացոյց զմեզ յոչն չէ եւ ետ մեզ կեանս եւ իմաստութիւն եւ այլն։ Երկրորդ՝ զի վասն մեր արար զերկինս եւ զերկիր. եւ զամենայն բարութիւնս. որք տեսանին տուեալ յամենայն պէտս մեր։ Երրորդ՝ զանչափ սէր նորին. որ ետ զորդին իւր վասն մեր ի մահ. որպէս ասէ Յօհաննէս. «ոչ զի մեք սիրեցաք զնա, այլ զի նախ նա սիրեաց զմեզ. եւ առաքեաց զորդին իւր ի փրկութիւն մեզ»։ Եւ ի միտ ածել զամենայն խոնարհական տնօրէնութիւնս. այսինքն զքաղցն՝ զծարաւն՝ եւ զչարչարանս. զապտակն՝ զխոցուածսն՝ զմահն եւ զայլն ամենայն որ վասն մեր կրեաց բանն։ Չորրորդ՝ ի մտի ունել զշնորհն մեծ ի ձեռն մկրտութեանն. որ միայն հաւատով փրկիմք. եւ յետ այնորիկ խոստովանութեամբ զթողութիւն մեղաց։ Զայսոսիկ պարտ է յիշել՝ եւ մի կիսամասնեայ պաշտել զԱստուած. զոմն առաւել, եւ զոմն ոչ։ Եւ մի մեզէն օրէնսդրին դատաւոր նստիլ. զոմանս ընտրել յօրինացն եւ պահել. եւ զոմանս խոտել եւ ոչ պահել. զի արատաւորն թէպէտ սուրբ էր, այլ ոչ լինէր պատարագ Աստուծոյ»։ Զի առաքեալն ասէ. «մի եւ մի իւիք տայ ցէք պատճառս, եւ արատ ինչ ի պաշտօնն. այլ յամենայն ընծայեցուցէք զանձինս ձեր Աստուծոյ»։ Ապա ուրեմն պարտ է մեզ զամենայն պատուիրանս նորա պահել. եւ ոչ զոմանս պահել եւ զոմանս լուծանել։ Զի ասաց Տէրն աշակերտացն. «գնացէք ուսուցէք պահել զամենայն զոր ինչ պատուիրեցի ձեզ»։ Եւ Յակոբոս ասէ. «թէ ոք զամենայն օրէնսն պահիցէ, եւ միով իւիք գթիցէ, եղեւ ամենայն օրինացն պարտական»։ Եւ զմինն զայն՝ ցուցանէ առաքեալն. «եթէ ջամբիցեմ զամենայն ինչս իմ աղքատաց, եւ տաց զմարմին իմ յայրումն հրոյ, եւ սէր ոչ ունիցիմ ոչ ինչ եմ»։ Վասն որոյ պա՛րտ է մեզ սիրել զԱստուած ի բոլոր սրտէ, ի բոլոր զօրութենէ եւ այլն. որպէս հրամայեցաւ մեզ յօրէնս Աստուածային։ Եւ այսպէս առաջին պատուիրան է սիրել զԱստուած որպէս ցուցաւ։